Η μάχη των Καλαβρύτων

Στις 11 Απριλίου 1948 ισχυρά τμήματα του ΔΣΕ πραγματοποίησαν μαζική επίθεση κατά της πόλης των Καλαβρύτων, τα οποία από μέρες είχαν σχεδόν απομονώσει με την από μέρους τους καταστροφή της γέφυρας του Παπαντώνη. Προηγούμενα, οι αντάρτες είχαν χτυπήσει μια διλοχία της εθνοφρουράς στην Κέρτεζη για αντιπερισπασμό και είχαν στήσει ενέδρες σε όλες τις προσβάσεις προς τα Καλάβρυτα, προκειμένου να παρεμποδίσουν την άφιξη κάθε ενίσχυσης των κυβερνητικών δυνάμεων προς αυτή την πόλη, της οποίας τη φρουρά αποτελούσαν ένα τάγμα στρατού, 100 ΜΑΥδες και 45 χωροφύλακες, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Νίκο Αρβανιτάκη. 

Στην επίθεση των Καλαβρύτων πήραν μέρος γύρω στους 1.000 αντάρτες από τα αρχηγεία του Μαινάλου, της Κορινθίας, του Ταΰγετου και της Αχαιοηλίδας. Επικεφαλής των τμημάτων ήταν οι:

• Αλέξης Τσουκόπουλος
• Δημ. Γιαννακούρας ή Πέρδικας
• Εμμανουήλ Σταθάκης
• Αρίστος Καμαρινός
• Ηλίας Καλαρίτης
• Νίκος Πολυκράτης ή Νικήτας
• Ιωάννης Κατσικόπουλος ή Βελιάς
• Δημήτρης Πετρόπουλος ή Ζαχαριάς
• Αρίστος Βασιλόπουλος
• Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου ή Μπελάς
• Ετεοκλής Δουμουλάκης
• Αθανάσιος Παπανικολάου ή Ντουνιάς
• Δημ. Θεοφίλης ή Αλλοίμονος
• Βασίλης Μπολώτας
• Άρης Παναγούλιας
• Κυριάκος Μπατζάκης
• Θεόδωρος Λυγούρης
• Νίκος Κόλιας
• Θεόδωρος Μελιδώνης

Γενικός επόπτης της επιχείρησης ήταν ο ίδιος ο Στέφανος Γκιουζέλης, που είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του στην τοποθεσία Πλανητέρου, ενώ η διεύθυνση της όλης επιχείρησης είχε αναληφθεί από τον επιτελάρχη του Κων. Κανελλόπουλο. 

Προπαρασκευή της επιχείρησης

Μια ημέρα πριν από την επίθεση κατά των Καλαβρύτων είχε πραγματοποιηθεί στου Πλανητέρου σύσκεψη των επικεφαλής των αντάρτικων τμημάτων, στην οποία ο Γκιουζέλης είχε αναλύσει τη μέχρι τότε στρατιωτική κατάσταση στην Πελοπόννησο και στη συνέχεια είχε αναφέρει ότι η ηγεσία του κυβερνητικού στρατού σχεδίαζε να περάσει σε γενική επίθεση κατά των ανταρτών του Μοριά, μεταφέροντας ισχυρές στρατιωτικές μονάδες από την Κεντρική Ελλάδα και τη Μακεδονία. Έπρεπε συνεπώς, κατά τον Γκιουζέλη, να προσαρμόσουν και οι αντάρτες την τακτική τους στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, μην αποκλείοντας παράλληλα και το ενδεχόμενο της απόβασης στις ακτές της Πελοποννήσου, με σκοπό την αποφασιστική ενίσχυση των κυβερνητικών δυνάμεων, ακόμα και αμερικανικών στρατευμάτων. 

Στη σύσκεψη μίλησε και ο Κανελλόπουλος, ο οποίος ρώτησε για το πρακτέο σε περίπτωση που ο εχθρός μετέφερε στην Πελοπόννησο μια ή δύο Μεραρχίες του. Κατά τον Κανελλόπουλο, έπρεπε οι αντάρτες ή να αποδεχτούν την πρόκληση, χωρίς ωστόσο προηγούμενα να έχουν λύσει το πρόβλημα του ανεφοδιασμού τους σε πυρομαχικά, ή να αντιμετωπίσουν τις επιχειρήσεις του αστικού στρατού αμυντικά, με μια σειρά ελιγμών των τμημάτων τους. 

Στη σύσκεψη καθορίστηκα τέλος όλες οι λεπτομέρειες της επιθετικής επιχείρησης στα Καλάβρυτα, στην οποία είχε η΄δη αποφασιστεί να μην πάρουν μέρος οι μονάδες του Κων. Μπασακίδη, αν και αυτός ήταν ο στρατιωτικός υπεύθυνος της περιοχής. Οι εν λόγω μονάδες θα προσωρούσαν σε παραπλανητικές κινήσεις μακριά από τον περίγυρο των Καλαβρύτων, προκειμένου να δημιουργήσουν στον εχθρό την εντύπωση ότι οι αντάρτες έχουν καθορίσει για τις επιθετικές τους δραστηριότητες άλλους στόχους. 

Το σχέδιο της επιχείρησης στα Καλάβρυτα βασιζόταν στις παρακάτω διασταυρωμένες πληροφορίες που είχε το Επιτελείο του Αρχηγείου Πελοποννήσου του ΔΣΕ:

Τη φρουρά της πόλης είχε αναλάβει το 21ο Τάγμα Εθνοφρουράς (ΤΕ), ένα ισχυρό τμήμα Χωροφυλακής (50 περίπου άνδρες) και 100 ΜΑΥδες, με την εξής διάταξη:

α. Μια διλοχία του Τάγματος Εθνοφρουράς (διοικητής του ο αντισυνταγματάρχης Ν. Αρβανιτάκης) και η δύναμη της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής (20 περίπου άνδρες), είχαν οχυρωθεί σε διάφορα οικήματα, στο κέντρο της πόλης.

β. Ένας άλλος λόχος του Τάγματος, ένα τμήμα Χωροφυλακής (60 άνδρες) και 100 ΜΑΥδες είχαν εγκατασταθεί αμυντικά στο χωριό Κέρτεζη, νοτιοδυτικά της πόλης.

γ. Ένας άλλος λόχος του Τάγματος είχε οχυρωθεί στο Μοναστήρι Μέγα Σπήλαιο, βορειοανατολικά των Καλαβρύτων.

Στην περιφέρεια της πόλης υπήρχαν 5 οχυρά: Του Αγίου Κωνσταντίνου ή Κάστρο, της Ηλεκτρικής Εταιρίας, της Αγίας Αικατερίνης, του Σιδηροδρομικού Σταθμού και της οικίας Κατσίνη.

Κέντρο της αμυντικής διάταξης των αμυνομένων ήταν το Διοικητήριο και η Υποδιοίκηση Χωροφυλακής. Μικροομάδες ελεύθερων σκοπευτών είχαν εγκατασταθεί σε ταράτσες υψηλών κτιρίων (Αγροτική Τράπεζα, κ.α.). Το Διοικητήριο βρισκόταν σε απόσταση 300-500 μέτρων από τα οχυρά της περιφερειακής διάταξης του Τάγματος.

Η μάχη

Η επίθεση στα Καλάβρυτα άρχισε στις 5 το πρωί από τέσσερα σημεία και πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε σκληρή αμφίρροπη μάχη γύρω και μέσα στην πόλη. Οι αντάρτες κατόρθωσαν ύστερα από πολύ μεγάλες προσπάθειες να καταστρέψουν τελικά όλα τα εξωτερικά φυλάκια του αντιπάλου και να καταλάβουν το ανατολικό τμήμα της πόλης, ενώ οι κυβερνητικοί αποσύρθηκαν στην περιοχή της κεντρικής πλατείας, όπου οργάνωσαν σθεναρή αντίσταση, βοηθούμενοι από τις 9 το πρωί και από επιδρομές αεροπλάνων που έβαλαν κατά της πόλης και των γύρω υψωμάτων.

Η μάχη κράτησε όλη την μέρα και τη νύχτα κόπασε- γεγονός που οδήγησε τους αμυνόμενους στο λαθεμένο συμπέρασμα ότι οι αντάρτες είχαν αποσυρθεί από την πόλη. Την αυγή όμως της επόμενης ημέρας, η αντάρτική επίθεση συνεχίστηκε και το μεσημέρι η επικοινωνία των κυβερνητικών με τον ασύρματο κόπηκε- εξέλιξη που ανησύχησε ιδιαίτερα την κυβερνητική στρατιωτική ηγεσία μαζί και τον Παύλο Γκλίκσμπουργκ, ο οποίος έτυχε τότε να βρίσκεται στην Πάτρα. 

Το απόγευμα, τα Καλάβρυτα είχαν ολοκληρωτικά καταληφθεί από τον ΔΣΕ, ο οποίος έπιασε πλήθος αιχμαλώτων. Οι περισσότεροι πάντως από τους χωροφύλακες της φρουράς βρήκαν το θάνατο, καθώς και ο υποδιοικητής της ταγματάρχης Γαβριήλ Παγκράτης, ενώ ο διοικητής της Νίκος Αρβανιτάκης λέγεται ότι αυτοκτόνησε μέσα στο διοικητήριο για να μην πέσει στα χέρια των ανταρτών. 

Οι απώλειες των κυβερνητικών δυνάμεων ήταν ιδιαίτερα υψηλές. Σκοτώθηκαν 55 οπλίτες, 35 χωροφύλακες και 9 αξιωματικοί, ενώ αιχμαλωτίσθηκαν 200 οπλίτες που σύντομα απελευθερώθηκαν. Από τους ΜΑΥ επιβεβαιώθηκαν 12 νεκροί. Οι αντάρτες έχασαν στην επιχείρηση 12, ενώ είχαν επίσης 25 τραυματίες. Από τα κρατητήρια της υποδιοίκησης της Χωροφυλακής, οι αντάρτες απελευθέρωσαν 17 πολιτικούς κρατούμενους και εξασφάλισαν πλούσιο στρατιωτικών εφοδίων, τροφίμων και υγειονομικού υλικού.

Επίλογος

Η έκβαση της μάχης των Καλαβρύτων ταπείνωσε και εξαγρίωσε το αστικό κράτος, ωθώντας το σε κτηνώδεις αντεκδικητικές πράξεις εφάμιλλες με τα γερμανικά αντίποινα. Ομάδα χωροφυλάκων εισήλθε την επαύριο της μάχης στις φυλακές της Σπάρτης και έσφαξε 25 κομμουνιστές κρατουμένους.

Ο αστικός τύπος για τη μάχη

Άρθρο της "Ελευθερίας"

Άρθρο του "Εμπρός"

Άρθρο του "Εμπρός"

Φωτογραφίες

Το χωριό Πλανητερό όπου βρίσκονταν η βάση επιχειρήσεων του ΔΣΕ

Στρατιώτες του κυβερνητικού Στρατού κουβαλούν νεκρό συνάδελφό τους μετά τη μάχη  των Καλαβρύτων

Γιάννης Κατσικόπουλος- Ο ηρωικός "Βελιάς"

Ο ήρωας του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ Γιάννης Κατσικόπουλος, δικηγόρος στο επάγγελμα γεννήθηκε στα Καλάβρυτα υπήρξε ικανός και δραστήριος οργανωτής και καθοδηγητής του ΚΚΕ, του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ.

Το 1943 εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην ομάδα του Γερο-Μίχου. Όταν συγκροτήθηκε το 12ο Σύνταγμα, τοποθετήθηκε πολιτικός επίτροπος στο Τάγμα Καλαβρύτων με διοικητή τον αξιωματικό Αεροπορίας Αλέκο Παναγούλια (Σολιώτη) από τα Σουδενά και καπετάνιο τον Δήμο. 

Κατά την περίοδο του Εμφυλίου, ο Γιάννης Κατσικόπουλος υπήρξε πολιτικός επίτροπος του ΔΣΕ στην περιοχή του Χελμού και Μαινάλου και έλαβε μέρος με επιτυχία σε πολλές μάχες και ενέδρες του ΔΣΕ Πελοποννήσου. 

Στις 10 Απριλίου του 1949, μια εξαμελής ομάδα ανταρτών με επικεφαλής της τον Γιάννη Κατσικόπουλο επιχειρεί να κινηθεί από τον Χελμό προς το δυτικό Μαίναλο προκειμένου να ενωθεί με τμήματα του εκεί Αρχηγείου ή με τη διοίκηση της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Στην Χελωνοσπηλιά όμως, κοντά στις πηγές του Λάδωνα ποταμού, συγκρούστηκε με τον εχθρό και διαλύθηκε, αφού έδωσε μαζί του δίωρη σκληρή μάχη με στρατιώτες του Εθνικού Στρατού και ΛΟΚ. Δύο μαχητές και μια μαχήτρια της ομάδας αιχμαλωτίζονται ενώ έβαλαν μόνοι τους τέλος στη ζωή τους ο Γιάννης Κατσικόπουλος και δύο ακόμα σύντροφοί του, οι Σπήλιος Τεμπέλης (δάσκαλος) και Στάυρος Ντεκάκος. 

Το σώμα του Γιάννη Κατσικόπουλου μεταφέρθηκε στα Καλάβρυτα, την ίδια ακριβώς ημέρα που τη μαρτυρική πόλη επισκέπτονταν ο Παύλος Γκλίκσμπουργκ και η συνοδεία του. Στην αρχή το ηρωικό σώμα του Κατσικόπουλου εκτέθηκε σε κοινή θέα για την τρομοκράτηση των πολιτών στην πλατεία των Καλαβρύτων. Τέλος ενταφιάστηκε έξω από το νεκροταφείο με τη φροντίδα συγγενών του- ενώ η τοπική εκκλησία αρνήθηκε μέχρι τέλους να τελέσει λειτουργία για την ταφή, με το πρόσχημα ότι είναι αυτόχειρας. 

