Στα βήματα της Ιστορίας - Πλατεία Κάνιγγος

Ένα ακόμα ξεχασμένο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται στην πλατεία Κάνιγγος στην Αθήνα. 

Πνιγμένο από τα παράνομα τοποθετημένα πάνω στον πεζόδρομο τραπεζάκια και τέντες ενός σουβλατζίδικου και ενός φούρνου ΒΕΝΕΤΗ, το μνημείο αυτό στήθηκε για να τιμήσει τέσσερις εκτελεσθέντες πατριώτες από τον Γερμανό κατακτητή. 

Πρόκειται για το μνημείο τεσσάρων εκτελεσθέντων της οργάνωσης ΠΕΑΝ, η οποία ανατίναξε τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες και η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. 

Το μνημείο βρίσκεται σήμερα σε πλήρη εγκατάλειψη, σημείο του πολιτισμού που διέπει τις ως σήμερα κυβερνήσεις.

Το αυθεντικό και το πλαστό γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη

Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ της εποχής της Μεταξικής Δικτατορίας, της Κατοχής και του Εμφυλίου, Νίκος Ζαχαριάδης, είναι γνωστός για τη συγγραφή και δημοσίευση μιας ανοικτής επιστολής προς την κυβέρνηση Μεταξά κατά την έναρξη του ελληνοιταλικού πολέμου του 1940.

Το γράμμα αυτό που σάλπισε την έναρξη και της Εθνικής Αντίστασης, είναι ευρύτερα γνωστό. Αυτό που δεν έχει ευρύτερα γνωστοποιηθεί, είναι ότι κατά την εποχή του, το γράμμα αυτό έτυχε της πιο αισχρής πλαστογράφησης από τις αρχές Ασφαλείας του καθεστώτος. 

Ο γνωστός υφυπουργός Ασφαλείας του Μεταξά Κ. Μανιαδάκης, μετέπειτα συνεργάτης των Γερμανών, δήμιος του Εμφυλίου και βουλευτής της ΕΡΕ, και οι υπηρεσίες δίωξης του Κομμουνισμού είχαν σε εφαρμογήήδη από την επιβολή της δικτατορίας ένα ευρύτερο σχέδιο.

Τον Γενάρη του 1940, αξιοποιώντας στελέχη του Κόμματος που είχαν προσχωρήσει στις υπηρεσίες τους, όπως ο Μιχάλης Τυρίμος  μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, αλλά και τίμιους κομμουνιστές που δεν γνώριζαν πως είχαν πέσει στα δίχτυα της Ασφάλειας, δημιούργησαν ένα πλαστό ΚΚΕ με ελεγχόμενη από αυτούς καθοδήγηση που την ονόμασαν «Προσωρινή Διοίκηση». Παράλληλα εξέδιδαν ψεύτικο- ασφαλίτικο Ριζοσπάστη και για ένα διάστημα κατάφεραν να γίνουν πιστευτοί ως γνήσιοι και έντιμοι κομμουνιστές από το σημαντικότερο μέρος των παράνομων κομματικών οργανώσεων και τις σπουδαιότερες ομάδες συμβίωσης εξόριστων και φυλακισμένων κομμουνιστών, όπως για παράδειγμα τη ομάδα φυλακισμένων της Ακροναυπλίας.

 

Από τις αρχές Φθινοπώρου του 1940 -όπως δείχνουν αδιαμφισβήτητα ιστορικά στοιχεία- το μεταξικό καθεστώς, μέσω του ψεύτικου ΚΚΕ, επικεντρώνει τις προσπάθειες του να παρασύρει του κομμουνιστές- και όσους επηρεάζονται απ’ αυτούς- σε θέση υποστήριξης της πολιτικής του ενόψει του επικείμενου πολέμου.

Μέσα σε αυτή την προσπάθεια στρέβλωσης και συκοφάντισης, έλαβε χώρα και η πλαστογράφηση του γράμματος του Νίκου Ζαχαριάδη.

Το αυθεντικό κείμενο λοιπόν γράφει: 

«Ο φασισμός του Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα με σκοπό να την υποδουλώσει και να τη εξανδραποδίσει. Σήμερα όλοι οι έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή. Μα ένα έθνος που θέλει να ζήσει πρέπει να παλεύει, αψηφώντας τους κινδύνους και τις θυσίες. Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσολίνι. Δίπλα στο κύριο μέτωπο και Ο ΚΑΘΕ ΒΡΑΧΟΣ, Η ΚΑΘΕ ΡΕΜΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΙΟ, ΚΑΛΥΒΑ ΜΕ ΚΑΛΥΒΑ, Η ΚΑΘΕ ΠΟΛΗ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΣΠΙΤΙ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ.

Κάθε πράκτορας του φασισμού πρέπει να εξοντωθεί αλύπητα. Στον πόλεμο αυτό που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως καμιά επιφύλαξη. Έπαθλο για τον εργαζόμενο λαό και επιστέγασμα για το σημερινό του αγώνα πρέπει να είναι και θα είναι, μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση και από κάθε εκμετάλλευση, μ’ ένα πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό.

Όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θάναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της. Οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στέκουν στο πλευρό μας.

Αθήνα 31 του Οχτώβρη 1940                                  

 Νίκος Ζαχαριάδης

                                                                      

 Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ»

Το γράμμα της Ασφάλειας έγραφε 

ΜΕΤΑΞΑΝ, Πρωθυπουργόν,

Αθήνα

Το ΚΚΕ πάντα έβαζε και βάζει τα συμφέροντα του Λαού πάνω απ’ όλα. Σήμερα η φασιστική Ιταλία και ο άξονας Βερολίνου-Ρώμης έχουν ουσιαστικά αποφασίσει να καταργήσουν την ανεξαρτησία της Ελλάδας και περιμένουν την κατάλληλη γι’ αυτούς στιγμή να δράσουν. Την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία μας μόνο δύο πράγματα μπορούν να τη σώσουν. 1) Η πανελλαδική παλλαϊκή πανστρατιά με το λαό πραγματικό αφέντη στον τόπο του και στη δουλειά του. Αυτό απαιτεί αμείλιχτο χτύπημα των πλουτοκρατικών παρασίτων και των πραχτόρων του άξονα και της Αγγλίας στην Ελλάδα. 2) Ολοκληρωτικό πολιτικό και οικονομικό προσανατολισμό προς τη Σοβιετική Ρωσία, τη μόνη μεγάλη δύναμη που υπερασπίζεται τους μικρούς λαούς, και που μπορεί να μας εξασφαλίσει αποτελεσματικά. Η Ελλάδα πρέπει να δουλέψει με όλες τις δυνάμεις της για να πάρουν και οι άλλες βαλκανικές χώρες τον ίδιο προσανατολισμό. Το ΚΚΕ δεν αρνιέται σε κανένα το δικαίωμα να ενδιαφέρεται για τον τόπο του, με τον όρο όμως τα έργα να ακολουθούν τα λόγια. Με βάση την πιο πάνω γραμμή, το ΚΚΕ, ξεχνώντας το παρελθόν, παίρνει τη θέση του στη γραμμή του πυρός για την εθνική ανεξαρτησία και ακεραιότητα κάτω απ’ τις διαταγές σας.

ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ  

Γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ

  

 Η πλαστότητα αυτού του γράμματος είναι εμφανής . Το γράμμα αυτό δεν έφερε καμία ημερομηνία, αν και ο Ζαχαριάδης έγραψε πάντα στα γράμματά του ημερομηνία. Η γλώσσα του, οι έννοιες και το περιεχόμενό τους δεν ταιριάζουν καθόλου και δεν αντιστοιχούν στο επίπεδο του ηγέτη του ΚΚΕ, ενώ από πολιτικής άποψης το ΚΚΕ φαίνεται να προσχωρεί πλήρως στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου και σε θέσεις εθνικοπατριωτικές, που δεν είχαν καμία σχέση με το λαϊκό πατριωτισμό του Κόμματος. 

Επιπλέον, το γράμμα αυτό- που χειρόγραφό του ουδέποτε δημοσιοποιήθηκε- ποτέ δεν αξιοποιήθηκε από την Ασφάλεια στην προπαγάνδα της γύρω από ΚΚΕ, ούτε τότε, ούτε αργότερα, ούτε πολύ περισσότερο στη μετεμφυλιακή περίοδο. 

Δεν αξιοποιήθηκε επίσης- παρόλο που ήταν γνωστό στους τότε ηγέτες του κόμματος και σε ευρύ φάσμα στελεχών- ούτε στην εσωκομματική πάλη μετά την 6η Ολομέλεια του 1956, όταν ο Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε και αργότερα όταν διαγράφηκε με την κατηγορία του υπόπτου. 

Αντίθετα, αξιοποιήθηκε σε βάρος του- και χαρακτηρίστηκε λαθεμένο το πρώτο, γνήσιο, γράμμα του για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, που δημοσιεύτηκε στον Αθηναϊκό Τύπο στις 2 Νοεμβρίου του 1940. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι για την πλαστότητα αυτού του γράμματος έγραψε ο ίδιος ο Νίκος Ζαχαριάδης στο πλαίσιο της διαμάχης που είχε το Καλοκαίρι του 1946 με τον Γιάννη Πετσόπουλο.

Έλληνες αξιωματικοί στον Ελληνοιταλικό και τον ΕΛΑΣ

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο του ελληνικού λαϊκού "ΌΧΙ" στον Ιταλό κατακτητή, ο Κόκκινος Φάκελος δημοσιεύει το παρακάτω αφιέρωμα στους Έλληνες αξιωματικούς του στρατού που πολέμησαν στο ελληνοϊταλικό μέτωπο και συνεχίζοντας την πατριωτική τους δράση εντάχθηκαν αργότερα και στον ΕΛΑΣ.

Ο χώρος αυτού του άρθρου και τα ντοκουμέντα που διαθέτουμε δεν επαρκούν φυσικά να καλύψουν τα ονόματα και την παρακαταθήκη όλων εκείνων των απλών οπλιτών του 1940 που είτε ως στρατιώτες, είτε ως εθελοντές πολέμησαν τους Ιταλούς φασίστες και συνέχισαν τη δράση τους στον ΕΛΑΣ. 

Βασίλης Σκιαδάς - Έφεδρος ίλαρχος 

Από τους πρώτους αξιωματικούς που μπήκαν στην Κορυτσά. Τιμήθηκε με αριστείο ανδρείας για τις ξεχωριστές και επικίνδυνες αποστολές που είχε αναλάβει στο μέτωπο και προβιβάστηκε σε υπίλαρχο. Ενταγμένος στο ΚΚΕ από το 1936, πέρασε με τη διάλυση του μετώπου στη δράση του ΕΛΑΣ και έλαβε μέρος στην μεγάλη μάχη της Αμφιλοχίας το 1944. Τραυματίστηκε βαριά και μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν. Μετά τη Βάρκιζα βασανίστηκε και φυλακίστηκε στο Αγρίνιο. Δολοφονήθηκε άγρια από παρακρατικούς και χωροφύλακες το 1945 ενώ ετοιμάζονταν να βγει ξανά στο βουνό σε άγνωστη τοποθεσία της λίμνης Τριχωνίδας.

Μιχάλης Μπαρούτσος - Υπολοχαγός πεζικού

Έλαβε μέρος σε σειρά μαχών κατά των Ιταλών και σε πολλές επιχειρήσεις της Ελληνικής Αντεπίθεσης. Τιμήθηκε με μετάλλιο επί ανδραγαθίας για τη δράση του κατά των Ιταλών. Πέρασε το 1943 στη δράση του ΕΛΑΣ με το βαθμό του υπολοχαγού και τοποθετήθηκε στο Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. 

Μανώλης Καστρινός - Λοχαγός πυροβολικού 

Έλαβε μέρος στις μάχες του όρους Τρεμπεσίνα όπου η μονάδα του διέλυσε και απώθησε έναν ολόκληρο λόχο Ιταλών αλπινιστών. Για την προσφορά του έλαβε αριστείο ανδρείας και προαγωγή στο βαθμό του λοχαγό. Πέρασε στη δράση του ΕΛΑΣ το 1943 με το βαθμό του λοχαγού και εντάχθηκε στις μονάδες της Μακεδονίας. Σκοτώθηκε σε σύγκρουση στην περιοχή του Χορτιάτη με Γερμανούς.

Γκολφινος Γκολφινοπουλος- Ανθυπολοχαγός πεζικού

Έλαβε μέρος ως έφεδρος ανθυπολοχαγός πεζικού σε σειρά μαχών του ελληνοϊταλικού πολέμου τραυματιζόμενος στο χέρι κατά τη μάχη της Κατάρας κοντά στο Μέτσοβο. Εντάχθηκε το 1943 στον ΕΛΑΣ και έλαβε τη θέση του διοικητή του 2/12 τάγματος ΕΛΑΣ. 

Γεώργιος Βόγιας

Φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και οργανωμένος στην ΟΚΝΕ από το 1938. Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 κατατάχτηκε στον Ελληνικό Στρατό και πολέμησε τους Ιταλούς στην Αλβανία, στην πρώτη γραμμή, και διακρίθηκε σε πολλές μάχες. Το 1942 πήρε το ψευδώνυμο Καπετάν Καρτσιώτης και δημιούργησε την πρώτη αντάρτικη ομάδα στην Όσσα. Αργότερα θα περάσει στον ΕΛΑΣ. Μετά τη Βάρκιζα γνώρισε τις διώξεις και τα βασανιστήρια. Πέρασε στον Κόζιακα με τον ΔΣΕ το 1946. Τον Ιούλιο του 1947 έπεσε μαχόμενος ηρωικά στη θέση Δέση.








