Ουκρανία 2014 - Η επιστροφή του Ναζιστικού Κτήνους

Εδώ και μερικές ώρες οι εικόνες του Rostislav Vasilko ενώ προπηλακίζεται και βασανίζεται από τους νεοναζί διαδηλωτές κάνουν τον κύκλο του κόσμου. Ο γραμματέας της πόλης του Λβόφ (Lviv) του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας, Rostislav Vasilko (Ρόστισλαβ Βασίλκο), βασανίστηκε βάναυσα, από τους «αντιπολιτευόμενους» διαδηλωτές.

Στις 22 Φλεβάρη, οι νεοναζί βασάνιζαν τον Rostislav Vasilko για περίπου 12 ώρες (11 π.μ. - 11 μ.μ.). Τα σημάδια της βίας κατά του προσώπου του εμφανή. Το σώμα του ήταν μελανιασμένο, τον χτυπούσαν, σύμφωνα με μαρτυρίες, με όλα τα είδη των αντικειμένων, σπάζοντας του έτσι τρία πλευρά και το ρινικό διάφραγμα. Υπέστη επίσης κάταγμα κρανίου. Υποφέρει από διάσειση δεύτερου βαθμού. Την ίδια ημέρα η εφημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ Αυγή δημοσίευε άρθρο με τίτλο Ουκρανία: Παράθυρο ελπίδας μετά τη συμφωνία. 

Αυτή τη στιγμή ο Vasilko νοσηλεύεται στο νοσοκομείο του Κιέβου σε σοβαρή κατάσταση. 

Ο Rostislav Vasilko, κάτοικος της πόλης Λβοφ (κύριο προπύργιο του νεοναζιστικού μορφώματος Svoboda), δεχόταν απειλές κατά της ζωής του και της οικογένειάς του. Ο Rostislav Vasilko σήμερα ζήτησε πολιτικό άσυλο σε άλλη χώρα. 

Πρόκειται εν έτη 2014 για την επιστροφή του Νεοναζιστικού Κτήνους σε μια χώρα που ισοπεδώθηκε κυριολεκτικά από τις δυνάμεις του άξονα κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Ας σημειώσουμε εδώ ότι το κόμμα Svoboda αποτελεί αδερφό κόμμα της δικής μας συμμορίας νεοναζί που εκφράζεται πια και στη Βουλή, της Χρυσής Αυγής. 

Φωτογραφικό υλικό 

Ο γραμματέας του Λβοφ ενώ εξαναγκάζεται να φιλήσει το σταυρό

Κοινά εμβλήματα, κοινές "αξίες" και κοινές πρακτικές

Οι πρώτοι εκτελεσμένοι του Εμφυλίου

Στις 16 Ιουλίου του 1946, οι πρώτοι κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι του Εμφυλίου οδηγούνται στο εκτελεστικό απόσπασμα. Πρόκειται για τον Θεοχάρη Σαπρανίδη και τον Γεώργιο Καλέμη, δύο αγρότες από το Κιλκίς.

Οι δύο αγρότες μέλη του ΚΚΕ και πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ, είχαν κατηγορηθεί με το Γ΄ Ψήφισμα και καταδικαστεί παμψηφεί σε θάνατο, από το Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και τον βασιλικό επίτροπο Ταμβακά. Κρατήθηκαν για σύντομο χρονικό διάστημα (τρεις ημέρες) στο Γεντί Κουλέ και εκτελέστηκαν στον "συνήθη τόπον εκτελέσεων", δηλαδή τους λόφους πίσω από το Γεντί Κουλέ. Το κατηγορητήριο των δύο εκτελεσμένων είναι χαρακτηριστικό της εποχής και του κλίματος της λευκής τρομοκρατίας που επικρατούσε. Τα ντοκουμέντα, βάση των οποίων στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία στο στρατοδικείο, ήταν η ανεύρεση σε χωράφι που ανήκε σε θείο του ενός κατηγορούμενου τεσσάρων όπλων και τετρακοσίων σφαιρών, καθώς και ότι «ήσαν πρώην ελασίται» ενώ ακόμη «υπήρχον πολλαί ενδείξεις ότι ούτοι ετέλουν εις επαφήν» με «συμμορία», όπως κατέθεσαν συγχωριανοί τους, αν και στο χωριό και τη γύρω περιοχή δεν είχε συμβεί καμιά σύγκρουση ή επεισόδιο από τη μέρα των εκλογών. Τα ονόματα των μαρτύρων κατηγορίας δεν είναι γνωστά και δεν κοινοποιήθηκαν στον τύπο. Αυτή υπήρξε ακόμα μια τυπική πρακτική του κράτους, όταν χρησιμοποιούσε πρώην ταγματασφαλίτες ή ψευδομάρτυρες για τη στοιχειοθέτηση κατηγορητηρίων.

Η δίκη

Αρχικά στο εδώλιο του κατηγορουμένου, μαζί με τους Καλέμη και Σαπρανίδη είχε καθίσει και ο δάσκαλος του χωριού Περιστέρι (το χωριό των Καλέμη και Σπρανίδη στο Κιλκίς) Ιερεμίας Μπουντουριάν. Ο δάσκαλος κατηγορούνταν για τη δράση του ως σύνδεσμος των δύο με την ομάδα καταδιωκόμενων αγωνιστών του καπετάν Βοριά. Το αν ή όχι ο δάσκαλος υπήρξε σύνδεσμος δεν ξεκαθαρίζεται από καμιά ιστορική πηγή. Πάντως στη δίκη αναφέρεται ότι ο δάσκαλος προσπάθησε να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στους εθνικόφρονες του χωριού και τους αντάρτες του Βοριά. Το γεγονός αυτό αναφέρουν οι μάρτυρες κατηγορίας.

Η κατάληξη της δίκης επιδίκασε την εσχάτη των ποινών στους δύο και ισόβια δεσμά στον Μπουντουριάν. Το γεγονός ότι κανένα από τα στοιχεία του κατηγορητηρίου δεν αποδείχτηκε, αλλά και το ότι παρά την εμφανή συμβιβαστική στάση του Μπουντουριάν, του επιδίκασαν μια τόσο βαριά ποινή, καταδεικνύει ότι το μοναρχικό εμφυλιακό κράτος έμελλε να τηρήσει τη σκληρότερη δυνατή στάση απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους.

Έτσι, παρά το έωλο κατηγορητήριο που βασίζεται σε «ενδείξεις» και την αντιστασιακή δράση των κατηγορουμένων, ο βασιλικός επίτροπος Ταμβακάς «εζήτησε να κηρυχθούν οι κατηγορούμενοι ένοχοι» και ως τιμωρία «την εσχάτην των ποινών διά τους δύο πρώτους και ισόβια διά τον Μπουντουριάν». Ο συνήγορος των Καλέμη και Σαπρανίδη Μηνάς Πατρίκιος (πρώην και μετέπειτα δήμαρχος Θεσσαλονίκης, καθώς επίσης και βουλευτής της ΕΠΕΚ) «εζήτησεν όπως μη εφαρμοσθή η ποινή του κατηγορητηρίου διότι όπως απεδείχθη εκ της διαδικασίας ούτε η συμμορία έδρασεν εις την περιφέρειαν αυτήν ούτε οι κατηγορούμενοι έλαβον μέρος εις αυτήν […] Όσον αφορά τα όπλα εζήτησε να χαρακτηρισθή η πράξις ως παράνομη οπλοφορία». Ο συνήγορος του τρίτου κατηγορουμένου Γεωργόπουλος «εζήτησε την απαλλαγήν του πελάτη του διότι δεν προέκυψαν εις βάρος του στοιχεία». Το Έκτακτο Στρατοδικείο, εντέλει, "εκήρυξε τους κατηγορούμενους ενόχους του άρθρου 2 § 1 του ψηφίσματος, ήτοι, ότι προέβησαν “εις την κατάρτισιν ενόπλων ομάδων” και επέβαλεν εις τους Σαπρανίδην και Καλέμαν την ποινή του θανάτου". 