Φωτογραφίες

Γιάννης Κατσικόπουλος Βελιάς με τον μπερέ του καπετάνιου του ΕΛΑΣ - Πηγή ΙΑΚ

Ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ Καλαβρύτων στη μέση όρθιος ο Γιάννης Κατσικόπουλος - Πηγή ΙΑΚ

Ο θάνατος του Κώστα Χινόπωρου - Πάτρα 1949

Βρισκόμαστε στις αρχές του 1949. Το ΚΚΕ είναι παράνομο και ο Εμφύλιος βρίσκεται στο απόγειό του. Οι κομμουνιστές που παραμένουν στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας είναι οργανωμένοι πια σε παράνομους κομματικούς πυρήνες με αυστηρή μυστικότητα και επαγρύπνηση. Πολλοί πυρήνες παρακολουθούνται στενά από την Ασφάλεια. 

Στην Πάτρα, στις 29 Αυγούστου του 1948, η Αστυνομία είχε υποστηρίξει ότι διέλυσε 2 τέτοιους πυρήνες και είχε βρει δύο "γιάφκες" τους μέσα στην πόλη. Η μια μέσα στο τσαγκάρικο του Αριστ. Κωνσταντινόπουλου και η άλλη στο καφενείο του Γαλάτη. Στις περιπτώσεις αυτές υπήρξε συλλήψεις κτηνώδεις ανακρίσεις και βασανιστήρια, κάτω από την επίβλεψη του Χρ. Τσάμη και τελικά παραπομπές στο στρατοδικείο και εκτελέσεις.

Το ισχυρότερο χτύπημα που δέχθηκε ο παράνομος κομματικός μηχανισμός της Πάτρας έγινε στις αρχές του 1949.

Μετά από προδοσία, στην οποία έπαιξε δραματικό και καταλυτικό ρόλο ένας από τους αχτιδικούς υπευθύνους της Πάτρας Βασίλης Καφεντζής, στις 5/1 και στις 21:00 το βράδυ, ισχυρή αστυνομική δύναμη, με επικεφαλής τον Κων. Τζανετέα πολιόρκησε το σπίτι του αντιπροσώπου της εταιρίας "Αργολική" Ιωάννη Μαντζούτσου. 

Στο σπίτι βρίσκονταν κρυμμένος ο γραμματέας της κομματικής οργάνωσης Πάτρας, Κώστας Χινόπωρος. Η Αστυνομία αρχικά του φώναξε να παραδοθεί, όμως ο Χινόπωρος αρνήθηκε και άρχισε να πυροβολεί με αυτόματο όπλο τους διώκτες του. Κατά την εκδοχή της Αστυνομίας τους επιτέθηκε και με χειροβομβίδες. Στη συμπλοκή σκοτώνεται ένας αστυνομικός και τραυματίζονται 2. Οι αστυνομικές δυνάμεις λαμβάνουν ενισχύσεις και ο ίδιος ο αστυνομικός διευθυντής Κώστας Καζάκος φθάνει με θωρακισμένα οχήματα της Ασφάλειας έξω από το σπίτι. 

Ολόκληρο το τετράγωνο έχει κυκλωθεί, για τη σύλληψη ενός και μόνο αγωνιστή. Ένα από τα θωρακισμένα οχήματα πλησιάζει το σπίτι και ρίχνει με το μυδράλιο σμπαραλιάζοντας τοίχους και παράθυρα. Ο Χινόπωρος ανταπαντά με ριπές. 

Τελικά οι αστυνομικοί ρίχνουν εμπρηστικές χειροβομβίδες και κάνουν έφοδο. Από δεκαλέπτου όμως τα πυρά του Χινόπωρου έχουν σταματήσει. 

Οι αστυνομικοί βρίσκουν τον Χινόπωρο νεκρό μέσα σε μια λίμνη αίματος. Η Ασφάλεια δεν γνωρίζει εκείνη τη στιγμή ποιος είναι και το άλλο πρωί ταυτοποιεί τον νεκρό. Η επίσημη εκδοχή της Ασφάλειας αναφέρει ότι ο Χινόπωρος υπέκυψε στα τραύματά του. Μαρτυρίες όμως αναφέρουν ότι αφού έκαψε όλα του τα χαρτιά έδωσε μόνος του τέλος στη ζωή του. Σε κάθε περίπτωση η Ασφάλεια δεν βρήκε κανένα έγγραφο στο χώρο. 

Η Ασφάλεια σπεύδει να καλέσει τον ντόπιο τύπο για να απαθανατίσει το νεκρό κορμί του αγωνιστή.

Στις 6 του Γενάρη ο Κώστας Χινόπωρος μεταφέρεται στο νεκροταφείο της Αγιαλεξιώτισσας για να ταφεί από συγγενείς. Γύρω έχουν μαζευτεί παρακρατικοί της Χ Πάτρας και υβρίζουν τον νεκρό και τους συγγενείς του. Ο ιερέας μετά από μια σύντομη τελετή εκδιώχθηκε βάναυσα από την Αστυνομία που βρίσκεται κι αυτή εκεί. Ο Χινώπορος θα ταφεί πρόχειρα σε έναν λάκκο στο δυτικό τοίχο του νεκροταφείου.

Το σώμα του Κώστα Χινώπορου 

Στα βήματα της Ιστορίας - Μηλιές Πηλίου

Στο χωριό Μηλιές Πηλίου μπορείτε να επισκεφθείτε τον όμορφο παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και το μικρό μουσείο του δίπλα στους καταρράκτες. Κοντά στο σταθμό εντοπίσαμε το μνημείο εκτελεσθέντων του χωριού κατά τη Γερμανική Κατοχή. 

Διαβάζουμε σχετικά:

Με την κατάρρευση της Ιταλίας το 1943, οι Ιταλοί εγκατέλειψαν τρόφιμα και όπλα πίσω τους. Στο Βόλο το υλικό βρίσκει το δρόμο του προς το Πήλιο και τους αντάρτες. Οι Γερμανοί εγκαθίστανται στο Βόλο. Στις 26 Σεπτεμβρίου ένας Γερμανός αξιωματικός και ένας στρατιώτης, προπομποί μιας γερμανικής φάλαγγας που πήγαινε πρός τις Μηλίες, σκοτώνονται σε μιά μικρή μάχη με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.  Η φάλαγγα που ακολούθησε θεώρησε ότι οι αγνοούμενοι τους ήταν αιχμάλωτοι των ανταρτών.  Στο Βόλο οι Γερμανοί συλλαμβάνουν εκατοντάδες πολίτες στις 1 Οκτωβρίου και τους φυλακίζουν στην Εξωραϊστική και στο σχολείο της Νέας Ιωνίας. Στο μεταξύ έχοντας κλείσει τις τοπικές εφημερίδες, επιτρέπουν την έκδοση ένος  δισέλιδου έντυπου με το όνομα “Ο Τύπος του Βόλου” υπό ασφυσκτική λογοκρισία. Στις 2 Οκτωβρίου ο Ρίκερτ, διοικητής της πόλης βγάζει την ανακοίνωση που βλέπετε στην εικόνα, και απειλεί με αντίποινα.  Στο φύλο της 3ης Οκτωβρίου διαβάζουμε τα πρώτα 10 ονόματα εκτελεσθέντων – Σάββας Γεώργιος, Τσαλματζάς Γεώργιος,  Τσαλματζάς Ιωάννης, Κεχαγιάς Βασίλειος, και άλλοι.

Στο μεταξύ βρίκονται οι νεκροί Γερμανοί και το σχέδιο των αντιποίνων μπαίνει σε εφαρμογή. Δευτέρα 4 Οκτωβρίου χαράματα μιά φάλαγγα Γερμανών ξεκινά από τον Βόλο. Λίγες ώρες μετά το χωριό αρχίζει να καίγεται.  Ενας ηλικιωνένος αυτόπτης μάρτυρας  λέει: “Απ΄τα ανοίγματα των σπιτιών μας έριχναν οι Γερμανοί μιά σκόνη, πυροβολούσαν και ο χώρος λαμπάδιαζε.  Ο ουρανός σε λίγο βάφτηκε μ΄ένα απαίσιο κόκκινο χρώμα, τα ζώα ούρλιαζαν, οι κρότοι από τα ξύλα που καίγονταν και από τους τοίχους που γκρεμίζονταν ήταν τρομεροί. Μας είχαν καταστρέψει. Αλλά εκείνο που ήταν αβάσταχτο ήταν το μακελειό που γινόταν στον σταθμό. Οι Γερμανοί εκτελούσαν εκεί, μέσα στην φωτιά, τους συμπατριώτες μας ανά πεντάδα… Την άλλη μέρα σ΄ έναν ομαδικό τάφο θάψαμε τους 29 νεκρούς και σήμερα ένα απλό άσπρο μνήμα θυμίζει στον επισκέπτη τα ονόματα αυτών που χάσαμε”. Ελάχιστοι κάτοικοι έμειναν στις Μηλιές μετά την καταστροφή. Άλλοι πήγαν στα καλύβια στους ελαιώνες, άλλοι στο Βόλο.   Οι ατυχίες για το όμορφο αυτό χωριό συνεχίστηκαν. Οι Γερμανοί τους ξαναἑπισκέπτονται”αργότερα και λεηλατούν, συλλαμβάνουν και εκτελούν ντόπιους. Αργότερα το ’46 η περιοχή πλήττεται ἀπό μια κατακλυσμιαία βροχή που κάνει μεγάλες ζημιές.  

Η φωτογραφία δείχνει τα ερείπια παλιού μύλου και ξενοδοχείου κοντά στον Σταθμό που κάηκαν από τους Γερμανούς και προέρχεται, καθώς και η αφήγηση του γεγονότος από το βιβλίο “Μηλιές, Κώμη του Πηλίου όρους” της Ελένης-Φαίης Σταμάτη, Εκδόσεις Αθηναίος, 1989. 

Φωτογραφίες

Στα βήματα της Ιστορίας - Γερμανικό νεκροταφείο Διονύσου

Βρεθήκαμε την προηγούμενη Κυριακή στην περιοχή Διονύσου - Ραπεντώσας και επισκευθήκαμε το γερμανικό νεκροταφείο εκεί. Στον χώρο αυτό βρίσκονται θαμένοι 9.973 στρατιώτες του Τρίτου Ράιχ, όλοι πεσώντες στον ελλαδικό χώρο (εκτός Κρήτης). Οι νεκροί είτε σκοτώθηκαν σε διάφορες επιχειρήσεις και συγκρούσεις με συμμαχικές και ιταλικές δυνάμεις, είτε στις συγκρούσεις με τον ΕΛΑΣ και άλλες αντάρτικες ομάδες. Πολλοί από αυτούς δεν έχουν αναγνωριστεί ως σήμερα. 

Κένεθ Μάθιους: Από το BBC στο βουνό

O Kένεθ Μάθιους, γεννήθηκε το 1908 στο βρετανικό Λούτον και υπήρξε ανταποκριτής του BBC στην Ελλάδα και έφθασε με την Βρετανική αποστολή το 1944 στην Αθήνα. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας, Ο Μάθιους στέλνεται στην Πάτρα ως πολεμικός ανταποκριτής. Θα παρακολουθήσει έως το Φθινόπωρο του 1948 τον Εμφύλιο Πόλεμο στα πλαίσια της δημοσιογραφικής του ιδιότητας. 

Το Φθινόπωρο του 1948, ο Δημοκρατικός Στρατός Πελοποννήσου και ειδικότερα η 4η Ταξιαρχία, με έδρα την Αχαία, διενεργεί μερικές μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις: 

Επιτίθεται στην πόλη της Νεμέας επιχειρώντας να ανεφοδιαστεί και να προκαλέσει τ΄ρομο στις κυβερνητικές δυνάμεις.

Επιτίθεται στο Άργος επιχειρώντας να καταλάβει εφόδια και να στρατολογήσει μαχητές. 

Στα πλαίσια αυτών των επιχειρήσεων, οι αντάρτες περνούν και από τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών όπου βρίσκουν τον Μάθιους να περιηγείται στην πύλη των λεόντων. Οι αντάρτες τον συλλαμβάνουν και τον προωθούν στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ Πελοποννήσου. Ο Μάθιους έμεινε με τους αντάρτες 16 ημέρες. Γνώρισε τον Κονταλώνη και τον Βαγγέλη Ρογκάκο και παρακολούθησε από κοντά τις μάχες, αλλά και την λαϊκή υποδομή (σχολεία, δικαστήρια κτλ) που δημιούργησε ο ΔΣΕ στον χώρο ευθύνης του. Οι αντάρτες του ζήτησαν να καταγράψει τα όσα είδε και να μιλήσει και να γράψει για αυτά. 

Με την δολοφονία Πολκ να έχει προηγηθεί από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες στη Θεσσαλονίκη το ίδιο έτος, τα αστικά μέσα της εποχής οργίασαν, διασπείροντας φημολογίες και υποθέσεις σχετικά με την τύχη του Μάθιους. Μετά από 16 ημέρες ο Μάθιους επέστρεψε σώος αλλά ταλαιπωρημένος από τις μεγάλες πορείες με τους αντάρτες.