Κωνσταντίνος Γκικόπουλος 

Ανθυπολοχαγός πεζικού που έλαβε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο σε σειρά μαχών όπως της Χειμάρας και των Αγίων Σαράντα. Για τις υπηρεσίες του έλαβε αριστείο Α΄ τάξης και τον βαθμό του υπολοχαγού. Το 1943 εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ και πέρασε στη δουλειά του Γενικού Αρχηγείου. Εξορίστηκε κατά την περίοδο 1946 -1952 στη Νάξο, την Αστυπάλαια και τη Μακρόνησο.

 Γιάννης Μαλαγάρης 

Γεννήθηκε το 1908 στους πάνω Αρβανίτες σημερινό Πάνδροσο. Ήταν το πρώτο από τα 4 παιδιά του Αντώνη Μαλαγάρη και της Τερψιχόρης Χατζηδημητρίου. Αποφοίτησε το 1924 από το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο Σάμου και την ίδια χρονιά μπαίνει στη Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός Πυροβολικού το1927.Στη συνέχεια φοίτησε στην Στρατιωτική
Αεροπορική Σχολή και πήρε πτυχίο επίκουρου αεροπόρου.

Το 1940 κατατάσσεται ως έφεδρος αξιωματικός και πολεμά στην Αλβανία. Με την κατάρρευση του Μετώπου και την Ιταλογερμανική Κατοχή το 1943 φεύγει στη Μέση Ανατολή όπου κατατάσεται στον ελληνικό στρατό Παίρνει μέρος στην Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση την ηρωϊκή ΑΣΟ και συνεργάζεται με τον πολιτικό καθοδηγητή της τον Γιάννη Σαλλά. 

Κλείνεται στις φυλακές και τα στρατόπεδα των Εγγλέζων απ’ όπου αποφυλακίζεται και επιστρέφει
στη Σάμο το 1946.

Το 1947 αποδέχεται πρόταση του Γιάννη Σαλά να αναλάβει την στρατιωτική ηγεσία του
δημιουργούμενου Δημοκρατικού Στρατού. Με απόφαση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ που
δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Προσωρινής Κυβέρνησης προάγεται σε συνταγματάρχη και ο
Γιάννης Σαλάς σε αντισυνταγματάρχη. Για δύο χρόνια στάθηκε μπροστάρης και πραγματικός ηγέτης του ΔΣΣ παρά τον σοβαρό τραυματισμό του στη μάχη των «Γκιναίων» που του αχρήστευσε το αριστερό του χέρι.

Στις 21 Ιούλη 1949 περικυκλωμένος μαζί με το μέλος του Αρχηγείου Κώστα Γρυδάκη και άλλους
συναγωνιστές του, δίνει τέλος στη ζωή του για να μην πέσει στα χέρια του στρατού.

 Μέλιος Νικόλαος - Ανθυπολοχαγός πεζικού

Αποφοίτησε από την Σχολή Ευελπίδων το 1940 και υπηρέτησε με τον βαθμό του ανθυπίλαρχου κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όπου και παρασημοφορήθηκε για την ανδρεία του. Τον Ιούλιο του 1943  εντάσσεται στην δεξιά οργάνωση Ελληνικός Στρατός Ταυγέτου του συνταγματάρχη Γιαννακόπουλου. Τον Αύγουστο του 1943 συμμετέχει ενεργά στις συγκρούσεις της οργάνωσης με δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Μετά την υπογραφή εκεχειρίας στο Δυρράχι, ο Μέλιος εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως διοικητής λόχου του 9ου συντάγματος. Συμμετείχε στις μάχες της Καλαμάτας και του Μελιγαλά κατά των Ταγμάτων Ασφαλείας και σε άλλες συγκρούσεις μικρότερης κλίμακας.

Σωτήρης Τσιτσιπής - Ανθυπολοχαγός μηχανικού

Ο Σωτήρης Τσιτσιπής γεννήθηκε το 1918 στο Δαδί Λοκρίδας δηλαδή τη σημερινή Αμφίκλεια. Αποφοίτησε από την στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων τον Αύγουστο του 1940 με τιμητική μνεία και με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του μηχανικού. Το 1940 πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο στην Αλβανία σαν διοικητής διμοιρίας όπου διακρίθηκε ιδιαίτερα και του απονεμήθηκε "Πολεμικός Σταυρός Γ' τάξεως" και "Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων". Με την κατάρρευση του μετώπου και τη διάλυση του ελληνικού στρατού, τον Απρίλιο του 1941, επέστρεψε στο χωριό του το Δαδί.

Στην Κατοχή οι Ιταλοί τον κυνήγησαν επανειλημμένα για την πατριωτική του δράση και έτσι αναγκάσθηκε να φύγει για την Αθήνα. Το 1943 στην Μενδενίτσα Λοκρίδας κατατάχθηκε στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ ως διοικητής λόχου. Αργότερα έγινε διοικητής διλοχίας και μετά τάγματος. Το τάγμα του ήταν το 2/42 Τάγμα Λοκρού όπως το αποκαλούσαν οι ΕΛΑΣίτες. Ο Λοκρός έδωσε με επιτυχία πολλές μάχες με τις κατοχικές δυνάμεις όπως στις Θερμοπύλες, το 51ο χιλιόμετρο, την Παύλιανη, το Σκλήθρο, το Δαδί και τον Άγιο Κωνσταντίνο.

Πήρε μέρος στα Δεκεμβριανά το 1944 με το τάγμα του. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας το καθεστώς με την πλαστή κατηγορία του ηθικού αυτουργού για την αρπαγή και το φόνο πολιτών στη διάρκεια της κατοχής, συνέλαβε τον Τσιτσιπή και τον οδήγησε στη φυλακή τον Απρίλιο του 1945.

Μόλις αποφυλακίστηκε, κυνηγημένος από τη Λευκή τρομοκρατία, βγήκε πάλι στο βουνό με τους διωκόμενους πρώην ελασίτες. Αργότερα εντάχθηκε στο ΔΣΕ και έδρασε στην Ρούμελη ως επιτελάρχης ταξιαρχίας.

Το 1948 εντάχθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη στην ρουμελιώτικη 2η Μεραρχία του ΔΣΕ με διοικητή τον Διαμαντή. Διακρίθηκε στις μάχες για την κατάληψη της Καρδίτσας και του Καρπενησιού. Τον Απρίλη του 1949 άρρωστος και εξαντλημένος από τις κακουχίες πιάστηκε αιχμάλωτος στον Βάλτο, στη γέφυρα του Κοράκου,[4] από τον Εθνικό Στρατό και μεταφέρθηκε στα Τρίκαλα. Δικάστηκε από έκτακτο στρατοδικείο στις 15-4-1949 και εκτελέσθηκε την επόμενη.

Γεώργιος Αρετάκης -  Ταγματάρχης πεζικού

Το 1940 συμμετείχε με την V Μεραρχία Κρητών στον ελληνοϊταλικό πόλεμο φέροντας το βαθμό του λοχαγού. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, ο Αρετάκης, όντας πια ταγματάρχης, βρέθηκε στην Πελοπόννησο όπου και παρέμεινε καθώς δεν μπόρεσε να μεταβεί στην Κρήτη. Στις αρχές του 1943 εγκαταλείπει την Πάτρα όπου βρισκόταν ( σύμφωνα με δημοσίευμα εφημερίδας εργαζόταν ως υπάλληλος στο τοπικό κατάστημα της Τραπέζης της Ελλάδος) και κατατάσσεται στις ένοπλες ομάδες του ΕΛΑΣ Αχαΐας.

Ήταν μάλιστα ένας από τους πρώτους μόνιμους αξιωματικούς του στρατού που πλαισίωσαν την συγκεκριμένη αντιστασιακή οργάνωση.

Στα πλαίσια του ΕΛΑΣ πραγματοποίησε αρχικά περιοδείες στην ορεινή Αχαΐα παροτρύνοντας τους κατοίκους να ενταχθούν στο ΕΑΜ και εν συνεχεία ανέλαβε μαζί με τον Γιάννη Κατσικόπουλο την διοίκηση του Ανεξάρτητου Τάγματος Καλαβρύτων που ήταν επανδρωμένο με ντόπιους αντάρτες και υπαγόταν στο 12ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Πελοποννήσου.

Μετά τη Βάρκιζα πέρασε στη δράση του ΔΣΕ Πελοποννήσου στο επιτελείο της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ Πελοποννήσου με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Σκοτώθηκε στη Μάνη τον Απρίλιο του 1949.


Πέτρος Πανταζής - Υπολοχαγός μηχανικού

Πολέμησε το 1940 στον ελληνοϊταλικό πόλεμο φέροντας το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Διακρίθηκε στη μάχη της Κλεισούρας και τιμήθηκε με τον βαθμό του υπολοχαγού. Με τη διάλυση του μετώπου προσπάθησε να επιστρέψει στην Αθήνα όπου ζούσε η οικογένειά του. Παρέδωσε τον οπλισμό του σε χωρικούς της Λαμίας και πέρασε στην προτεύουσα ως απλός πολίτης. Το 1943 θα καταταγεί στον ΕΛΑΣ Φαλήρου και θα παραμείνει με το βαθμό του υπολοχαγού ως διοικητής του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά σε αεροπορική επιδρομή των Άγγλων.

Χρυσή Αυγή: Οι απόγονοι των Ναζί και το Έπος του 40

Ήταν χαράματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 όταν ο Εθνικός κυβερνήτης Μεταξάς είπε το ΟΧΙ στον Ιταλό πρέσβη. Ένα ΟΧΙ που αγκάλιασε σύσσωμος και ενωμένος ο Ελληνικός Λαός, ο οποίος έδωσε τον υπέρ βωμών και εστιών αγώνα γράφοντας μία χρυσή σελίδα δόξας της Ελληνικής Ιστορίας. Ήταν επίσης ένας αγώνας άνισος, αφού η μικρή Ελλάς αντιμετώπισε μία από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής όπως ήταν η Ιταλία και όχι μόνον αντιμετώπισε, αλλά ενίκησε με το αίμα των παιδιών της, αλλά και κάτω από την εμπνευσμένη ηγεσία ενός κυβερνήτη πολέμαρχου, όπως υπήρξε ο Ιωάννης Μεταξάς! Ήταν η γενιά του 1940, η γενιά της Νίκης και είναι σήμερα στα 2015 η γενιά της λήθης! (Πηγή)

Τάδε έφη για το έπος του 40 ο αρχηγός της ναζιστικής συμμορίας "Χρυσή Αυγή", της συμμορίας που δολοφόνησε δύο ανθρώπους και χτύπαγε τους ναυτεργάτες που διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους. 

Επειδή μας αρέσει να τους θυμίζουμε το ιστορικό τους παρελθόν και τον ιστορικό τους ρόλο, αυτών που αυτοπροσδιορίζονται ως "ηττημένοι του 1945" ορίστε μια πολύ επίκαιρη φωτογραφία: 

Ο υπαρχηγός της συμμορίας Παπάς στον τάφο του δικτάτορα Μουσολίνι σε ναζιστικό χαιρετισμό.

Τόση τιμή νιώθουν για τους αλβανομάχους συμπατριώτες τους. (Δεν λέω προγόνους γιατί οι δικοί τους πρόγονοι ήταν στα Τάγματα Ασφαλείας ή κάτω από κουκούλες)

Αντικομμουνιστικό παραλήρημα της ΕΡΤ

Το βράδυ της Παρασκευής 23 Οκτωβρίου η ΕΡΤ ξεπέρασε τον καταπιεσμένο της εαυτό, πέταξε τις μάσκες και επιδόθηκε σε ένα πρωτοφανές αντικομμουνιστικό παραλήρημα! Επέλεξε να προβάλει ταινία σύμφωνα με το σενάριο της οποίας οι Βερολινέζοι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπέφεραν από τους Ναζί. Όχι… Άλλη ήταν η πηγή των δεινών τους και όχι ο φασισμός. Από την εκδικητική μανία του Κόκκινου Στρατού υπέφεραν, όταν μπήκε απελευθερωτής στο Βερολίνο.