Η εκτέλεση


Η εκτέλεση των Καλέμη και Σαπρανίδη προβλήθηκε ευρύτατα από τον τοπικό τύπο. Η εφημεριδα Μακεδονία αφιέρωσε τμήμα του πρωτοσέλιδού της στο γεγονός και εκτενέστατο ρεπορτάζ με φωτογραφικό υλικό. Η περιγραφή της εκτέλεσης γίνεται με λεπτομέρειες. Τόσο το μέγεθος της δημοσιότητας όσο και η εμβάθυνση σε περιγραφές της εκτέλεσης, παραπέμπουν στο κλίμα της τρομοκρατίας που το κράτος επιχειρούσε να δημιουργήσει. Παραθέτουμε μέρος του άρθρου της εφημερίδα που αφορά την εκτέλεση:

"5 και 30΄. Ο ήλιος έχει ήδη ανεβή επάνω απ’ τον Χορτιάτη και χρυσώνει τον ουρανό. Το πρώτο αυτοκίνητο με το απόσπασμα καταφθάνει. Ήδη έχει έλθει και η χωροφυλακή, άνδρες της οποίας κατέλαβον θέσεις σ’ όλον τον δρόμο από τις φυλακές έως τον τόπο της εκτελέσεως […] 5 και 40΄. Οι μελλοθάνατοι βγαίνουν. Με κόπο κρατιένται στα πόδια τους. Διασκελίζουν την εξώπορτα –τόσο μεγάλη πόρτα κι όμως πόσο δύσκολα την περνά κανείς για να βγη!... Για μια στιγμή στέκονται. Είνε και οι δυο κατάχλωμοι. Συντετριμμένοι. Έχουν τα χέρια τους δεμένα εμπρός. Ο Σαπρανίδης με χειροπέδες, ο Καλέμος με ένα καλώδιο από ηλεκτρικό. Και οι δυο νέοι, έως 35 χρονών. Ο Σαπρανίδης αμίλητος, σκυφτός, κυττάζει μπροστά του. Φαίνεται σαν να τάχη χαμένα. Ο Καλέμος, πιο ψηλός, μόλις στάθηκαν, χωρίς να κυττάζη κατάματα κανέναν αρχίζη να μιλά: - Αδέλφια! Άδικα θέλετε να μας σκοτώσετε… Είμαστ’ αθώοι… άδικα… Σταθήτε να το εξετάσουμε το ζήτημα… Να φέρουμε όλο το χωριό… Εμείς δεν ξέρουμε τίποτα... […] Είναι ένας τόπος πίσω –προς τ’ ανατολικά– των φυλακών, που αναδιπλώνεται ελαφρά σε λόφους μικρούς και μεγαλύτερους με λίγο χώμα και περισσότερη πέτρα. Μια ελαφρή χαράδρα κόβει έναν απ’ αυτούς τους λόφους από έναν άλλον μικρότερόν του όπου αρκετοί σταυροί ξύλινοι φαντάζουν πένθιμα: Είνε το νεκροταφείον των εκτελουμένων καταδίκων. Η συνοδεία συνεχίζει προς τα εκεί την πορεία της από ένα ελικοειδές μονοπάτι. Από μακρυά φαίνονται οι δυο κατάδικοι που χτυπάνε τον κασμά και φτυαρίζουν το χώμα […] Σε δέκα λεπτά η συνοδεία έχει φθάσει. Τελευταίος έρχεται ο παπάς βαστώντας το θυμιατό στα χέρια και μουρμουρίζοντας την νεκρώσιμη ακολουθία […] 5 και 50΄. Σε μια απότομη κατάβαση του εδάφους στήνονται οι μελλοθάνατοι όρθιοι, με μέτωπο τον Θερμαϊκό που τώρα λαμποκοπά κάτω απ’ τον πρωινό καλοκαιρινόν ήλιο σαν ασημένιο πιάτο. Απέναντί τους, στο νεκροταφείο, πενήντα μέτρα πιο κάτω, οι δυο κατάδικοι συνεχίζουν βιαστικά το έργο τους. Ο κασμάς γοργά χτυπά τη γη, που θα κρύψη έπειτ’ από λίγο μια μεγάλη ντροπή: Την ντροπή δυο Ελλήνων που θέλησαν να εξοντώσουν άλλους Έλληνας. Και λίγο πιο εδώ, δέκα μέτρα σχεδόν από τους δύο μελλοθάνατους παρατάσσεται το απόσπασμα, υψώνει το ανάστημά της η Ελλάς που θέλει να ζήση […] Αίφνης ο επί κεφαλής αξιωματικός παραγγέλλει “παρουσιάστε!”. Ο Καλέμης παύει να ομιλή, το απόσπασμα παρουσιάσει όπλα κι ο Βασιλικός Επίτροπος διαβάζει την απόφαση. Η σιγή είνε απόλυτη, νεκρική […] Η ώρα είναι 6η πρωινή. Η ζωή αρχίζει κάτω, στην πόλη. Θολός και συγκεχυμένος ακούεται έως εκεί επάνω ο βόμβος της. Τα τραμ κινούνται σαν μυθικά φίδια στις δυο αρτηρίες της. Ένα πανάκι ολόλευκο αρμενίζει στο βάθος της θάλασσας χαρωπά, φουσκωμένο απ’ το πρωινό αεράκι […] Ο επί κεφαλής αξιωματικός δίνει το παράγγελμα “παρά πόδα” κι’ ευθύς κατόπιν “πυρ κατά βούλησιν γονυπετώς» […] Έξαφνα μια ομοβροντία εδόνησε την ατμόσφαιρα και δύο κορμιά ξαπλώθηκαν κατά γης ανάσκελα, ανάμεσα στη σκόνη που σήκωσαν πέφτοντας στη γη και στους καπνούς των 24 όπλων του εκτελεστικού. Δυο στρατιώτες βγαίνουν από το απόσπασμα. Ο ένας σκοπεύει στο κεφάλι του Σαπρανίδη και δίνει τη χαριστική βολή. Ο άλλος πλησιάζει τον Καλέμη. Είνε ακόμη ζωντανός και συνεχίζει τις διαμαρτυρίες του ανάμεσα σε βόγγους. – Ωχ! Αδέλφια άδικα!... Μια ριπή ακόμη στο κεφάλι και τον απαλλάσσει από το μαρτύριο της παρατάσεως της επιθανατίου αγωνίας. Πλησιάζει ο γιατρός και πιστοποιεί τον θάνατο. Κι’ ύστερα το απόσπασμα με μια διπλή αλλαγή κατευθύνσεως επ’ αριστερά περνά εμπρός από τα πτώματά των και φεύγει».

Δέκα μέρες αργότερα στα Γιαννιτσά εκτελέστηκαν επτά άτομα, ανάμεσά τους και η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία της χώρας που πέφτει νεκρή από σφαίρες εκτελεστικού αποσπάσματος, η νεαρή δασκάλα Ειρήνη Γκίνη.

Το ντοκουμέντο του Διλάγκαδου Λακωνίας

Ο Κόκκινος Φάκελος είχε στο παρελθόν δημοσιεύσει φωτογραφικό ντοκουμέντο από την τραγωδία του Διλάγκαδου Λακωνίας κατά την οποία 44 γυναίκες και παιδιά των ανταρτών του ΔΣΕ που είχαν βρει προστασία σε σπηλιά δολοφονήθηκαν από δύναμη της Χωροφυλακής και μέλη της ακροδεξιάς παρακρατικής συμμορίας του Μπογέα.

Η ποιότητα της φωτογραφίας που δημοσιεύθηκε ήταν αρκετά χαμηλή και μια πρόσφατη περιήγηση στο διαδίκτυο μας αποκάλυψε δύο νέες εκδοχές της ίδιας φωτογραφίας σε καλύτερη ανάλυση.

Στην εικόνα φαίνονται δύο χωροφύλακες, ο Μπογέας και ένας οπλίτης μπροστά στα άψυχα σώματα των γυναικόπαιδων. Στην φωτογραφία αυτή φαίνεται καθαρά ότι από τα σώματα έχουν αφιαρεθεί τα ρούχα και στο βάθος είναι ορατά πρόχειρα ξύλινα φέρετρα για την ταφή. Η φωτογραφία έχρει τυπωθεί από την αριστερή μεριά κάτι που ήταν εφικτό με τα φωτογραφικά μέσα της εποχής. 

