"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2020

Η Κρήτη στον Εμφύλιο - Μέρος 2ο: Ο εορτασμός της επετείου Απελευθέρωσης των Χανίων

 

Στις 02/05/1945, ο λαός του νομού Χανίων ετοιμάστηκε να γιορτάσει την πρώτη επέτειο της Απελευθέρωσης της πόλης, από τους Γερμανούς κατακτητές. Παρά το γεγονός ότι ο ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ υπερτερούσαν αριθμητικά, και μάλιστα με τεράστια διαφορά, σε σχέση με την ΕΟΚ και οποιαδήποτε άλλη αντιστασιακή μικρο-ομάδα, το ΕΑΜ αποφάσισε, προσανατολισμένο πάντα στη γραμμή της ειρήνης και της δημοκρατικής ομαλοποίησης του πολιτικού σκηνικού, να προχωρήσει σε ειρηνικές εκδηλώσεις της Απελευθέρωσης και να μη στραφεί συμβολικά, είτε πρακτικά σε κάποια επιθετική ενέργεια, ενάντια στους τρομοκράτες παρακρατικούς της περιοχής ή τη Χωροφυλακή.

Οι εορτασμοί θα ξεκινούσαν με μια νικητήρια πομπή που θα ξεκινούσε από τον Κουμπέ και τους παλιούς στρατώνες και θα ακολουθούσε το δρόμο προς τα δικαστήρια. Από εκεί θα συνέχιζε στην οδό Εθνικής Αντίστασης, θα περνούσε την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου κι από την πλατεία Δημοτικής Αγοράς και θα κατέληγε στο χώρο έξω από τους στρατώνες, όπου και θα τερμάτιζε. Εκεί θα ακολουθούσαν ομιλίες και ολιγάριθμες εκδηλώσεις. 

Στη μια και την άλλη πλευρά των δρόμων από όπου θα περνούσε η πομπή, αλλά και στα μπαλκόνια και τα παράθυρα των σπιτιών περίμεναν να χειροκροτήσουν χιλιάδες πολίτες της πόλης, η οποία τότε δεν ξεπερνούσε σε αριθμό τους 27.000. Εξ αυτών περίπου 18.000 παρακολουθούσαν τον εορτασμό. Παράλληλα, στην ίδια την πομπή, είχαν παραχωρηθεί θέσεις για τμήματα του τακτικού στρατού, ώστε να μετάσχουν και αυτά στην εκδήλωση, όπως και στους Βρετανούς στρατιώτες, από τα βρετανικά μηχανοκίνητα τμήματα που υπήρχαν στο νομό. 

Ωστόσο, καθώς οι κάτοικοι της πόλης είχαν συγκεντρωθεί και περίμεναν να ράνουν την πομπή με λουλούδια και ροδοπέταλα, κι ενώ στην πομπή συμμετείχαν κανονικά, τόσο στρατιώτες του τακτικού στρατού και μικρός αριθμός Βρετανών πυροβολητών, από ένα παράδρομο έκανε την εμφάνισή της, ομάδα της ΕΟΚ ντυμένη με αγγλικές στρατιωτικές στολές και με επικεφαλής της τρεις γενειοφόρους καλόγερους. Το θέαμα προκάλεσε αμέσως την αυθόρμητη αντίδραση του χανιώτικου λαού, ο οποίος αποδοκίμασε με φωνές και συνθήματα την παρουσία τους, ξεκινώντας να φωνάζει το σύνθημα: ΕΑΜ-ΕΠΟΝ-ΕΛΑΣ ΒΑΡΚΙΖΑ-ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. 

Παρά το γεγονός ότι το πλήθος ζητοκραύγασε και χειροκροτούσε τους άνδρες του τακτικού στρατού και τους Βρετανούς, τα αισθήματά τους ήταν έκδηλα κατά της ΕΟΚ και της ηγεσίας της και η ομάδα των ΕΟΚιτών αποχώρησε προς τους στρατώνες. Καθώς η πομπή έφθανε εκεί, οι ΕΟΚίτες ανέβηκαν στον πρώτο όροφο του κτηρίου και έλαβαν θέσεις στα παράθυρα που έβλεπαν προς το δρόμο. Όταν η πομπή εισήλθε στην περιοχή των στρατώνων, ένας νεαρός ΕΠΟΝίτης βρισκόταν επάνω σε ένα αγγλικό τεθωρακισμένο και με τηλεβόα φώναζε πατριωτικά και αντιφασιστικά συνθήματα, ξεσηκώνοντας τις ζητωκραυγές του κόσμου. Καθώς ο νέος φώναζε το σύνθημα "Ζήτω οι σύμμαχοι", οι άκαπνοι πλιατσικολόγοι της ΕΟΚ άνοιξαν πυρ ενάντια στο πλήθος, όμως τα βρετανικά οχήματα έστρεψαν ακαριαία τα πολυβόλα τους προς το κτήριο, από όπου ξεκίνησαν οι πυροβολισμοί, με αποτέλεσμα να μην καταλήξει η εκδήλωση σε λουτρό αίματος.