Η ταινία που φέρει τον τίτλο «Ανώνυμη: Το απαγορευμένο ημερολόγιο» (2008) και την υπογράφει ο σκηνοθέτης Μαξ Φάρμπερμποκ, βασίζεται σε ένα φερόμενο πραγματικό ημερολόγιο μιας κατά τ’ άλλα ανώνυμης δημοσιογράφου (αντίθετα η Αννα Φρανκ κάθε άλλο παρά ανώνυμη ήταν), η οποία φέρεται να πέφτει θύμα βιασμού κατ’ εξακολούθηση από εξαγριωμένους σοβιετικούς στρατιώτες μέχρι που αποφασίζει πως για να σωθεί πρέπει να γίνει η ερωμένη ενός σοβιετικού αξιωματικού και αυτό εν τέλει κάνει. Στο μεταξύ, οι σοβιετικοί στρατιώτες επιδίδονται σε διάφορες πράξεις βίας και ακολασίας, αλλά στο μεταξύ δεν έχουμε μάθει η πρωταγωνίστρια, πριν μπει ο Κόκκινος Στρατός στο Βερολίνο πώς ακριβώς ζούσε. Περνούσε καλά στο Βερολίνο των φασιστών δολοφόνων;

Βλέπουμε όμως Γερμανούς του περιβάλλοντός της να αναρωτιόνται τεθλιμμένοι αν ο Χίτλερ ζει (για να τους σώσει;!) ή τους εγκατέλειψε. Μέχρι που ανακοινώνεται η αυτοκτονία του και τότε αυτό το κινηματογραφικό πόνημα – καλλιτεχνικός οχετός χρησιμοποιεί το γνωστό αμερικανικό οπλοστάσιο, δηλαδή τα γνωστά αντιθετικά σχήματα καλός – κακός, ωραίος – άσχημος κλπ και ο θεατής οδηγείται να συμπαθεί τους καημένους Γερμανούς που απέμειναν μόνοι κι έρημοι χωρίς Χίτλερ και να αντιπαθεί τους εξαγριωμένους σοβιετικούς που πλέον είναι ανεξέλεγκτοι. Φυσικά… έρχεται και ο έρωτας. Ο Σοβιετικός αξιωματικός – εραστής δεν είναι τόσο «γουρούνι» όσο οι συμπατριώτες του και προκύπτει το γερμανορωσικό ειδύλλιο.

Και μαντέψτε τι παθαίνει ο Σοβιετικός… Εκτοπίζεται στη Σιβηρία! Όπως βλέπεται η ταινία βρίθει πρωτοτυπιών… Γεγονός που δεν μας εκπλήσσει αν σκεφτούμε ότι σύμφωνα με στοιχεία που δίνονται για την ταινία πραγματοποιήθηκε με τη συνεισφορά μιας άλλης φοβερής ομάδας παραγωγής, εκείνης που έκανε τις «Ζωές των Αλλων». Δε μένει παρά στην επόμενη ταινία που θα σκαρώσουν να δούμε τον αξιωματικό να αυτομολεί στην Ευρώπη, μετά από φριχτά βασανιστήρια που υπέστη στη Σιβηρία και τη Γερμανίδα να πηδάει το τείχος του Βερολίνου, πριν πέσει, για να τρέξει να τον συναντήσει… Στο μεταξύ το φιλμ το βρίσκουμε να φιγουράρει σε ελληνικά εθνικιστικά site με ενθουσιώδη σχόλια (βλ. http://www.e-grammes.gr/article.php?id=4479).

Διότι οι «ανώνυμες» καταγγελίες βρίσκουν πάντα πρόθυμους επώνυμους (επίσημους ή ανεπίσημους) διαστρεβλωτές της Ιστορίας, οι οποίοι βρίσκουν άλλους πρόθυμους αριστεροδέξιους για να τους νομιμοποιήσουν. Και κάπως έτσι τρέφεται το αυγό του φιδιού.

Στην προκειμένη περίπτωση προθυμοποιήθηκε ΕΡΤ, η οποία δεν ντράπηκε να βάλει την ταινία στο site της με την εξής περιγραφή: «Πρόκειται για την πρώτη ταινία που ασχολείται μ’ ένα από τα θέματα-ταμπού της συμμαχικής νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: τους μαζικούς βιασμούς δεκάδων χιλιάδων Γερμανίδων γυναικών από τους Σοβιετικούς στρατιώτες» (βλ. http://www.ert.gr/xeni-tenia-stin-ert2-to-imerologio-mias-anonimis/)

Ε… αφού η Ευρωπαϊκή Ενωση λέει πως τα εγκλήματα του κομμουνισμού δεν πρέπει να ξεχαστούν κι αφού εμείς εδώ είμαστε και θα παραμείνουμε «ευρωπαίοι» πρέπει το παιχνίδι να παιχτεί ολόκληρο.

Γι’ αυτή την πρωτοφανή αντικομμουνιστική υστερία στην οποία επιδόθηκε με επιτυχία που θα ζήλευαν και οι «δεξιοί», η διοίκηση της ΕΡΤ, αλλά και οι πολιτικοί της προϊστάμενοι – ουδέποτε αριστεροί, ούτε πρώτη ούτε δεύτερη φορά – πρέπει να δώσουν εξηγήσεις. Και θα τις περιμένουμε…

Πηγή εδώ

Η άγνωστη έκθεση του Καζαντζάκη για τις θηριωδίες των Ναζί

"Μαυροφορεμένες γυναίκες έξω από τα σπίτια τους. Στις πόρτες υπάρχουν τόσοι σταυροί όσοι και οι άνθρωποι που έχασαν στην κατοχή", λέει η Νίκη Σταύρου, εγγονή της Ελένης Καζαντζάκη και υπεύθυνη των εκδόσεων, δείχνοντας μία φωτογραφία από το αρχείο του Νίκου Καζαντζάκη. Την συναντήσαμε με αφορμή την επέτειο από το θάνατό του στις 26 Οκτωβρίου 1957 και της ζητήσαμε να μας μιλήσει για εκείνη την σχετικά άγνωστη περίοδο της ζωής του, μιας και ο θάνατός του ήταν τόσο κοντά στην εθνική επέτειο του ΟΧΙ. Τι έκανε λοιπόν ο Καζαντζάκης όταν μπήκαν οι Γερμανοί; Πού ζούσε; Πώς σώθηκε; Τι αναζήτησε στα χωριά της Κρήτης μετά την αποχώρηση των Γερμανών; Φάνηκε πως ήταν πολλά αυτά που δεν γνωρίζαμε.

Αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο ο Νίκος Καζαντζάκης βρέθηκε στη γενέτειρα του με ένα σκοπό: να δει από κοντά, να καταγράψει, να μετρήσει τον πόνο των συμπατριωτών του που έζησαν την κόλαση των Ες Ες στα ιερά χώματα της Κρήτης. Ο Καζαντζάκης ως μέλος της «Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη», όπως ονομάστηκε, μαζί με τους πανεπιστημιακούς Ιωάννη Κακριδή, Ιωάννη Καλιτσουνάκη αλλά και τον φωτογράφο Κωνσταντίνο Κουτουλάκη, συνέταξε μία έκθεση, της οποίας αποσπάσματα σας παραθέτουμε.

Η φρίκη και η βαρβαρότητα των Γερμανών κατά την εισβολή στα χωριά της Κρήτης ειδομένη μέσα από το βλέμμα του Νίκου Καζαντζάκη, το καλοκαίρι του 1945, προκαλεί ατελείωτη οδύνη ακόμη και σήμερα και τα λόγια του σε αυτές τις περιγραφές κόβουν την ανάσα.

Ο Καζαντζάκης τα χρόνια του πολέμου άνοιγε την πόρτα και τάιζε τα παιδιά από μια κουταλιά λάδι

Η κα Νίκη Σταύρου μεγάλωσε με την Ελένη Καζαντζάκη και από παιδί άκουγε τις ιστορίες των παππούδων. Έχει ακόμα στη βιβλιοθήκη της τα «κοτάκια» που της έφτιαχνε από κοχύλια η ίδια η Ελένη για να της θυμίζουν την εξοχή. Για την εποχή του πολέμου έχει ακούσει πολλά.

Ο Καζαντζάκης το 1940 είχε φύγει μαζί με την «Ελένη του» για το πέτρινο σπίτι στην Αίγινα. «Όταν εισέβαλαν οι Γερμανοί στην Αθήνα ο Καζαντζάκης και η Ελένη ήξεραν ότι θα έρθουν άγριες εποχές. Είχαν κρατήσει λάδι κι όταν τα παιδιά τους χτυπούσαν την πόρτα ο Καζαντζάκης τους έχωνε από μία κουταλιά στο στόμα. Όπως έκανε ο «Καπετάν Μιχάλης» ή όπως στις «Αδερφοφάδες» που ο Καζαντζάκης μιλάει για τα αποσκελετωμένα παιδιά που έτρωγαν χώμα», αφηγείται η κα Σταύρου.

«Στην Αίγινα ένας Γερμανός, ο οποίος βοήθησε πολύ κόσμο, βοήθησε και τον Καζαντζάκη. Ένας Διοικητής των Ες Ες ήταν. Η Ελένη πήγε σπίτι του και τον είδε από το τζάμι να γράφει στη γραφομηχανή. Χτύπησε το τζάμι και του ζήτησε να βοηθήσει τον Καζαντζάκη να φύγει. Εκείνος έγραψε στη γραφομηχανή ότι ο Καζαντζάκης είναι άρρωστος και πρέπει να πάει στην Αθήνα για 15 μέρες. Κι έτσι σώθηκε» θυμάται η κα Σταύρου από τις αφηγήσεις τις Ελένης Καζαντζάκη.

Ο Καζαντζάκης στην Κατοχή έγραψε το Ζορμπά και μέσα από τα χαλάσματα γέννησε το φως

Η Ελένη ανέβαινε στα βουνά, έβρισκε ότι χόρτο τρωγόταν και το έβραζε για το δώσει στον Νίκο. Τα φιστίκια, τα αμπέλια και τα σύκα στην Αίγινα δεν τα έτρωγαν οι Γερμανοί, τα άφηναν και έτσι είχαν κάτι να φάνε οι Έλληνες. Ο Διοικητής των φυλακών και η γυναίκα του, όποτε μπορούσαν κρατούσαν ένα πιάτο φαγητό από το συσσίτιο των φυλακισμένων για τον Νίκο και την Ελένη. Σε αυτές τις δύσκολες μέρες έγραψε τον Ζορμπά ο Καζαντζάκης. Και μάλιστα κατηγορήθηκε γιατί σε μια τέτοια εποχή έγραψε ένα τόσο αναζωογονητικό κείμενο. Από το σκοτάδι όμως της εποχής βγήκε το φως που είναι ο Ζορμπάς. Στο Ζορμπά διαλύεται ο κόσμος του και εκείνος ανοίγει τα χέρια του και χορεύει. Η αισιοδοξία του είναι εσωτερική, πατάει στα χαλάσματα και γιορτάζει τη ζωή. Γιατί τα χαλάσματα είναι δικά του. Αυτό είναι το πιο επίκαιρο και σπουδαίο μήνυμα του Καζαντζάκη. 

Ο Έλληνας ακόμη και να μην έχει χρήματα θα είναι έξω καρδιά και θα ξορκίζει το κακό. Το τίναγμα των χεριών του Ζορμπά είναι παναθρώπινη ανάγκη για επιβίωση. Όπως ο ναύτης, που λέει κι ο Καζαντζάκης, στο καράβι που βυθίζεται, όλοι κλαίνε και προσεύχονται ενώ εκείνος απλά έχει έναν κουβά και βγάζει τα νερά, μέσα στη ματαιότητα», λέει η κα Σταύρου.

Μετά τον πόλεμο βρέθηκε στα βουνά της Κρήτης να καταγράφει όσα πέρασε ο τόπος του

Τον Ιούνιο του 1945 ο Καζαντζάκης μεταβαίνει στην Κρήτη μαζί με την Επιτροπή για να δει από κοντά όσα έγιναν. Στα παρακάτω αποσπάσματα της έκθεσης περιγράφονται από τον ίδιο και τους συνεργάτες του οι θηριωδίες, τις οποίες, όπως διαφαίνεται από το κείμενο οι άνθρωποι του «Ράιχ» σχεδόν απολάμβαναν. Η επιτροπή ήρθε αντιμέτωπη με ομαδικούς τάφους χιλιάδων πτωμάτων αφού οι Γερμανοί «μέ πολλήν εὐχαρίστησιν ἐτυφέκιζον καί γέροντας καί γυναῖκας», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται. Η έκθεση μιλάει για εν ψυχρώ πυρπολήσεις γυναικών, για καταστροφές ολόκληρων χωριών, ομαδικές εκτελέσεις, βασανισμούς παιδιών και δολοφονίες χωρίς διάκριση. Η αγροτική παραγωγή της Κρήτης καταστράφηκε ολοσχερώς και χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανός προς ίδιον όφελος. Εκκλησίες, σχολεία, βιβλιοθήκες γκρεμίστηκαν ολοσχερώς.

Ο Καζαντζάκης περιγράφει:

ΑΜΙΡΑΝ, συνέλαβον τούς ἄνδρας ὅλους – περί τούς 100 – τούς ὁποίους ἄνευ διαδικασίας ἐξετέλεσαν μέχρις ἑνός ὀλίγον κατωτέρω τῆς δημοσίας ὁδοῦ. […]Τά πρόσωπα τῶν νεκρῶν ἦσαν παραμορφωμένα, διότι οἱ Γερμανοί ἐσκόπευον ἐπί τῆς κεφαλῆς των ἐκ τοῦ πλησίον καί δι’ αὐτό ἡ ἀναγνώρισις ἐγίνετο συχνά ἐκ τῶν ἐνδυμάτων μόνον. «Τά μυαλά τοῦ πατέρα μου καί τοῦ ἀδελφοῦ μου ἦσαν χυμένα χάμω» μᾶς εἶπε μιά γυναῖκα. Μία ἄλλη: «τό γυιό μου γουλιά γουλιά τόν ἔπαιρνα καί τόν ἔβανα στό σακκί, καί πῆγα καί τόν ἔθαψα».

Ἡ Ἐπιτροπή δέν θά λησμονήσῃ ποτέ τό σπαρακτικόν θέαμα πού ἀντίκρυσεν καθώς ἔφθανεν εἰς τόν Ἀμιρᾶν, διά νά διαπιστώση τά ἀνωτέρω ἐκτεθέντα· ἐπί τοῦ τόπου τῆς ἐκτελέσεως εὗρε συγκεντρωμένας περί τάς 300 γυναῖκας μελανηφορούσας μετά τῶν τέκνων των, θρηνούσας, κοπτομένας καί μυρολογούσας.

ΓΑΛΑΤΑΣ Χανίων. Μόλις οἱ Γερμανοί κατέλαβον τό χωρίον τήν 26ην Μαΐου ἤρχισαν φονεύοντες τούς εἰς τά καταφύγια κρυπτομένους γέροντες καί γυναῖκας […] Εἰς τούς κατοίκους τοῦ χωρίου ἀπηγόρευσαν τήν περισυλλογήν τῶν νεκρῶν […] Ἡ ἄδεια πρός ταφήν ἐδόθη μόλις μετά 9 μῆνας, ἀφού τά πτώματα εἶχον καταφαγωθῇ ἀπό τούς σκύλους καί τά τσακάλια.

Εἰς τόν ΔΡΑΠΑΝΙΑΝ, μόλις τόν κατέλαβον, συνέλαβον τούς ἀμάχους ἄνδρας, πού εἶχαν μείνει ἐκεῖ, ἐστήριξαν ἐπί τῶν ὤμων των τά ὁπλοπολυβόλα καί ἤρχισαν νά φωνάζουν εἰς τούς πέριξ τοῦ χωρίου ἐνόπλους νά ἔλθουν νά παραδοθοῦν, χωρίς νά φοβοῦνται ὅτι θά πάθουν. Μέ τήν ἀπάτην αὐτήν κατώρθωσαν νά φονεύσουν 23.

ΚΑΝΤΑΝΟΣ. […] Μετά την γενικήν λεηλασίαν ὅλαι αἱ οἰκίαι τοῦ χωρίου ἐκάησαν ἤ ἀνετινάχθησαν διά δυναμίτιδος. […] Ἐν τῷ μεταξύ ἀπεφασίσθη ἡ περιοχή τῆς Καντάνου νά καλλιεργηθῇ διά λογαριασμόν τοῦ Ράϊχ.

ΚΥΡΤΟΜΑΔΟΣ, […]. Ἡ Διγαλάκη, ἐπειδή ἐθρήνει τούς πρό αὐτῆς ἐκτελεσθέντες τρεῖς ἀδελφούς της, ἐδάρη καί ἐλακτίσθη, ὅπως ἐκακοποιήθη καί ὁ ἐκ τῶν 7 ἐκτελεσθέντων Θεοφ. Σαρτζετάκης κατά τήν σύλληψίν του, διότι εἶχε φωνάξει: «ἄχ, παιδιά μου!».

ΑΛΙΚΙΑΝΟΣ Εἰς τάς 2/6 προέβησαν εἰς τήν ἐκτέλεσιν 42 ἀνδρῶν ἐντός τοῦ περιβόλου τῆς ἐκκλησίας καί ἐνώπιον τῶν ὑποχρεωτικῶς συγκεντρωμένων ἐκεῖ γυναικῶν. […] Πολλοί ἐτάφησαν ζῶντες ἀκόμη[…]

ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ καί ΜΙΣΙΡΙΑ· ἡ ἐκτέλεσις τῶν περισσοτέρων ἐξ αὐτῶν συνετελέσθη δι’ ἀνιέρου ἀπάτης· εἰς τούς κατοίκους, οἵτινες εἶχον συλληφθῆ ὅλοι καί ἐκρατοῦντο νηστικοί, εἶπον οἱ Γερμανοί, ἐάν ἤθελον, νά τούς δώσουν τσάϊ καί μπισκότα. Ὅσοι ἐδήλωνον, ὡδηγοῦντο ἔξω κατά μικράς ὁμάδας καί ἐξετελοῦντο παρά τήν παραλίαν, χωρίς οἱ ὑπόλοιποι ἔγκλειστοι νά ἀντιλαμβάνωνται τί συμβαίνει. […] Ἡ μαθήτρια τοῦ Γυμνασίου Ἀθηνᾶ Δρανδάκη, ἰδοῦσα τυφεκισμένους τόν ἀδελφόν της καί τήν μίαν ἀδελφήν της, τήν δέ ἄλλην τραυματισμένη, παρεφρόνησεν. Οἱ Γερμανοί τούς ἡμίσεις τῶν νεκρῶν ἔκαυσαν ἐπιχύσαντες βενζίνην, τούς ἄλλους δέ ἔρριψαν εἰς φρέατα.

ΚΑΛΗΣ ΣΥΚΙΑ […] Ἐπειδή οἱ ἄνδρες τοῦ χωρίου εἶχον διαφύγει, οἱ Γερμανοί εἰσελθόντες (9/10/43) συνεκέντρωσαν τάς γυναῖκας ὅλας παρά τήν βρύσιν τοῦ χωρίου καί ἤρχισαν νά τάς ἀνακρίνουν ἐρωτῶντες ποῦ εὑρίσκονται οἱ ἄνδρες των, ποῦ ἔχουν κρυμμένα τά ὅπλα των κ.λπ. […] Ἐπειδή ὅμως ἐκεῖναι δέν τούς ἀπεκάλυπτον τίποτε, ἔθεσαν πῦρ εἰς 4 οἰκίας καί διέταξαν νά ἐγερθοῦν αἱ γυναῖκες, τῶν ὁποίων αἱ οἰκίαι ἐκαίοντο. Καθώς ἠγέρθησαν 5 […] τάς διέταξαν νά προχωρήσουν πρός τάς καιομένας οἰκίας των. Ἡ Ε. Γριντάκη ἐκράτει εἰς τάς ἀγκάλας της τό διετές τέκνον της· οἱ Γερμανοί τῆς τό ἥρπασαν, τό πέταξαν εἰς τόν δρόμον καί ἔπειτα ἔρριψαν ἐκείνην ἐντός τῆς φλεγομένης οἰκίας της, ὅπου ἐκάη. Ἡ Μαλ. Πετράκη καί ἡ Μαρ. Νικητάκη ἐρρίφθησαν ἐντός τῆς οἰκίας τοῦ Στ. Σταυρουλάκη, τήν ὁποίαν ἐπίσης εἶχον πυρπολήσει. 

Ἡ Ἀργ. Κωστάκη ἐρρίφθη ἐντός τῆς φλεγομένης οἰκίας τοῦ Ἐμμ. Γ. Κωστάκη, ἀφοῦ πρῶτον ἐφονεύθη διά περιστρόφου· τό αὐτό συνέβη μέ τήν Ἑλ. Νικητάκη ἐντός τῆς οἰκίας τοῦ Εὐαγγ. Πετράκη. Ἐντός τῆς οἰκίας τοῦ Ἐμμ. Κωστάκη ἐρρίφθησαν διά νά καοῦν καί αἱ ἐξῆς τρεῖς τυφεκισθεῖσαι προηγουμένως·

Ο ΕΛΑΣ γίνεται τακτικός στρατός: στο 36ο Σύνταγμα - Κείμενο Κώστα Γκέκα

Με την προσχώρηση του στρατηγού Σαράφη στον ΕΛΑΣ έγιναν συντάγματα και μεραρχίες. Η 13η Μεραρχία είχε έδρα το ελεύθερο Καρπενήσι. Το 36ο Σύνταγμα είχε έδρα το Γαρδίκι.

     Μείναμε εκεί αρκετές ημέρες. Μια μέρα λάβαμε διαταγή να πάμε στην Παλαιά Γιαννιτσού. Εκεί άρχισε να γίνεται λόγος για κάποιο σαμποτάζ, που θα κάναμε στη σιδηροδρομική γραμμή. Είχαμε λάβει εντολή από τον Άρη να κόψουμε τη σιδηροδρομική γραμμή. Ξεκινήσαμε το πρωί, βαδίζοντας μέσα στο δάσος, ανατολικά. Το μεσημέρι φτάσαμε γύρω στα 800-900 μέτρα από τη γραμμή βόρεια της Γαλαρίας του Κούρναβου. Εκεί μάθαμε ότι το βράδυ θα ανατινάζαμε τη Γαλαρία και μας ανακοίνωσαν το σχέδιο της επιχείρησης.

     Θα χωριζόμαστε σε 4 ομάδες. Η μία ομάδα δεξιά της γραμμής προς το Κούρναβο, καμιά 300 μέτρα από το στόμιο της Γαλαρίας, με αποστολή να χτυπήσει τυχόν περίπολο ή άλλο ιταλικό τμήμα που θα ερχόταν προς το στόμιο της Γαλαρίας. Η 2η ομάδα θα πήγαινε 300 μέτρα από το στόμιο της Γαλαρίας, προς το Νυζερό, με την ίδια αποστολή. Σ’ αυτή την ομάδα ήμουν και εγώ. Η 3η ομάδα, ήταν η εφεδρεία, για κάθε απρόβλεπτο ενδεχόμενο. Η 4η ομάδα είχε τα εκρηκτικά. Σ’ αυτήν υπεύθυνος και αρχηγός των σαμποτέρ ήταν ο καπετάν Λάμπρος (Σπύρος Μπέκιος) από το Μαυρίλο. Κατά το σούρουπο ξεκινήσαμε για την αποστολή μας. Δεν ήμασταν μακριά από τον αντικειμενικό στόχο μας και φτάσαμε το κάθε τμήμα στο καθορισμένο μέρος και φτιάξαμε πρόχειρα τις θέσεις μας. Σε λίγο, απρόοπτα, έρχεται τρένο. Πέσαμε όλοι πρηνηδόν, ακίνητοι. Τα φώτα του τρένου περνούσαν δίπλα μας και χύνονταν στη Γαλαρία. Σε λίγο ακούμε το αγκομαχητό του τρένου που ερχόταν απ’ το Λιανοκλάδι. Για μια στιγμή ελαττώνεται το αγκομαχητό και το τρένο μπήκε στη Γαλαρία. Σε δευτερόλεπτα βλέπουμε από το στόμιο της Γαλαρίας να βγαίνει μια τεράστια λάμψη. Ένας δαιμονισμένος κρότος ακούστηκε και σείστηκε ο τόπος, σαν να έγινε σεισμός.

     Μετά την ανατίναξη φύγαμε και πήγαμε στη Ρεντίνα, όπου ήταν η προσωρινή έδρα του Αρχηγείου μας.

     Στις 6 Ιουνίου οι Ιταλοί εκτέλεσαν για αντίποινα στο Κούρναβο 106 πατριώτες. Η ζημιά που τους κάναμε ήταν μεγάλη. Το τρένο μετέφερε ένα ιταλικό τμήμα από 600-700 άντρες, πυρομαχικά και βενζίνη. Όλα έγιναν στάχτη.

     Στη Ρεντίνα κάθε μέρα είχαμε γυμνάσια στα γύρω υψώματα και το πέσε κάτω-σήκω επάνω και το τρέξιμο με κούραζαν πολύ και πονούσε το τραύμα μου.

     Στα μέσα του Ιουλίου ήλθε στο τάγμα μας ένας Εγγλέζος με διάφορα υλικά και μια ωραία πρωία μπήκαμε στη γραμμή και ξεκινήσαμε προς το Δεριλί Νυζερό. Όταν φτάσαμε 2 χιλιόμετρα από τη σιδηροδρομική γραμμή, σε ένα δάσος, σταματήσαμε λίγο έξω από το χωριό Δεριλί. Εκεί μας ανακοίνωσαν ότι έχουμε διαταγή να μην αφήσουμε να περάσει τρένο μια εβδομάδα από τη γραμμή Καΐτσα-Δεριλί-Κούρναβο. Το ίδιο βράδυ πλησιάσαμε τη σιδηροδρομική γραμμή. Αφήσαμε πιο κάτω μια διμοιρία να καλύψει την υποχώρησή μας και όλοι οι υπόλοιποι ακροβολιστήκαμε και πλησιάσαμε τη γραμμή. Ο Άγγλος θα ανατίναζε μια μικρή γέφυρα και ένα τρένο κι εμείς θα καταλαμβάναμε το τρένο για να πάρουμε τα εφόδια. Ακροβολισμένοι όπως ήμασταν περάσανε δυο τρένα, αλλά καμιά ενέργεια δική μας. Ξάφνου ερχόταν ένα τρένο από τη μεριά της Καΐτσας και σε δευτερόλεπτα η νύχτα έγινε μέρα. Ένας τρομακτικός κρότος ακούστηκε και αμέσως το βαγόνι με τη βενζίνη πήρε φωτιά και άρχισαν οι εκρήξεις από τα πυρομαχικά. Πραγματικός χαλασμός. Δίπλα μου έπεσε μια ολόκληρη πόρτα βαγονιού και ακούω μια φωνή δίπλα μου: «Φύγετε, φύγετε, το τρένο έχει πυρομαχικά». Υποχωρήσαμε μέσα στον κάμπο και κάθε λίγο τα αέρια μιας δυνατής έκρηξης μας ρίχνανε κάτω. Πραγματική κόλαση φωτιάς και σιδήρου. Όσο ν’ απομακρυνθούμε 200 -300 μέτρα υποφέραμε πολύ. Αλλά όταν φτάσαμε στις πρώτες ραχούλες και από εκεί βλέπαμε τις εκρήξεις του τρένου ήταν κάτι που δεν περιγράφεται. Το τρένο ήταν γεμάτο πυρομαχικά, βόμβες αεροπλάνων, τορπίλες και βενζίνη. Βλέπαμε την έκρηξη και τα πυρακτωμένα κομμάτια που εκτοξεύονταν σαν ομπρέλα, οπότε σε δευτερόλεπτα έρχονται τα αέρια της τρομερής έκρηξης, που αν ήμασταν όρθιοι θα μας έριχναν κάτω.