Μια ακόμη εκδοχή της παραπάνω φωτογραφίας σε χαμηλότερη ποιότητα

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΥΤΉ ΈΧΕΙ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΘΕΙ: ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ

Έλληνες αντιφασίστες στον Ισπανικό Εμφύλιο

Aπόσπασμα από το βιβλίο "Πεθαίνοντας στη Μαδρίτη – Η Συμμετοχή των Ελλήνων στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο", Εκδόσεις Αίολος, 2001 του Χρήστου Λάζου


Στην μάχη της Χάραμα ο αντιφασίστας 19χρονος Φίλιππος Παπάς ξεψυχάει μέσα στα χέρια του πρώτου του εξαδέλφου, Γιάννη Χατζηλάου. Ο Παναγιώτης Κατσαρώνας, κυκλώνεται από αντιπάλους καθώς υπερασπίζεται τη θέση του με ένα πολυβόλο. Του ζητούν να παραδοθεί, αλλά εκείνος αρνείται κι εξακολουθεί να μάχεται, μέχρι που τον γαζώνει μία ριπή. Στα μέσα του 1937 συγκροτείται πλέον επίσημα ο Ελληνικός Λόχος «Ρήγας Φεραίος», υπό την διοίκηση του Γιάννη Παντελιά. Στη μάχη της Μπρουνέττε σώζεται το περιστατικό του Μηνά Θωμαϊδη, που υπηρετούσε σαν οδηγός άρματος στο αμερικανικό τάγμα «Αβραάμ Λίνκολν». Όταν το άρμα του αχρηστεύθηκε από εχθρική οβίδα, εκείνος πετάχτηκε έξω με το πολυβόλο στο χέρι απωθώντας τους αντιπάλους του, και σώζοντας τη ζωή ενός τραυματισμένου συντρόφου του. Αργότερα ο ίδιος θα διακριθεί και πάλι στη μάχη του Τερουέλ. Στην μάχη του Εμπρο ο ελληνικός και ο αμερικανικός λόχος βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα σε έναν εχθρικό κλοιό. Εκεί λαμβάνεται και η μεγάλη απόφαση να επιχειρήσουν μία απελπισμένη έξοδο. Πολεμώντας άγρια για δύο μερόνυχτα, καταφέρνουν να απεγκλωβιστούν και να ενωθούν με τα υπολείμματα των Κυβερνητικών, αφήνοντας όμως πίσω τους 20 Έλληνες νεκρούς και ολόκληρο σχεδόν τον αμερικανικό λόχο. Από τα ονόματα των 278 Ελλήνων εθελοντών που σώζονται μέχρι σήμερα, οι 78 πέθαναν πολεμώντας στην Ισπανία.

Έλληνες αντιφασίστες στον Ισπανικό Εμφύλιο. Κρατούν την εφημεριδα Εμπρός Πηγή: mpalothia.gr

Oι "άφαντοι" νεκροί του Πολυτεχνείου

Αφορμή για το σημερινό μας άρθρο αποτελεί μια ακόμη δήλωση στελέχους της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής σχετικά με τους νεκρούς του Πολυτεχνείου. Συγκεκριμένα, στέλεχός της σε τοπική εκδήλωση στην Πάτρα δήλωσε για ακόμη μια φορά ότι "οι νεκροί του Πολυτεχνείου δεν υπήρξαν ποτέ για αυτό και δεν έχουν δημοσιευτεί ποτέ επίσημα στοιχεία τους". Επειδή μια ρώσικη παροιμία λέει ότι εάν πυροβολείς το παρελθόν με πιστόλι το μέλλον θα σε πυροβολήσει με κανόνια, θεωρούμε σκόπιμο να δημοσιεύσουμε τα στοιχεία και τις φωτογραφίες των νεκρών της εξέγερσης του πολυτεχνείου σε μια προσπάθεια να ενημερώσουμε και να φωτίσουμε μια σελίδα του λαϊκού κινήματος που θα έπρεπε να είναι πέρα για πέρα ξεκάθαρη.

1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 20.30-21.00, ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση οδών Γεωργίου Σταύρου και Σταδίου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του. 

2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.30 και 21.45, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στη διασταύρωση των οδών Αβέρωφ και Μάρνη, τραυματίστηκε θανάσιμα στην καρδιά από πυρά που έριξαν εναντίον του άνδρες της φρουράς του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών (όπως λεγόταν τότε το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο). 

3. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30 τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος από πυρά της φρουράς του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» και αργότερα, νεκρή ήδη, στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την αστυνομία ως «Αιγυπτία Τουρίλ Τεκλέτ» και η παρεξήγηση αυτή επιβιώνει ακόμη σε κάποιους «καταλόγους νεκρών». 

4. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23:30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών. 

5. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουντουριώτου 7, Κουκάκι. Στις 16.11.1973 γύρω στις 24.00, ενώ βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου (Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων), τραυματίστηκε θανάσιμα στον τράχηλο από πυρά της αστυνομίας. Μεταφέρθηκε στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου, όπου απεβίωσε. Από εκεί μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Χαμουρλής». 

6. Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16ης Νοεμβρίου ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα και στη συνέχεια χτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, συνεπεία των οποίων πέθανε, από οξεία ρήξη αορτής, τρεις ημέρες αργότερα ενώ μεταφερόταν στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. 

7. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκοότητας, ταχυδακτυλουργός, κάτοικος Μύρων 10, Άγιος Παντελεήμονας, Αθήνα. Στις 13.00, της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βάδιζε με τον 13χρονο γιο του στη διασταύρωση των οδών Χέϋδεν και Αχαρνών, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από ριπή μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε απευθείας στο νεκροτομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του. 

8. Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το Κεράσοβο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα. Στις 13.30 της 18ης, ενώ βάδιζε με τις ανήλικες κόρες του στη διασταύρωση των οδών Δροσοπούλου και Κύθνου, απέναντι από το ΙΣΤ' Αστυνομικό Τμήμα, βρέθηκε εν μέσω πυρών, προερχομένων από τους αστυνομικούς του Τμήματος, με αποτέλεσμα να πάθει συγκοπή. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του. 

9. Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου, 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός. Γύρω στις 11.00 με 12.00 της 18ης Νοεμβρίου, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Γ' Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου, τραυματίστηκε στη λεκάνη από πυρά μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., στη συνέχεια στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και τέλος στο Κ.Α.Τ., όπου και κατέληξε στις 30 Ιανουαρίου 1974. 

10. Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18ης Νοεμβρίου, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και στη συνέχεια στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε την ίδια μέρα. 

11.  Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα. Στις 12.00 με 12.30 το μεσημέρι της 18ης Νοεμβρίου, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυρά διερχομένου άρματος μάχης. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου και πέθανε στις 27 Δεκεμβρίου 1973.

12. Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του πανεπιστημίου Πατρών, από την Άνω Αλισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του πανεπιστημίου Πατρών. Χτυπήθηκε μετά τα γεγονότα, υπό συνθήκες που παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστες. Λόγω της κακοποίησης του υπέστη ρήξη του ήπατος και πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 1973 στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν. Σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις, ο τραυματισμός του συνέβη στην Πάτρα, άλλες όμως πληροφορίες τον τοποθετούν στην Αθήνα. Η περίπτωση του παραμένει υπό έρευνα. 

13. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης, από το Παρθένι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, εργάτης. Κατά τις πρωινές ώρες της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βάδιζε στην πλατεία Βάθη, τραυματίστηκε στην κοιλιά από ριπή στρατιωτικής περιπόλου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19 Νοέμβρη. 

14. Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Άγιοι Ανάργυροι. Στις 17 Νοέμβρη, ενώ βρισκόταν στην αυλή του σπιτιού της, τραυματίστηκε στην πλάτη από σφαίρα. Διακομίστηκε στην κλινική «Παμμακάριστος», όπου νοσηλεύτηκε για ένα μήνα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο σπίτι της, όπου πέθανε λόγω του τραύματος της μετά από ένα εξάμηνο (Μάιος 1974).

15.  Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο. Στις 10.15 το πρωί της 17ης Νοέμβρη, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στην οδό Πατησίων, μεταξύ των κινηματογράφων «Αελώ» και «Ελληνίς», τραυματίστηκε από ριπή πολυβόλου που έριξε εναντίον τους περίπολος πεζοναυτών που επέβαινε σε τεθωρακισμένο όχημα. Μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου πέθανε μετά από 12 μέρες, στις 30 Νοέμβρη του 1973. 

16. Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω. Στις 10.30 περίπου το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα πολυκατοικίας επί της πλατείας Αιγύπτου 1, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Αυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Μεταφέρθηκε στην κλινική «Παντάνασσα» (πλατεία Βικτωρίας), όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του. 

17. Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα. Στις 10.30 με 11.00 περίπου το πρωί της 17ης, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κότσικα, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Με διαμπερές τραύμα μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου τον βρήκε νεκρό ο πατέρας του. 

18. Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα. Γύρω στις 11.30 της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Ομονοίας, προσβλήθηκε από δακρυγόνα που έριχνε η Αστυνομία. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του, ως αποτέλεσμα εμφράγματος. 

19.  Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο του στα Νέα Λιόσια, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά που διέσχισαν τον ουρανό του αυτοκινήτου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και πέθανε την ίδια μέρα. 

20.  Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17ης Νοεμβρίου, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα του σπιτιού της, τραυματίστηκε θανάσιμα στον αυχένα από πυρά. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και στη συνέχεια στον «Ευαγγελισμό», όπου πέθανε αυθημερόν. 

21. Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 5 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου. Στις 13.00, της 17ης Νοεμβρίου, ενώ διέσχιζε με τη μητέρα του τη διασταύρωση της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Παπάγου στου Ζωγράφου, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά στρατιωτικής περιπόλου με επικεφαλής αξιωματικό (πιθανόν ο ίλαρχος Σπυρίδων Σταθάκης του Κ.Ε.Τ/Θ), που βρισκόταν ακροβολισμένη στο λόφο του Αγίου Θεράποντος. Εξέπνευσε ακαριαία και όταν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Παίδων, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατος του. 

22. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.00 και 22.30, ενώ βρισκόταν μεταξύ των οδών Μπουμπουλίνας και Σόλωνος, προσβλήθηκε από δακρυγόνα που έριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί απόφραξη της αριστεράς στεφανιαίας. Μεταφέρθηκε ημιθανής στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου και πέθανε.

23. Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16ης Νοεμβρίου, ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, χτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μεταφέρθηκε στο Θεραπευτήριο Πεντέλης, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19 Νοέμβρη, από οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Κηδεύτηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του.

24. Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικοπόλεως 4, Καματερό Αττικής. Χτυπήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1973 από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, συνεπεία των οποίων πέθανε στις 21 Νοεμβρίου 1973. 

Η πρώτη επίσημη καταγραφή που έγινε τον Οκτώβριο του 1974 από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά, εντόπισε 18 επίσημους ή πλήρως βεβαιωθέντες νεκρούς και άλλους 16 αγνώστων στοιχείων. 

Τον επόμενο χρόνο ο εισαγγελέας εφετών, Ιωάννης Ζαγκίνης, έκανε λόγο για 23 νεκρούς. Κατά τη διάρκεια της δίκης που ακολούθησε, προστέθηκε ακόμη ένας. 

Η έρευνα του διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, που έγινε το 2003 αναφέρει ότι ο αριθμός των επώνυμων νεκρών ανέρχεται σε 24 άτομα και των νεκρών αγνώστων στοιχείων σε 16. 

Σπάνια φωτογραφία 1945

Το 1944-1945, οι μοναρχικές παρακρατικές συμμορίες της ακροδεξιάς, στηριζόμενες από την βρετανική αποστολή, τις ντόπιες αρχές και την χωροφυλακή, είχαν εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό εναντίον των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, των Ελλήνων δημοκρατικών πολιτών, των κομμουνιστών και γενικότερα όλων όσων διεκδίκησαν μέσα από τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες μια άλλη κοινωνία, δικαιότερη, με το λαό στην εξουσία.

Η περίοδος αυτή έως και το 1946 είναι γνωστή ως περίοδος της Λευκής Τρομοκρατίας. Προκειμένου να γλιτώσουν των δολοφονιών και των διώξεων, πολλοί αγωνιστές κατέφυγαν με τον οπλισμό τους στα βουνά της χώρας σχηματίζοντας τις πρώτες Ομάδες Ενόπολων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών. (ΟΕΚΑ). Οι ομάδες αυτές πάσχισαν για την επιβίωσή τους και το 1946 συνενώθηκαν στα πρώτα ένοπλα σώματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Παρακάτω παρατίθεται φωτογραφικό ντοκουμέντο που εικονίζει μια τέτοια ομάδα αγωνιστών σε ορεινή τοποθεσία. Η φωτογραφία δεν είναι γνωστό ποιους εικονίζει ή που έχει ληφθεί. Το μόνο που γνωρίζουμε σχετικά είναι ότι πρόκειται για μια Ομάδα Ενόπολων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών του 1945.

Eθνικό Ίδρυμα Ερευνών: Ευρωλαγνεία και Ναφθαλίνη

Έληξε χθες το αφιέρωμα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών με θέμα Επαναστατικά Κινήματα στη Νεώτερη Ευρώπη Πολιτική και Πολιτισμός. Ο κύκλος που διοργάνωνε το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών και ο Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών, περιλάμβανε τις παρακάτω θεματικές ενότητες:

• Γαλλική Επανάσταση
• Ιταλία: Επαναστατικά κινήματα του 19ου αιώνα
• Ελληνική Επανάσταση του 1821, πρώτο μέρος
• Ελληνική Επανάσταση του 1821, δεύτερο μέρος
• Ρωσική Επανάσταση

Με ενδιαφέρον περιμέναμε την αναφορά του κρατικού ιδρύματος στη ρωσική επανάσταση χωρίς βέβαια να τρέφουμε αυταπάτες για το τι θα ειπώνονταν σε αυτή τη θεματική ενότητα. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια της ενότητας αυτής έγιναν τρεις ανακοινώσεις:

• Ρωσική Επανάσταση: από τον Θύμιο Νικολαίδη, διευθυντή ερευνών του ΕΙΕ
• Η Ρωσική Επανάσταση μέσα από τη ματιά του Βικτόρ Σερζ: από τον Παναγιώτη Μιχαηλάρη διευθυντή ερευνών του ΕΙΕ
• Η τέχνη στη Ρωσία την εποχή της Επανάστασης - Ρωσική Πρωτοπορία (1910-1930): από την Αφροδίτη Κούρια ιστορικό τέχνης

Διαβάζοντας και μόνο τους τίτλους των ανακοινώσεων αναρωτιέται κανείς πως εγγράφεται ο Βικτόρ Σερζ, ένας ήσσονος σημασίας λογοτέχνης που πέρασε ως διάττοντας αστέρας από την Ρωσική Επανάσταση, στο πλαίσιο των λογοτεχνών της Ρωσικής Επανάστασης; 

Η ανακοίνωση του κ Νικολαΐδη έδωσε επιγραμματικά μερικά χρονολογικά στοιχεία για την Ρωσική Επανάσταση, αποφεύγοντας "επικίνδυνους" σκοπέλους όπως την γιγάντια λαϊκή συμμετοχή και τα πρωτοπόρα επιτεύγματά της από τις πρώτες κιόλας ημέρες νίκης της. Ελάχιστη προσοχή δόθηκε επίσης και στην άμεση ιμπεριαλιστική επέμβαση των χωρών της Γαλλίας, Γερμανίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας και Ελλάδας με τις ευλογίες όλων των καπιταλιστικών κρατών της εποχής, με σκοπό την καταστολή της επανάστασης και την επαναφορά του τσάρου στην εξουσία.

Ακολούθησε η εν πολλοίς απαράδεκτη τοποθέτηση του κ. Παναγιώτη Μιχαηλάρη, ο οποίος παρουσίασε την πορεία του Σερζ από το Βέλγιο, στο αναρχικό κίνημα, στο μικρό του πέρασμα από τον Κόκκινο Στρατό και τελικά στην οριστική του διαφωνία με το σοβιετικό καθεστώς. Αναρωτιόμαστε λοιπόν, όπως και πολλοί από το κοινό, πως είναι δυνατόν ο Σερζ να παρουσιάζεται ως σχετικός με την ρωσική επανάσταση ενώ ουσιαστικά διαφώνησε με αυτήν ? Ενώ ανήκε ουσιαστικά σε άλλο στρατόπεδο? Η απόπειρα αυτή να παρουσιαστεί η πορεία ενός Ρώσου λογοτέχνη στρατευμένου στην ρωσική επανάσταση δεν μπορούσε να γίνει με το παράδειγμα κάποιου άλλου από τους κυριολεκτικά δεκάδες Ρώσους λογοτέχνες που όντως υπήρξαν στρατευμένοι στα ιδανικά της επανάστασης. Τι απέγινε, ο Μαγιακόφσκι, ο Γκόρκι, ο Έρεμπουργκ, ο Αιτμάτοφ, ο Οστρόφσκι κτλ κτλ? Δεν του γνώριζε ο κύριος Μιχαηλάρης? Πέραν αυτού ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη ρήση του Σερζ σε μια συνέντευξή του το 1947 στην οποία ειπώθηκε λίγο-πολύ το παρακάτω: "Χρειάζεται συμφιλίωση των λαών-θυμάτων του πολέμου για να δημιουργηθεί μια ένωση ευρωπαϊκών κρατών με γνώμονα τον ανθρωπισμό". Αυτό που μας τόνισε ο κύριος Μιχαηλάρης, είναι η πεντακάθαρη κρατική κυβερνητική άποψη περί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια άποψη που διαλέγει να παραβλέπει την σημερινή χρηματοπιστωτική κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, την κατάσταση των ευρωπαϊκών λαών και ειδικά του ελληνικού, το Μάαστριχτ, τη Λευκή Βίβλο κτλ. Η παραπάνω άποψη αφενός δεν χωρά στα επιστημονικά πλαίσια ανάλυσης της Ρωσικής Επανάστασης, αφετέρου αποτελεί ευθεία προπαγάνδα και μάλιστα σάπια και κυβερνητική.

Η τρίτη και τελευταία τοποθέτηση δεν υπολείπονταν αντιεπιστημονισμού, υποκειμενικότητας και της ανάλογης μυρωδιάς ναφθαλίνης. Με λίγα λόγια, η κυρία Κούρια μας είπε τα εξής:

• Η ρωσική πρωτοπορία (κονστρουκτιβισμός, φουτουρισμός κτλ), την οποία αναλύει μόνο μέσω του ζωγράφου Καντίνσκι, είχε αρκετά να προσφέρει στην τέχνη, αλλά δεν ευδοκίμησε γιατί οι εκπρόσωποί της παραμερίστηκαν από το καθεστώς.
• Τη ρωσική πρωτοπορία ακολουθεί το ρεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, το οποίο είναι ποιο συμβατό με την κυβερνητική πολιτική της ΕΣΣΔ και δεν είναι ουσιαστικής σημασίας.

Εδώ προβληματιζόμαστε ως προς τα παρακάτω: Πρώτον: Πώς είναι δυνατόν η ανάλυση περί ρωσικής πρωτοπορίας να περιλαμβάνει μόνον τον Καντίνσκι σαν παράδειγμα της. Ο Βασίλι Καντίνσκι από το 1918-1920, εντός της επανάστασης, διετέλεσε  διευθυντής του Ινστιτούτου για την Καλλιτεχνική Παιδεία (IΝChUK) της Μόσχας και μέλος του συμβουλίου της Ρωσικής Ακαδημίας Αισθητικής και οικειοθελώς εγκατέλειψε τη χώρα το 1921, όταν έπαψε να συμφωνεί με την αισθητική άποψη που διαμορφώνονταν στην τέχνη. Ο κατά τα άλλα τιμώμενος από την ΕΣΣΔ ζωγράφος, δεν ήταν σύμφωνος με την υπόθεση και την πορεία της επανάστασης. Άρα ατυχές παράδειγμα για την ρωσική πρωτοπορία. Δεύτερον: Η ρωσική πρωτοπορία ανάδειξε το κίνημα της αγκιτάτσια και μεγάλος Ρώσους και επαναστάτες καλλιτέχνες. Ο πρώτος που έρχεται στο μυαλό είναι ο Μαγιακόφσκι. Δεν τον γνώριζε η κυρία Κούρια? Τον εξαίσιο Καμένσκι? Τον Κλεμπνίκοφ? Τον Λισίτζκι και τόσους δεκάδες άλλους, που δεν εγκατέλειψαν ούτε την επανάσταση, ούτε τάχα μου κυνηγήθηκαν για τις ιδέες τους? Και καταλήγουμε στο τρίτο: Είναι δυνατόν να μιλάμε με τέτοια απαξίωση για ένα ολόκληρο ρεύμα τέχνης όπως ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός? Είναι δυνατόν να τον μειώνουμε σε "κυβερνητικού τύπου τέχνη"? Δεν έχει δει την πρωτοπόρα αισθητική του Αιζενστάιν η κυρία Κούρια? Το έργο που τιμήθηκε με νόμπελ "Ήρεμος Ντον"? Τα εκπληκτικά έργα του Αραγκόν αποτελούν κι αυτά "κυβερνητική τέχνη"? Η μήπως οι Σοστακόβιτς και Άισλερ δεν κατατάσσονται στους κορυφαίους συνθέτες της ανθρωπότητας? 

Αυτά τα ολίγα θέλαμε να καταθέσουμε εδώ παρακολουθώντας το κρατικό ίδρυμα ερευνών να ανακυκλώνει χιλιοειπωμένα στερεότυπα που μας παρουσιάστηκαν ως επιστημονική έρευνα. Ευτυχώς με χαρά παρακολουθήσαμε μερίδα της νεολαίας που παρακολουθεί πεισματικά τα σεμινάρια, να διαμαρτύρεται και να ρωτά, χωρίς βέβαια να εισπράττει κάποια σοβαρή απάντηση. 

Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός

Βασίλι Ζάιτσεφ ο κυνηγός των Ουραλίων

Το Σεπτέμβριο του 1942 τα πρώτα τμήματα της 6ης Στρατιάς λάμβαναν θέσεις μέσα στο Στάλινγκραντ. Από τις πρώτες κιόλας ώρες έγινε αντιληπτό ότι η μάζα τσιμεντένιων κτιρίων θα μετέβαλλαν το τοπίο με τους εκτεταμένους βομβαρδισμούς σε μια θάλασσα ερειπίων που θα καθιστούσαν τις οδομαχίες σε καθημερινό φαινόμενο.

Οι άνδρες της 6ης Στρατιάς υπήρξαν σκληραγωγημένο σώμα. Το ιστορικό τους αναγράφει αρκετές μάχες και εγκλήματα πολέμου ενάντια σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες. Το φόβητρο των στρατιωτών της 6ης Στρατιάς, όπως το διηγείται και ο ίδιος ο λοχίας της Κούρτ Μίλλερ υπήρξε η ξαφνική επίθεση των ελεύθερων σκοπευτών του Κόκκινου Στρατού. "Άξαφνα έβλεπες το διοικητή σου να κλονίζεται και να πέφτει. Μετά ακολουθούσαν οι στρατιώτες. Ο θάνατος σε παραμόνευε από παντού". Στο πόλεμο των ποντικών, όπως τον αποκαλούν, οι άνδρες της 62ης Στρατιάς μάχονταν με πείσμα, οι πραγματικοί "αστέρες" όμως του αγώνα υπήρξαν οι ελεύθεροι σκοπευτές. 40 νεκροί Γερμανοί εξασφάλιζαν τον τίτλο του "ευγενούς σκοπευτή" από εκεί και μετά οι σοβιετικοί ελεύθεροι σκοπευτές επιδίδονταν σε μια άμιλλα κυνηγιού του ναζιστικού κτήνους.

Στις 20 Σεπτεμβρίου έφθασε στην πόλη ο Βασίλι Ιβάνοβιτς Ζάιτσεφ. Ήταν ελεύθερος σκοπευτής του Κόκκινου Στρατού με καταγωγή από το Ελινίνσκι των Ουραλίων. Μικρό παιδί ακολουθούσε τον πατέρα και τον παππού του στο κυνήγι των ελαφιών. Μέσα στις πρώτες 10 ημέρες παραμονής του στην 62η Στρατιά, ο Βασίλι Ζάιτσεφ σκότωσε τους πρώτους 40 Γερμανούς, ανάμεσα στους οποίους και ένας λοχαγός. Οι νεκροί ανήκαν στην 284η Μεραρχία Πεζικού. Στο τέλος του Οκτώβρη τα θύματα του Ζάιτσεφ ξεπέρασαν τα 100 και το όνομά του έγινε γνωστό στους κύκλους των αξιωματικών της 62ης Στρατιάς. Αργότερα τον ίδιο μήνα, ο Ζάιτσεφ θα τιμηθεί με το βραβείο Λένιν και ο στρατηγός Τσουίκοφ θα τον καλέσει στο καταφύγιό του για μια προσωπική συνέντευξη. Εκεί θα του ανατεθεί ο σχηματισμός ενός ανεπίσημου σχολείου ελευθέρων σκοπευτών μέσα στο Στάλινγκραντ. "Απόφοιτοι" της σχολής θα υπάρξουν οι έτεροι θρυλικοί σκοπευτές Ανατόλι Τσέκοβ, Βικτώρ Μεντβέντεβ και η δεκαοκτάχρονη Τάνια Τσέρνοβα.

Η εκπαίδευσή τους ξεκινά με δύο ημέρες στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Εκεί παρατηρούν τον εχθρό ο οποίος απέχει μόλις μερικές δεκάδες μέτρα. Υπό την καθοδήγηση του Ζάιτσεφ ξεκινούν να χτυπούν τους στόχους τους την τρίτη ημέρα. Αυτοαποκαλούνται λαγοί γιατί "εκτός από την ικανότητα στο τρέξιμο και την αποφυγή, είχαν και πολύ δυνατό δάγκωμα". Η ίδια η Τσέρνοβα θα φθάσει τους 80 νεκρούς. Παράλληλα με την εκπαίδευση, ο Ζάιτσεφ εξακολουθεί τις μοναχικές του πορείες στο χιονισμένο Στάλινγκραντ σκοτώνοντας μεθοδικά άνδρες της ναζιστικής πολεμικής μηχανής. Παρόλα αυτά δεν θα ξεπεράσει τον σύντροφό του σκοπευτή "Ζικάν" που θα ξεπεράσει τους 224 νεκρούς.
Η δημοτικότητα του Ζάιτσεφ υπήρξε ιδιαίτερα μεγάλη ανάμεσα στο σοβιετικό λαό κυρίως λόγω της προβολής του από τον κομισάριο Ντανίλοφ που εργάζονταν στην αρχισυνταξία της εφημερίδας "Η άμυνα της πατρίδας". Ο κομισάριος ανάδειξε τις αρετές του Ζάιτσεφ μετατρέποντάς τον σε πρότυπο του σοβιετικού στρατιώτη.


Η αναμέτρηση 


Παράλληλα στη γερμανική διοίκηση το όνομα Ζάιτσεφ είχε γίνει ήδη γνωστό. Οι αναφορές της 6ης Στρατιάς τον αναφέρουν τακτικά. Με επείγον σήμα ζητήθηκε από το Βερολίνο να αποσταλεί στο Στάλινγκραντ ο ικανότερος σκοπευτής του γερμανικού στρατού και εκείνο ανταποκρίθηκε άμεσα στέλνοντας τον τριανταεξάχρονο συνταγματάρχη των SS Χάιντς φον Κρουπ Θόρβαλντ, ο οποίος ηγείτο της Σχολής Ελεύθερων Σκοπευτών στο Γκόσεν και θεωρείτο σε ολόκληρη τη Γερμανία σκοπευτής θρύλος. Η άφιξη του Θόρβαλντ έγινε γνωστή στο γερμανικό επιτελείο από έναν Γερμανό αιχμάλωτο. Ωστόσο o Ζάιτσεφ και η Stavka δεν γνώριζαν το σημείο άφιξης ή δράσης του Θόρβαλντ. Μερικές ημέρες μετά, ο Γερμανός σκοπευτής θα εκδηλωθεί κοντά στο εργοστάσιο χημικών Λαζάρ όπου θα χάσουν τη ζωή τους 5 σοβιετικοί αξιωματικοί. Μερικές ημέρες μετά θα χάσει τη ζωή του ο σοβιετικός ελεύθερος σκοπευτής Μπαουγκντέρις από τη Γεωργία και ο εξίσου έμπειρος Κονσταντίν Μορόζοφ. Τα τραύματά τους υποδεικνύουν την ύπαρξη ελεύθερου σκοπευτή κοντά στην πλατεία 9ης Ιανουαρίου.

Ο Ζάιτσεφ θα μεταβεί στην πλατεία την επομένη και θα ξεκινήσει με τη μελέτη του χώρου. Κοντά του βρίσκεται ο Νικολάι Κουλίκοφ ως παρατηρητής και ο κομισάριος Ντανίλοφ έτοιμος να καταγράψει κάθε λεπτό της επικείμενης αναμέτρησης. Μετά από μερικές ώρες οι σοβιετικοί θα παρατηρήσουν κίνηση ενός γερμανικού κράνους μέσα στα ερείπια. Ο Ντανίλοφ αναφωνεί: "Τον είδα! Θα σας δείξω που είναι". Το επόμενο δευτερόλεπτο πέφτει νεκρός από την σφαίρα του Γερμανού. Ο Ζάιτσεφ αντιλαμβάνεται ότι προφανώς η κίνηση του κράνους προέρχεται από βοηθό του Θόρνβαλντ, αφού η φύση του τραύματος του Ντανίλοφ έδειχνε ότι ο σκοπευτής βρίσκονταν μερικά μέτρα πιο χαμηλά. Ο Ζάιτσεφ γράφει για τη θέση του Γερμανού: " Στα αριστερά μας βρίσκονταν ένα εγκαταλελειμμένο άρμα μάχης και στα δεξιά υπήρχε ένα πολυβολείο. Που ήταν; Στο άρμα; Όχι ένας έμπειρος σκοπευτής δεν θα επέλεγε μια τέτοια θέση. Στο πολυβολείο ίσως; Ούτε εκεί καθώς η θυρίδα του ήταν κλειστή. Μεταξύ του πολυβολείου και του άρματος υπήρχε ένα κομμάτι χαλύβδινης πλάκας που σκέπαζε έναν σωρό από χαλάσματα στο κέντρο της πλατείας. Τοποθέτησα τον εαυτό μου στη θέση του εχθρού και σκέφτηκα ποια θέση θα ήταν καλύτερη. Προφανώς αυτή η τελευταία γιατί βάλλοντας από το εσωτερικό της δεν θα προδίδονταν από τη λάμψη της εκπυρσοκρότησης. 

Σίγουρα ήταν εκεί κάτω από τον σωρό στη μέση των δύο στρατοπέδων. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να σιγουρευτώ. Τοποθέτησα ένα γάντι σε ένα μικρό ξύλο και το σήκωσα. Ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Άφησα προσεκτικά το ξύλο και εξέτασα προσεκτικά την τρύπα. Η φορά σήμαινε πως ο ναζί ήταν κάτω από την χαλύβδινη πλάκα. Τώρα έπρεπε να τοποθετήσω έστω ένα μέρος του κεφαλιού του στη διόπτρα μου. Έπρεπε να μελετήσω την ιδιοσυγκρασία του. Δεν θα εγκατέλειπε την επιτυχημένη θέση του." 

Ο Ζάιτσεφ παρατηρούσε έως το πρώτο σκοτάδι. Φρόντισε να σφηνώσει χαμηλά στο τείχος του χαρακώματος ένα κενό βλήμα όλμου μέσα από το οποίο θα στόχευε με το όπλο του. 'Οταν ξημέρωσε ο Ζάιτσεφ ήταν έτοιμος να πραγματοποιήσει τη βολή του. Ο Ζάιτσεφ διέταξε τον Κουλίκοφ να πυροβολήσει στα τυφλά και αμέσως να σηκώσει το κράνος του δήθεν για να δει τα αποτελέσματα. Ο Ζάιτσεφ αντιλήφθηκε αμέσως μια λάμψει από τη μεριά του Γερμανού και αμέσως πυροβόλησε λίγο πιο ψηλά από αυτή εκεί που υπέθετε ότι βρίσκεται το κεφάλι του Γερμανού. Ακολούθησε σιωπή.

Ώρες μετά και ενώ ούτε ο Ζάιτσεφ ούτε ο Γερμανός φαίνονταν να κινούνται, ο Ζάιτσεφ αποφάσισε να πλησιάσει για να εντοπίσει εάν ο Γερμανός ζούσε. Με χίλιες προφυλάξεις, ο Ζάιτσεφ βρέθηκε στο χαλύβδινο παραπέτασμα για να εντοπίσει τον Θόρνβαλντ νεκρό. Ο καθηγητής είχε παραβιάσει τον πρώτο κανόνα των ελεύθερων σκοπευτών: Δεν πρέπει να βάλλεις ποτέ πολλές φορές από την ίδια θέση. Έως σήμερα η διόπτρα του Θόρνβαλντ εκτίθεται στο Μουσείο Ενόπλων Δυνάμεων της Μόσχας.


Στις επόμενες ημέρες ο Ζάιτσεφ και η Τάνια εξακολούθησαν το κυνήγι τους στο Στάλινγκραντ. Μια έκρηξη νάρκης όμως τραυμάτισε τους δύο και χώρισε τους δρόμους τους. Ο Ζάιτσεφ μεταφέρθηκε αμέσως στην ανατολική όχθη του Βόλγα με προσωρινή απώλεια όρασης, ενώ η Τάνια διακομίστηκε αμέσως στην Τασκένδη για να εγχειριστεί αφού είχε υποστεί σοβαρή ζημιά στην κοιλιακή χώρα. Ο χωρισμός των δύο (πιθανότατα εραστών) δεν αποκαταστάθηκε μετά την αποθεραπεία τους καθώς οι αναφορές για την υγεία τους θα χάνονταν στην ογκώδη γραφειοκρατία του πολέμου.

Ο Βασίλι Ζάιτσεφ συνέχισε να εκπαιδεύει τους "λαγούς" του και μετά τον πόλεμο τιμήθηκε με το παράσημο του "Ήρωα της ΕΣΣΔ". Μεταπολεμικά ο Ζάιτσεφ νυμφεύθηκε, απέκτησε 2 παιδιά και εργάστηκε ως διευθυντής σε σχολής μηχανικών στο Κίεβο.

Φωτογραφικό Υλικό

Βασίλι Ζάιτσεφ 

Ο Βασίλι Ζάιτσεφ σε συνάντηση με τον στρατηγό Τσουίκοφ 

Ο μαθητής του Ζάιτσεφ Ανατόλι Τσέκοβ

Η μαθήτρια του Ζάιτσεφ Τάνια Τσέρνοβα

O Zάιτσεφ με δύο "λαγούς" του σε ώρα εκπαίδευσης

Άγνωστες πτυχές της μάχης του Στάλινγκραντ

Η μάχη του Στάλινγκραντ είχε και μια περίεργη γεύση από τον Ισπανικό Εμφύλιο. Ο Ρούμπεν Ρουίζ Ιμπαρούρι, γιος της γνωστής Πασιονάρια, σκοτώθηκε στο Κοτλουμπάν μαχόμενος στις τάξεις της 35ης μεραρχίας τυφεκιοφόρων της φρουράς. Επίσης τέσσερις κατοπινοί σοβιετικοί στρατάρχες, ο Βορόνοφ, ο Μαλινόφσκι, ο Ροκοσόφκσι και ο Ρόντιμτσεφ είχαν υπηρετήσει ως σύμβουλοι των δημοκρατικών δυνάμεων στην Ισπανία, όπως άλλωστε και ο στρατηγός Σουμίλοφ που διοικούσε την 64η στρατιά.

• Οι σοβιετικοί στρατιώτες είχαν έναν ιδιότυπο τρόπο να γιορτάζουν μια παρασημοφόρηση. Έριχναν το παράσημο σε μια κούπα με βότκα την οποία ο ήρωας έπρεπε να πιει και στο τέλος να πιάσει το παράσημο με τα δόντια του.
• Όταν ο στρατηγός Πάουλους βρέθηκε ο ίδιος στην Βινίτσα για να συναντήσει στελέχη της κεντρικής γερμανικής διοίκησης, ρωτήθηκε πόσο καιρό υπολόγιζε ότι θα του έπαιρνε να καταλάβει το Στάλινγκραντ. Εκείνος απάντησε αλαζονικά: Δέκα ημέρες και μετά δεκατέσσερις ανασύνταξη.
• Όταν ο Πάουλους συνειδητοποίησε την ήπια μεταχείριση που του επιφύλασσαν οι σοβιετικοί αναθάρρησε. Σε ένα δείπνο με τον Βορόνοφ μάλιστα απηύθυνε πρόποση με βότκα λέγοντας: Σε αυτούς που μας νίκησαν, τον σοβιετικό στρατό και την ηγεσία του.
• Η μάχη του Στάλινγκραντ υπήρξε τόσο σφοδρή κατά τον Σεπτέμβριο του 1942 που υπολογίζεται ότι η 6η Στρατιά κατανάλωσε μόνο εκείνο το μόνα 25.000.000 φυσίγγια
• Μια από τις θρυλικότερες μορφές του σοβιετικού στρατού θεωρείται ο ολμιστής στρατιώτης Μπέζντικο, ο οποίος θεωρείτο τόσο κορυφαίος στον χειρισμό του όλμου που λέγεται ότι μπορούσε να έχει έξι βλήματα ταυτόχρονα στον αέρα. 
• Tα παιδιά του Ιωσήφ Στάλιν, του Κλιμέντ Βοροσίλοφ και του Λεονίντ Κρουτσέφ υπηρετούσαν στο μέτωπο του Στάλινγκραντ στην σοβιετική αεροπορία.
• Στα τέλη του Δεκέμβρη του 1942, οι γερμανικές δυνάμεις εξακολουθούσαν να κρατούν 35.000 σοβιετικούς στρατιώτες κοντά στο Στάλινγκραντ. Οι αιχμάλωτοι βρίσκονταν σε άθλια κατάσταση, υποσιτισμένοι και άρρωστοι. Μια από τις τελευταίες ημέρες ο Πάουλους έδωσε εντολή να αποδοθούν οι αιχμάλωτοι πίσω στον εχθρό. Αντ' αυτού οι άνδρες της κατώτερης διοίκησης τους εκτέλεσαν όλους. 
• Τον Οκτώβριο του 1942 ο Γκαίμπελς διέταξε τις γερμανικές αρχές σε όλες τις γερμανικές πόλεις να τοποθετήσουν πινακίδες σε κεντρικά σημεία στις οποίες θα αναγράφονταν η απόσταση που τις χώριζε από το Στάλινγκραντ.
• Σε μια από τις εργασίες συντήρησης του λόφου του Μαμάεφ το 1963, βρέθηκαν δύο σκελετοί. Ο ένας ανήκε σε έναν σοβιετικό και ο άλλος σε έναν Γερμανό στρατιώτη. Από τη στάση των σωμάτων πιστεύεται ότι σκοτώθηκαν μαχαιρώνοντας ο ένας τον άλλο και μετά τα σώματά τους τάφηκαν από χώματα. 
• Το 1999 ένας παλαίμαχος του μετώπου του Αφγανιστάν που είχε επιζήσει μετά από 5 έτη μαχών σκοτώθηκε στο λόφο του Μαμάεφ πατώντας μια παλιά γερμανική νάρκη. Ήταν το τελευταίο θύμα του Στάλινγκραντ. 

Το έπος του Στάλινγκραντ (μέρος 4ο)

Έχοντας ολοκληρώσει το μέρος της λεπτομερούς παράθεσης των στρατιωτικών γεγονότων θα περάσουμε στην διάνθισή του με ορισμένα ντοκουμέντα από την μάχη του Στάλινγκραντ που προσθέτουν, θα λέγαμε, στην ολοκλήρωση της εικόνας της. 

Το γράμμα ενός Γερμανού στρατιώτη

Με τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στην πόλη βρέθηκαν χιλιάδες γράμματα Γερμανών στρατιωτών που δεν στάλθηκαν στους παραλήπτες τους λόγω των δύσκολων συνθηκών της 6ης Στρατιάς. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω: 

" Γύρω μου τα πάντα καταρρέουν, μια ολόκληρη στρατιά καταρρέει, η ημέρα και η νύχτα είναι γεμάτες φωτιά. Τέσσερις άνδρες ασχολούνται με καθημερινές αναφορές για τη θερμοκρασία και τα σύννεφα στον ουρανό. Δεν ξέρω πολλά από πόλεμο. Κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν πέθανε ποτέ από το χέρι μου. Ξέρω όμως το εξής: Η άλλη πλευρά δεν θα επεδείκνυε ποτέ μια τέτοια έλλειψη κατανόησης για τους άνδρες της. Θα ήθελα να μετρήσω τα άστρα για μερικές ακόμη δεκαετίες, αλλά δεν νομίζω ότι θα τα καταφέρω τώρα. 

Ακριβώς δίπλα μου κείται ένας στρατιώτης από το Μπρέσλαου. Έχει χάσει το χέρι και τη μύτη του. Μου είπε ότι δεν θα χρειάζονταν πλέον καθόλου χαρτομάντιλα. Όταν τον ρώτησα τι θα έκανε αν χρειάζονταν να φωνάξει, μου απάντησε: Κανείς εδώ δεν θα έχει την ευκαιρία να φωνάξει πια. Σύντομα άλλοι θα φωνάζουν από πάνω μας. Είμαι ακόμα εδώ ολόκληρος σχεδόν με σφυγμό κανονικό και μια ντουζίνα τσιγάρα. Έφαγα σούπα πριν από δύο μέρες και σήμερα πήρα μια κονσέρβα βοδινού από ένα δοχείο εφοδιασμού. Είμαι κλεισμένος σε ένα κελάρι, καίω έπιπλα για να ζεσταθώ. Είμαι 25 χρονών. Τώρα είτε θα πεθάνω σα σκυλί, είτε θα με πάνε στη Σιβηρία. 