Από τους πρώτους πυροβολισμούς των ΕΟΚιτών παρακρατικών, που έριξαν απευθείας στο πλήθος δολοφονήθηκε η λαμπρή αγωνίστρια του ΕΑΜ Θάλλεια Μαρουσάκη και τραυματίστηκαν αρκετοί άλλοι. Ωστόσο, η αμαύρωση της εκδήλωσης προκάλεσε γενικευμένη αγανάκτηση στο λαό της πόλης. Δεκάδες πολίτες και πρώην αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έτρεξαν στα σπίτια τους και πήραν τα όπλα τους (θυμίζουμε ότι η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν κάλυπτε την Κρήτη), επιστρέφοντας στο χώρο των στρατώνων για να συλλάβουν τους ένοπλους παρακρατικούς. Παράλληλα, η ηγεσία της ΕΟΚ που συνειδητοποίησε ότι ο λαός των Χανίων σύντομα θα έπιανε στα χέρια του, ολόκληρη την ομάδα που προκάλεσε τη διάλυση της εκδήλωσης, επιστράτευσε δύο φορτηγά αυτοκίνητα και κατάφερε να τους φυγαδεύσει έξω από την πόλη, με την ανοχή εννοείται των αρχών. 

Ανάλογα γεγονότα θυμίζουμε είχαν συμβεί και στον εορτασμό της Απελευθέρωσης του Ηρακλείου και του Ρεθύμνου, λίγο καιρό πριν. 

Την επόμενη ημέρα, οι περισσότερες εφημερίδες των Χανίων στυλίτευαν με πηχυαίους τίτλους το περιστατικό. Χαρακτηριστικό της αναλογίας δυνάμεων της εποχής είναι ο αριθμός φύλλων που πωλούνταν στην πόλη, από κάθε εφημερίδα:

Η "Δημοκρατία", επίσημη εφημερίδα του ΕΑΜ Χανίων, είχε κυκλοφορία που άγγιζε τα 2.000 φύλλα.

Η "Λευτεριά", εφημερίδα του ΚΚΕ, η εφημερίδα "Αγροτική Φωνή" του ΑΚΕ και οι εφημερίδες "Κρητικά Νειάτα" και "Εξόρμηση", της ΕΠΟΝ, μετρούσαν κι αυτές αρκετές εκατοντάδες φύλλα, ενώ η ιδιωτική φιλο-ΕΑΜική, απογευματινή εφημερίδα "Νέα Εποχή" κυκλοφορούσε 1000-1200 φύλλα ημερησίως.

Από την άλλη πλευρά, ο "Κύρηξ" του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη κυκλοφορούσε περίπου 300 φύλλα ημερησίως και η φιλοβασιλική εφημερίδα "Έρευνα" του Μπορτωλή, πωλούσε μόλις 50 φύλλα την ημέρα. Ας σημειωθεί ότι στην εφημερίδα του Μητσοτάκη, οι Βρετανοί είχαν δωρεάν παραχωρήσει τα τυπογραφεία των γερμανικών αρχών κατοχής, παρά το γεγονός ότι υπήρξε η προτελευταία σε κυκλοφορία φύλλων και άρα απήχηση...



Τα βομβαρδισμένα Χανιά.


Πηγή: Λευτέρης Ηλιάκης, Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Κρήτη, Αυτοέκδοση, Χανιά 2002, 25-27.

1 σχόλιο:

  1. Οι Οπορτουνιστικές αυταπάτες για ...εθνική ενότητα....ομαλότητα........αδελφοσύνη.. κ.α πληρώθηκαν παντού με πολύ αίμα. Η Καπιταλισμό θα έχεις με τα μέσα παραγωγής στους Καπιταλιστές η Σοσιαλισμό με κοινωνικοποιημένα τα μέσα παραγωγής ξήλωμα του Καπιταλιστικού κέρδους και δικτατορία του προλεταριάτου. Ολα τα άλλα είναι οπορτουνιστικά κουραφέξαλα. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή