Αφιέρωμα David Alfaro Siqueiros (μέρος 1ο)

Γεννήθηκε το 1896 στην Τσιουάουα του Μεξικό και έφυγε από τη ζωή το 1974. Ο David Alfaro Siqueiros υπήρξε κορυφαίος εκπρόσωπος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τον οποίο απεικόνισε σε μεγάλες νωπογραφίες και τοιχογραφίες. Θεωρείται ως πατέρας του μεξικανικού σύγχρονου φρέσκο μαζί με τους  Diego Rivera και  José Clemente Orozco.

Νεότητα

Πολλές λεπτομέρειες της παιδικής του ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης της ημερομηνίας γέννησης, του τόπου γέννησης, του ονόματός του, και του τόπου που μεγάλωσε, υπήρξαν εσφαλμένα από τους μελετητές του. Πολλά του προσωπικά στοιχεία διαφαίνονται στα έργα και τις συνθέσεις του. Συχνά, ο ίδιος φέρεται να έχει γεννηθεί και μεγαλώσει το 1898 σε μια πόλη στην πολιτεία της Τσιουάουα, ενώ το 2003 αποδείχθηκε ότι γεννήθηκε στην πρωτεύουσά της.

Ο Siqueiros γεννήθηκε στην Τσιουάουα το 1896, το δεύτερο από τα τρία παιδιά μιας σχετικά εύπορης οικογένειας. Η φιγούρα του σκληρού και παραδοσιακού παππού του διαδραμάτισε κύριο ρόλο στα παιδικά του χρόνια. Ο Siqueiros πιστώνει την πρώτη επαναστατική επιρροή του στην αδελφή του, που είχε αντισταθεί ενεργά στη θρησκευτική ορθοδοξία του πατέρα τους. Κοντά στην εφηβεία του ο Siqueiros εκτίθενται σε νέες πολιτικές ιδέες, κυρίως κατά μήκος των ιδεολογικών γραμμών του αναρχοσυνδικαλισμού. Ένας από τους ανθρώπους που επέδρασαν στην πολιτική σκέψη του ήταν ο θεωρητικός  Δρ Atl, ο οποίος δημοσίευσε ένα μανιφέστο το 1906 ζητώντας από τους καλλιτέχνες του Μεξικό να αναπτύξουν μια εθνική τέχνη και να στραφούν στην αρχαία παράδοση για έμπνευση.

 Το 1911, στην ηλικία των δεκαπέντε, ο Siqueiros συμμετέχει σε μια φοιτητική απεργία στην ακαδημία του San Carlos, της Εθνικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Το αντικείμενο της διαμαρτυρίας των φοιτητών ήταν η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του προγράμματος σπουδών και γενικότερα της ακαδημίας. Οι διαμαρτυρίες τους οδήγησαν τελικά στη δημιουργία μιας "υπαίθριας ακαδημίας" στην Santa Anita.

Στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών, ο Siqueiros και αρκετοί από τους συναδέλφους του από τη Σχολή Καλών Τεχνών εντάχθηκε στον Συνταγματικό Στρατό του Venustiano Carranza που είχε ως σκοπό του την καταπολέμηση της κυβέρνησης του δικτάτορα Huerta. Όταν ο Huerta ανετράπη το 1914 , ο Siqueiros Έγινε αναμίχθηκε στην μετά- επαναστατική πολιτική κατάσταση , όπου ο Συνταγματικός Στρατός έπρεπε να πολεμήσει είτε με την παράταξη του Pancho Villa είτε με του Emiliano Zapata για τον έλεγχο . Τα στρατιωτικά του ταξίδια τον φέρνουν σε επαφή με την Μεξικάνικη κουλτούρα και τους πρώτους καθημερινούς αγώνες της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών . Μετά δυνάμεις του Carranza να έχουν αποκτήσει τον έλεγχο, ο Siqueiros επέστρεψε στην Πόλη του Μεξικού για να ζωγραφίσει για το διάστημα πριν από το ταξίδι του στην Ευρώπη του 1919 .

Πρώτη στάση του στο Παρίσι. Εκεί απορρόφησε την επίδραση του κυβισμού, αγαπημένος καλλιτέχνης του ο Paul Cézanne . Στο Παρίσι ο Siqueiros συνάντησε τoν Diego Rivera , έναν άλλο μεξικάνικο ζωγράφο από τους " τρεις μεγάλους" ακριβώς στο χείλος μιας θρυλικής καριέρας. Με τον Rivera ταξίδεψε σε όλη την Ιταλία για να μελετήσει μαζί του τους σπουδαίους ζωγράφους των τοιχογραφιών της Αναγέννησης .

Το 1922, ο Siqueiros επέστρεψε στην Πόλη του Μεξικό για να εργαστεί ως τοιχογράφος για την επαναστατική κυβέρνηση του Álvaro Obregón. Ο τότε υπουργός Δημόσιας Εκπαίδευσης José Vasconcelos οργάνωσε μια αποστολή για την εκπαίδευση των μαζών μέσω της τέχνης στο δημόσιο χώρο και προσέλαβε δεκάδες καλλιτέχνες και συγγραφείς για να οικοδομήσουν μια σύγχρονη μεξικάνικη κουλτούρα. Ο Siqueiros, ο Rivera και ο Jose Orozco συνεργάστηκαν με τον Vasconcelos, ο οποίος του ανάθεσε μεγάλα έργα και τοιχογραφίες στην Πόλη του Μεξικό.

Παρόλα αυτά, οι καλλιτέχνες που εργάζονται στο Preparatoria συνειδητοποιούν ότι πολλά από τα πρώιμα έργα τους δεν έχουν την "δημόσια" φύση που οραματίστηκαν στην ιδεολογία τους. Το 1923 ο Siqueiros συνιδρύει το Συνδικάτο των Επαναστατών Ζωγράφων, Γλυπτών και Χαρακτών, το οποίο έθετε το πρόβλημα της ευρεία διάδοση και πρόσβασης του λαού στην τέχνη. Το συνδικάτο θα δημοσιεύσει τις θέσεις του στο μανιφέστο El Machete.  To μανιφέστο αφορά   το "παγκόσμιο προλεταριάτο" και αφορά την "αναγκαιότητα μιας συλλογικής τέχνης, η οποία θα χρησιμεύσει ως ιδεολογική προπαγάνδα για να την εκπαίδευση των μαζών το ξεπέρασμα της αστικής, ατομικιστικής τέχνης."

Έργα του Siqueiros

H πρόοδος του λαού

Η σύγκρουση των θρησκειών

H Eπανάσταση

Η μητέρα του προλετάριου

Η Νέα Δημοκρατία 

Ακούστε: 

https://www.youtube.com/watch?v=E90_aL870ao

Σύγκρουση του ΔΣΕ Αγράφων με τη Συμμορία Βόιδαρου

Τον Σεπτέμβριο του 1946, ο ΔΣΕ είχε ήδη αποκτήσει τις πρωταρχικές του στρατιωτικές δομές στη Μακεδονία, την Στερεά και την Πελοπόννησο. Στη Στερεά τα συγκροτήματα των ομάδων ανταρτών είχαν οργανωθεί σε δύο κύρια αντάρτικα αρχηγεία: Το Αρχηγείο Αγράφων (ΑΑ) και το Αρχηγείο Φθιώτιδας και Φωκίδας (ΦΦ). Τα αντάρτικα σώματα είχαν ξεκινήσει να χτυπούν και να αφοπλίζουν τους διάφορους επαρχιακούς σταθμούς Χωροφυλακής, να παρενοχλούν τους σταθμούς του Εθνικού Στρατού και να συγκρούονται με τις παρακρατικές συμμορίες της δεξιάς. Μια τέτοια σύγκρουση θα παραθέσουμε ακολούθως, ανάμεσα στην παρακρατική συμμορία του Βόιδαρου.

Οι κινήσεις του Αρχηγείου Αγράφων στην ορεινή περιοχή του δήμου Αγριθέας ανησύχησαν πολύ τις τοπικές αρχές και τη διοίκηση της Χωροφυλακής και του στρατού. Στις 15 Σεπτέμβρη συγκρότησαν μια διλοχία και την κίνησαν προς τα χωριά Τύμπανο-Οξυά ενώ παράλληλα έδωσαν εντολές στη συμμορία του Βόιδαρου και του Θέου να κινηθούν στα χωριά Μπουκοβίτσα-Γέφυρα-Κορακού. Η συμμορία του Βόιδαρου εντόπισε μια διμοιρία ανταρτών που κινούνταν από την Αφορισμένη για το Χορύγγοβο. Ο Βόιδαρος έπιασε την τοποθεσία "Κεδράκια" και χτύπησε τη διμοιρία από μεγάλη απόσταση. Η διμοιρία αρχικά καθηλώθηκε αλλά ενέργησε σχηματίζοντας πέταλο και κινήθηκε αργά προς τον αυχένα. Η σύγκρουση συνεχίζονταν για περίπου μια ώρα, όταν ο διοικητής του συγκροτήματος Κίτσος Παπαϊωάννου έφθασε στο χώρο με δύο ομάδες. Ο Παπαϊωάννου κατέβηκε χαμηλά κάτω από τα "Κεδράκια" όσο πιο αθόρυβα του επέτρεπε ο χώρος και όταν έφθασε σε απόσταση βολής τοποθέτησε ένα μυδράλιο και δύο οπλοπολυβόλα προς τις θέσεις των παρακρατικών. Όταν τα αντάρτικα αυτόματα ξεκίνησαν να βάλλουν, η διμοιρία μέσα από πυκνά πυρά ξεκίνησε μαζική τακτική υποχώρηση προς τον αυχένα. Οι παρακρατικοί του Βόιδαρου ανταπάντησαν με μερικές σποραδικές τουφεκιές και ξεκίνησαν να υποχωρούν άτακτα προς Χορύγγοβο.

Η ομάδα του Παπαϊωάννου έφθασε στις θέσεις των παρακρατικών και εντόπισε 3 τουφέκια που οι παρακρατικοί είχαν εγκαταλείψει, όπως και έναν νεκρό τους αγνώστων στοιχείων. Ο ΔΣΕ είχε έναν ελαφρά τραυματία από την πρώτη αιφνιδιαστική επίθεση των παρακρατικών. Αν και η συμμορία του Βόιδαρου δεν διαλύθηκε εκεί, δεν ξανάκανε την εμφάνισή της στην περιοχή ως τις αρχές του 1947.

Αλίκη Τσουκαλά: «Αποκηρύσσω, μα όχι τις ιδέες μου… αλλά τον πατέρα μου»

Αναδημοσίευση από το blog Ευρυτάνας Ιχνηλάτης

Η Αλίκη Τσουκαλά ήταν μια γενναία και πανέμορφη κοπέλα Ευρυτανικής καταγωγής που εκτελέστηκε σε ηλικία μόλις 21 χρονών στο νεκροταφείο του Αϊ Γιάννη στη Χαλκίδα τα ξημερώματα της 16ης Απρίλη 1949, μετά από μια κατάπτυστη δίκη-σκευωρία με την οποία καταδικάστηκε σε θάνατο για «συμμετοχή σε παράνομη κομμουνιστική οργάνωση με σκοπό την ανατροπή του καθεστώτος»! Η συνήθης στημένη κατηγορία με την οποία οδηγήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα χιλιάδες αγωνιστές της αντίστασης και του λαϊκού  μας κινήματος. Μαζί με την Αλίκη εκτελέστηκαν άλλες 3 γυναίκες (Κατερίνα Μελεμενή, Ευανθία Πατσαλή, Μαρία Λαφαζάνη) και 4 άντρες (Τάκης Φίτσος, Γιάννης Χάνος, Δημήτρης Βουραζόπουλος, Γιάννης Χριστοφορίδης). Όλοι τους διαλεχτοί αγωνιστές. Ο Τάκης Φίτσος ήταν ο σπουδαίος δημοσιογράφος και λογοτέχνης, παλιός στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη. Ο Χριστοφορίδης ήταν ο ατρόμητος καπετάνιος ενός καϊκιού που φυγάδευε διωκόμενους αντάρτες. Μετά το χαμό του η γυναίκα του και μάνα δύο παιδιών αυτοκτόνησε πέφτοντας στον Ευβοϊκό.  

Η Αλίκη γεννήθηκε Άνοιξη (26 Μάη 1928) και «έφυγε» Άνοιξη (16 Απρίλη 1949) . Λες και μέσα από αυτή την τραγική συγκυρία οι τύραννοι του ερέβους, οι αδίστακτοι εκπρόσωποι του αμερικανόδουλου μοναρχικού κράτους, επεδίωκαν να δολοφονήσουν στο πρόσωπο της μικρής Αλίκης τον ίδιο τον συμβολισμό της αναγέννησης και της προόδου!

Η μεγάλη μας ποιήτρια Ρίτα Μπούμη-Παπά η επονομαζόμενη και “Σολωμός της Αντίστασης” έγραψε στη μνήμη της νεαρής ηρωίδας ένα υπέροχο ποίημα με τον τίτλο «Αλίκη». Παραθέτουμε από αυτό λίγους αντιπροσωπευτικούς στίχους:

«Πώς να πεισθούν όσοι πολύ μ’ αγάπησαν

πως νίκησα πεθαίνοντας όλους μου τους εχθρούς

πως εκυρίεψα τα φρούριά τους

πως δεν φοβήθηκα τους κεραυνούς των ντουφεκιών

πως χάρισα το πιο γλυκό χαμόγελο

στα φανταράκια που με σημαδεύαν

λίγο πιο έξω από τη Χαλκίδα;»

Ο πατέρας της Αλίκης ήταν ο Ευρυτάνας ποιητής Γ. Τσουκαλάς. Μία τραγική μορφή που βίωσε στο έπακρο όχι μονάχα τη βαθιά οδύνη του πατέρα που χάνει κατ’ αυτό τον τρόπο το παιδί του, αλλά πολύ περισσότερο τις τύψεις και την ενοχή λόγω του γεγονότος ότι εκείνος δείλιασε μπροστά στο θάνατο και έζησε, ενώ η αγαπημένη του κόρη στάθηκε ως το τέλος ακλόνητη και χάθηκε …

Ο Γιώργος Τσουκαλάς ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος. Από το μεγάλο Ευρυτάνα διανοητή Μιχάλη Σταφυλά μαθαίνουμε πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Γ. Τσουκαλά. Αν δεν ήταν ο Μ. Σταφυλάς ίσως και αυτός να είχε μείνει στην αφάνεια. Ο Γιώργος Τσουκαλάς γεννήθηκε στα 1903 στον Προυσό Ευρυτανίας. Από μικρός ήταν ανήσυχο πνεύμα, έτσι δεν δέχτηκε την σίγουρη θέση που του προσφέρθηκε στο δημόσιο, αλλά προτίμησε τη δημοσιογραφία η οποία βέβαια προπολεμικά δεν προσέφερε καμία επαγγελματική εξασφάλιση. Τουναντίον μάλιστα, οι εφημερίδες έκλειναν η μία μετά την άλλη λόγω της συχνά ανώμαλης πολιτικής κατάστασης (δικτατορίες κλπ). Ο Τσουκαλάς επιδόθηκε και στη συγγραφή μυθιστορημάτων και ιστορικών ερευνών σχετικά με τους αγωνιστές του 1821. Εκεί που θα σταθούμε όμως είναι στο σημαντικό ποιητικό  του έργο που απέσπασε σπουδαίους επαίνους στην εποχή του! Σε ηλικία μόλις 18 ετών εκδίδει την πρώτη ποιητική του συλλογή «Άσμα ασμάτων» (1921), ενώ ακολουθούν: τα «Αγροτικά» (1924), τα «Ερωτικά» (1925), ο «Χωρισμός» (1926), «Η ζωή μου κι εγώ» (1928), το «Ελντοράντο» (1937) και βέβαια το κορυφαίο μα και τραγικότερο όλων… «Αλίκη» (1960)! Μετά το κλείσιμο από τη δικτατορία του Μεταξά της εφημερίδας «Ανεξάρτητος» (των Ευρυτάνων εκδοτών Πουρνάρα), ο Γ. Τσουκαλάς ιδρύει την πρώτη ιδιωτική «Δανειστική Βιβλιοθήκη» στην οδό Φιλελλήνων 25, η οποία σύντομα μετατρέπεται σε σπουδαίο πνευματικό κέντρο και αναγνωρίσιμο στέκι διανοουμένων, λογοτεχνών και μελετητών, πάντα με την άοκνη και συνεχή παρουσία του ίδιου του Γιώργου Τσουκαλά ο οποίος χαίρει πλέον βαθιάς εκτίμησης και αναγνώρισης στους κύκλους της διανόησης. Ο Γ. Τσουκαλάς είναι όμως και τύπος μποέμ, με έφεση προς τη γλεντζέδικη ζωή. Συχνάζει παρέα με τον φίλο του τον Κώστα Βάρναλη στα Πλακιώτικα κουτούκια πολλές φορές και μετά ωραιοτάτων νεανίδων! Ως προοδευτικό πνεύμα, ο Γ. Τσουκαλάς συνδέθηκε την περίοδο της Κατοχής με την Αντίσταση δίπλα από άλλους επώνυμους αγωνιστές.

Η Αλίκη Τσουκαλά

Η Αλίκη ήταν ένα πανέξυπνο, όμορφο και γεμάτο ζωή κορίτσι. Τρυφερή, με σπάνιες ευαισθησίες. Στα χνάρια του πατέρα της, τον οποίο θαύμαζε, η Αλίκη μελετούσε ακατάπαυστα λογοτεχνία, ποίηση, ιστορία, ήταν δε και η ίδια ένα πολλά υποσχόμενο συγγραφικό ταλέντο. Παράλληλα διαπρέπει στις σπουδές της, λατρεύει παθολογικά τη μουσική, παίζει πιάνο. Οι κοινωνικές της αναζητήσεις βρίσκουν διέξοδο στην ΕΑΜική Αντίσταση. Από μικρή εντάσσεται στην ΕΠΟΝ! Η Αλίκη αποτελεί υπόδειγμα αγωνίστριας, είναι «πρώτη στα μαθήματα και πρώτη στον αγώνα» δίνοντας ανελλιπώς το παρόν της σε όλες τις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις εναντίον του φασίστα κατακτητή. Κατόπιν, στην περίοδο του Εμφυλίου, κυνηγημένη πλέον, συνεχίζει την αγωνιστική δραστηριότητά της αποσπώντας το θαυμασμό και την εκτίμηση όλων των συντρόφων της για την ανιδιοτελή της προσήλωση στο κίνημα, μα και για την συγκινητική της τόλμη.

Το 1949 η Αλίκη συλλαμβάνεται μαζί με άλλους αγωνιστές με τη συνήθη κατηγορία ότι αποτελούσαν ανατρεπτική ομάδα κατά του καθεστώτος. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο ίδιος ο πατέρας της, ο καλός του φίλος Τάκης Φίτσος και άλλοι επώνυμοι Αθηναίοι. Οι συλληφθέντες πλην του Γ. Τσουκαλά (για τον οποίο θα εξηγήσουμε παρακάτω τους λόγους) θα υποστούν τα πιο άγρια βασανιστήρια μέσα στα αστυνομικά μπουντρούμια. Κάποιοι εξ΄ αυτών εκπαραθυρώνονται από την Ασφάλεια η οποία κατά την προσφιλή τακτική της τούς παρουσιάζει τάχα ως “αυτοκτονήσαντες”! Οι υπόλοιποι οδηγούνται στο στρατοδικείο. Η θανατική καταδίκη τους είναι κάτι παραπάνω από βέβαιη. Η Αλίκη με πρωτοφανή λεβεντιά και αξιοπρέπεια αντέχει όλα τα μαρτύρια, στέκεται αλύγιστη! Ο πατέρας της όμως επιλέγει μια εντελώς διαφορετική στάση: παραδίδεται αμαχητί στο φόβο. 'Έτσι υποτάσσεται και σκύβει στην εξουσία. Νομίζει ότι αν δεχθεί να αποκηρύξει τις ιδέες του, αν συνεργαστεί με το κράτος και "μιλήσει", έτσι όπως θα του ανέθεταν οι αρχές, εναντίον των πρώην συντρόφων του ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και η ίδια του η κόρη!, πως θα τύχει διαφορετικής μεταχείρισης τόσο ο ίδιος όσο και η Αλίκη. Πράττοντας κατ' αυτό τον τρόπο, ο Γ. Τσουκαλάς θα αναιρέσει τον ίδιο του τον εαυτό και θα σκοτώσει μόνος του την ψυχή του και το αλλοτινό έντιμο παρελθόν του. Στη διάρκεια της δίκης (15 Μάρτη ως 5 Απρίλη 1949) και στη δίνη μίας άνευ όρων απόγνωσης θα γυρνά μέσα στο στρατοδικείο με ένα ευαγγέλιο στο χέρι και θα παριστάνει τον τρελό προσπαθώντας να σώσει την κόρη του. Ταπεινώνεται, αυτοεξευτελίζεται, μετατρέπεται σε ένα ηθικό ράκος.

Η Αλίκη όμως ήταν πλασμένη από τα ανθεκτικά υλικά των ηρώων. Δεν ακολουθεί τον ταπεινωτικό δρόμο του πατέρα της, αλλά επιλέγει τη στάση της τιμής, της αξιοπρέπειας και της υπερηφάνειας. Δεν δέχεται να διαχωριστεί από τους συντρόφους της, αρνείται να καταδώσει και δεν αποκηρύσσει τα πιστεύω της. Στην απολογία της ενώπιον του θανατοδικείου η ευαισθησία της γίνεται πύρινο ξίφος στην καρδιά του μοναρχοφασιστικού κράτους. Με συγκινητικό και συνάμα παλικαρίσιο τρόπο υπερασπίζεται τη λαϊκή υπόθεση και το δίκαιο του αγώνα για λευτεριά και ανεξαρτησία. Η γενναία απολογία της καθηλώνει τους πάντες, ακόμη και τους στρατοδίκες. Το μόνο που βρίσκει να πει ο πρόεδρος του στρατοδικείου Καρράς είναι: «κάνε μας μίαν προφορικήν δήλωσιν αποκηρύξεως και είσαι ελεύθερη να συνεχίσεις τας σπουδάς σου». Εκείνη ακριβώς την τραγική στιγμή που μια λέξη μόνο, θα μπορούσε να πάρει την Αλίκη από την αγκαλιά του θανάτου και να την οδηγήσει ξανά στη Ζωή, ο πατέρας της πέφτει γονατιστός μπροστά της ζητώντας της να υπακούσει στον πρόεδρο του στρατοδικείου. Μία σκηνή που αναμφίβολα θυμίζει αρχαία τραγωδία. 

Πώς να ένιωσε άραγε αυτή η ακατάβλητη αγωνίστρια; Όταν πέρα από τον προσωπικό της γολγοθά, έβλεπε τον ίδιο της τον πατέρα, τον παλιό αγωνιστή και κάποτε σεβαστό ίνδαλμά της, να καταρρακώνεται με τέτοιο τρόπο και παράλληλα να επιζητεί και από την ίδια να ακολουθήσει το δικό του ηθικό ξεπεσμό;  

Ίσως οι στίχοι της Ρίτας Μπούμη – Παπά από το προαναφερόμενο ποίημα να μας δίνουν μια απάντηση για τα βαθύτερα ανομολόγητα συναισθήματα της Αλίκης:

«Κι έχω πατέρα ποιητή

που προσκυνά το στέφανο του μάρτυρα που φόρεσα

κι ακοίμητο καντήλι ανάβει

μπρος στη φωτογραφία μου που τη στολίζει μ’ άνθη

κι ακόμα μου ζητά γονατιστός συγνώμη

γιατί μπόρεσε κι έζησε.

Σαν με γεννούσε έψελνε αγροτικά εμβατήρια

με μακριά μαλλιά στον άνεμο δοσμένα,

αυτός με δίδαξε τη μουσική να κυνηγώ

να ντύνομαι με πράσινες ελπίδες.

Πώς να προδόσω

την ομορφιά που μου ‘δωσε ο πατέρας

πως ν’ απιστήσω στη θρησκεία που διάλεξα

λουτρό να κάνω μες στο ψέμμα

πώς να κυλήσω μες στη λάσπη

την εικοσάχρονη καρδιά μου»

                                        

Η Αλίκη στάθηκε ολόρθη υψώνοντας το δικό της «ΟΧΙ»! Κοιτώντας θαρραλέα τους στρατοδίκες της είπε: «Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να σας υπογράψω»!!! Η ηρωίδα είχε ήδη επιλέξει έναν περήφανο θάνατο παρά μια ατιμωτική "ζωή"  Η απόφαση του στρατοδικείου για την Αλίκη ήταν ότι «αποβαίνει επιβλαβής δια την πατρίδα» και καταδικάζεται… «δις εις θάνατον»!!!  

   

Ο πατέρας

Μετά την εκτέλεση της Αλίκης, ο πατέρας της θα αφεθεί ελεύθερος. Είναι όμως πλέον ηθικά νεκρός! Ο Γ. Τσουκαλάς θα ζει σε ένα υπόγειο, γωνία Σοφοκλέους και Αριστείδου, περιφρονημένος λόγω της στάσης του ακόμη και από την ίδια του την οικογένεια, τη γυναίκα του και τα παιδιά του και απομονωμένος από τους αλλοτινούς συναγωνιστές του και τους παλιούς κύκλους της διανόησης. Κάποια στιγμή θα ξαναπαντρευτεί, εντούτοις όμως δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει από τις τύψεις και το προσωπικό του δράμα. Στο τέλος κι έχοντας πια "μισοπαρανοήσει", θα πεθάνει τυφλός και ξεχασμένος σε κάποιο αθηναϊκό γηροκομείο. Στα 1975, την ίδια ακριβώς μέρα που έσβησε και ο παλιός του φίλος Κ. Βάρναλης! 

Αρκετά χρόνια πριν το θάνατό του, γύρω στο 1960, ο Γ. Τσουκαλάς εξέδωσε ένα βιβλίο με τίτλο «ΑΛΙΚH». Περιείχε ποιήματα του τραγικού πατέρα αφιερωμένα στη μνήμη της κόρης του, ποιήματα που συγκλόνισαν για το βαθύ σπαραγμό τους. Στον Μιχάλη Σταφυλά που τον επισκέφτηκε είπε : «Είναι γραμμένο με το αίμα της καρδιάς μου. Κάθε λέξη του τη συνόδευε ποταμός δακρύων. Πλήγωνα το στήθος μου με την πένα που έγραφα…» (σ.σ. Μ. Σταφυλά, “της πατρίδας και της λευτεριάς”). 

Το εξώφυλλο του βιβλίου είναι αυτό που βλέπετε στην αρχή του παρόντος αφιερώματος. Την προσωπογραφία της Αλίκης φιλοτέχνησε ο «Μποστ» (Μέντης Μποσταντζόγλου) ενώ ο τίτλος του βιβλίου Αλίκη σε συνδυασμό με το όνομα του ποιητή αποκάτω, είναι πανομοιότυπη η υπογραφή της ηρωίδας: Αλίκη Γ. Τσουκαλά! Λίγοι στίχοι από αυτό το βιβλίο…

Λευκή Τρομοκρατία στην περιφέρεια Καρδίτσας

Παραθέτουμε τον απολογισμό του τρομοκρατικού οργίου και των επιθέσεων που εξαπολύθηκαν ενάντια στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και τους δημοκρατικούς πολίτες της περιφέρειας Καρδίτσας στο διάστημα 1945-1946 από τις παρακρατικές συμμορίες της ακροδεξιάς. Στην περίοδο αυτή οι συμμορίες του Σούρλα, του Μπίσδα, του Βουρλάκη και άλλων, με την άμεση εποπτεία των Βρετανών και των ντόπιων κρατικών τους οργάνων, εξαπέλυσαν πογκρόμ ενάντια στο πατριωτικό λαϊκό στοιχείο της περιοχής. Παρακάτω παρουσιάζεται ένας αναφορικός, ελλιπής στην καλύτερη περίπτωση, απολογισμός της δράσης τους. 

Οι αδελφοί Σούρλα και δεξιά ο παρακρατικός Μπίσδας

• 29-30 Απριλίου 1945: Σημειώνεται τρομοκρατική επίθεση συμμοριών στη Λάρισα. Καταστρέφονται τα γραφεία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ. Καίγονται τα γραφεία της εφημερίδας "Αλήθεια" και όλα τα βιβλία της δημοτικής βιβλιοθήκης. Έτσι δίνεται το σύνθημα για την αρχή του τρομοκρατικού οργίου σε όλη την περιφέρεια. Οι συμμορίτες είναι τοπικά μέλη της Οργάνωσης Χ.
• 30 Απριλίου 1945: Συμμορίτες της ακροδεξιάς παραβιάζουν την λέσχη της ΕΠΟΝ Καρδίτσας, σπάζουν τα έπιπλά της και καίνε το έντυπο υλικό.
• Μάιος-Ιούνιος 1945: Συχνές συλλήψεις, ξυλοδαρμοί και βασανισμοί πολιτών, ΕΠΟΝιτών και μελών του ΕΑΜ της Καρδίτσας. Τα μαρτύρια λαμβάνουν χώρα στο κτίριο Εθνοφυλακής και Χωροφυλακής Καρδίτσας όπου οι αγωνιστές μεταφέρονται με την απειλή όπλων είτε από τα κρατικά όργανα, είτε από τους παρακρατικούς. 
• 14 Ιουλίου 1945: Μαζική επιδρομή των ακροδεξιών συμμοριών του Σούρλα και του Βουρλάκη στα χωριά του κάμπου: Παλαμά, Κουτσαρί, Ματαράγκα. Λεηλατούνται πάνω από 30 σπίτια αντιστασιακών και βασανίζονται οι ένοικοι τους, πολλοί μέχρι και αναισθησίας. Στα τραύματά τους υποκύπτουν οι αγωνιστές του ΕΛΑΣ Γεώργιος Χαλκιώτης και Λιάρος Ευάγγελος. 
• Ιούλιος 1945: Οι συμμορίες του Μόκκα, Θέου και Βόιδαρου διενεργούν επιδρομές στα ορεινά χωριά των Αγράφων. Βασανίζονται δεκάδες αγωνιστές και λεηλατούνται περιουσίες. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνουν στις προίκες των κοριτσιών. Αρπάζονται και πολλά άλογα.
• Αύγουστος 1945: Επιδρομή μοναρχοφασιστών στο χωριό Σοφάδες. Δεκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης συλλαμβάνονται μαζικά όσο δουλεύουν στα χωράφια τους. Μεταφέρονται στην πλατεία και βασανίζονται απάνθρωπα. Μια μικρή ομάδα αγωνιστών θα αμυνθεί με δικράνια και τσάπες και θα γλιτώσει. Θα είναι μερικοί από τους πρώτους διωκόμενους αγωνιστές της περιοχής. Επικεφαλής του πογκρόμ είναι ο Σούρλας. Όσο γίνονται τα βασανιστήρια κάθεται στο καφενείο και τρώει λουκούμι και καφέ. Αργότερα θα εκτελέσει τον περαστικό χωρικό Ανδρέα Γκέκα που έτυχε να γυρνά από το χωράφι του. 
• Φθινόπωρο 1945: Εθνοφύλακες συλλαμβάνουν την Ευαγγελία Κουσάντζα, στέλεχος του ΚΚΕ. Την βασανίζουν μέχρι αναισθησίας και τη μεταφέρουν στο κρατητήριο Καρδίτσας όπου τα μαρτύριά της συνεχίζονται. Οι τοπικές οργανώσεις της πόλης κινητοποιούνται και την σώζουν από βέβαιο θάνατο μεαφέροντάς την στο τοπικό νοσοκομείο. 
• Σεπτέμβριος 1945: Η συμμορία του Μπίσδα θα λεηλατήσει εκ νέου το χωριό Σοφάδες. Η συμμορία στήνει ενέδρα έξω από το χωριό και συλλαμβάνει όσους δημοκρατικούς και αριστερούς πολίτες πήγαιναν στο παζάρι. Τους βασανίζει απάνθρωπα, του ξυλοκοπεί με στειλιάρια και τους κλέβει τις περιουσίες τους. Οι αρχές του χωριού ειδοποιούνται αλλά αδιαφορούν χαρακτηριστικά. 
• Οκτώβριος 1945: Η συμμορία του Βουρλάκη επιδράμει στα χωριά στους πρόποδες των Αγράφων. Στο χωριό Χουτένα δολοφονεί τρεις οργανοπαίχτες και βασανίζει δεκάδες αγωνιστές. Δολοφονούνται 4 στελέχη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Στο χωριό Καλλιφώνι συλλαμβάνει μέλη του ΕΑΜ και της τοπικής ΕΠΟΝ τα βασανίζει και δολοφονεί 6 από τους αγωνιστές. Στο χωριό Σέκλιζα, γνωστό για την σχεδόν αθρόα συμμετοχή του στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, η συμμορία συγκεντρώνει όλους του κατοίκους στο σχολείο του χωριού και ρίχνει μέσα μια χειροβομβίδα. Με την ναζιστική αυτή μέθοδο σκοτώνεται ένας πολίτης και τραυματίζονται 17. Η συμμορία μετέπειτα διαπόμπευσε τον ιερέα του χωριού ανεβάζοντάς τον σε μουλάρι και κρεμώντας του κουδούνια. 
• Νοέμβριος 1945: Η συμμορία του Θέου συνέλαβε τους αγωνιστές Θωμά Καραθάνο και Κώστα Γιαννακό έξω από το χωριό Παλιόκαστρο. Ο Καραθάνος ξεκίνησε να φωνάζει και να διαμαρτύρεται και έτσι οι συμμορίτες τον εκτέλεσαν αμέσως. Ο Γιαννακός βασανίστηκε για ώρες με διάφορους τρόπους με αποτέλεσμα να υποκύψει στα τραύματά του μερικές ημέρες μετά. 
• Noέμβριος 1945: Επιδρομή συμμοριών στο χωριό Κουμάδες Καρδίτσας. Δεκάδες αγωνιστές και δημοκρατικοί πολίτες ξυλοκοπούνται μέχρι αναισθησίας και δεκάδες σπίτια λεηλατόνται. 
• Δεκέμβριος 1945: Στην Καρδίτσα, μοναρχικές συμμορίες σπάζουν για δεύτερη φορά τα έπιπλα και τα μουσικά όργανα της λέσχης της ΕΠΟΝ. Επίσης καταστρέφουν τις τυπογραφικές εγκαταστάσεις της ΕΑΜικής εφημερίδας "Φωνή της Καρδίτσας" και πετούν τα τυπογραφικά στοιχεία στους υπονόμους. Ξυλοκοπούνται δεκάδες αγωνιστές που απαγάγονται από τα σπίτια τους. 
• Δεκέμβριος 1945: Χωροφύλακες πυροβολούν ευθαρσώς νέους και νέες που τραγουδούν αντιστασιακά τραγούδια τα βράδια στις συνοικίες Ευαγγελίστρας και Αγίας Παρασκευής. Συλλαμβάνονται 12 νέοι και οδηγούνται στα κρατητήρια όπου βασανίζονται. 
• Ιανουάριος 1946: Συμμορίτες μπαίνουν στην Καρδίτσα και συλλαμβάνουν την ΕΠΟΝίτισσα Μαρία Ταλιαδούρου. Την βιάζουν μαζικά και την παρατούν στο δρόμο λιπόθυμη.
• Χειμώνας 1946: Η συμμορία Βουρλάκη επιδράμει στο χωριό Φίλια. Βασανίζει δεκάδες αγωνιστές και καταστρέφει σπίτια και περιουσίες. Επτά αγωνιστές μεταφέρονται σε αφασία στο νοσοκομείο Καρδίτσας, θα ζήσουν μόνο οι τρεις. 
• Χειμώνας 1946: Χωροφύλακες παραβιάζουν το οικογενειακό άσυλο οικίας στη συνοικία Ευαγγελίστα της Καρδίτσας, όπου γλεντούν νέοι και νέες της ΕΠΟΝ. Οι άνδρες συλλαμβάνονται δήθεν για παράνομη συνεδρίαση και μεταφέρονται στα κρατητήρια όπου βασανίζονται άγρια. 
• Άνοιξη 1946: Χωροφύλακες παραβιάζουν το οικογενειακό άσυλο στη συνοικία Αγία Παρασκευή Καρδίτσας. Συλλαμβάνουν δύο στελέχη του τοπικού ΕΑΜ τα οποία θέλουν να οδηγήσουν στα κρατητήρια. Οι γείτονες κινητοποιούνται και τους αποσπούν από τα χέρια τους. Ακολουθεί οργάνωση μαχητικής διαδήλωσης. Εκατοντάδες πολίτες της πόλης κινητοποιούνται. Επιθυμούν να φθάσουν στην κεντρική πλατεία και να διαμαρτυρηθούν στην Εισαγγελία και την Διοίκηση Χωροφυλακής. Όταν η διαδήλωση φθάνει στους μύλους του Ψάρρα, απόσπασμα χωροφυλάκων ανοίγει πυρ, τραυματίζει 12 και συλλαμβάνει 40 διαδηλωτές. Οι διαδηλωτές βασανίζονται για δύο 24ωρα. Αργότερα δικάζονται σε ποινές 2-3 μηνών κράτησης. Επειδή οι φυλακές Καρδίτσας ασφυκτιούν ήδη τους στέλνουν στις φυλακές Κασαβέτας. 
• Άνοιξη 1946: Οι συμμορίτες του Παπακόφα μπαίνουν στην συνοικία Στρατώνα και επιχειρούν να απαγάγουν 4 ΕΑΜίτες. Μια επίκαιρη κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής θα τους απωθήσει και θα βάλει τέρμα στα σχέδιά τους. 

Με χαρά θα προσθέσουμε πληροφορίες αναγνωστών μας

Γερμανοί αντιφασίστες στις τάξεις του ΕΛΑΣ (μέρος Γ)

H διακήρυξη δημοσιεύθηκε σε δύο εφημερίδες του ΕΑΜ και κοινοποιήθηκε στους Γερμανούς στρατιώτες μέσω προκηρύξεων. Η δραστηριότητα της Επιτροπής Ελεύθερη Γερμανία ενθαρρύνθηκε από τον αρχηγό της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής στην ελληνική Αντίσταση Ποπώφ, αλλά συνάντησε, σύμφωνα με τις μεταγενέστερες μαρτυρίες των μελών της, δυσκολίες από την πλευρά της αγγλικής αποστολής.

Το καλοκαίρι του 1944 υπήρχαν περισσότεροι από 600 Γερμανοί αντιφασίστες στις τάξεις του ΕΛΑΣ. ΤΟ 80% από αυτούς υπήρξαν μέλη κάποιας οργάνωσης του γερμανικού εργατικού κινήματος, ορισμένοι είχαν συμμετάσχει στον ισπανικό Εμφύλιο και οι μισοί από αυτούς είχαν περάσει από τις ναζιστικές φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με την έναρξη της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα αυξήθηκε ο αριθμός των αυτομολησάντων . Οι περισσότεροι έμειναν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες και ενταγμένοι σε διαφορετικές μονάδες του ΕΛΑΣ. Η Επιτροπή Ελεύθερη Γερμανία είχε, στην καλύτερη περίπτωση , μόνο έμμεση επαφή μ ε αυτές τις ομάδες. Από τον Σεπτέμβριο του 1944 η επιτροπή προσπάθησε να εντάξει τις δ ι άσπαρτες ομάδες στην οργάνωσή της και να επιβάλει τη γραμμή του λαϊκού μετώπου. Παράλληλα, προσπάθησε να συγκροτήσει αμιγώς γερμανικές εκατονταρχίες. Τελικά συγκροτήθηκαν μια εκατονταρχία στον Βόλο , άλλη μία στη Λάρισα και μια τρίτη, μειωμένης δύναμης, στο Αγρίνιο. Σε αυτή την τελευταία φάση προσχώρησαν και λίγοι αξιωματικοί της Βέρμαχτ . Η απόπειρα να αποκατασταθεί επαφή με τους Γερμανούς του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου απέτυχε καθώς ο απεσταλμένος στην επιστροφή του συνελήφθη από τους Άγγλους και χάθηκαν τα ίχνη του.

Μετά την εκκένωση της Λήμνου από τους Γερμανούς ορισμένα τμήματα του τάγματος 999 διατάχθηκαν στη Μακεδονία. Στα μέσα Σεπτεμβρίου συμμετείχαν σε επιχειρήσεις αντιποίνων στην περιοχή της Νιγρίτας. Εκεί αυτομόλησε, εφοδιασμένος με το πιστοποιητικό που του είχε χορηγήσει ο ΕΛΑΣ Λήμνου, ο Αυστριακός Άουγκουστ Πίρκερ. Από τις τάξεις του ΕΛΑΣ πλέον. ο Πίρκερ παρακίνησε να αυτομολήσουν και άλλοι Γερμανοί στρατιώτες, με τους οποίους συγκρότησε μια μαχητική ομάδα 35 ανδρών . Μια λίγο μεγαλύτερη ομάδα Γερμανών μαχητών του ΕΛΑΣ συγκροτήθηκε βόρεια της Θεσσαλονίκης. Και οι δύο αυτές μονάδες ενεπλάκησαν στο πλευρό του ΕΛΑΣ σε συγκρούσεις με τους αποχωρούντες Γερμανούς. Την 1η Νοεμβρίου 1944 πήραν μέρος στη θριαμβευτική είσοδο του ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη και τρεις μέρες αργότερα στη μάχη του Κιλκίς μεταξύ του ΕΛΑΣ και των διαφόρων σωμάτων που είχαν συνεργασθεί με τους Γερμανούς. Μετά την απελευθέρωση οι Βρετανοί απαίτησαν να τους παραδοθούν όλοι οι Γερμανοί που βρίσκονταν στον ΕΛΑΣ είτε ως μαχητές είτε ως αιχμάλωτοι. Ο ΕΛΑΣ έθεσε τους Γερμανούς που βρίσκονταν στις τάξεις του μπροστά στο δίλημμα είτε να παραδοθούν στους Άγγλους είτε να οδηγηθούν στα σύνορα και να διαφύγουν στη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία. Από τους Γερμανούς ελασίτες 50 ζήτησαν να προωθηθούν προς την πρώτη κατεύθυνση και 40 προς τη Βουλγαρία , όπου έλπιζαν να έρθουν οε επαφή με τον Κόκκινο Στρατό και να πολεμήσουν από τις τάξεις του εναντίον των Ναζί στη Γερμανία. Τελικά χρησιμοποιήθηκαν ως προπαγανδιστές σε στρατόπεδα Γερμανών αιχμαλώτων στη Βουλγαρία και την Ου κρανία. Ορισμένοι Γερμανοί αυτόμολοι, που πολεμούσαν με τον ΕΛΑΣ κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, πέρασαν στην Αλβανία και εντάχθηκαν στον Εθνικοαπελευθερωτικό Στρατό Αλβανίας. ΟΙ περισσότεροι , όμως, επέλεξαν να παραδοθούν στους Βρετανούς, οι οποίοι τους μετέφεραν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Αίγυπτο, στα οποία λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων κατά κανόνα αντιμετώπισαν χειρότερη μεταχείριση από εκείνη των πρώην αξιωματικών τους.

Συνολικά περί τους χίλιους Γερμανούς στρατιώτες αυτομόλησαν στον ΕΛΑΣ. Γνωρίζουμε ότι περίπου 200 στρατιώτες που  επιχείρησαν να αυτομολήσουν ή αντιτάχθηκαν άλλως πώς στους Ναζί τoυφεκίσθηκαν από τη Βέρμαχτ ή τα SS. Από τους εκτελεσθέντες είναι εξακριβωμένα τα ονόματα περίπου 60 στρατιωτών. Σε αυτά τα θύματα των Ναζί θα πρέπει να προστεθούν και όσοι εκτελέσθηκαν συνοπτικά και εν κρυπτώ στη διάρκεια της Κατοχής είτε από Γερμανούς είτε ακόμη και από Έλληνες συνεργάτες τους.

Γερμανοί αντιφασίστες παρελάυνουν με τον ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη

Γερμανοί αντιφασίστες στις τάξεις του ΕΛΑΣ (μέρος Β)

Στις αρχές του 1944 σι Γερμανοί αντιφασίστες εφοδίασαν τον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με δύο ασυρμάτους υπερβραχέων κυμάτων από τα γερμανικά αποθέματα και εκπαίδευσαν στη χρήση τους νεαρούς ελασίτες. Με τις συσκευές αυτές επικοινωνούσαν κατευθείαν οι αντιφασιστικοί πυρήνες στις διαβιβάσεις των Γερμανών με τους συντρόφους τους στον ΕΛΑΣ. Οι τελευταίοι, την άνοιξη του 1944, συνέταξαν μια προκήρυξη που κυκλοφόρησε στις τάξεις των Πειθαρχικών ταγμάτων και καλούσε τους άνδρες τους να αυτομολήσουν στον ΕΛΑΣ. Το επόμενο διάστημα αυξήθηκε πραγματικά ο αριθμός των Γερμανών που αυτομόλησαν κατά μονάς ή σε μικρές ομάδες. Ακόμη και στην 117 Ορεινή Μεραρχία, μια επίλεκτη μονάδα, είχαν  σημειωθεί αυτομολήσεις. Τα σχέδια, όμως, για μια γενικευμένη εξέγερση των μονάδων αυτών ματαιώθηκαν όταν οι έξι επικεφαλής της συνωμοσίας καταδόθηκαν από συστρατιώτες τους και εκτελέσθηκαν στις 6 Ιουνίου 1944, στην κοίτη ενός χειμάρρου 500 μέτρα δυτικά από τη σιδηροδρομική γέφυρα της Αμαλιάδας. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν και ο Χέρμαν Μπόντε, πρώην κομμουνιστής δημοτικός σύμβουλος στο Mπραουνσβαΐχ, ο οποίος απολάμβανε μεγάλης εκτίμησης από τους συστρατιώτες του. Άλλοι Γερμανοί αντιφασίστες καταδόθηκαν από Έλληνες συνεργάτες των κατακτητών. Θύμα τους έπεσε ο καταγόμενος από τη Δρέσδη κομμουνιστής Χάιντς Στάιερ, που υπηρετούσε ως τηλεφωνητής στην Κομαντατούρ στα Λεχαινά και εκτελέσθηκε στις 12 Ιουλίου 1944, στο χωριό Άγιος Ιωάννης.

Όσοι πρόλαβαν να διαφύγουν στον ΕΛΑΣ σχημάτισαν περί τον Ίλμερ, στις 20 Ιουλίου 1944 στο χωριό Τρόπαια, το Σύνδεσμο Γερμανών Αντιφασιστών Πελοποννήσου (Verband deutscher Antifaschisten auf dem Pelopones), στον οποίο ανήκαν περίπου 60 μέλη, ορισμένα από τα οποία παρέμεναν ακόμη στις μονάδες τους. Λίγες μέρες μετά την ίδρυση του συνδέσμου ο Ίλμερ, φέροντας ελληνικά χαρτιά ταυτότητας, έπεσε πάνω σε γερμανική περίπολο, πυροβολήθηκε, συνελήφθη, δικάσθηκε και καταδικάσθηκε τρις σε θάνατο και εκτελέσθηκε. Η σορός του τάφηκε από τους Γερμανούς στο νεκροταφείο της Αμαλιάδας. Την επομένη τουφεκίσθηκε, ύστερα από κατάδοση, ο Άντον Μπέργκχουμπερ, ενώ 120 στρατιώτες στάλθηκαν σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Ανάλογες καταστάσεις επικράτησαν και στο τάγμα 999 που στάθμευε στην περιοχή Καλαμάτα-Μεσσήνη-Πύλος-Κυπαρισσία. Και εδώ η καταστολή από τους αξιωματικούς υπήρξε αμείλικτη. Στην παραλία της Καλαμάτας εκτελέσθηκαν 13 στρατιώτες, ενώ μεμονωμένες εκτελέσεις έγιναν στην Πύλο και την Κυπαρισσία. Στο Γύθειο μια άλλη ομάδα στρατιωτών προμήθευσε τον ΕΛΑΣ με πυρομαχικά, ενώ 32 Γερμανοί στρατιώτες επωφελήθηκαν από μια επίθεση του ΕΛΑΣ εναντίον θέσεων της μονάδας τους στη Μονεμβασία για να αυτομολήσουν στους αντάρτες. Όταν τμήμα αυτού του τάγματος μεταστάθμευσε στη Ζάκυνθο, οι Γερμανοί αντιφασίστες ήρθαν σε επαφή με την ελληνική Αντίσταση και την ενίσχυσαν ποικιλοτρόπως. Αρκετοί από αυτούς που είχαν προηγουμένως αυτομολήσει παρέλασαν στην πρωτεύουσα του νησιού μετά την εκκένωσή του από τη Βέρμαχτ. Στην Κεφαλονιά, οι επαφές της Αντίστασης με τους Γερμανούς αντιφασίστες στρατιώτες ήταν περιορισμένες.

Στα τάγματα 999 που προωθήθηκαν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου οι αυτομολήσεις άρχισαν ήδη κατά τη διάβασή τους από την Αθήνα και τον Πειραιά. Ανάμεσα σε αυτούς που ήρθαν οε επαφή με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν ο Γκέρχαρντ Ράινχαρτ, που προωθήθηκε στο βουνό. Κατά τη μεταφορά τους στα νησιά τα τάγματα 999 είχαν μεγάλες απώλειες από αγγλικές επιθέσεις, που βύθισαν τα πλοία και τα καΐκια σια οποία είχαν επιβιβασθεί. Στον νησιωτικό χώρο οι αντιφασιστικοί πυρήνες στα τάγματα 999 ήταν ισχυροί στη Σάμο και τη Μυτιλήνη. Με τη βοήθειά τους ο ΕΛΑΣ Σάμου διέλυσε και αφόπλισε μια μονάδα Ιταλών μελανοχιτώνων, που πολεμούσαν στο πλευρό των Γερμανών. Αυτό επέτρεψε στους Άγγλους να αποβιβασθούν στη Σάμο χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Σε εφαρμογή, όμως, μιας πάγιας πολιτικής, οι Άγγλοι απαίτησαν την παράδοση των Γερμανών αντιφασιστών που πολεμούσαν από τις τάξεις του ΕΛΑΣ, τους οποίους προώθησαν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων.