Ο Μάθιους περιέγραψε τα όσα είδε, τα οποία δεν δημοσιεύθηκαν ποτέ στα μέσα της εποχής, ούτε και στο BBC. Σε μια από τις γνωστές στημένες επιτροπές για το λεγόμενο "παιδομάζωμα" ο Κένεθ Μάθιους ρωτήθηκε σχετικά με τα όσα είδε, όντας αιχμάλωτος των ανταρτών. Συγκεκριμένα ρωτήθηκε από την κυρία Λέβινσον, της οργάνωσης ''Προστασία του Παιδιού'' της Στοκχόλμης σχετικά με το εάν γίνεται προσπάθεια εκσλαβισμού των νεαρών παιδιών. 

Ο Μάθιους απάντησε: "Δεν γίνεται καμιά προσπάθεια να δοθεί στα παιδιά σλαβική αγωγή. Περιβάλλονται από τόσους Έλληνες, ώστε θα ήταν αδύνατο, από τη φύση των πραγμάτων, να μάθουν έστω και μια βουλγάρικη λέξη".

Το 1949, ο Μάθιους μετατέθηκε από το BBC εκτός Ελλάδας. Έγραψε το 1972 ένα ιστορικό-βιογραφικό βιβλίο με τίτλο: Memories of a Mountain War: Greece, 1944-1949. 

Πέθανε το 1994 στο Σάφολντ της Μεγάλης Βρετανίας.

Σπάνιες φωτογραφίες του ΕΛΑΣ

Φωτογραφικό πορτραίτο της 2ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ Αθήνας 

Κλαρίτες του ΕΛΑΣ. Από αριστερά όρθιοι : Πανος Πάντος, Παναγιώτης Τζιβάρας, Αργύρης Βελέντζας, Ζωγράφος, Πατσοχρήστος και Ευθύμης Καρούζος. Τα καθισμένα παιδιά δεν μας είναι γνωστά

Περί Φαήλου και άλλων νεοφασιστών

Γενικά η ενασχόληση με την σημερινή πολιτική επικαιρότητα δεν βρίσκεται μέσα στις επιδιώξεις αυτού του ιστοτόπου εκτός αν σχετίζεται άμεσα με ζητήματα ιστορίας, μεθοδολογίας και μνήμης. Σήμερα θα κάνουμε μια μικρή εξαίρεση και θα λερώσουμε τον ιστότοπό μας με το όνομα του Φαήλου Κρανιδιώτη.

Πριν μερικές ώρες ο Φαήλος Κρανιδιώτης, γνωστό ακροδεξιό, ομοφοβικό και ανιστόρητο στέλεχος της ΝΔ, διαγράφηκε από το κόμμα για την παρακάτω ανάρτηση: 

 

Παρακάμπτουμε τα περί Τσίμα και Μουζάλα, άλλωστε η στάση των κομμάτων για το όνομα της FYROM περνά κυρίως μέσα από το κατά πόσο, τηρούν την εθνική αξιοπρέπεια και τον πατριωτισμό τους στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τον ίδιο τον λαό της χώρας. Όμως ο Φαήλος αναφέρεται στη ΣΝΟΦ. 

Γνωρίζει άραγε ο κ. Κρανιδιώτης τι είναι αυτό για το οποίο μιλά; Η ΣΝΟΦ υπήρξε σλαβομακεδονική αντάρτικη οργάνωση που επεδίωκε μεν την αυτοδιάθεση των Σλαβομακεδόνων, υπερασπίζονταν δε τα ελληνικά εδάφη ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές καθώς και τους Βούλγαρους, και αμύνονταν ενάντια στη φασιστική τακτική του εμφυλιακού αστικού κράτους του να διώκει, με διάφορους τρόπους του Σλαβομακεδόνες στη χώρα. Η ΣΝΟΦ συγκρούστηκε πολιτικά με το ΚΚΕ για το Μακεδονικό ζήτημα και έλαβε σαφή απόσταση από αυτό. 

Ο κ. Κρανιδιώτης επίσης αναφέρει το Γουδί, τις εκτελέσεις και το ότι ο ίδιος επιθυμεί να δένει με σύρμα, παρακαλώ, τα χέρια των μελλοθανάτων. Μιλά και αναφέρεται βεβαίως για πολιτικές εκτελέσεις κομμουνιστών κι ας δανείζεται τεχνηέντως όρους Μικρασιατικής Καταστροφής. Του θυμίζουμε λοιπόν ότι οι κομμουνιστές που κατά τον Εμφύλιο εκτελέστηκαν, δολοφονήθηκαν για τις ιδέες τους, την ακεραιότητα της χώρας τους, την αξιοπρέπεια του λαού τους, σκοτώθηκαν δε σε δίκες- παρωδίες από αμερικανόδουλους και αγγλόδουλους πολιτικούς εκφραστές της αστικής τάξης που έδινε γη και ύδωρ, που δεν τους ανήκε, σε ξένα και ντόπια συμφέροντα, που ήταν συνήθως πρώην συνεργάτες των κατακτητών.

Αυτός λοιπόν θέλει να είναι ο κ. Κρανιδιώτης, ένας προσκυνημένος στην αστική τάξη δήμιος που "δένει με σύρμα τα χέρια" των κομμουνιστών πατριωτών. Εκφράζει δε, την ακροδεξιά, νεοναζιστική πολιτική θέση της εποχής, που εκφράζεται καλύτερα ακόμα από τους νεοναζί της Χρυσής Αυγής, στην οποία τώρα πια μπορεί να διεκδικήσει επάξια μια θέση. 

Ευχαριστούμε τον κ. Κρανιδιώτη που μας ξεκαθάρισε το ταξικό στρατόπεδο στο οποίο ανήκει, αυτό των ακροδεξιών τσιρακιών του αστικού κράτους. Του θυμίζουμε ότι ιστορικά, εκτός από τους δημίους των κομμουνιστών υπήρχε η ΟΠΛΑ, η Λαϊκή Αυτοάμυνα και ο Δημοκρατικός Στρατός, παιδιά και υπερασπιστές του ελληνικού λαού.

Κλείνει το αρχείο Λούκατς

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να αναγνωρίσει τη μεγάλη συμβολή του Ούγγρου φιλόσοφου Γκιόργκι Λούκατς στον πολιτισμό της εποχής μας. Η απόφαση της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών να κλείσει το Αρχείο Λούκατς προκαλεί σοκ και δέος σε κάθε άνθρωπο και δείχνει τι δρόμο ακολουθεί η Ουγγαρία, το χαϊδεμένο, κατά τα άλλα, παιδί της Ενωμένης Ευρώπης.

Μετά τους διωγμούς σε βάρος των Τσιγγάνων, μετά την κτηνώδη στάση της Ουγγαρίας στο προσφυγικό, έρχεται ο διωγμός σε βάρος ενός νεκρού συγγραφέα στην ίδια την πατρίδα του.

Οι ιστορικοί συνειρμοί είναι ανατριχιαστικοί και αναρωτιέται κανείς ποιο θα είναι το επόμενο βήμα… μήπως η καύση των βιβλίων που έγραψε ο Λούκατς και πολλών άλλων;

Στο τοίχο της Καισαριανής στήνουν και πάλι την Ιστορική Μνήμη

ΨΗΦΙΣΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ

ΣΤΙΣ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ  2016  Η ΝΕΑ ΔΙΚΗ του π. Δημάρχου Καισαριανής  Σπύρου Τζόκα και εργαζόμενων στο Δήμο Καισαριανής.

Σήμερα για άλλη μια φορά δικάζονται οι αγώνες του λαού της Καισαριανής.

Διαρκούσης της προσφυγικής κρίσης και εν γένει της ανθρωπιστικής η λειτουργία του Κράτους συνεχίζεται αξιοθαύμαστα!

Η αποχή των δικηγόρων επίσης, δεν εμποδίζει τη λειτουργία αυτή, καθώς κρίνεται ότι το έγκλημα υπάρχει κίνδυνος να παραγραφεί!
 
ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ;  η προάσπιση της ιστορικής μνήμης και των θυσιών του λαού μας. Συγκεκριμένα ο π. Δήμαρχος Καισαριανής Σπύρος Τζόκας, ο τότε Διευθυντής της Τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου και ο Κωνσταντίνος Βουβούσιρας  κατηγορούνται από ένα ιδιωτικό σωματείο (ΠΣΕ) που λυμαίνεται τον Ιστορικό χώρο του Σκοπευτηρίου,  για την μετατροπή ενός επικίνδυνου χώρου αποβλήτων στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής σε Μουσείο Εθνικής Αντίστασης!!! Ένα κόσμημα για την ιστορική πόλη και τους αγώνες της.

  Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ:  «κατηγορούνται ως υπαίτιοι ότι στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής , ότι διέπραξαν περισσότερα αδικήματα, με περισσότερες πράξεις που συνιστούν εξακολούθηση του ιδίου εγκλήματος!»
 
Σήμερα με αγώνες, συλλήψεις και δικαστήρια ένας σκουπιδότοπος, εστία μόλυνσης για τους περιοίκους και τα παρακείμενα σχολεία μετατράπηκε σε στολίδι. Το Μουσείο Εαμικής Εθνικής Αντίστασης, απότοκος αγώνων και αγωνίας, συγκρούσεων και διώξεων είναι σήμερα πραγματικότητα και εγκαινιάζεται σύντομα από το Δήμο Καισαριανής.

   
Ένα όνειρο χιλιάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, που δεν πρόλαβαν να το δουν να πραγματοποιείται.

Μια νίκη του λαού, των εργαζομένων και των δημοτικών αρχών της Καισαριανής.

Η Σκοπευτική Εταιρεία, όμως,  εκεί παρούσα…. και τα δικαστήρια αμείωτα. Το ένα ακολουθεί το άλλο.

    Τα παρακάτω είναι τα μέχρις στιγμής γνωστά για τον Σπύρο Τζόκα :

1.      15 Μαρτίου 2016

2.      1 Απριλίου 2016

3.      21 Απριλίου 2016

4.      19 Σεπτεμβρίου 2016

Το σκηνικό θυμίζει κάτι σαν την μηνιαία εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα…

ΜΕΧΡΙ ΠΟΤΕ;

Πόσες φορές ακόμα θα περάσουμε όλοι οι Δήμαρχοι της Καισαριανής τον προθάλαμο των Δικαστηρίων;

Πόσες φορές ακόμα θα σταθούμε απέναντι σε δοσίλογους μηνυτές, απολογούμενοι γιατί κάναμε το καθήκον μας;

Πόσες ακόμα φορές θα ξεφτιλιζόμαστε στους ψυχρούς διαδρόμους των δικαστηρίων συναγελαζόμενοι με ποινικούς και άλλους;

Πόσες φορές θα φορτωνόμαστε ενδεχομένως ποινές;
Αν αυτό δεν είναι φάρσα είναι τότε τραγωδία και διασυρμός.                                  

Το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης αποτελεί χωρική ενότητα με βαρύ και σημαίνον ιστορικό φορτίο, τόπος σύμβολο των αγώνων του λαού μας για λευτεριά και κοινωνική απελευθέρωση. Τόπος θυσίας.

   Ας δώσουμε ένα τέλος στη λεηλασία αυτή. Ας προχωρήσουμε στην απόδοση τιμής που ταιριάζει στους ήρωες και ας αναδείξουμε τα μνημεία μας.

Ο αγώνας του λαού, των εργαζομένων και των αιρετών θα δικαιωθεί.
Όχι μόνο δικαστικά με την αθώωσή τους, αλλά και ιστορικά, με την ανατροπή των πολιτικών και των δυνάμεων που ευθύνονται για τη σημερινή κατάσταση.

(ΠΡΩΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΛΗΜ|ΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ – 2 ΚΤΙΡΙΟ – ΑΙΘΟΥΣΑ 6)
Για το Δημοτικό Συμβούλιο Καισαριανής

Ο Πρόεδρος
Κατημερτζής Γεώργιος

Αλήθειες και ψέματα για το Δημοκρατικό Στρατό - Μέρος 1ο

Με αφορμή τα 70 χρόνια από την ίδρυσή του, ο Κόκκινος Φάκελος επεξεργάστηκε ένα μικρό αφιέρωμα σχετικά με τα ψέματα, τη φημολογία και τις στρεβλώσεις που επικρατούν και διαδίδονται (όχι πιστεύουμε τυχαία) για την τρίχρονη κορύφωση της ταξικής πάλης στην Ελλάδα και τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού. Παρουσιάζουμε τα πιο γνωστά και τρανταχτά, αφού το να απαντήσει κανείς σε όλα τα ζητήματα ιστορικής στρέβλωσης και παραχάραξης θα απαιτούσε ωκεανούς μελάνης.

Ο ΔΣΕ εκτελούσε αιχμαλώτους πολέμου

Το γνωστό επιχείρημα περί εκτελέσεων αιχμαλώτων πολέμου, εδράζεται σε μια γενικότερα καλλιεργημένη αντίληψη του τύπου: "Και οι δύο μεριές κάνανε πολλά στον Εμφύλιο". Αποδεδειγμένη υπήρξε η τακτική του ΔΣΕ για αφοπλισμό και απελευθέρωση των απλών οπλιτών του Εθνικού Στρατού. Επί παραδείγματι, στη μάχη της Ποντοκερασιάς του Κιλκίς, το 1946, ο ΔΣΕ αφόπλισε έναν λόχο του Ε.Σ, στρατολόγησε 40 μαχητές από τις τάξεις του και απελευθέρωσε τους υπόλοιπους αιχμαλώτους. Επιπροσθέτως, ο ΔΣΕ στόχευε και την πολιτική του προπαγάνδα μέσω, εντύπων, ραδιοφωνικών εκπομπών και τηλεβόων (τα γνωστά χωνιά του ΔΣΕ) στο να απευθυνθεί στο αντίπαλο στράτευμα και να προσεγγίσει τους οπλίτες του. Εκ διαμέτρου αντίθετη πρακτική της εκτέλεσης αιχμαλώτων, άνευ στρατοδικείου που ακολουθούσε ο Εθνικός Στρατός. Ο ΔΣΕ συλλάμβανε και κρατούσε αξιωματικούς του Εθνικού Στρατού, τους οποίους προσπάθησε αρκετές φορές να ανταλλάξει με δικούς του αιχμαλώτους και πολιτικούς κρατούμενους. Ορισμένοι εξ αυτών δικάζονταν για πολεμικά εγκλήματα από το Στρατοδικείο του ΔΣΕ και εκτελούνταν ή φυλακίζονταν. Οι προσπάθειες του ΔΣΕ για ανταλλαγή αιχμαλώτων δεν καρποφόρησαν ποτέ στη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου, με σαφή υπαιτιότητα του ελληνικού αστικού κράτους και του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αξιωματικοί του Εθνικού Στρατού εντάσσονταν στον ΔΣΕ είτε σε μάχιμες μονάδες, είτε σε υπηρεσίες, όπως ο αξιωματικός ιατρός Παναγιώτης Πετρόπουλος.

Η συμπεριφορά αυτή του ΔΣΕ δεν επεκτείνονταν κατ' ανάγκη σε αιχμαλώτους των ΜΑΥ-ΜΑΔ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής και σε Χωροφύλακες, ούτε και σε αιχμαλώτους παρακρατικούς. Αν και σε αρκετές περιπτώσεις αιχμάλωτοι των παραπάνω σχηματισμών αφήνονταν ελεύθεροι (πχ ο αφοπλισμός και η απελευθέρωση των ΜΑΥ αιχμαλώτων του Μαραθόκαμπου Σάμου), οι επιτελείς του ΔΣΕ εξέταζαν την δράση τους, απέναντι στους αντάρτες και τους αμάχους πριν λάβουν οποιαδήποτε απόφαση. Στην περίπτωση, για παράδειγμα, του παρακρατικού οπλαρχηγού Δρούγια της Θεσσαλίας, αφού διαπιστώθηκε η εκτενής δράση του ενάντια στους λαϊκούς αγωνιστές και τον άμαχο πληθυσμό, ήδη από το 1945, εκτελέστηκε.

Ο ΔΣΕ στρατολογούσε με τη βία

Η πρακτική της βίαιης στρατολόγησης στον ΔΣΕ, δεν εντοπίζεται παρά το 1949, όταν ο Εμφύλιος έχει εμφανώς λάβει αρνητική τροπή για τους αντάρτες. Ως το σημείο αυτό, ο ΔΣΕ στρατολογούσε μόνο εθελοντικά. Η ραγδαία μείωση του δυναμικού του το 1949 και η μεγάλη έλλειψη σε εφεδρείες, οδήγησαν το επιτελείο του ΔΣΕ σε μια τέτοια τακτική. Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για βίαιη στρατολόγηση; Το 1949, η ύπαιθρος της χώρας έχει κυριολεκτικά ερημωθεί από τις εκτοπίσεις πληθυσμών του Εθνικού Στρατού. Οι πολίτες που έχουν παραμείνει στους μεγάλους ορεινούς όγκους και την ύπαιθρο είναι κυριολεκτικά ελάχιστοι. Ο ΔΣΕ που βάσιζε υπηρεσίες του στην προσφορά των κατοίκων των χώρων ευθύνης του, όπως η επιμελητεία, είχε μείνει χωρίς αυτή την κομβική υποστήριξη. Ας δούμε πως περιγράφει ο Χρήστος Βασιλείου την επιστράτευσή του στο βιβλίο Τρεις ημέρες αγγαρεία - τρία χρόνια ομηρία: 

"Φεύγοντας η μάνα και τα κορίτσια από την Καλιακούδα για το χωριό, εμένα με κράτησαν οι αντάρτες μαζί με το μουλάρι για αγγαρεία. (...) Γύρισα ύστερα από τρία χρόνια. (...) Εγώ ήμουν στο 3ο Τάγμα Νεολαίας με λοχαγό τον Γιάννη Τσώνη από τη Μυρίκη Ευρυτανίας. Ήμασταν στην περιοχή Φιδάκια, πηγαίνοντας για Γκιώνα-Βαρδούσια. Γυρίσαμε όλα τα χωριά στην περιοχή αυτή. Τα χωριά αυτά ήταν ακατοίκητα καθώς τον κόσμο τον είχε μαζέψει η κυβέρνηση για να μην έχουν οι αντάρτες τροφή και νέους να επιστρατεύσουν (...) Κάποια στιγμή έσκυψα να πιο νερό από ένα νεροφάγωμα, αλλά εκείνη τη στιγμή ο επικεφαλής της πορείας πατάει το πόδι του να θολώσει το νερό για να μην πιω και καθυστερήσει η πορεία. Αυτό μου κακοφάνηκε πολύ, γιατί δεν ήξερα τι σημαίνει στρατός και πειθαρχία." 

Ο Βασιλείου περιγράφει μια ζωή δύσκολη, γεμάτη κινδύνους και στερήσεις. Ζωή που βίωνε κάθε αντάρτης του ΔΣΕ ανεξάρτητα από τον βαθμό του. Δεν περιγράφει όμως βία, καψώνια και απειλές. Ο Βασιλείου μετέπειτα τοποθετήθηκε ως σύνδεσμος λοχαγού και αργότερα γεμιστής πυροβόλου. Περιγράφει τον τραυματισμό και την περίθαλψή του, τα τραγούδια και τους χορούς με τους αντάρτες και την τελική του απόλυση το καλοκαίρι του 1949, όπου αφέθηκε να επιστρέψει στο χωριό του. Η μεταχείρισή του υπήρξε καλή και όχι διαφορετική από αυτή που αντιμετώπιζε ο κάθε αντάρτης. 

Σε κάθε περίπτωση ο ΔΣΕ βρέθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση όταν ξεκίνησε να στρατολογεί υποχρεωτικά. Όμως και ο Εθνικός Στρατός, που δεν βρίσκονταν σε αυτή τη δεινή θέση είναι γνωστό ότι στρατολογούσε βιαίως. Όπλιζε υποχρεωτικά ολόκληρα χωριά τοποθετώντας επικεφαλής τους εθνικόφρονες και παρακρατικούς, στρατολογούσε πολίτες για υποστηρικτικές υπηρεσίες του και αποδεδειγμένα χρησιμοποίησε πολλές φορές πολίτες για κάλυψη ενάντια σε πυρά των ανταρτών, όπως το 1949 με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των ΕΤΑΞ στη Σάμο, αλλά και στην Ικαρία. 

Εδώ όμως ξεκάθαρα η φυσιογνωμία των δύο στρατών φαίνεται διαφορετική πάνω στον τρόπο μεταχείρισης  των επιστρατευμένων.

Ο ΔΣΕ διέπραξε ωμότητες

Για να αντικρούσουμε την παραπάνω στρεβλή άποψη θα πρέπει πρωταρχικά να εξετάσουμε τη φύση και τη φυσιογνωμία του Δημοκρατικού Στρατού. Ο ΔΣΕ υπήρξε ξεκάθαρα λαϊκός στρατός. Οι μαχητές και τα στελέχη του προέρχονταν από τον αγροτικό και εργατικό κόσμο της χώρας που υπέφερε τα μεταβαρκιζιανά όργια της Λευκής Τρομοκρατίας και για να επιβιώσει ξαναπήρε το δρόμο για το βουνό. Η λαϊκή αυτή φύση του δεν θα του επέτρεπε λοιπόν την βιαιοπραγία απέναντι σε πολίτες. 

Παράλληλα, ο ΔΣΕ υπολόγιζε στην εθελοντική προσφορά, την εθελοντική εργασία και την εμπιστοσύνη των πολιτών στις περιοχές ελέγχου του για να οργανώσει κομβικές υποστηρικτικές υπηρεσίες του όπως ο ιματισμός, η περίθαλψη και ο επισιτισμός. Ο ΔΣΕ και η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση οργάνωσαν στις περιοχές ελέγχου τους, τους προοδευτικούς θεσμούς των λαϊκών επιτροπών, της λαϊκής δικαιοσύνης και της λαϊκής πολιτοφυλακής. Προχώρησε στην ίδρυση και λειτουργία σχολείων, ακόμα και παιδικών κατασκηνώσεων (όπως αυτή στην Πελοπόνησο με υπεύθυνους τον Γεωργόπουλο και την Κιντή) και οργάνωνε συχνά θεατρικές παραστάσεις και εκδηλώσεις. Δεδομένα δηλαδή που δεν συνηγορούν σε τέτοιες συμπεριφορές. 

Ο ΔΣΕ ακόμα και σε χωριά που δεν θεωρούνταν φιλικά προς αυτόν, δεν προχωρούσε σε μαζικές συλλήψεις και ωμότητες. Επί παραδείγματι, στο Καρπενήσι που κρατήθηκε από τον ΔΣΕ για 20 περίπου ημέρες ουδένα περιστατικό βίας καταγράφηκε ή μνημονεύεται. Οι ισχυριζόμενοι τα περί ωμοτήτων, παραβλέπουν επίσης το πολύ σοβαρό τοπικό χαρακτηριστικό του Εμφυλίου. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι αντάρτες του ΔΣΕ και τα στρατιωτικά του συγκροτήματα προέρχονταν από ανθρώπους που κατάγονταν από την ίδια την περιοχή δράσης τους. Ανθρώπους που είχαν συγγενείς, φίλους και γείτονες στα χωριά και τις κωμοπόλεις δράσης τους και που στο κάτω-κάτω κινδύνευαν να στοχοποιηθούν αν βιαιοπραγούσαν, λόγω αναγνωρισιμότητας τους.

Δεν είναι επίσης καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ουδεμία φωτογραφία ή ντοκουμέντο του Εμφυλίου δεν παρουσιάζει τις εικόνες φρίκης που παρουσιάζονται να διαπράττουν οι κυβερνητικές δυνάμεις. Η έλλειψη τέτοιου υλικού και η παρουσίαση φωτογραφιών των Δεκεμβριανών και των εγκλημάτων των Ναζί, ως τέτοια, από νεοναζιστικές και άλλες αστικές πολιτικές οργανώσεις και κόμματα, αποδεικνύουν το παραπάνω γεγονός. Με λόγια απλά, αν υπήρχαν τέτοια ντοκουμέντα θα τα παρουσίαζαν.

Μεγάλη μεθοδολογική παγίδα ελοχεύει εδώ και από την καταγραφή μεμονωμένων γεγονότων ως γενική τακτική δράσης. Βεβαίως, ο ΔΣΕ δεν απαρτίζονταν από αγίους αλλά από ανθρώπους. Έχουν καταγραφεί λοιπόν μεμονωμένα περιστατικά βίας και αυθαιρεσίας από μέλη του. Μπορούμε να δούμε το περιστατικό για παράδειγμα της εν ψυχρώ εκτέλεσης του Αμερικανού πιλότου Selden R Edner από αντάρτη, κατά τη Μάχη του Καρπενησίου. Ο ευθυνόμενος αντάρτης όμως μετέπειτα δικάστηκε και εκτελέστηκε από στρατοδικείο του ΔΣΕ. Αντίθετα, η ωμότητα και η βία υπήρξε χαρακτηριστικό της δράσης των αστικών δυνάμεων της εποχής, όχι μεμονωμένα αλλά εμφανώς καθοδηγούμενα, προκειμένου να δημιουργείται γενικευμένο κλίμα τρόμου στα λαϊκά στρώματα, που θα δίσταζαν με τον τρόπο αυτό, να περάσουν στο εχθρικό στρατόπεδο.


Ο ΔΣΕ εκτελούσε στελέχη του όταν διαφωνούσαν πολιτικά


Για να μιλήσουμε για την παραπάνω άποψη αρκεί να εξετάσουμε τις αποφάσεις των στρατοδικείων του ΔΣΕ. Υπολογίζεται λοιπόν, ότι σε διάρκεια 3ων ετών μάχης, ο ΔΣΕ πήρε λιγότερες των 90 καταδικαστικές αποφάσεις σε στρατοδικεία του. Το νούμερο αυτό είναι εξαιρετικά μικρό σε σχέση με το αντίστοιχο του Εθνικού Στρατού, ο οποίος, πέρα από τους αντιφρονούντες πολίτες, εκτέλεσε στο στρατοδικείο Καστοριάς 393 οπλίτες και αξιωματικούς για λιποταξία και εγκατάλειψη θέσεων. Φυσικά σε καταστάσεις πολέμου ισχύει πάντα και εκατέρωθεν ο στρατιωτικός νόμος.

Ποια όμως στελέχη του ΔΣΕ υποτίθεται πως εκτελέστηκαν για πολιτικούς λόγους;

Γνωστή περίπτωση εκτέλεσης υπήρξε ο ταγματάρχης Τσουκόπουλος που κυκλώθηκε στο χωριό Άγιο Βασίλειο Κυνουρίας από τάγμα των ΛΟΚ λόγω ελλιπών μέτρων περιφρούρησης. Όμως αν και σκληρή, η απόφαση αυτή δεν συνιστά πολιτική διαφωνία. Άλλη περίπτωση είναι αυτή του Γιώργου Γιαννούλη στον οποίο επιρίφθηκαν ευθύνες για την ήττα στη μάχη της Φλώρινας, χωρίς όμως να υπάρχει άλλο πολιτικό ζήτημα. Η υπόθεση Γιαννούλη δεν μπορεί φυσικά να εξαντληθεί εδώ και τα ντοκουμέντα είναι ελλειπέστατα για να βγουν συμπεράσματα στρατιωτικής φύσης. Όμως ο Γιώργος Γιαννούλης υπήρξε μέλος και στέλεχος του ΚΚΕ και ουδέποτε διαφώνησε με τη γραμμή του. Δίκαιη ή όχι, η εκτέλεση Γιαννούλη υπήρξε στρατιωτική απόφαση και όχι πολιτική.

Πέρα από αυτά τα δύο περιστατικά, τα οποία φυσικά ευαγγελίζονται με νέφη φημολογίας οι διάφοροι "αντικειμενικοί" αναλυτές της κατάστασης, καμιά άλλη γνωστή υπόθεση εκτελέσεως δεν έχει βαφτιστεί ως πολιτική ή δεν έχει υπάρξει πολιτική.

Συνεχίζεται

Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 70 του ΔΣΕ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΑ 70ΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΔΣΕ) 1946 - 1949

  

Εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από την 100χρονη Ιστορία του ΚΚΕ,

από την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ

Η ΚΕ του ΚΚΕ, ολόκληρο το Κόμμα και η ΚΝΕ, τιμάμε φέτος τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

Το 1946 ήταν η χρονιά κατά την οποία συντελέστηκαν σημαντικά γεγονότα, άμεσα συναρτημένα με τη δημιουργία του ΔΣΕ, όπως:

• Η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (12 - 15 Φλεβάρη 1946), που άρχισε ακριβώς ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945). Η 2η Ολομέλεια, έστω και με αντιφάσεις, ήταν εκείνη που αποφάσισε τη διεξαγωγή του ένοπλου αγώνα.
• Η επίθεση ομάδας ανταρτών στο Σταθμό Χωροφυλακής του Λιτόχωρου, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μάρτη 1946, ανήμερα των βουλευτικών εκλογών.
• Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών (28 Οκτώβρη 1946), που είναι ουσιαστικά η ημερομηνία ίδρυσης του ΔΣΕ. Η επίσημη μετονομασία έγινε στις 27 Δεκέμβρη 1946, με την έκδοση της Διαταγής του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, η οποία όρισε την «ονομασία των ανταρτικών Σωμάτων σε ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΕΛΛΑΔΟΣ».

Η 70ή επέτειος βρίσκει το ΚΚΕ να διεξάγει σταθερά και αποφασιστικά τον αγώνα για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, για τη συμμαχία τους και για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, μέσα στις συνθήκες της αντεπανάστασης, που επικράτησε την περίοδο 1989 - 1991, αλλά και της σημερινής βαθιάς κρίσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες στην πάλη. Επιδρούν παραλυτικά, αλλά και αποπροσανατολιστικά στις διαθέσεις των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων, παρότι η βαθιά και παρατεταμένη καπιταλιστική οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η συντονισμένη εκδήλωσή της παγκοσμίως το 2008, τα ασταθή βήματα ανάκαμψης και η εκδήλωση αλλεπάλληλων κρισιακών φαινομένων στη συνέχεια, αποκαλύπτουν το αδιέξοδο του καπιταλισμού, τον ιστορικά παρωχημένο χαρακτήρα του.

Σε αυτόν τον αρνητικό, για το κομμουνιστικό κίνημα και τους λαούς, πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα, το ΚΚΕ έδωσε και δίνει σκληρές κοινωνικές και πολιτικές μάχες, ανασυγκροτημένο ιδεολογικά, πολιτικά, οργανωτικά, έχοντας διαμορφώσει επαναστατική στρατηγική στις σύγχρονες συνθήκες και έχοντας ενισχύσει τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά του.

Το ΚΚΕ έχει απλώσει τις πιο βαθιές ρίζες του στο λαό πρωταρχικά με τους σκληρούς ταξικούς αγώνες πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ιδιαίτερα με τους αιματηρούς αγώνες του σε όλη τη δεκαετία του 1940, όπου περίοπτη θέση κατέχουν εκείνοι και εκείνες που έπεσαν στα βουνά, στα εκτελεστικά αποσπάσματα (Γουδή, Παύλου Μελά κ.α.), στις φυλακές (Αίγινας κ.ά.), στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Μακρόνησος κ.ά.), στους τόπους εξορίας.

Ολοι αυτοί οι αγώνες, ιδιαίτερα ο ταξικός αγώνας του ΔΣΕ, αποτέλεσαν παράγοντα μεγάλης δύναμης και συνειδητοποίησης της κομμουνιστικής ευθύνης, ώστε το ΚΚΕ να σταθεί όρθιο κατά την αντεπανάσταση του 1989 - 1991, να αντλήσει δυνάμεις, για να διατηρήσει την ιστορική του συνέχεια, να αντιμετωπίσει την επίθεση διάλυσής του από το φραξιονιστικό οπορτουνισμό, που είχε συνενωθεί με τις άλλες σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου».

 Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ έχει την πεποίθηση ότι πραγματική και ουσιαστική τιμή στην Ιστορία του ΔΣΕ και γενικότερα στην ηρωική εκατοντάχρονη πορεία του ως Κομμουνιστικού Κόμματος, αποτελούν τόσο η διδαχή από αυτήν, όσο και η εξαγωγή συμπερασμάτων που ισχυροποιούν την ταξική πάλη σήμερα, τον αγώνα για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Ακριβώς γι' αυτό, η κριτική μελέτη της Ιστορίας του ΚΚΕ βρίσκεται στον αντίποδα της λαθολογίας, αλλά και του οπορτουνιστικού εξωραϊσμού, που αρνείται να βγάλει συμπεράσματα από το ιστορικό παρελθόν.

Η μελέτη της Ιστορίας του ΚΚΕ και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος έχει αποτελέσει για το Κόμμα μας πολύτιμο εφόδιο, για τη διαμόρφωση της στρατηγικής του. Γνώμονα αποτελεί η επιστημονική ανάλυση της καπιταλιστικής πραγματικότητας, που είναι και εγγύηση για να μην οδηγεί η χρονική απόσταση από τα ιστορικά γεγονότα στην εκ του ασφαλούς κριτική, σε απόσπαση από το σύνολο των παραγόντων που τα διαμόρφωσαν.
Το ΚΚΕ δεν κρύβει τις αδυναμίες του υποκειμενικού παράγοντα που επέδρασαν αρνητικά στην έκβαση της πάλης του ΔΣΕ. Θεωρεί άστοχη και αποπροσανατολιστική, και προπαντός αντιεπιστημονική, την απόδοση σε αντικειμενικές αιτίες όλων των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν, τον εξωραϊσμό της πολιτικής του και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Ο τρίχρονος αγώνας του ΔΣΕ υπήρξε δίκαιος, ηρωικός και μεγαλειώδης.

Εξέφραζε τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού ενάντια στα συμφέροντα των εκμεταλλευτών και καταπιεστών της. Εξέφραζε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της βασικής συμμαχικής της δύναμης, της εξαθλιωμένης αγροτιάς και των φτωχών αυτοαπασχολούμενων στρωμάτων των πόλεων. Η αστική κρατική εξουσία γνώρισε τότε τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή της. Ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον εικοστό αιώνα.

 Το ΚΚΕ είναι περήφανο για τη στρατιά ηρώων που διαπαιδαγώγησε. Χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες έδωσαν και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών τους, για να πάρει σάρκα και οστά η εποποιία του ΔΣΕ, πολεμώντας και περπατώντας μερόνυχτα, συχνά δίχως τροφή, πολλοί και ξυπόλητοι, στους πάγους και τις θύελλες.

Διδάσκουν, φρονηματίζουν και διαπαιδαγωγούν ηθικά και πολιτικά η δράση και η αυτοθυσία των δεκάδων χιλιάδων νεκρών μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ, των τραυματιών, των φυλακισμένων για τη δράση τους στις γραμμές του και για την υπόθεσή του και όλων εκείνων που τίμησαν τα όπλα του αγώνα του στην Ελλάδα και την πολιτική προσφυγιά. Στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν νεολαίοι, οργανωμένοι στη Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ) και την ΕΠΟΝ, αποτελώντας περίπου το 80% της συνολικής δύναμης του ΔΣΕ.
Το ΚΚΕ τιμά όλους εκείνους και εκείνες που πολέμησαν ηρωικά, στο Γράμμο και στο Βίτσι, στην Ηπειρο και στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και στη Θράκη, στην Κρήτη, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, παντού όπου βρόντηξε «ο Ολυμπος και πάλι».

Ο ΔΣΕ αναμετρήθηκε με την εγχώρια αστική τάξη, με το σύνολο των πολιτικών της δυνάμεων («δεξιών» και «κεντρώων»), με το κράτος τους και με τις συμμαχικές τους δυνάμεις, τα καπιταλιστικά κράτη της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ. Δίχως τη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική ενίσχυση των τελευταίων, η αστική τάξη στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να νικήσει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία μάχη του Γράμμου, ο ΔΣΕ παρέταξε περίπου 12.500 μαχητές και μαχήτριες με ελαφρύ οπλισμό, ενώ ο κυβερνητικός στρατός υπολογίζεται ότι παρέταξε πάνω από 100.000 άνδρες, διαθέτοντας ακόμα 120 πυροβόλα, πολλά θωρακισμένα και το σύνολο της αεροπορίας. Αυτή η άνιση ταξική αναμέτρηση καθιστά ακόμα μεγαλύτερη την ηθική και πολιτική αξία, την παρακαταθήκη του ΔΣΕ.

Ο ΔΣΕ ήταν λαϊκός στρατός. Στηρίχτηκε στην οργανωτική - πολεμική πείρα του ΕΛΑΣίτικου αγώνα στην Κατοχή και το Δεκέμβρη 1944. Η ΕΑΜική Αντίσταση στην Κατοχή και η κρίσιμη αντικειμενικά ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη είχαν αφήσει μεγάλη αγωνιστική κληρονομιά στη λαϊκή συνείδηση, στις μορφές οργάνωσης και πάλης.

Μεγάλη δύναμη του ΔΣΕ αποτέλεσαν οι δεσμοί του με το λαό, ιδιαίτερα στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας. Οι φτωχές λαϊκές μάζες ήταν εκείνες που τροφοδότησαν τον ΔΣΕ με κάθε είδους βοήθεια, έμψυχο δυναμικό, τροφή και ρουχισμό, βοήθησαν στην κατασκευή οχυρωματικών έργων, στη συγκέντρωση πληροφοριών, στην οργάνωση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής. Στον ΔΣΕ και στους λαογέννητους θεσμούς οργάνωσης της κοινωνικοπολιτικής ζωής (Λαϊκά Συμβούλια, Λαϊκή Πολιτοφυλακή, Λαϊκά Δικαστήρια), στους χώρους που επικράτησε ο ΔΣΕ, βρήκαν το συμπαραστάτη και τη δύναμη που αντιμετώπιζε πλήθος λαϊκών προβλημάτων, όπως την προστασία των παιδιών τους με τη σωτηρία τους από τους βομβαρδισμούς και τον εξανδραποδισμό, τη μόρφωσή τους με την ίδρυση σχολείων. Γι' αυτούς τους λόγους, το αστικό κράτος προχώρησε στην αναγκαστική μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων από τα χωριά τους, εκείνους που φαρισαϊκά ονόμασε «ανταρτόπληκτους», προκειμένου να απομονωθεί ο ΔΣΕ από βασικές πηγές της δύναμής του.

 Στον αντίποδα του αστικού στρατού, χαρακτηριστικό γνώρισμα του ΔΣΕ ήταν ο αγώνας του για το δίκιο του λαού, η αυταπάρνηση και η συνειδητή πειθαρχία. Συνδύαζε τη μαχητική εφαρμογή των διαταγών με τη δημοκρατία των συνελεύσεων σε διάφορες βαθμίδες του, όπου ασκούνταν κριτική των κατώτερων ιεραρχικά προς τους ανώτερους και αντιστρόφως, γινόταν εκτίμηση των πολεμικών επιχειρήσεων με πνεύμα αυτοκριτικής στάσης.

Ο ΔΣΕ ανέδειξε χιλιάδες στρατιωτικούς ηγέτες σε όλες τις βαθμίδες του, όπως οι: Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής), Χαρίλαος Φλωράκης (Γιώτης), Νίκος Τριανταφύλλου, Στέφανος Γκιουζέλης, Πάνος Ζάρας, Κώστας Καραγιώργης, Γιάννης Ποδιάς, Κώστας Κολιγιάννης (Αρβανίτης), Θανάσης Γκένιος (Λασσάνης), Παντελής Βαϊνάς, Γιώργος Ηλιάδης (Σοφιανός), Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας), Τάσος Πέτσας, Ρώμας Πέτσος, Γιώργης Βόγιας (Καρτσιώτης), Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), Κοσμάς Σπανός (Αμύντας), Γιώργος Γιαννούλης, Θωμάς Πάλας (Κόζιακας), Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), Πολυχρόνης Βάης (Αχιλλέας Πετρίτης), Ηλίας Αλευράς, Κώστας Ξυδέας, Μιχάλης Παπαδάμος (Φεραίος), Μανώλης Σταθάκης, Αρίστος Καμαρινός, Κώστας Τσολάκης, Θύμιος Καψής (Ανάποδος), Γιώργος Γιαννούλης, Γιώργος Γεωργιάδης, Φώτης Σγούρος, Γεράσιμος Γρηγοράτος (Αστραπόγιαννος).