Βαδίσαμε ως εδώ ακολουθώντας διαταγές. Σκοτώσαμε ακολουθώντας διαταγές, λιμοκτονούμε σύμφωνα με τις διαταγές, πεθαίνουμε σύμφωνα πάντα με τις διαταγές. Θα μπορούσαμε να έχουμε φύγει εδώ και πολύ καιρό. Όμως οι μεγάλοι μας στρατηγοί δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα. Σύντομα θα είναι αργά, αν δεν είναι ήδη αργά. Ένα πράγμα είναι σίγουρο, θα βαδίσουμε για άλλη μια φορά ακολουθώντας διαταγές... Πιθανώς προς την κατεύθυνση που είχε αρχικά προγραμματιστεί, όμως χωρίς όπλα και υπό διαφορετική διοίκηση. 

Εδώ οι άνδρες φωνάζουν, λιμοκτονούν έως τον θάνατο, παγώνουν και πεθαίνουν- δεν είναι τίποτα άλλο από μια βιολογική λειτουργία, όπως το να τρως και να πίνεις. Πέφτουν όπως οι μύγες. Κανείς δεν νοιάζεται και κανείς δεν τους βοηθάει ή δεν τους θάβει. Χωρίς χέρια ή πόδια και χωρίς μάτια, με τις κοιλιές τους ανοιχτές, κείτονται παντού τριγύρω. Είναι ένας θάνατος που ταιριάζει μόνο σε κτήνη. " 

Το σπίτι του Παβλόφ

Τον Σεπτέμβριο του 1942, μια ομάδα 30 Σοβιετικών στρατιωτών υπό τις διαταγές του λοχία Γιάκοβ Παβλόφ, διατάχτηκαν να καταλάβουν ένα τετραώροφο κτίριο σε στρατηγική θέση στο κέντρο του Στάλιγκραντ και στη μάχη που ακολούθησε, επιβίωσαν μόνο οι τέσσερις. Ο Παβλόφ βρίσκονταν επικεφαλής του αφού προηγουμένους οι αξιωματικοί του αποσπάσματος του είχαν σκοτωθεί στη γραμμή του καθήκοντος. Οι Γερμανοί μετά από 9 ώρες πολιορκίας του σπιτιού, εγκατέλειψαν το κτίριο και η ομάδα του Παβλόφ ενισχύθηκε με άλλους άντρες φθάνοντας έτσι τους 25. Την επομένη ακολούθησε μια άγρια πολιορκία του κτιρίου από τους Γερμανούς.  Στην προσπάθειά τους να το ανακαταλάβουν χρησιμοποίησαν αρχικά ένα τεθωρακισμένο panzer το οποίο οι Ρώσοι έκαψαν με μολότοφ. Επί 58 ημέρες, τα γερμανικά στρατεύματα προσπάθησαν να καταλάβουν στο σπίτι από τον Παβλόφ. Χρησιμοποίησαν όλμους, τεθωρακισμένα και καταδρομικά. Ο Παβλόφ το κρατούσε πεισματικά.

Στην πλατεία μπροστά από τη μικρή πολυκατοικία, είχαν σωριαστεί τόσα πολλά πτώματα Γερμανών στρατιωτών, που ο λοχίας Παβλόφ και οι άντρες του έπρεπε να τα κλοτσούν στην άκρη για να έχουν καλύτερη θέα του μετώπου. Ο Παβλόφ τις τελευταίες μέρες είχε μείνει με 7 άνδρες. Ο στρατηγός Βασίλι Τσουίκοφ καυχήθηκε αργότερα ότι περισσότεροι Γερμανοί σκοτώθηκαν στην προσπάθειά τους να καταλάβουν «Το Σπίτι του Παβλόφ», από όσους σκοτώθηκαν στην πολιορκία του Παρισιού το 1940. Ο Γιάκοβ Παβλόφ κέρδισε επάξια το ψευδώνυμο "σπιτονοικοκύρης". 

Ο λοχίας Παβλόφ παρασημοφορήθηκε με τα ανώτατα μετάλλια του σοβιετικού καθεστώτος και προβλήθηκε, και όχι άδικα, ως εμβληματική μορφή της σοβιετικής αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς.

Χρόνια αργότερα, ο Γιάκοβ Παβλόφ, έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και υπηρέτησε στο Ανώτατο Σοβιέτ της Ομόσπονδης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Ρωσικής Δημοκρατίας. Πέθανε το 1981. Στην κηδεία του παραβρέθηκαν 5 από τους τελευταίους άνδρες του και πολλοί πολίτες του Στάλινγκραντ.

Το σπίτι του Παβλόφ

Το σπίτι του Παβλόφ όπως διατηρείται σήμερα

Γιάκοβ Παβλόφ

To ξίφος του Στάλινγκραντ

Κατά τη διάσκεψη της Τεχεράνης τον Νοέμβριο του 1943, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ παρέδωσε με τιμές στον Ιωσήφ Στάλιν ένα μεγάλο ξίφος. Το ξίφος που είχε φιλοτεχνηθεί από έναν παλιό Βρετανό οπλουργό ήταν δώρο από το βασιλιά Γεώργιο ΣΤ' και αφιερώνονταν στους πολίτες του Στάλινγκραντ με την παρακάτω φράση: "Στους πολίτες του Στάλινγκραντ με την ατσάλινη ψυχή, ως δείγμα ευγνωμοσύνης του βρετανικού λαού". 

O Ιωσήφ Στάλιν φίλησε το ξίφος φανερά συγκινημένος και το παρέδωσε για να το περιεργαστεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούσβελτ. Εκείνος αναφώνησε "Και όντως είχαν καρδιές από ατσάλι". Το ξίφος παραδόθηκε μετέπειτα στα χέρια του στρατάρχη Κλιμέντ Βοροσίλοφ και τοποθετήθηκε στο Μουσείο της Μάχης του Στάλινγκραντ. 

Ο Ιωσήφ Στάλιν παραλαμβάνει το ξίφος 

Ο Ρούσβελτ περιεργάζεται το ξίφος του Στάλινγκραντ

Σχολή Οδομαχιών Στάλινγκραντ

Με την παγίωση των θέσεων Γερμανών και Σοβιετικών, μια σειρά ανελέητων οδομαχιών ξεκίνησε στο Στάλινγκραντ. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, μικρές αποκομμένες αλλά υπό την κεντρική καθοδήγηση, ομάδες στρατιωτών της 62ης Στρατιάς διενεργούσαν διάφορες μικρής κλίμακας επιχειρήσεις σε μια θάλασσα ερειπίων. Φτυάρια, κασμάδες και αυτοσχέδια εκρηκτικά θα χρησιμοποιηθούν εκτενέστατα στις οδομαχίες. Οι σοβιετικοί στρατιώτες σύντομα θα αποτελέσουν φόβητρο των κατακτητών. Οι αξιωματικοί της Wehrmacht τους αποκαλούν "αρουραίους" για να υποτιμήσουν τη δράση τους, όμως ο μέσος Γερμανός στρατιώτης γνωρίζει. Το προσδόκιμο ζωής κάθε στρατιώτη της 62ης Στρατιάς την πρώτη εβδομάδα δράσης του στην πόλη ήταν απελπιστικά μικρό. Εάν όμως ο στρατιώτης επιβίωνε των πρώτων 7 - 10 ημερών τότε το προσδόκιμο ζωής του ανέβαινε δραματικά. Είχε πια μάθει να επιβιώνει στα ερείπια, να χρησιμοποιεί κάθε τρύπα και να μετατρέπει κάθε συνθήκη ή αντικείμενο σε όπλο. Οι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού συχνά αναφέρονταν στην 62η Στρατιά ως "Σχολή Οδομαχιών Στάλινγκραντ" και στους στρατιώτες της ως "απόφοιτους". Και ήταν όντως η 62η Στρατιά που με 12.000 στρατιώτες κατάφερε να κρατήσει 220.000 από τους αρτιότερα εκπαιδευμένους άνδρες του Τρίτου Ράιχ.

O Tσουίκοφ μιλά σε άνδρες της 62ης Στρατιάς

Ο στρατηγός Τσουίκοφ στο δωμάτιο επιχειρήσεων. Το χέρι του είναι δεμένο λόγω του φοβερού δερματικού εκζέματος που εκδήλωσε από το υπερβολικό άγχος.  

Οδομάχοι του Τσουίκοφ με παραλλαγή χιονιού

Άνδρες της 62ης Στρατιάς κρατούν ένα γατάκι που βρέθηκε στα ερείπια.