Στη Ρόδο και την Κάρπαθο η τοπική διοίκηση της Βέρμαχτ επέδειξε ιδιαίτερη αγριότητα όσον αφορά την καταπίεση του ελληνικού πληθυσμού και την καταστολή των κρουσμάτων ανυπακοής και συνεργασίας με την Αντίσταση των «πολιτικών» των ταγμάτων 999. Κατά την υποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, ήταν πολύ δύσκολο λόγω της αγγλικής ναυτικής υπεροχής να εκκενωθούν τα Δωδεκάνησα. Οι πιο αξιόμαχες μονάδες απομακρύνθηκαν αεροπορικώς, κάποιες με απώλειες διά θαλάσσης, αλλά τελικά έμειναν αποκλεισμένοι περίπου 11.000 Γερμανοί στρατιώτες. Ανάμεσά τους ήταν φανατικοί έτοιμοι να πολεμήσουν μέχρι την τελευταία σφαίρα, που ονειρεύονταν να μετατρέψουν τη Ρόδο σε πυρήνα του μελλοντικού Τέταρτου Ράιχ. αλλά και «πολιτικοί» των ταγμάτων 999 που υφίσταντο άγρια καταπίεση. Ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 1945 εκτελέστηκαν στη Ρόδο 11 Γερμανοί στρατιώτες και καθώς οι Βρετανοί, μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας στις 8 Μαΐου 1945, άφησαν τους τυπικά παραδοθέντες Γερμανούς της Ρόδου κάτω από την παλαιά τους διοίκηση, οι διώξεις των αντιφασιστών στρατιωτών συνεχίστηκαν. Οι επικεφαλής μιας μικρής έκτασης τοπικής ανταρσίας παραδόθηκαν από τους Γερμανούς αξιωματικούς στους Άγγλους, οι οποίοι τους μετέφεραν και τους φυλάκισαν σε απομόνωση στην Αίγυπτο.

Στη Λήμνο επίσης δρούσε ανάμεσα στις γερμανικές δυνάμεις ένας ισχυρός αντιφασιστικός πυρήνας, στον οποίο ανήκε μεταξύ άλλων ο κατοπινός ιστορικός του εργατικού κινήματος , καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μάρμπουργκ , Βόλφγκανγκ Άμπεντροτ . Η ομάδα αυτή απέτρεψε την καταστροφή της μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού της Λήμνου. Κατά την εκκένωση του νησιού από τους Γερμανούς, ο Άμπεντροτ αυτομόλησε μαζί μ ε άλλους πέντε στρατιώτες στον ΕΛΑΣ , από τον οποίο προωθήθηκαν στη Λέσβο , όπου χρησιμοποιήθηκαν στην προπαγάνδα που απευθυνόταν στη γερμανική φρουρά.

Αντιφασιστικοί πυρήνες υπήρχαν και στους κόλπους των γερμανικών μονάδων της φρουράς της Κέρκυρας. Η στάση τους ανησύχησε τους ανωτέρους τους, που διέταξαν τον αφοπλισμό του πειθαρχικού τάγματος, ο οποίος, όμως, απετράπη όταν η διαταγή ανακλήθηκε την τελευταία στιγμή μετά από στάση των στρατιωτών. Κατά τα άλλα, η δράση των αντιφασιστών περιλάμβανε την παροχή πληροφοριών και εφοδίων στο ΕΑΜ /ΕΛΑΣ, δολιοφθορές και περιορισμένο αριθμό αυτομολήσεων κατά την εκκένωση του νησιού.

Στη Θεσσαλία οι στρατιώτες των ταγμάτων 999 χρησιμοποιούνταν κυρίως στη φύλαξη της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου - Καρδίτσας- Τρικάλων. Οι «πολιτικοί» ανάμεσά τους ανέρχονταν σε περίπου 150 οργανωμένους, μέλη του ΚΚ Γερμανίας, του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και άλλων αριστερών οργανώσεων. Η δράση τους συνίστατο σε παροχή πληροφοριών και εφοδίων, στην κάλυψη της απελευθέρωσης ομήρων από τον ΕΛΑΣ και σε δολιοφθορές. Τον Αύγουστο του 1944 αυτομόλησα ν ομαδικά 58 στρατιώτες από τη φρουρά των Φαρσάλων, πέρα από τις μεμονωμένες περιπτώσεις αυτομόλησης. Την ίδια εποχή, στον Βόλο, υπήρξαν ομαδικές αυτομολήσεις μετά την προδοσία σχεδίων εξέγερσης των «πολιτικών» των μονάδων 999. Οι φυγάδες σύστησαν την Αντιφασιστική Επιτροπή Βόλου και Περιχώρων , στο όνομα της οποίας κυκλοφόρησαν προκηρύξεις προς τους Γερμανούς στρατιώτες. Παράλληλα , συγκρότησαν στο πλαίσιο του ΕΛΑΣ μια διμοιρία με διοικητή τον Λούντβιχ Γκεμ , μέλος του άλλοτε Διεθνούς Μαχητικού Σοσιαλιστικού Συνδέσμου (Internationaler Sozialistischer Kampfbund).

 Ο Γκεμ , πριν επιστρατευθεί στα 999, ήταν κρατούμενος επί χρόνια στις φυλακές και τέλος στο στρατόπεδο του Mπoύxενβαλντ. Στην περιοχή Λάρισας-Βόλου δρούσαν και άλλες ομάδες. Στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ οι γερμανοί αντάρτες εξέδιδαν την εφημερίδα Die Wahrheit (Αλήθεια). Τον Αύγουστο του 1944 ιδρύθηκε η Αντιφασιστική Επιτροπή Γερμανών Στρατιωτών «Ελεύθερη Γερμανία» , κατά το πρότυπο της επιτροπής που λειτουργούσε στη σοβιετική πλευρά του ανατολικού μετώπου . Ανάμεσα στους αρχηγούς της συγκαταλεγόταν ο Φαλκ Χάρνακ, αδελφός του μ έλους του κατασκοπευτικού δικτύου «Κόκκινη Ορχήστρα» Άρβιντ Χάρνακ. Στόχος τους ήταν η ενιαία πολιτική και στρατιωτική οργάνωση των Γερ μανών που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ , αλλά η διοίκηση της ελληνικής οργάνωσης προτίμησε την ένταξη των Γερμανών στρατιωτών ανά μικρές ομάδες σε διαφορετικές μονάδες. Τελικά η ίδρυση της ενιαίας Αντιφασιστικής Επιτροπής ως μετωπικής οργάνωσης πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1944 στην Καστανιά , παρουσία του Σαράφη και του Δεσπoτόπoυλoυ. 'Το πρόγραμμά της έθετε ως στόχους: «1. Το συνασπισμό όλων των Γερμανών αντιφασιστών ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση. 2. Την πάλη για την απελευθέρωση του γερμανικού .λαού και της Ευρώπης από τη σκλαβιά στην οποία τους είχαν υποβάλει ο Χίτλερ, ο εθνικοσοσιαλισμός και η Γκεστάπο. 3. Τον τερματισμό του άσκοπου πολέμου και την άμεση ειρήνευση 4. Την ετοιμότητα για την οικοδόμηση μιας Νέας Γερμανίας. 5. Την πολιτική και οικονομική συνεργασία των λαών στη βάση των ίσων δικαιωμάτων.»

Ο αντιφασίστας Γκέρχαρτ Ράινχαρτ

Στελέχη της αντιφασιστικής επιτροπής Ελεύθερη Γερμανία (ΑΕΕΓ) ί με αντάρτες του ΕΛΑΣ έξω από το Βόλο, Αύγουστος 1944