 

 Στην ανάδειξη στρατιωτικών στελεχών υπογραμμίζεται ο ρόλος των Σχολών Αξιωματικών του ΔΣΕ, που επιπλέον συνέβαλαν στην ανάπτυξη και στη μαχητική του ικανότητα.Στον ΔΣΕ υπηρέτησαν και αξιωματικοί που προέρχονταν από τον αστικό στρατό, όπως οι: Γιάννης Μαλαγάρης, Γιώργος Σαμαρίδης (Λογοθέτης), Γιάννης Κιλισμανής, Στέφανος Παπαγιάννης, Κώστας Κανελλόπουλος, Παύλος Τομπουλίδης, Νίκος Τερζόγλου (Πύραυλος), Θόδωρος Καλλίνος (Αμάρμπεης), Κώστας Μπασακίδης, Χρήστος Στεφόπουλος, Δημήτρης Τσιτσιπής, Θεοδόσης Ζέρβας, Βασίλης Βενετσανόπουλος, Γιώργος Καλλιανέσης (Μεσσήνης), Γιάννης Μανιάς, Δημήτρης Κούκουρας, Θύμιος Ζούλας, Γιώργος Κατεμής, Κώστας Αντωνόπουλος (Κρόνος), Αλέκος Παπαγεωργίου, Γιώργος Κονταλώνης.

Αποφασιστικός παράγοντας στη λειτουργία του, στην εμψύχωση των μαχητών και μαχητριών του, στη διαπαιδαγώγηση και στην πολιτική στάση τους απέναντι στον άμαχο πληθυσμό, αλλά και στους φαντάρους του αστικού στρατού, ήταν ο ρόλος των Πολιτικών Επιτρόπων.

Αναδείχτηκαν πολλοί Πολιτικοί Επίτροποι. Ενδεικτικά αναφέρονται οι: Νίκος Μπελογιάννης, Γιάννης Σαλάς, Βαγγέλης Ρογκάκος, Γιώργης Ερυθριάδης (Πετρής), Μήτσος Βαμβακάς, Λεωνίδας Στρίγκος, Νίκος Κανακαρίδης (Λάμπρος), Κώστας Λουλές, Κώστας Λαουτάρης, Γιώργος Κλαΐνος, Νιόνιος Τραϊφόρος, Παναγιώτης Υφαντής (Ηρακλής), Κώστας Καρκάνης (Τάκης), Νίκος Κλιάφας, Πέτρος Ιωσηφίδης, Σόνια Ελευθεριάδου, Ροΐδης Μιχαλάκης, Κατίνα - Τσβέτα Ανδρεοπούλου, Ελευθερία Ιωαννίδου, Κοσμάς Μπουκοβίνας, Λυδία Καλαϊτζίδου, Ασπασία Δασκαλοπούλου, Αντώνης Αντωνιάδης (Σίμος), Αριστείδης Θεοχάρης, Χρυσούλα Γκόγκογλου, Γιάννα Τρικαλινού, Μανώλης Φραγκιαδάκης, Μαρία Βέλιου (Παρασκευούλα), Δημήτρης Κύρλας, Μελπομένη Δημανοπούλου, Αθανασία Καλαϊτζίδου.

Η ιδεολογικοπολιτική δουλειά στον ΔΣΕ υπηρέτησε το στρατιωτικοπολιτικό στόχο του.

Αξιόλογη ήταν η εκδοτική δραστηριότητα. Εκδίδονταν τα έντυπα: «Εξόρμηση», «Προς τη Νίκη», «Δημοκρατικός Στρατός», «Νέος Μαχητής», «Αγροτικός Αγώνας», «Μαχήτρια», «Αγωνίστρια», «Παρτιζάνα» και άλλα. Πέρα από το κεντρικό τυπογραφείο του ΔΣΕ, κάθε Αρχηγείο Μεραρχίας έβγαζε καθημερινό δελτίο ειδήσεων και την εφημερίδα του. Ξεχωριστές εφημερίδες εκδίδονταν στη γλώσσα των Σλαβομακεδόνων, αλλά και των Μουσουλμάνων της Θράκης.

Εξάλλου, την περίοδο αυτή, κυκλοφορούσαν παράνομα: Στην Αθήνα και τον Πειραιά, ο «Ριζοσπάστης». Στη Θεσσαλονίκη, η «Λαϊκή Φωνή». Στο Βόλο, η «Λευτεριά». Στη Λάρισα, η «Λαϊκή Φωνή». Παράνομες κομματικές εφημερίδες κυκλοφορούσαν και σε άλλες περιοχές, όπως ο «Μωρηάς» στην Πελοπόννησο, οι «Γκιναίοι» στη Σάμο κ.ά.
Επίσης, συγκροτήθηκε το εκδοτικό «Ελεύθερη Ελλάδα», που εξέδωσε εκατοντάδες βιβλία σε χιλιάδες αντίτυπα.

Από τον Ιούλη του 1947 εξέπεμπε αρχικά από το Βελιγράδι και στη συνέχεια από το Βουκουρέστι ο ραδιοφωνικός σταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα», με κομματική υπεύθυνη την Αφροδίτη Νοδάρα (Ελένη Μακρή), συντάκτες τους Γιώργη Αγγουράκη (Αλέκος Ψηλορείτης), Περικλή Καλοδίκη, Δημήτρη Χατζή, Μαριάννα Βεάκη και εκφωνητές τους Τάκη Λειβαδά και Γιάννα Καλοδίκη.

 Η διαφώτιση εκφράστηκε και με ιδεολογικά μαθήματα, διαλέξεις και ομιλίες στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, που επικεντρώνονταν στην ανύψωση του ηθικού, αλλά και στην ενημέρωση για τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και τα καθήκοντα του ΔΣΕ. Ακόμα, πραγματοποιούνταν μαθήματα για το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του ΚΚΕ.
Στα χωριά και τις πόλεις, τμήματα του ΔΣΕ σκορπούσαν έντυπο υλικό ή το τοιχοκολλούσαν. Αξιοποιήθηκαν και οι τηλεβόες, με τους οποίους τα τμήματα του ΔΣΕ απευθύνονταν και στους στρατιώτες του αστικού στρατού, καλώντας τους να μην πολεμούν ενάντια στον αγωνιζόμενο λαό.

Οποτε επέτρεπαν οι συνθήκες, ειδικότερα στις επετείους, στα διάφορα τμήματα του ΔΣΕ, αλλά και στις ελεύθερες περιοχές, διοργανώνονταν ψυχαγωγικές βραδιές με θεατρικά σκετς, απαγγελίες ποιημάτων και τραγούδια. Είχαν οργανωθεί θίασος και κινηματογραφικό συνεργείο.

Για την οργάνωση και τη διεξαγωγή της πολιτικής διαφώτισης είχε συγκροτηθεί Γραφείο Διαφώτισης στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ. Στην κεντρική διαφώτιση συμμετείχαν, ανάμεσα σε άλλους, οι: Τάκης Μαμάτσης, Παναγιώτης Μαυρομάτης, Ζήνων Ζορζοβίλης, Παρίσης Αγγελίδης, Βάσος Γεωργίου, Νίκος Σιμιτζής, Πασχάλης Πασχαλέφσκι, Απόστολος Σπήλιος.

Σημαντική ήταν η συμμετοχή των γυναικών στη δράση του ΔΣΕ, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το 1/4 της συνολικής του δύναμης.
Χίλιες είκοσι επτά (1.027) γυναίκες αναδείχτηκαν στο βαθμό του αξιωματικού και υπαξιωματικού του ΔΣΕ.

Στα τέλη του 1948, πάνω από το 20% της σύνθεσης των λαϊκών οργάνων ήταν γυναίκες.
Στις τότε συνθήκες της Ελλάδας, αλλά και ευρύτερα, όπου κυριαρχούσε η αντιδραστική αντίληψη για την κατωτερότητα του γυναικείου φύλου και όπου η ανισοτιμία της γυναίκας ήταν θεσμικά κατοχυρωμένη (δεν είχε ακόμα ούτε δικαίωμα ψήφου), ο ΔΣΕ εξύψωσε την εργάτρια και την κοπέλα του χωριού σε πρωταγωνίστρια των πολιτικών εξελίξεων, που άνοιγε το δρόμο για μια καλύτερη ζωή. Η γυναίκα στον ΔΣΕ αποδείχθηκε ισάξια με τον άνδρα συναγωνιστή της. Σε αυτό συνέβαλε η ειδική δουλειά για τις γυναίκες που γινόταν στις γραμμές του ΔΣΕ και εκφράστηκε με τη δημιουργία της «Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών», της οποίας πρόεδρος ήταν αρχικά η Χρύσα Χατζηβασιλείου και στη συνέχεια η Ρούλα Κουκούλου.

Οι γυναίκες στον ΔΣΕ προκαλούσαν δέος στον πολλαπλάσιο και καλύτερα εξοπλισμένο αστικό ανδρικό στρατό. Ο «δοξασμένος» ελληνικός - αγγλικός - αμερικανικός στρατός ένιωθε ταπεινωμένος, όταν οι γυναίκες του ΔΣΕ, μαζί με τους άνδρες, κέρδιζαν μάχες κλονίζοντας το ηθικό του. Ταυτόχρονα, οι γυναίκες προσέφεραν στη Λαϊκή Πολιτοφυλακή και στα μετόπισθεν του εχθρού, με το σκόρπισμα προκηρύξεων, τη μετάδοση ειδήσεων, την οργάνωση λαϊκών διαμαρτυριών, αλλά και ως σύνδεσμοι ή συγκεντρώνοντας πληροφορίες.
Ο ΔΣΕ ανέδειξε χιλιάδες ηρωίδες, απλές μαχήτριες ή και με την ευθύνη του στρατιωτικού διοικητή και του Πολιτικού Επιτρόπου. Από τις φωτεινές μορφές των γυναικών μαχητριών είναι αδύνατο να ξεχωριστεί μία, γιατί οι φαινομενικά ξεχωριστές ιστορίες αίματος, αυτοθυσίας, πίστης στα ιδανικά, ενώνονται σε μία ενιαία ιστορία, εκείνη των χιλιάδων ανδρών και γυναικών που τίμησαν το ΚΚΕ, στρατεύτηκαν στον ΔΣΕ, έζησαν και θυσιάστηκαν ηρωικά για το λαό.

Εκπρόσωποί τους στα βουνά και στις πόλεις οι τιμημένες νεκρές ηρωίδες του ΚΚΕ: Ειρήνη - Μίρκα Γκίνη, Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, Αθηνά Μπενέκου, Βαγγελιώ Κλάδου, Μαρία Μποράκη, Μαρία Λιουδάκη, Αντζουλέτα Μερκούρη, Διονυσία Γρηγοράτου, Ελένη Οικονόμου, Ιορδάνα Σλατνίκου, Γερμανία Παΐκου, Τασία Κωνσταντινίδου, Ελένη Χρόνη, Περιστέρα Βλάχου, Πολυξένη Κανονίδου, Κούλα Ελευθεριάδου, Ισμήνη Σιδηροπούλου, η τσιγγάνα Μαγδαληνή Παναγιωτίδου και χιλιάδες άλλες.

Αναντικατάστατη υπήρξε στον αγώνα του ΔΣΕ η συμβολή της Υγειονομικής Υπηρεσίας του. Στην αρχή της οργάνωσής της στερούνταν γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και τα πιο στοιχειώδη μέσα. Χρησιμοποιούνταν πανιά και πουκάμισα για γάζες, ενώ για βαμβάκι αυτό που έβγαζε ο λαός των χωριών απ' τα μαξιλάρια και τα παπλώματά του.

 

 Με την ακούραστη προσπάθεια μαχητών και υποστηρικτών του ΔΣΕ χτίστηκαν νοσοκομεία, το μεγαλύτερο στην Ασπρη Πέτρα του Γράμμου, καθώς και στην περιοχή των Πρεσπών, στον Ταΰγετο, στο Βίτσι, στα Ψιανά, στο Ζαγόρι, στη Σπινάσα και σε πολλές ακόμα περιοχές. Χτίστηκαν θάλαμοι ακόμα και με κορμούς δέντρων.

Παράλληλα, αντιμετωπίστηκε, όσο αυτό ήταν δυνατό, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, με την οργάνωση Σχολών. Από τη Σχολή Μεσαίων Υγειονομικών Στελεχών του ΔΣΕ αποφοίτησαν συνολικά 152 και ονομάστηκαν Ανθυπολοχαγοί της Υγειονομικής Υπηρεσίας. Αργότερα, ακολούθησε νέα σειρά με άλλους 75. Από τη Σχολή Νοσοκόμων αποφοίτησαν πάνω από 300 άντρες και γυναίκες.

Στην οργάνωση και λειτουργία της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ είχαν αποφασιστική συμβολή οι γιατροί και ορισμένοι φοιτητές Ιατρικής. Ανάμεσά τους ο καθηγητής της Ιατρικής Πέτρος Κόκκαλης, οι γιατροί Γιώργος Τζαμαλούκας, Νώντας Σακελλαρίου, Νίκος Κοκουλιός ή Παλιούρας (χρονικά ο πρώτος γιατρός στον ΔΣΕ), Γιώργος Νεδέλκος, Τάκης Σκύφτης, Βασίλης Δαδαλιάρης, Αυγή Κτενά, Καίτη Νικολέττου - Γκιζέλη, Καίτη Ποτήρη, Βασιλική Κριτσίκη, η φοιτήτρια Πάτρα Μονά ή Σπέγγου. Συνέβαλαν, επίσης, εθελοντές γιατροί από άλλες χώρες, όπως ο Ούγγρος γιατρός Τιμπόρ, αλλά και γιατροί του αστικού στρατού που προσχώρησαν στον ΔΣΕ, όπως ο Παναγιώτης Πετρόπουλος.

Οι λιγοστοί γιατροί, με τη βοήθεια του υγειονομικού και άλλου προσωπικού, παρά τις τρομακτικές ελλείψεις, την πλήρη απουσία των κατάλληλων συνθηκών που απαιτούσε το έργο τους, επιτέλεσαν άθλους, διεξάγοντας μια συνεχή πάλη ενάντια στο θάνατο. Κατάφεραν να περιθάλψουν και να σώσουν τη ζωή χιλιάδων μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ. Μόνο στο χώρο Γράμμου - Βίτσι περιέθαλψαν συνολικά περί τους 12.000 μαχητές και μαχήτριες.

 Οσα κατόρθωσαν οι γιατροί και οι υγειονομικοί του ΔΣΕ πήγαζαν απ' την πίστη στο δίκιο του αγώνα του. Πολλοί θυσιάστηκαν, ιδιαίτερα από τους τραυματιοφορείς, που μεγάλος αριθμός τους ήταν γυναίκες, αλλά και γιατροί.

Ανάμεσα στις δεκάδες χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ συμμετείχαν και άνθρωποι των επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών, όπως οι λογοτέχνες Δημήτρης Χατζής, Φώτης Αγγουλές, Γιώργης Σεβαστίκογλου, Τάκης Αδάμος, Γιώργης Λαμπρινός, Δημήτρης Ραβάνης - Ρεντής, Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Αλέξης Πάρνης, Νίκος Κυτόπουλος, Κώστας Πουρνάρας (Μπόσης), Ανθος Φιλήτας (Ανθιμος Χατζηανθίμου), Βασίλης Πηγής, Νίκος Παπανδρέου, ο ιστορικός Γιώργης Ζωίδης, ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας, ο οπερατέρ και φωτογράφος Απόστολος Μουσούρης, οι ηθοποιοί Γιάννης Βεάκης, Αντώνης Γιαννίδης, οι εικαστικοί Γιώργος Δήμου, Γιώργος Γούλας και άλλοι.

 

Στάθηκαν δίπλα και βοήθησαν τον ΔΣΕ από χώρες του εξωτερικού όπου βρίσκονταν, ο γλύπτης Μέμος Μακρής, ο φιλόλογος Γιώργης Αθανασιάδης, οι λογοτέχνες Ελλη Αλεξίου, Μέλπω Αξιώτη, Θεοδόσης Πιερίδης, Ελλη Λαμπρίδη, Θράσος Καστανάκης και πολλοί ακόμα.

Στο πλευρό του ΔΣΕ βρίσκονταν από κάθε μετερίζι, όπως αυτό των εξοριών, των φυλακών, των διώξεων ή άλλο, ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, μια πλειάδα συγγραφέων και ποιητών, όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Βάρναλης, Αγγελος Σικελιανός, Τάσος Λειβαδίτης, Θέμος Κορνάρος, Κώστας Γιαννόπουλος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Μανώλης Αναγνωστάκης, Βικτωρία Θεοδώρου, Διδώ Σωτηρίου, Ανδρέας Φραγκιάς, Μιχάλης Κατσαρός, Στρατής Δούκας, Γιώργος Κοτζιούλας, Μενέλαος Λουντέμης, Νίκος Καρούζος, Νίκος Καββαδίας, Γιώργος Βαλέτας, Κώστας Καλατζής (Θεσσαλός), Αλκη Ζέη, Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο χαράκτης Α. Τάσσος, οι εικαστικοί Γιώργης Φαρσακίδης, Γιάννης Στεφανίδης, Βάλιας Σεμερτζίδης, Βασίλης Αρμάος, Δημήτρης Γιολδάσης, Θωμάς Μώλος, Χρήστος Δαγκλής, Βασίλης Βλασίδης, Βάσω Κατράκη, Κατερίνα Χαριάτη - Σισμάνη, ο μουσικοκριτικός Φοίβος Ανωγειανάκης, ο μουσικοσυνθέτης Αλέκος Ξένος, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο καθηγητής πανεπιστημίου Γιάννης Ιμβριώτης, η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη, ο κριτικός τέχνης Μάρκος Αυγέρης, οι ιστορικοί Γιάννης Κορδάτος και Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης, Αλέκα Παΐζη, Τζαβαλάς Καρούσος, Τίτος Βανδής, Ασπασία Παπαθανασίου, Ολυμπία Παπαδούκα, Μαλαίνα Ανουσάκη, Αργυρώ Βόκοβιτς, Καίτη Ντιριντάουα, Ταϋγέτη, Νίκος Φέρμας, Γιώργος Γιολάσης, Κώστας Μπαλαδήμας, η ηθοποιός και λογοτέχνης Ζωρζ Σαρή, ο στιχουργός Κώστας Βίρβος, ο μουσικοσυνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης και πολλοί άλλοι.

 Επίσης, χιλιάδες αγωνιστές, στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των καιρών, γράφοντας ποιήματα ή εκφράζοντας το λαϊκό αγώνα μέσα από τη ζωγραφική και τα σκίτσα.

Ο αγώνας του ΔΣΕ ενέπνευσε και ξένους ποιητές παγκόσμιας εμβέλειας, όπως τον Ναζίμ Χικμέτ, τον Πάμπλο Νερούντα, τον Πωλ Ελυάρ και άλλους.

Και σήμερα ο αγώνας του ΔΣΕ πολλούς εμπνέει, αλλά και ενοχλεί τον ταξικό αντίπαλο και όσους συμβιβάζονται μαζί του. Η αστική τάξη και αυτοί που εμπλέκονται στους μηχανισμούς της έχουν εξαπολύσει τόνους λάσπης εναντίον του ΔΣΕ.

 

Η αστική τάξη και οι συνοδοιπόροι της συκοφαντούν και διαστρεβλώνουν τον αγώνα του ΔΣΕ, επειδή ξέρουν καλά ότι αντιπροσώπευε την ανώτερη μορφή πάλης, σε περίοδο που αντικειμενικά διεξαγόταν ταξική σύγκρουση για το «ποιος - ποιον», για την εξουσία. Τον πολεμούν, γιατί έχουν κάθε συμφέρον να αποκρύπτουν από το λαό την πηγή κάθε αδικίας, δηλαδή την αντίθεση κεφαλαίου - μισθωτής εργασίας. Εχουν συμφέρον να παρεμποδίζουν τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις από το να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα και την επικαιρότητα του σοσιαλισμού.

Τα περί «ξενοκίνητων ΕΑΜοβούλγαρων» και «κομμουνιστοσυμμοριτών», των περασμένων δεκαετιών, αναπαράγονται και πάλι από τη φασιστική Χρυσή Αυγή, συστατικό τμήμα του σάπιου αστικού πολιτικού συστήματος. Αναπαράγονται από όλους εκείνους που έχουν ίνδαλμα τους ταγματασφαλίτες και τα χιτλερικά τάγματα εφόδου, θεωρία τους τη ρατσιστική «φυλετική καθαρότητα» και πρακτική τους τις δολοφονικές επιθέσεις εναντίον του λαού και των αγωνιστών του.

Από κοντά και όσοι αναποδογυρίζουν την Ιστορία μέσα από την «αναθεώρησή» της και την προβολή της ανιστόρητης, αντιεπιστημονικής και αντικομμουνιστικής θεωρίας των «δύο άκρων», για να καταλήξουν στην ταύτιση του φασισμού με τον κομμουνισμό, του Χίτλερ με τον Στάλιν, ο οποίος ηγήθηκε ενός τιτάνιου αγώνα για τη συντριβή του ναζιστικού τέρατος. Σε αυτόν τον αγώνα, η Σοβιετική Ενωση προσέφερε 20.000.000 νεκρούς και περίπου 10.000.000 ανάπηρους και τραυματίες.

Η λαθολογία, το δήθεν μάταιο του αγώνα, το ιδεολόγημα ότι η επιλογή της ένοπλης πάλης ήταν τυχοδιωκτισμός της ηγεσίας του ΚΚΕ και προσωπικά του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, καθώς και ο εκλεπτυσμένος αντικομμουνισμός αποτελούν συστατικά στοιχεία της αστικής προπαγάνδας, τα οποία αναπαράγονται και από τον οπορτουνισμό, στις διάφορες παραλλαγές του, και ως προς τις αιτίες της ήττας του ΔΣΕ, αλλά και ως προς τη δράση του ΚΚΕ.

Και ο οπορτουνισμός συγκαλύπτει τη βία του αστικού κράτους, που εκφράζεται με τη νομοθεσία, τους θεσμούς, τα όργανα εξουσίας. Συγκαλύπτει και την πολύμορφη βία που ασκούν οι καπιταλιστές κατά των εργατών και των εργατριών, των εργαζομένων μισθωτών στους τόπους δουλειάς.

Τέτοιες τοποθετήσεις δείχνουν πως οι υποστηρικτές τους τάσσονται στην πραγματικότητα υπέρ της αντιδραστικής και ανορθολογικής θεωρίας του «τέλους της Ιστορίας», σε πείσμα αυτού που επιβεβαιώθηκε χιλιάδες φορές ότι η ιστορική εξέλιξη διέπεται από τις νομοτέλειες της ταξικής πάλης.

Κάθε εργάτης και εργάτρια, κάθε νέα και νέος, που αρχίζει τη ζωή μέσα στη ζούγκλα όπου κυριαρχεί το δίκιο του εκμεταλλευτή, μπορεί και έχει κάθε συμφέρον να αντιληφθεί, με τη συμβολή του ΚΚΕ, την αιτία και το στόχο της ιδεολογικής επίθεσης των άμεσων ή έμμεσων απολογητών της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Επιδιώκουν να χτυπήσουν την ταξική πάλη σήμερα, προκειμένου να περάσει δίχως κινδύνους για την καπιταλιστική εξουσία η στρατηγική του κεφαλαίου, η διαιώνιση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Ανεξάρτητα από τις παραλλαγές, με τις οποίες εκφράζονται η αντίθεση στον αγώνα του ΔΣΕ, η συκοφάντηση και η παραποίησή του, η στρατηγική είναι ενιαία: Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα να μείνουν ανήμπορα μπροστά στις συνέπειες των αντιφάσεων, της σαπίλας και της βαρβαρότητας του καπιταλισμού, ή να αρκεστούν στην αδιέξοδη πάλη της δήθεν «διόρθωσής» του.
Καμιά συκοφαντική, αντικομμουνιστική και οπορτουνιστική επίθεση δεν μπορεί να σκιάσει τον αγώνα του ΚΚΕ, τον αγώνα του ΔΣΕ, τη λεβεντιά και το ήθος του. Είναι χρέος μας να διαδοθεί περισσότερο η ιστορική αλήθεια. Οι νεότερες γενιές να γνωρίσουν τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

 

Ο ΔΣΕ διεξήγε έναν αγώνα αναγκαίο.

 

Η αστική πλευρά είχε κατά πολύ χάσει τη δυνατότητα χειραγώγησης της λαϊκής πλειονότητας. Εφερε το βαθύ στίγμα, είτε της συνεργασίας με τους κατακτητές, είτε της φυγής, είτε της αποχής από τον απελευθερωτικό αγώνα. Αντίθετα, το ΚΚΕ, ως καρδιά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, της λαϊκής ένοπλης πάλης στα χρόνια της Κατοχής, είχε κερδίσει το μεγαλύτερο τμήμα του λαού. Αντικειμενικά, είχε αλλάξει ο συσχετισμός ανάμεσα στις δύο βασικές αντίπαλες τάξεις, την αστική τάξη και την εργατική μαζί με τα λαϊκά στρώματα.
Ο εγκλωβισμός του ΚΚΕ και των ΕΑΜ - ΕΛΑΣ στο Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής (1943), στις Συμφωνίες του Λιβάνου (1944) και της Καζέρτας (1944), η ήττα του Δεκέμβρη 1944, καθώς και η απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, δεν είχαν επιφέρει την επιδιωκόμενη από τις αστικές δυνάμεις αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε δικό τους όφελος, παρά και την ορισμένη ανασυγκρότηση του αστικού κράτους που πέτυχαν μετά το Δεκέμβρη, κυρίως χάρη στη στήριξη της Μ. Βρετανίας.

 Αντικειμενικά, μετά την απελευθέρωση οξύνθηκε η σκληρή ταξική ένοπλη αναμέτρηση που είτε θα οδηγούσε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, με απομόνωση και των ξένων στηριγμάτων της, είτε στην ήττα των λαϊκών δυνάμεων, στην απομόνωση του ΚΚΕ και στην επανασταθεροποίηση της αστικής εξουσίας.

Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι τελείως αβάσιμος ο ισχυρισμός, που μέχρι και σήμερα προβάλλεται, ότι αν είχε τηρήσει και η αστική πλευρά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, θα μπορούσε να υπάρξει στην Ελλάδα μια κατά βάση ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.
Το ίδιο αβάσιμος και εκ του πονηρού, με στόχο αποκλειστικά το ΚΚΕ, είναι και ο ισχυρισμός ότι το ΚΚΕ και ο λαός θα είχαν όφελος, εάν το ΕΑΜ έπαιρνε μέρος στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Μάρτη 1946.