     Αυτό συνεχίστηκε όλη τη νύχτα. Έλαμπε ο κάμπος, η δε λάμψη φαινόταν από πολύ μακριά, ακόμα κι απ’ το Βελούχι. Φαινόταν σαν να ανέτειλε ο ήλιος, έλαμπε όλη η οροσειρά της Όθρυς. Την άλλη μέρα, μόλις ξημέρωσε, οχυρωθήκαμε στα υψώματα, λίγο δεξιά του Δεριλιού. Στήσαμε τον όλμο και περιμέναμε στις καμουφλαρισμένες θέσεις μας για να μη φαινόμαστε και από τα αεροπλάνα. Πριν από το μεσημέρι, από τη μεριά της Καΐτσας έρχεται πάνω στη γραμμή ένας μεγάλος γερανός. Κατέβηκαν 3-4 και προσπαθούσαν να τραβήξουν τα καμένα σίδερα από τη γραμμή. Αρχίσαμε να τους ρίχνουμε με τον όλμο μας. Πρώτο, δεύτερο, τρίτο βλήμα έσκασε δίπλα στον γερανό. Σταμάτησαν την εργασία και σε καμιά ώρα άρχισαν πάλι να εργάζονται. Πάλι ένα βλήμα σκάει δίπλα τους και κρύφτηκαν. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το βράδυ, οπότε έφυγαν.

     Την άλλη μέρα, το γιόμα, έρχονται από τη μεριά της Λάρισας 3-4 τανκς και άρχισαν να ρίχνουν με τα πυροβόλα τους στους γύρω λόφους, χωρίς να μπορούν, λόγω του εδάφους, να φθάσουν έως τις θέσεις μας. Στη γραμμή έφτασε πάλι ο γερανός. Πάλι εμείς ένα βλήμα όλμου. Από τα τανκς βγήκαν 10-12 Γερμανοί και κινήθηκαν προς το χωριό Δεριλί. Στείλαμε μια διμοιρία και τους κυνήγησε. Έφυγαν προς τα τάνκς. Την τρίτη μέρα ήλθαν τρία αεροπλάνα. Γύριζαν από πάνω μας και με τα μυδράλιά τους πολυβολούσαν τα υψώματα γύρω μας. Μόλις άρχισαν να δουλεύουν στη γραμμή τους χτυπούσε ο όλμος. Σκύλιασαν τα αεροπλάνα, που δεν μπορούσαν να ανακαλύψουν πού ήμασταν. Το απόγευμα έφυγαν τα αεροπλάνα και μας φέρανε λίγο ψωμί. Έπειτα από τρεις ημέρες μας φέρανε τα νέα ότι οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στη Σικελία.

     Μάθαμε ότι τα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή ήταν πολλά. Δεν έπρεπε να κυκλοφορήσει κανένα τρένο για να νομίσουν οι Γερμανοί ότι η απόβαση των Συμμάχων θα γίνει στην Ελλάδα.

     Τώρα πλέον έληξε η αποστολή μας και με το σούρουπο αρχίσαμε να τα μαζεύουμε και γυρίσαμε στη Ρεντίνα. Πάλι γυμνάσια στους γύρω λόφους και το απόγευμα τραγούδια στο χωριό. Τώρα μάθαμε πιο πολλά. Το «Βροντάει ο Όλυμπος», το «Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα» και πολλά άλλα. Το τραύμα όμως με ενοχλούσε πολύ και ο γιατρός, ο Μπελής και ο Περικλής αποφάσισαν να με στείλουν στο 36ο Σύνταγμα στο Γαρδίκι. Πήρα φύλλο πορείας για το Γαρδίκι. Πέρασα κι από το χωριό μου και σε 2-3 μέρες παρουσιάστηκα στο 36ο Σύνταγμα. Συνταγματάρχης ο Θύμιος Ζούλας, μόνιμος αξιωματικός, πολιτικός ο Αριστείδης Θηβαίος (Λουκάς Καθούλης). Με τακτοποίησαν στον Λόχο Διοικήσεως και έπειτα από λίγες μέρες, μαζί με άλλους 4 μας βάλανε υπηρεσία επί 24ώρου βάσεως στα τηλέφωνα. Τον καιρό που ήμουνα στο Γαρδίκι οι Άγγλοι εξόπλισαν το Τάγμα Θανάτου της 13ης Μεραρχίας, με σύγχρονο οπλισμό, που έριξαν τα αεροπλάνα στο αεροδρόμιο της ανατολής. Τον χειμώνα του ’43 προς ’44 το σύνταγμα πήγε στον Τυμφρηστό και την άνοιξη πήγαμε στο Μαυρολιθάρι.

Πηγή: Κώστας Γκέκας, Ένας ανταρτάκος από το Παλιόκαστρο, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Μαρτυρίες VI, Βιβλιόραμα, 2006

Η μάχη της Ρεικάς (9/10/42)

Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1942, η παρουσία των ανταρτών και του Άρη Βελουχιώτη στο χώρο του Παρνασσού και της Γκιώνας έχει αλλάξει ολοκληρωτικά τους συσχετισμούς με τον κατακτητή. Οι αντάρτες βρίσκονται ολόκληρα δεκαπενθήμερα ανενόχλητοι σταθμευμένοι σε χωριά και στην περιοχή οι άτακτες ομάδες κλαριτών είχαν ή διαλυθεί ή ενταχθεί στα μάχιμα αντάρτικα σώματα. 

Και ο ντόπιος πληθυσμός όμως έμαθε και εμπέδωσε τους θεσμούς της λαϊκής εξουσίας, τα λαϊκά δικαστήρια, τα λαϊκά διδασκαλεία και την λαϊκή πολιτοφυλακή. 

Παράλληλα, οι αντάρτικες δυνάμεις διενεργούσαν σειρά επιτυχημένων επιχειρήσεων. Μέσα στον Αύγουστο του 1942 προέβησαν στα εξής: 

• Αφόπλισαν τον σταθμό χωροφυλακής Στρώμης
• Αιχμαλώτισαν συνολικά 18 χωροφύλακες και τους αφόπλισαν
• Εισήλθαν στη Στρώμη και μίλησαν με τους κατοίκους της σε μια μεγάλη κεντρική ομιλία
• Εισήλθαν στη Ντρέμισα και μίλησαν με τους κατοίκους της
• Διέλυσαν ομάδα Ιταλών με κατεύθυνση τη Λιλαία, σκοτώνοντας 5 και παίρνοντας λάφυρα.

Η δράση αυτή αναπτέρωνε το ηθικό των ανταρτών, βελτίωνε τον οπλισμό τους, ενίσχυε τη δύναμή τους και ανέβαζε το κύρος τους στο λαό. Τα νέα της δράσης τους ταξίδευαν έως και τη Λαμία. 

Ωστόσο, η Ομάδα Παρνασσίδας και κυρίως των Καραλίβανων που μήνες βρίσκονταν στην Γκιώνα πληροφόρησαν το Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ ότι από την άνοιξη πράκτορες της μυστικής οργάνωσης Προμηθεύς ΙΙ έχουν κάνει την εμφάνισή τους στα βουνά. Ο ΕΛΑΣ γνώριζε ότι η φιλοαγγλική αυτή ομάδα είχε έδρα στην Αθήνα κι αυτή η διασπορά τους φάνηκε ύποπτη. 

Η ομάδα Καραλίβανου βέβαια ανάφερε ότι οι πράκτορες δεν ενοχλούσαν τους ντόπιους, προετοίμαζαν όμως το πεδίο για ρίψεις εφοδίων από συμμαχικά αεροπλάνα, γεγονός που θα μπορούσε κάλλιστα να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στους ντόπιους. Έτσι πάρθηκε η απόφαση να συλλέγονται από τους αντάρτες τα δέματα των ρίψεων. 

Το βράδυ της 7ης Σεπτεμβρίου η ρίψη έφερε στους αντάρτες μια ευχάριστη έκπληξη, ιματισμός αλλά και άρβυλα, όμως όταν δοκίμασαν να τα χωρίσουν σε ζεύγη τα βρήκα όλα αριστερά. 

Η παρουσία του αεροπλάνου πάνω από τη Γκιώνα έγινε αντιληπτή από τους Ιταλούς οι οποίοι ξεκίνησαν με ισχυρές δυνάμεις να περιπολήσουν τα χωριά και να διενεργήσουν ανακρίσεις. Οι Ιταλοί γνώριζαν από καιρό τον αφοπλισμό των χωροφυλάκων αλλά δεν έλαβαν μέτρα. 

Η μάχη

Στις 8 Σεπτέμβρη 1942, ένα τσοπανόπουλο από τη Σεγδίτσα που έβοσκε το κοπάδι του κοντά στη Γκιώνα έδωσε την είδηση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ πως ιταλικό απόσπασμα 40 -50 ανδρών ερευνά το δάσος για δέματα. Οι αντάρτες κατάλαβαν πως τους συμφέρει να χτυπήσουν τους Ιταλούς σε ενέδρα μέσα στο δάσος, όταν αυτοί θα κινούνταν. 

Το απόσπασμα όμως σταμάτησε μέσα στον χαλασμένο μύλο της τοποθεσίας Ρεικά για να διανυκτερεύσει. Ακολουθεί η περιγραφή της μάχης από τον δικηγόρο Λουκά Καθούλη (Αριστείδης Θηβαίος) της ομάδας του ΕΛΑΣ Παρνασσίδας που πήρε κι ο ίδιος μέρος στη μάχη:

Ήταν η πρώτη φορά που βρισκόμαστε τόσο καλά εξοπλισμένοι και σα να το είχαμε παραγγελιά, μας ήρθε κι η είδηση: Ένα πλήρες ιταλικό απόσπασμα ανέβαινε προς τη Γκιώνα. Ο αρχηγός πρότεινε και όλοι συμφωνήσαμε να του στήσουμε καρτέρι. 

Από το απόγευμα μέχρι αργά τη νύχτα πιάσαμε τις θέσεις που καθορίστηκαν για κάθε ομάδα και κάθε πολεμιστή. Μα σε λίγο πήραμε την πληροφορία ότι οι Ιταλοί σταμάτησαν στη Ρεικά. Χωρίς αργοπορία ξεκινήσαμε και περπατώντας όλη τη νύχτα, σκαρφαλώνοντας στις κορφές, φθάσαμε εκεί τα ξημερώματα. Το σχέδιο πρόβλεπε το αιφνιδιασμό. Είχαμε βάλει στόχο να τους πιάσουμε όλους. 

Μόλις άρχισε να ξημερώνει οι πρώτοι Ιταλοί που ξύπνησαν, άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από τις φωτιές που τις διατηρούσαν όλη τη νύχτα και να ετοιμάζουν το πρωινό τους. Τότε ακριβώς δόθηκε το σύνθημα της επίθεσης. Η μισή μας δύναμη έπιασε το νότιο μέρος της κατασκήνωσης κι η άλλη μισή το ανατολικό. Έτσι είχαμε σχηματίσει ένα κλοιό σε σχήμα ημικυκλίου. Από τις άλλες μεριές υψώνονταν απότομα κι αδιάβατα βράχια. 

Τα πυρά μας άρχισαν να πέφτουν βροχή. Πραγματικό πανδαιμόνιο. Χάλαγε ο κόσμος. Οπλοπολυβόλα, αυτόματα, χειροβομβίδες, όπλα. Καυτό μολύβι έπεφτε στα αντίσκηνα των "συμπεθέρων" μας. Ο πολυβολητής τους αποπειράθηκε να χρησιμοποιήσει το πολυβόλο του, μα πολύ γρήγορα προτίμησε να κρυφτεί πίσω από τα βράχια. Σύντομα άρχισαν τα άλματα. Αριστερά μου στέκονταν ο Διαμαντής, πιο πέρα ο Καραλίβανος και πιο πέρα ο αρχηγός με την αραβίδα του. Δεξιά μου ο Λευτέρης, ο Θεοχάρης κι ο Τζιβάρας. 

Μέσα σε λίγα λεπτά τους είχαμε εκμηδενίσει. Όσοι δεν είχαν σκοτωθεί παραδίδονταν ένας- ένας. Όλος ο πλούσιος οπλισμός τους, ένα βαρύ πολυβόλο, πολλά όπλοπολυβόλα, χειροβομβίδες, πυρομαχικά, τρόφιμα κτλ, έπεσαν στα χέρια μας. 