Οι διωγμοί χιλιάδων ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, που αναγκάστηκαν να βγουν στα βουνά και άλλοι να πάρουν το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς (Μπούλκες και αλλού), η αθώωση και οργανική ενσωμάτωση των ταγματασφαλιτών και όλων των υπόλοιπων δοσιλογικών οργανώσεων στους ένοπλους και διοικητικούς μηχανισμούς του κράτους, η παρουσία χιλιάδων του βρετανικού στρατού στην Ελλάδα και μετά το 1945, όλα αυτά και άλλα μαζί αποτελούσαν όρους για την καπιταλιστική ανασύνταξη και ανασυγκρότηση, μετά από τις μεγάλες καταστροφές του πολέμου, τη «μαύρη» αγορά και τις άλλες συνέπειες.

Δεκατρείς μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η κατάσταση είχε διαμορφωθεί σε βάρος του ΕΑΜικού κινήματος: 1.289 δολοφονίες, 6.671 τραυματισμοί, 31.632 βασανισμοί, 18.767 λεηλασίες και φυλακίσεις, 84.931 συλλήψεις, 509 απόπειρες φόνου, 265 βιασμοί γυναικών.
Οργίαζαν οι συμμορίες των Σούρλα, Κατσαρέα, Μαγγανά, Τσαούς Αντών, της «Χ» και δεκάδων άλλων σε όλο τον ελλαδικό χώρο, συνεργατών των κατακτητών και πληρωμένων δολοφόνων, που τα αστικά πολιτικά κόμματα και οι κρατικοί μηχανισμοί είχαν υπό την προστασία τους, με τη συνδρομή του βρετανικού στρατού.

Σε αυτές τις συνθήκες και με νοθευμένους τους εκλογικούς καταλόγους πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές της 31ης Μάρτη 1946.

Η συμμετοχή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στις εκλογές του 1946 θα αποτελούσε νομιμοποίηση μιας βαθύτατα αντιλαϊκής κατάστασης και θα καλλιεργούσε αυταπάτες ότι ήταν δυνατό, μέσω των εκλογών, να ανατραπεί η προδιαγεγραμμένη στρατηγική των εγχώριων και ξένων καπιταλιστικών δυνάμεων να τσακίσουν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, θα αποδεκάτιζε αμαχητί το λαϊκό κίνημα.

Παράλληλα, μετά τις εκλογές της 31ης Μάρτη 1946 και το νόθο δημοψήφισμα της 1ης Σεπτέμβρη 1946 για την επιστροφή του βασιλιά, η κρατική καταστολή θωρακίστηκε ακόμα περισσότερο με το Γ΄ Ψήφισμα (1946), τον Α.Ν. 509/1947 «διά την διάδοσιν ιδεών εχουσών σκοπόν την ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος» κ.ά.

 Μπροστά στο δίλημμα «υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση», το λαϊκό κίνημα επέλεξε το δεύτερο δρόμο. Ο ΔΣΕ απέδειξε ότι τα λάθη του ΚΚΕ δεν οφείλονταν σε πρόθεση συμβιβασμού και ενσωμάτωσης. Ο ΔΣΕ είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις δεν χωράνε στα ιδεολογήματα της λεγόμενης «εθνικής ομοψυχίας» και της κατάργησης των ταξικών διαχωριστικών γραμμών. Ο ΔΣΕ έσωσε την τιμή του λαού και του ΚΚΕ.

Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αγώνας διεθνιστικός. Το ΚΚΕ, στις συνθήκες που διαμόρφωσε ο λόγος του Τσόρτσιλ στο Φούλτον περί «σιδηρού παραπετάσματος» (Μάρτης 1946), το Δόγμα Τρούμαν (1947), το Σχέδιο Μάρσαλ (1947) και η ίδρυση του ΝΑΤΟ (Απρίλης 1949), εκπλήρωσε και αυτήν τη φορά στο ακέραιο το διεθνιστικό χρέος του απέναντι στην εργατική τάξη και τα άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα, με τεράστιες θυσίες και με τρόπο μοναδικό στον καπιταλιστικό ευρωπαϊκό χώρο.

 

Η μεγάλη διεθνιστική προσφορά του ΚΚΕ και του ΔΣΕ αποδεικνύεται και μόνο από το γεγονός ότι υποχρέωσαν τις δύο πιο ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ, να έχουν στραμμένη ενεργά την προσοχή τους στο ένοπλο λαϊκό κίνημα της Ελλάδας, να χρηματοδοτούν την εγχώρια αστική τάξη, για να σταθεί στα πόδια της και να εμπλέκονται κυρίαρχα στις υποθέσεις της, διοικητικά και πολιτικά, για να θωρακιστεί το κράτος της.

Ο ΔΣΕ λειτούργησε ως ασπίδα των Λαϊκών Δημοκρατιών της Αλβανίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στα κρίσιμα χρόνια 1946 - 1949.

Το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα Μπολσεβίκων (ΚΚΣΕ) και άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα, στάθηκαν δίπλα στο ΚΚΕ και βοήθησαν τον αγώνα του ΔΣΕ με πολλούς τρόπους, καθώς και για την αντιμετώπιση των συνεπειών της συντεταγμένης υποχώρησης των δυνάμεων του ΔΣΕ μετά την τελευταία μάχη στο Γράμμο. Υποδέχτηκαν και φιλοξένησαν 25.000 παιδιά (που κυριολεκτικά σώθηκαν από την πείνα, τους βομβαρδισμούς και τα «αναμορφωτήρια» της βασίλισσας Φρειδερίκης). Στη συνέχεια, υποδέχτηκαν δεκάδες χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες, που βρήκαν στα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης θερμή φιλοξενία, εργασία, μόρφωση και πολιτισμό, ασφάλεια για τους ίδιους και τις νεότερες γενιές των πολιτικών προσφύγων.

 Σημαντική ήταν η διεθνής αλληλεγγύη προς τον ΔΣΕ που αναπτύχθηκε από δυνάμεις του εργατικού - λαϊκού, του κομμουνιστικού κινήματος, σε καπιταλιστικές χώρες. Μία από τις πολλές εκφράσεις της αποτέλεσε η επίσκεψη γαλλικής αντιπροσωπείας στην Ελεύθερη Ελλάδα και στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ το 1949, που συμπεριλάμβανε τον μεγάλο ποιητή Πωλ Ελυάρ.

Αυτές οι ενέργειες αποτέλεσαν έκφραση διεθνιστικής αλληλεγγύης και συμπαράστασης, έστω και διαβαθμισμένης ανάμεσα στα Κομμουνιστικά Κόμματα.

Ο ΔΣΕ ιδρύθηκε, αναπτύχθηκε και έδρασε αμέσως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που η λήξη του συνοδεύτηκε από μεταστροφή στη διάταξη των διεθνών καπιταλιστικών συμμαχιών. Παρά τη σημαντική αλλαγή του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη και την Ασία υπέρ των κομμουνιστικών δυνάμεων, αυτός παρέμενε υπέρ του καπιταλισμού, με επίκεντρο τις ΗΠΑ. Μάλιστα, ενίσχυε τις θέσεις του, περνώντας σε φάση ανασυγκρότησης, κήρυξης του «ψυχρού πολέμου» και προσπάθειας διάβρωσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων εξουσίας.

 

Σε αυτές τις συνθήκες, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, πρωταρχικά η Σοβιετική Ενωση και τα Κομμουνιστικά Κόμματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν κράτησε σε όλη την περίοδο του αγώνα του ΔΣΕ την ίδια στάση αναφορικά με τη γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα.

Η διαφοροποιημένη στάση των Κομμουνιστικών Κομμάτων εξουσίας σχετιζόταν με το πώς εκτιμούσαν τις προθέσεις και τους σχεδιασμούς των πρώην συμμάχων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως των ΗΠΑ, απέναντι στις υπό διαμόρφωση εργατικές - λαϊκές εξουσίες των βαλκανικών χωρών και των άλλων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Σε πρώτη φάση, θεωρούσαν ότι η γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα μπορούσε να λειτουργήσει ως αφορμή παγκόσμιας σύρραξης, την οποία επεδίωκαν να αποτρέψουν. Στη συνέχεια, με την παραπέρα σκλήρυνση της στάσης των ΗΠΑ, μέσω του Δόγματος Τρούμαν και του Σχεδίου Μάρσαλ, η γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα είχε τη σύμφωνη γνώμη τους, δίχως όμως να συνοδεύεται και από την ανάλογη βοήθεια.
Το ζήτημα της στάσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος απέναντι στον ΔΣΕ θα διαφωτιστεί πλήρως με την πρόσβαση στο αναγκαίο και άγνωστο ακόμα αρχειακό υλικό.

Η όξυνση της ταξικής πάλης σε διεθνές επίπεδο δε βρήκε ιδεολογικοπολιτικά και οργανωτικά προετοιμασμένο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, όπου επιπλέον στις γραμμές του διεξαγόταν έντονη διαπάλη.

 

Η απόσπαση 8 χωρών από το ιμπεριαλιστικό σύστημα μετά το 1945 (Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία, Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, ΛΔ Γερμανίας, Γιουγκοσλαβία) δεν συνιστά επιβεβαίωση της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Σε αυτές τις χώρες βάρυνε ο καθοριστικός απελευθερωτικός ρόλος του Κόκκινου Στρατού και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο γενικότερος ισχυροποιημένος ρόλος της Σοβιετικής Ενωσης.
Στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα στις χώρες όπου τα Κομμουνιστικά Κόμματα βρίσκονταν στην εξουσία ή στην πάλη για την εξουσία, συνέχιζαν να κυριαρχούν οι αντιφάσεις της στρατηγικής του, που είχαν εκφραστεί και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρωταρχικό ήταν ότι δεν εκτιμήθηκε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ως ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές των καπιταλιστικών κρατών και δεν είχε διακηρυχτεί ως κοινός στρατηγικός στόχος η πάλη για την έξοδο από τον πόλεμο με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.

Ο αγώνας του ΔΣΕ βρέθηκε εκείνη την περίοδο υπό την επίδραση των αντιφάσεων και αδυναμιών της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, άρα και του ΚΚΕ. Το Κόμμα μας δεν μπόρεσε να βγάλει σωστά συμπεράσματα από την πορεία του ΕΑΜικού κινήματος στην Κατοχή (Συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας, πολιτική της «εθνικής ενότητας») και το Δεκέμβρη 1944. Η πολιτική διακυβέρνηση, που ονομαζόταν «Λαοκρατική» στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και θεωρούνταν μεταβατική προς το σοσιαλισμό, αποτελούσε ουτοπία.

Παρ' όλα αυτά, υπήρχε δυνατότητα ο ΔΣΕ να νικήσει, με την προϋπόθεση ότι το ΚΚΕ θα επέφερε την αναγκαία αλλαγή στη στρατηγική του μέσα στο 1946 και θα οργάνωνε αποφασιστικά την ένοπλη λαϊκή πάλη και εξέγερση, με επίκεντρο τις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και άλλες). Το 1946, ο αστικός στρατός δεν είχε ακόμα αναδιοργανωθεί και μέσα στις γραμμές του υπήρχαν πολλές οργανωμένες δυνάμεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Το ίδιο διάστημα, παρέμεναν ελεύθεροι πολλές χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜίτες, ενώ το αστικό κράτος δεν είχε ακόμα ερημώσει τα χωριά.
Ωστόσο, η ηγεσία του ΚΚΕ, αν και δεν συνταυτίστηκε με τη θέση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος (Στάλιν, Δημητρώφ κ.ά.) υπέρ της συμμετοχής του ΕΑΜ στις εκλογές του 1946, δεν προχώρησε έγκαιρα και αποφασιστικά στην οργάνωση της γενικευμένης ένοπλης εξέγερσης.

Στη συνέχεια το ΚΚΕ, έχοντας καθαρό ότι η ένοπλη πάλη δεν γινόταν να παραμένει ως δευτερεύον μέσον πίεσης για «ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις» (αυτό επιβεβαίωναν και τα γεγονότα), προσπαθούσε να επιταχύνει τους ρυθμούς για τη γενίκευση του ένοπλου αγώνα. Ομως, ο χρόνος κυλούσε σε βάρος της τελικής αναμέτρησης, της αποτελεσματικότητας του ΔΣΕ. Μέτρησε και στο πρόβλημα των εφεδρειών του ΔΣΕ.

Εβδομήντα χρόνια μετά, το αστικό πολιτικό σύστημα επιχειρεί να αναμορφωθεί, προκειμένου να εμποδίσει τη ριζοσπαστικοποίηση του λαού, να εκτονώσει την αγανάκτησή του από τον πόλεμο ενάντια στις ανάγκες αλλά και κατακτήσεις του, που διεξάγουν η καπιταλιστική τάξη και η εξουσία της, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που κινείται στη γραμμή των προηγούμενων κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Η Ιστορία διδάσκει ότι δεν μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή κυβέρνηση, όποια ονομασία και αν έχει και οποιοδήποτε κόμμα και αν συμμετέχει σε αυτήν, εφόσον η πολιτική εξουσία, τα μέσα παραγωγής και όλος ο πλούτος που παράγει η εργατική τάξη βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών, εφόσον η Ελλάδα συμμετέχει στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Το ΚΚΕ, έμπειρο και διδαγμένο, φιλοδοξεί και μπορεί να γίνει ο φάρος της νέας και νικηφόρας ταξικής αναμέτρησης για το σοσιαλισμό, που είναι αναγκαίος, επίκαιρος και ρεαλιστικός.

Αθήνα, Φλεβάρης 2016
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