Μαζί τους βρίσκονταν ακόμα και μερικοί αγωγιάτες με τα ζώα τους. Σε αυτά φορτώσαμε τα λάφυρά μας και φορτωθήκαμε και εμείς. όσα δεν μπορέσαμε να σηκώσουμε, τους βάλαμε φωτιά. Οι εκρήξεις τους συνεχίστηκαν όλη τη μέρα. Κι όπως μάθαμε αργότερα, οι Ιταλοί, νόμιζαν ότι συνεχίζεται η μάχη και δεν τολμούσαν για τρεις μέρες να πλησιάσουν στον τόπο της συμπλοκής. 

Ένας από του αιχμαλώτους όμως κατάφερε να μας το σκάσει. Μα αφού του ρίξαμε μερικές τουφεκιές, στο τέλος τον αφήσαμε να φύγει, ύστερα από πρόταση του Άρη, για να πει στους άλλους το πάθημά τους.

Ο Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος), που επίσης έλαβε μέρος στη μάχη συμπληρώνει τη μαρτυρία: 

Στην παράγκα, εκεί που πρωτοστήσαμε την ενέδρα σταθήκαμε κάμποση ώρα. Φάγαμε λιγάκι. Ξανακοιτάξαμε τα λάφυρα, διώξαμε τα όπλα, πυρομαχικά, ρουχισμό, που δεν μπορούσαμε να κουβαλήσουμε, να τα κρύψουν σε σίγουρο μέρος. Τα χιτώνια, τις χλαίνες τα ψάχναμε πρώτα. Τα πιο παράξενα πράγματα έβρισκες στις τσέπες τους, το κάθε ένα με τη δική του ιστορία. Φανέρωνε τι άνθρωπος ήταν αυτός που τα είχε πριν. 

Βρήκαμε γράμματα, φυλαχτά, ιταλικά κέρματα, προφυλακτικά και φωτογραφίες πολλές. Άλλες οικογενειακές, άλλες κάρτες αγίων και με το Χριστό να κρατάει ένα αρνί στους ώμους. Μαζί με τους αγίους και το Χριστό, υπήρχαν και φωτογραφίες με ολόγυμνους άνδρες και γυναίκες σε ξετσίπωτα συμπλέγματα και ότι στάση φανταστείς. Έγινε πανηγύρι. "Φτού βρωμιάρηδες!" φώναζε ο Καραλίβανος. Οι αιχμάλωτοι αποφεύγανε τα ειρωνικά μας βλέμματα ντροπιασμένοι. Ο ανθυπολοχαγός τους κοίταζε πέρα σαν παραλογισμένος. Ο Μενέλαος ο γκρινιάρης που σε όλα ήθελε να δίνει διαταγές, έβαλε τις φωνές να καταστρέψουμε αυτά τα σύνεργα πορνείας και διαστροφής κι άρχισε να κάνει κήρυγμα. 

Μεσόβουνο Εορδαίας: Μια συγκλονιστική μαρτυρία

Μαρτυρία Αντώνιου Παραστατίδη

Το όνεμα μ’ εν’ Παραστατίδης Αντώνιος του Σάββα και το παρόνομα μ’ ο Κυρισιάς τ΄Ακτεαρτσιάντων. Εγεννέθα σο Μεσόβουνον και είμαι Μεσοβουνιώτης. Εγεννέθα το 1930. Τα γονεκά μουν έρθανε α’σήν Μικρασίαν, α’σήν περιοχήν  Αμπες Σεβάστιας. Α’σήν εμισχανάν (Αργυρούπολη) περίπου το 1760 α’σό χωρίον Άκντερε (Ασπροποταμιά) έφυγαν και επήγαν σο χωρίον Σάρκιοϊ του νομού της επαρχίας Ζάρας  και λέγνε μας Ακταρτζιάντας. Με την ανταλλαγήν έρθανε οι γονείς εμούν σο Μεσόβουνον επειδής είχεν πολλά νερά. Είσεν  κεπία… είχεν οχτώ χαμαιλέτας… (χαμαιλέτας = νερόμυλοι).

Εν τω μεταξύ πρόσφυγες έταν, η φτώχια επερίσσευεν. Έλεγαν σ΄αούτην την εποχήν το ψωμίν ατούν ‘κι κανείτε ‘τς. Εθερίζανε τα κοκία τα κριθάρια και αν εδίναν καλόν κιφάλ και αρχίναν εθέριζαν, έλεθαν και επορεύκονταν. Τρανόν φτώχια! Ο αποικισμός εδίνεν ατς ή πέντε πρόβατα, ή πέντε αιϊδε, ή ένα βούδ ή ένα χτίνον ή ένα γάϊδαρον. Με τ’ ατά και με τ’ ατά ο ένας με τον άλλον έζησαν μέχρι το ΄4ο .

Το ΄40 έβρανε μας τα γεγονότα… του πολέμου. Το Μεσόβουνον γνήσιοι Πόντιοι, αποικία ‘κι θέλναν να έταν. Αντέδρασαν σα σχέδια του Χίτλερ. Αφού αντέδρασαν έλθαν και τα επακόλουθα. Το ΄41 ατό το μικρόν το χωρίον είπεν ΟΧΙ στο φασισμό! Έλθαν 2000 Γερμανοί, όλα μη λέγω, πρώτη φοράν  έρθανε έβραν έναν οπλισμένον σκότωσαν α’τον ση πλατέαν. Ες πολλά ιστορίαν ατό το κέκα.

Έλθαν οι Γερμανοί 2000 σρατιώτ περίπου επερικύκλωσαν το χωρίον,  ετοπλάεψαν εμάς σην εκκλησίαν γυναίκ’ς, αντρούδες, μωρά ‘α κάγανε  μας απές σην εκκλησίαν. Εν τω μεταξύ ήρθε έναν διαταγή, εχόρτσανε από 18 μέχρι τα 60 εμάς τα γυναικόπαιδα και τη γαρίδας είπανε μας πάρτε α’σό σπίτα σουν ήντα επορείτε και εβγάτε εξ α’σο χωρίον. Την ώραν ντε εξέβαμε εξ’ α’σο χωρίον εδούλεψαν τα τυφέκια, τίναν εχόρτσαν, ουλτσ εσκότωσαν αφ’κά’ σα κεπία 165 νομάτς. 

Έκαψαν το σπίτε μουν το βίος εμουν όλον εκατέστρεψεν και επαίραν μας και πήγαν σο Καϊλάρ. Ετοπλάεψαν εμας ουλτς απές σο πέτρινον το σχολείον τη Καϊλαρή.

Σο Μεσόβουνον έτανε κλειρούχοι 212 οικογένειας. Και  εδούλεψαν τα φουρνία, από παν’ έβρεχεν και εφέρνανε μας και έτρωγαν εκιαπές κανα δυο βδομάδας και κανόντσανε ντο να ευτάνε μας. Η αλήθεια να λέγεται εήν το κέκα να ‘νεσπάλω ο Παυλίδης εδιάθεσεν το ψωμίν της εποχής, τα δύο βδομάδας που έμνες σο Καϊλαρ. Μετά εκανόντσανε σε κάθε νομόν να στείλνε από είκοσι οικογένειας.

 Εμείς έτυχε να πάμε, να στείλνε μας ση Φλώρινα σο χωρίον Κλαπούτζικσταν, Πολυπλάτανον λέγνατο ατώρα. Και σκάλωσαμ’ και γύρευαμ’ (ζητιανεύαμε) … εκεί σα χωρία ολόερα είχαμε τον θείο μουν τον ακτερτζήν τον μπάρμπα- Γιάννε, τη πατέρας ημ τον αδελφόν και προστάτευε μας. Εμείς έμνεσε επτά αδέλφια και η μάνα μουν  οχτώ. Όλοι μουν εκοιμούμνεσε σ’ ένα γεργάν αφκά. Εποίεν σο νομάρχη τη Φλωρίνας, εδιαμαρτυρέθεν. 

Και συνέχεια επέναμε εψαλάφαναμε σο Κλαμπουτζηκσταν, έτανε δώδεκα οικογένειας πρόσφυγες, Καυκάσιους πα λέγανατς, κάθεν ημέραν σα πόρτας ατουκιάν έμνες, ανθρώπ’ πα πουγαλεύτανε. Εδιαμαρτυρέθεν σο νομάρχη έστειλεν μας σο  Βαρθολόμ. 

Εκεί, ας λέγομε τα καλά πα και τα κακά πα που λέει ο λόγος, εδίνανε μας και κε δυστυχήσαμε. Εγώ ήμπαν επένα εψαλάφανα εδίνα με. Έκοφτα τσε ξύλα εδίνανε με και δύο ξύλα μακραία όπως εφέρνανε τα ασό ρασιν. Απές σο σχολείον εκάθουμνες. 11 μήνας. Έρθεν μία ήνας γαρή, από παν’ α’σό σχολείον έν το σπίτ’ν ατουν, Θυμία λέγαν ατην! Είδε μας όλοι ‘μουν σ’ένα κρεβατ κιαν  μόνον τα ποδάρα ‘μουν εβάλναμε. Εσκώθεν  η γαρή ελάστεν το χωρίον. Απαδά τσακέτα, απακεί παντελόν, ακεί κάμις έραψεν σ’ έναν άλλον εσέγκεν απ’έσ’ διάφορα εποίκε  μας έναν κρεβάτ και κοιμούμνεσε. 

Είχεν, δηλαδή όπως έζησαν το πράγμα λέγατα! Είχεν καλούς ανθρώπς ο Άγιος Βαρθολομαίος. Εδιαφέρθανε! Στο κάτω κάτω ας λέγωσα κι αλλιώς κέ πείνασαμε ε’ην την εποχή. Και σο ποίον χωρίον τη Φλωρίνης και πήγα γύρεψα! Αμοχώρ, Αρμενοχώρ, Καύκασος. Εκες  τα χωρία σκεδόν όλα εγύρεψα τα.


Πηγή: Πόντος και Αριστερά

Σαν σήμερα: Το πρώτο Ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου Εορδαίας

Το Μεσόβουνο της Κοζάνης, Εορδαία, ήταν ένα χωριό Ποντίων προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής που υπέστη με ιδιαίτερη μανία τη βία των Ναζί κατακτητών κατά την περίοδο της Κατοχής. Το πρώτο Ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου έγινε στις 23 Οκτωβρίου 1941.

Το χωριό πυρπολήθηκε και εκτελέστηκαν 142 άτομα (σύμφωνα με τις γερμανικές πηγές), ενώ οι κάτοικοι ανεβάζουν τον αριθμό σε 165. 

Το δεύτερο Ολοκαύτωμα έγινε στις 24 Απριλίου 1944. Το χωριό θρήνησε και πάλι 150 θύματα και την εκ νέου πυρπόληση των κατοικιών που είχαν ξαναχτίσει οι κάτοικοι μετά την επιστροφή τους στο πυρπολημένο χωριό το 1942.

Το Μεσόβουνο υπήρξε ένα χωριό προσφύγων από τη Μικρά Ασία, κυρίως Ποντίων. 

Στο Μεσοπόλεμο

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου στις προσφυγικές περιοχές της Μακεδονίας υπήρξε μεγάλη η ανάπτυξη ενός σημαντικού αριστερού κινήματος, που είχε ως βασικό πληθυσμιακό έρεισμα τους Έλληνες πρόσφυγες από το Καρς. 

Η διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης ενισχύθηκε και εντάθηκε εξαιτίας της δράσης των Ποντίων αποφοίτων της σοβιετικής σχολής ΚΟΥΤΒ (Χαϊτάς, Ευτυχιάδης κ.ά.) που είχαν αποσταλεί από την Κομιντέρν. Σύμφωνα με τον μελετητή της περιοχής Ανδρ. Αθανασιάδη, το κίνημα στην Εορδαία ξεκίνησε από τον Φίλιππο Παπαδόπουλο, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε ο Χονδροματίδης.

Η παρουσία του αδελφού του Παρτσαλίδη (ως κατοίκου στην Πτολεμαΐδα) βοήθησε στη δημιουργία νέων πυρήνων. Ο Δ. Παρτσαλίδης μάλιστα θα κατέλθει ως υποψήφιος κατά τις εκλογές του 1932 (κατά πάσα πιθανότητα).

Στην περιοχή υπήρχε και ισχυρό αγροτικό κίνημα γύρω από τον Αγαθάγγελο Παραστατίδη. Επίσης υπήρχε και ομάδα αρχειομαρξιστών στην Πτολεμαΐδα (4-5 άτομα) υπό τον Μπαρμπανικόλα Τριανταφυλλίδη.

Το Μεσόβουνο οργανώθηκε από την υπαχτιδική Ποντοκώμης, με υπεύθυνο καθοδήγησης τον Βασίλη Τσουκαλίδη και τοπικό υπεύθυνο τον δάσκαλο Χατζητάσκο από τους Πύργους.

Η κυριαρχία των προσφύγων στο κίνημα (αγροτικό, κομμουνιστικό, αρχειομαρξιστικό) κατά τον Μεσοπόλεμο ήταν μεγάλη και χαρακτηριστική.

Στην Κατοχή

Με απόφαση του Γραφείου Μακεδονίας – Θράκης του ΚΚΕ δημιουργήθηκαν οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις: «Οδυσσέας Ανδρούτσος» στην περιοχή της Νιγρίτας, στη δυτική πλευρά του ποταμού Στρυμόνα, και «Αθανάσιος Διάκος», στην περιοχή του Κιλκίς. Στην Ανατολική Μακεδονία, στην ανατολική πλευρά του Στρυμόνα που βρισκόταν υπό βουλγαρική κατοχή, είχε δημιουργηθεί η « Νέα Φιλική Εταιρεία» και άρχιζε η συγκρότηση ένοπλων ομάδων με την ονομασία «Ιεροί Λόχοι». Στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία δημιουργήθηκε η «Ελευθερία».

Ο οπλισμός τους προέρχονταν από απαρχαιωμένα προσωπικά όπλα των χωρικών και μέρος του οπλισμού του Ελληνικού Στρατού που είχε αφεθεί κατά την υποχώρηση.

Από τις αρχές του καλοκαιριού του ’41 ξεκίνησαν τα σαμποτάζ στη Θεσσαλονίκη. Στο τέλος του καλοκαιριού του ’41 οι πρώτες αντάρτικες αριστερές ομάδες θα εμφανιστούν στα μακεδονικά βουνά, οργανώνοντας ενέδρες και επιθέσεις.

Η πολιτική αυτή βρισκόταν σε απόλυτη συμφωνία με τη συμμαχική γραμμή, εφ’ όσον Βρετανοί αξιωματούχοι καλούσαν μέσω του BBC σε ανάπτυξη κάθε μορφής αντίστασης.

Το επαναστατικό αυτό ρεύμα θα εκφραστεί με διάφορους τρόπους. Σ’ αυτό ανήκει η οργάνωση αντάρτικων ομάδων, όπως στο Μεσόβουνο, αλλά και η πρώιμη εξέγερση της 28ης Σεπτεμβρίου του 1914 στη Δράμα και στο Δοξάτο κατά των Βουλγάρων, που θα κατασταλεί με δραματικό και ιδιαιτέρως αιματηρό τρόπο από τις κατοχικές δυνάμεις. 

Παρά την τραγική της κατάληξη, η σημασία της θα έχει μεγάλη ηθική αξία, εφ’ όσον υπήρξε η πρώτη εξέγερση στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Στο Μεσόβουνο, όπως γράφτηκε πριν, υπήρχε ήδη ένας μικρός κομμουνιστικός πυρήνας 5 ατόμων, οι οποίοι είχαν υποστεί τις πολιτικές διώξεις από την εποχή που θεσπίστηκε το «ιδιώνυμο αδίκημα» (1929) και ποινικοποιήθηκε η κομμουνιστική ιδεολογία. Είχαν συλληφθεί κατ’ αρχάς στις αρχές της δεκαετίας του ’30 επειδή συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες των κατοίκων για ένα θέμα που σχετιζόταν με το από πού θα περνά ο εθνικός δρόμος. Η Αστυνομία «τύλιξε σε μια κόλλα χαρτί» τους πέντε Μεσοβουνιώτες και τους έστειλε εξορία στην Ανάφη.

Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα δραπέτευσαν από την εξορία και επέστρεψαν στο χωριό, όπου, μαζί με κατοίκους που είχαν πολεμήσει στο ελληνοϊταλικό μέτωπο, οργάνωσαν την πρώτη αντιστασιακή ομάδα που εντάχθηκε στην ένοπλη αντάρτικη οργάνωση «Ελευθερία», που είχε ήδη συγκροτήσει το μακεδονικό γραφείο του ΚΚΕ. Μια πράξη μαζικής αντίστασης ήταν η άρνηση όλων των κατοίκων να παραδώσουν τη σοδειά τους στις αρχές Κατοχής.

Η εκπόνηση σχεδίου καταστολής της αντίστασης φαίνεται να έγινε μετά την εκτέλεση του διορισμένου από τις κατοχικές αρχές προέδρου του χωριού. 

Πρωτεργάτες του σχεδίου αυτού θεωρούνται οι δωσιλογικές αρχές της Κοζάνης (ο νομάρχης Κ. Γεωργαντάς και η Χωροφυλακή), οι οποίες υποκίνησαν τις κατοχικές ναζιστικές αρχές να διαπράξουν το έγκλημα, όπως και έγινε, μιας και υπήρχε ήδη η διαταγή του Ανώτατου Αρχηγείου της Βέρμαχτ.

Στις 23 Οκτωβρίου του 1941 δυνάμεις του γερμανικού στρατού, σώμα δωσιλόγων και δυνάμεις της Χωροφυλακής, εισέρχονται στο χωριό μετά από υπόδειξη του νομάρχη Γεωργαντά για τη συμμετοχή του χωριού στο αντιστασιακό κίνημα. Ο νομάρχης είχε συντάξει έκθεση για τη Βέρμαχτ στην οποία το χωριό αναφέρεται ως "κομμουνιστικό" και παραδίδονται ονόματα γνωστών "ταραξιών". Γράφει για το Μεσόβουνο ο δωσίλογος νομάρχης: 

"Οι κάτοικοι του χωρίου τούτου διατελούσιν εις εντελώς απολίτιστον κατάστασιν, τα δε 90% τούτων τυγχάνουσι κομμουνισταί εκ των μάλλον επικινδύνων"

Ξημερώματα της 23ης, το Μεσόβουνο περικυκλώνεται από 40 αυτοκίνητα με στρατιώτες της Βέρμαχτ, που ήρθαν επιτούτου από Φλώρινα, Εδεσσα και Θεσσαλονίκη. Συγκεντρώνουν όλους τους κατοίκους, διαχωρίζουν τους άντρες ηλικίας 16-69 χρόνων και δίνουν στα γυναικόπαιδα 2ωρη διορία να συγκεντρώσουν «όσα κινητά πράγματα δυνηθώσι». Τη μεταφορά τους στα Κομνηνά θα αναλάβει η χωροφυλακή, οι άντρες της οποίας παρακολουθούν χωρίς αντιδράσεις τα τεκταινόμενα.

Ακολουθεί η εκτέλεση, «ομαδικώς και δι' αυτομάτων όπλων», όλων των συλληφθέντων αντρών του χωριού. Η αναφορά του νομάρχη κάνει λόγο για 135 άτομα, αυτή της γερμανικής διοίκησης για 142. Αλλες πηγές ανεβάζουν τους εκτελεσμένους σε 165. 

«Μεταξύ των εκτελεσθέντων», αναφέρει ο νομάρχης, «ήσαν και οι τρεις δημοδιδάσκαλοι του χωρίου, εις ους καίτοι εζητήθη υπό των Αξιωματικών Χωροφυλακής όπως δοθή χάρις, εν τούτοις δεν εδόθη τοιαύτη». Ο νομάρχης διευκρινίζει πάντως, με καταφανή απογοήτευση, ότι «ο βουλγαροκομμουνιστής δημοδιδάσκαλος Χατζητάσσος, όστις ετύγχανεν αρχηγός του κινήματος, δεν συνελήφθη εισέτι».

Η τραγωδία έκλεισε με το ολοσχερές κάψιμο του χωριού «δι' εμπρηστικών βομβών, εκτός πέντε οικιών και της εκκλησίας». 

Τα περίπου 900 γυναικόπαιδα που επέζησαν, μεταφέρθηκαν στην Πτολεμαΐδα και διασκορπίστηκαν, «κατόπιν διαταγών των Γερμανικών Αρχών», στα χωριά του νομού, αλλά και στους νομούς Ημαθίας και Φλωρίνης -προς γενικότερο, προφανώς, παραδειγματισμό. 

Η νομαρχία Κοζάνης περιορίστηκε να τους διανείμει ένα «χρηματικόν βοήθημα 200 δρχ. κατ' άτομον» μαζί με «άρτον και τρόφιμα αναγκαιούντα διά την πορείαν των». 

Τ. Βερβενιώτη: Είμαστε η μοναδική χώρα που δεν γιορτάζει την απελευθέρωση της

Στις 12 Οκτώβρη του 1944, απελευθερώθηκε η Αθήνα από τους Γερμανούς, όμως «είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο που δεν γιορτάζει την απελευθέρωση της» τόνισε η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη στην Κρυσταλία Πατούλη, μιλώντας παράλληλα για τα ιστορικά γεγονότα, την συγκεκριμένη ημερομηνία, την Εθνική Αντίσταση, αλλά και το ανέγγιχτο τραύμα του εμφυλίου που φαίνεται να είναι η αιτία της... αμνησίας για μία μέρα σαν κι αυτή.

Τι συνέβη το 1944 σαν σήμερα;

Ξεκίνησαν τρομακτικές διαδηλώσεις με τον κόσμο στους δρόμους να γιορτάζει την απελευθέρωση. Υψώθηκαν γαλανόλευκες, αλλά και σημαίες κόκκινες, με σφυροδρέπανα, όπως και αμερικάνικες και αγγλικές.

Ειδικά για τους Άγγλους είχαν αναρτηθεί πανό, που έγραφαν «Welcome», από το ΕΑΜ/ΚΚΕ που είχε συλλογική ηγεσία αλλά και τον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) με επικεφαλή τον Ναπολέοντα Ζέρβα.

Κι όμως, αυτή η χώρα δεν γιορτάζει τη μέρα της απελευθέρωσής της! Κάτι τέτοιο, δεν συμβαίνει σε καμία άλλη χώρα του κόσμου. Να γιορτάζεται, δηλαδή, η έναρξη ενός πολέμου όπως είναι η 28η Οκτωβρίου και όχι η μέρα της απελευθέρωσης.


Για πιο λόγο, πιστεύεις, ότι δεν την γιορτάζουμε;

Διότι τον Οκτώβρη ακολουθεί σύντομα ο Δεκέμβρης. Ένας εμφύλιος.

Οι σύμμαχοι, που στις 12 του Οκτώβρη καλωσορίζονταν με πανό, το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου συγκρούστηκαν με τον λαό και το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) στη μάχη της Αθήνας, η οποία κράτησε 33 ημέρες και έληξε με τη συμφωνία της Βάρκιζας τον Φλεβάρη του ‘45, ως μία προσπάθεια για να αποφευχθεί ο εμφύλιος. Αλλά δεν αποφεύχθηκε. Δέκα χρόνια η χώρα ήταν σε συνεχείς πολέμους και εμφυλίους. Ποια κοινωνία μπορεί να αντέξει τέτοιο βάρος; Μέχρι σήμερα αυτός ο εμφύλιος είναι ένα τραύμα που δεν έχουν καν αγγίξει οι Έλληνες, όχι μόνο δεν το έχουν διαχειριστεί.


Δηλαδή, δεν θέλουμε να θυμόμαστε την απελευθέρωση γιατί δεν θέλουμε να θυμόμαστε τον εμφύλιο;

Έτσι είναι. Οι δημοσιογράφοι τα λένε, μάλλον, πιο ωραία από τους ιστορικούς. Γι αυτό, αυτή η χώρα, αυτή η πόλη, δεν έχει μνήμη.
Το ενωτικό κλίμα των πρώτων ημερών, άλλωστε, σκίαζε αυτή η διάσταση των αντιστασιακών οργανώσεων. Ήδη στη διάρκεια της Κατοχής, στα βουνά της Ηπείρου είχαν συγκρουστεί ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), το ένοπλο δηλαδή τμήμα του ΕΑΜ/ΚΚΕ με τον ΕΔΕΣ, αλλά και στις γειτονιές της Αθήνας όλο το '44 ήταν καθημερινές οι συγκρούσεις όχι μόνο μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων και Ταγμάτων Ασφαλείας αλλά και ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις.

Εν τω μεταξύ, η εμπειρία της Κατοχής είχε ριζοσπαστικοποιήσει μεγάλες κοινωνικές ομάδες που είχαν ενστερνιστεί αιτήματα και οράματα τα οποία δεν αφορούσαν μόνο την επάνοδο ή όχι του βασιλιά, αλλά έθεταν υπό αίρεση και την ίδια τη μορφή του καθεστώτος, με αίτημα να δημιουργηθεί και μια άλλη κοινωνία, πιο δίκαιη.

Από την άλλη οι δυνάμεις που είχαν πλουτίσει στην διάρκεια του πολέμου, οι κατοχικοί νεόπλουτοι… όπως ήταν οι μαυραγορίτες κλπ., αλλά και το παλάτι, και οι Εγγλέζοι (η Ελλάδα με τις συμφωνίες των «μεγάλων» είχε αποδοθεί στη σφαίρα επιρροής των Δυτικών, αρχικά στους άγγλους), φοβηθήκανε ότι οι κομμουνιστές, οι οποίοι ήταν η πλειοψηφία στο ΕΑΜ, θα πάρουν την εξουσία.

Και η αλήθεια είναι ότι είχαν μεγάλη δύναμη. Έτσι, ξεκίνησε η σύγκρουση.
«Έφτανε ένα σπίρτο για να πάρει η Αθήνα φωτιά σαν ένα δοχείο μπενζίνα» έγραφε ο Γιώργος Θεοτοκάς στο ημερολόγιό του.

Κάποιοι λένε, ότι το ποσοστό των οπαδών του ΕΑΜ/ΚΚΕ άγγιζε το 70%. Είναι αλήθεια;

Δεν υπάρχουν ακριβή μετρήσιμα στοιχεία, αλλά και ένα 10% όταν είναι οργανωμένο και έχει πρόγραμμα με κοινωνική απήχηση μπορεί να πάρει την εξουσία.

Ποια ήταν τα γεγονότα έως και την απελευθέρωση της 12ης Οκτωβρίου;

Στην Ελλάδα, υπήρξε Κατοχή από το ’41 μέχρι το ’44. Στην αρχή του πολέμου ο κόσμος έμεινε άφωνος... αλλά στη συνέχεια οργανώθηκε η Εθνική Αντίσταση.
Στο τέλος, ο πόλεμος θα έληγε πρώτα με την ήττα των Ιταλών που αποχώρησαν τον Σεπτέμβρη του ’43, και στη συνέχεια με τη νίκη των συμμάχων έναντι των Γερμανών στα διάφορα μέτωπα και την Αθήνα να απελευθερώνεται τον Οκτώβρη του ’44, ενώ το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, οριοθετείται το Μάη του 45 για όλες τις χώρες.

Έξι μέρες μετά την 12η Οκτωβρίου 1944, στις 18 Οκτωβρίου, δηλαδή, έφτασε στην Αθήνα και η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου που μαζί με άλλους επίσημους ανέβηκε στην Ακρόπολη και ύψωσε την ελληνική σημαία.

Στην κυβέρνηση αυτή, συμμετείχαν τόσο οι παλιοί πολιτικοί που είχαν καταφύγει στη Μέση Ανατολή όσο και η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), ένας συνασπισμός μικρών κομμάτων όπου τον πρώτο ρόλο έπαιζε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ).

Πώς βρήκε την Αθήνα και την Ελλάδα το τέλος της Κατοχής;

Ρημαγμένες. Ο πόλεμος όμως δεν είχε τελειώσει με την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής.

Πόσοι περίπου ήταν στην αντίσταση; Υπάρχουν σήμερα στοιχεία;

Σε 7 εκατομμύρια κόσμο που ήταν τότε η Ελλάδα; Τα στοιχεία είναι αντικρουόμενα. Η πιο μεγάλη αντίσταση ήταν το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), το οποίο είχε ένα στρατιωτικό σκέλος τον ΕΛΑΣ (Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός), είχε μία νεολαία την ΕΠΟΝ (Εθνική Πανελλήνια Οργάνωση Νέων) και μία οργάνωση κοινωνικής πρόνοιας που ήταν η Εθνική Αλληλεγγύη. Λένε ότι η ΕΠΟΝ είχε 800.000 μέλη και στην Αλληλεγγύη βάζουν 1.000.000. Δεν υπάρχουν όμως χαρτιά, δεν γράφονταν πουθενά, γιατί υπήρχε και ο φόβος, μήπως κάποιος τα βρει.


Στον ΕΛΑΣ, στα βουνά, δεν ξέρουμε πόσοι ήταν;

Αν μετρήσεις και τον εφεδρικό ΕΛΑΣ, με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις ήταν 120.000.

Συνολικά, δηλαδή, ποιο μπορούμε να πούμε ότι ήταν το ποσοστό των ενεργών αντιστασιακών;

Δεν ξέρουμε σίγουρα, αλλά υπάρχουν και οι followers που λέμε στα αγγλικά, εκείνοι που ακολουθούσαν όσους αντιστέκονταν. Για παράδειγμα, μπορεί σε ένα χωριό να ήταν τρία μέλη στο ΕΑΜ, όπου αν ήταν ευυπόληπτα μέλη της κοινωνίας, όλο το χωρίο έκανε ότι έλεγαν. Δεν είναι εύκολο να μετρήσεις τα νούμερα. Και επίσης, είναι και ποιους θα συμπεριλάβεις. Ας πούμε, τα παιδιά τα οποία ήταν οι ταχυδρόμοι στον ΕΛΑΣ θα τα συμπεριλάβεις;

Αν δεν αγωνίζονταν ενάντια στον κατακτητή οι Έλληνες, τι θα γινόταν πιστεύεις;

Δεν μπορούμε να πούμε ότι διώξαμε μόνοι μας τους Γερμανούς. Ήταν τα μέτωπα, όπως είπαμε, στο Στάλινγκραντ, τα μέτωπα στην Αφρική. Δηλαδή, δεν μπορώ να το πώ, εγώ, ως ιστορικός αυτό. Η Μαρία Μπέικου μπορεί να το πει.

Βέβαια, ήταν πολύ σημαντικό που υπήρχε εθνική αντίσταση. Όταν ο λαός αντιστέκεται απέναντι σε μία εξουσία, η οποία του αφαιρεί τα όποια ανθρώπινα δικαιώματα, αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Η αντίσταση δίνει αξιοπρέπεια στον άνθρωπο. Επιπλέον έδωσε στοιχεία αλληλεγγύης στην κοινωνία, ή τουλάχιστον στις οργανώσεις τις αντιστασιακές, του ίδιου χώρου.

Ξέρεις, όμως, τι μου είπε σήμερα μια γειτόνισσα μου, η κυρία Νίνα; «Εγώ πέρασα και Κατοχή και Εμφύλιο. Τώρα είναι χειρότερα κορίτσι μου». της λέω «Γιατί είναι χειρότερα;» και μου απαντά «Γιατί τότε λέγαμε θα τελειώσει ο πόλεμος. Τώρα τι θα πούμε;».

Είχαν, δηλαδή, μια ελπίδα…

Ναι. Μια ελπίδα ότι μετά το τέλος του πολέμου θα γίνει καλύτερη η κοινωνία.


Πηγή: tvxs

Oι κομμουνιστές πεθαίνουν με χαμόγελο

Το ήθος των ανθρώπων δεν μετριέται σε λόγια, αλλά σε στάσεις και πράξεις, και είναι μερικές στιγμές στη ζωή των ανθρώπων που καλούνται να επιδείξουν το ποιόν του ήθους τους στις πιο δύσκολες των συνθηκών. Με την έννοια της λέξης "ήθος" δεν αναφερόμαστε φυσικά σε καμιά χριστιανική αρετή ή στην έννοια της σεμνότητας. Αναφερόμαστε στην διανοητική, ιδιοσυγκρασιακή και ιδεολογική πάστα από την οποία είναι κανείς φτιαγμένος. Σε πράγματα που εδράζονται στα μύχια της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του κάθε ένα και που αναδύονται σε περιστάσεις ακραίες και δύσκολες. 

Μια από τις λαϊκές ρήσεις στην οποία προσωπικά πιστεύω, είναι ότι το πρόσωπο αποτελεί τον καθρέπτη της ψυχής. Και είναι σε συνθήκες μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης που το ανθρώπινο πρόσωπο απαντά καλύτερα σε αυτή του την ιδιότητα: Αντικατοπτρίζει πληρέστερα αυτό που κανείς είναι στο βάθος του. Το ήθος του. Την πάστα του. 

Η παρακάτω εικόνα προέρχεται από την περίοδο του Δευτέρου Παγκόσμιου Πόλεμου. Έχει ληφθεί σε άγνωστη χρονολογία κάπου στο ρώσικο μέτωπο. Ένας αξιωματικός των Ναζί έχει συλλάβει και εκτελεί έναν σοβιετικό κατάσκοπο. Η φωτογραφία εικονίζει τον σοβιετικό κατάσκοπο να χαμογελά πλατιά λίγο δευτερόλεπτα πριν εκτελεστεί. 

Μνήμη Δημήτρη Αρκούδα

Έφυγε πριν λίγο καιρό ο αγωνιστής του ΔΣΕ Δημήτρης (Μητσος) Αρκούδας.

Έφυγε ένας από τους τελευταίους Φτεριώτες της γενιάς που πέρασε μέσα από τη φωτιά και βγήκε ζωντανή .Έζησε ιστορικά γεγονότα της περιοχής και πρωταγωνίστησε σε ιστορικά γεγονότα του Εμφυλίου.

Δημήτρης Αρκούδας

Υπολοχαγός του ΔΣΕ

Γεννήθηκε στη Φτέρη το 1923 και οι γονείς του ονομάζονταν Γιάννης και Γεωργία. Έβγαλε το δημοτικό της Φτέρης και πήγε και δυο τάξεις στο γυμνάσιο της Λαμίας, στο οποίο μάλιστα είχε καθηγητή τον Δημήτρη Αποστολόπουλο. Λόγω των καταστάσεων σταμάτησε και επέστρεψε στο χωριό όπου ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες.

Στην περίοδο της κατοχής κατατάχθηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ και ήταν μέλος στην ΕΠΟΝ της Φτέρης. Επίσης ήταν μέλος του επαρχιακού συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Κατατάχθηκε στο Δ.Σ.Ε. το 1946 στο Γαρδίκι στην πρώτη ομάδα του αρχηγείου Ρούμελης. Το 1947 με ομαδάρχη τον Σπύρο Παφίλη ονομάστηκε υπολοχαγός του Δ.Σ.Ε. , διοικητής διμοιρίας ασφαλείας του αρχηγείου Ρούμελης στην 2η Μεραρχία με διοικητές Γούσια και Διαμαντή (αρχηγοί Ρούμελης).

Άνθρωπος ειδικών αποστολών, αναλάμβανε πάντα επικίνδυνες και λεπτές αποστολές, οι οποίες αναφέρονται σε πολλά βιβλία που έχουν γραφτεί για την εποχή εκείνη. Τρείς ήταν οι σπουδαιότερες αποστολές που αναφέρονται:

α) Μετά την επίθεση του Δ.Σ.Ε στο Αγρίνιο στις 28/3/1949 ο Αρκούδας με την διμοιρία του ανέλαβαν να κρατήσουν ανοιχτή τη γέφυρα του Κοράκου στον Αχελώο για να περάσουν τα υπόλοιπα τμήματα του Δ.Σ.Ε. πρώτης και δεύτερης μεραρχίας.

β) Μετά την αιχμαλωσία του Μαρκόπουλου (Ταξίαρχου του κυβερνητικού στρατού στο Λιδωρίκι) στις 18/4/1949 ανέλαβε με την ομάδα του που αποτελούνταν από 15 άτομα, με διαταγή του Διαμαντή να οδηγήσει τον Ταξίαρχο στο αρχηγείο του Δ.Σ.Ε στον Γράμμο για να ζητήσουν να τον ανταλλάξουν με το μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος Αναστασιάδη που είχε συλληφθεί. 

Έξω από τον Κλειτσό Ευρυτανίας όπου είχαν λουφάξει γιατί ήταν μέρα, έπεσε επάνω τους συμπτωματικά μια ομάδα του κυβερνητικού στρατού και στη μάχη που ακολούθησε ο Ταξίαρχος σκοτώθηκε από αδέσποτη σφαίρα. Μαζί με τον Ταξίαρχο σκοτώθηκε και ο σύνδεσμος με την μεραρχία Βαμμένος (ψευδώνυμο) και άλλος ένας σύνδεσμος από τα μέρη της Μακεδονίας.

γ) Με την διάλυση της 2ης Μεραρχίας και τον θάνατο του Διαμαντή τον Ιούνιο του 1949 στην μεραρχία του οποίου ήταν διοικητής της διμοιρίας ασφαλείας ο Αρκούδας, ο επίτροπος της μεραρχίας Υφαντής (Ηρακλής ψευδώνυμο)  μαζί με μερικούς που γλύτωσαν πέρασαν προς τα Άγραφα και εκεί συναντήθηκαν στη περιοχή Βουργάρας. Εκεί πήρε εντολή από τον Υφαντή μαζί με την διμοιρία του να γυρίσουν όλη την περιοχή και να μαζέψουν ξεκομμένους αντάρτες. 

Γύρισαν με την ομάδα του όλη την ορεινή Φθιώτιδα και έφτασαν μέχρι την Δωρίδα. Κατάφερε να συγκεντρώσει γύρω στα 40 με 50 άτομα. Κατάφερε με την διμοιρία του να συμπτυχθεί  με κάποιες άλλες ομαδες, και κατόπιν εντολής του αρχηγείου να συμπτυχθούν προς τα Άγραφα, και εάν δεν συναντήσουν εκεί τον Μαγκλάρα να φύγουν συντεταγμένα για την Αλβανία. Υπόψιν ότι ο Εμφύλιος είχε τελειώσει εδώ και 2 μήνες, και το είχαν πληροφορηθεί αυτό. 

Στον δρόμο έπεσαν σε κάποιες ενέδρες και είχαν τρεις τέσσερις νεκρούς από την ομάδα Θεσσαλίας. Τελικά, κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα στην Αλβανία, στα μέσα του Δεκεμβρίου, παρέδωσαν τα όπλα τους στους Αλβανούς και συμπτύχθηκαν με τους υπόλοιπους αντάρτες του Δ.Σ.Ε. στο Ελμπασάν όπου είχαν στρατοπεδεύσει.

Εκεί τελείωσε η δράση του στον Δ.Σ.Ε. 

Από την Αλβανία πέρασε στην Πολωνία όπου φοίτησε για δυο χρόνια στη σχολή αξιωματικών και μετά σπούδασε στο Πολυτεχνείο μηχανολόγος-μηχανικός. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976 με ειδική άδεια για έναν μήνα και κατόπιν επαναπατρίστηκε μόνιμα το 1977 μαζί με την οικογένεια του.

Εζησε μια ήσυχη ιδιωτική ζωή στου Ζωγράφου.

Έφυγε ξαφνικά την 1η Αυγούστου 2015.

Πηγή:Φτέρη Φθιώτιδος