Μέσα από τον φακό

Το παρακάτω φωτογραφικό αφιέρωμα, αποτελεί μια συλλογή άγνωστων φωτογραφιών από την περίοδο 1944-1949.  Το υλικό προέρχεται από την αμερικανική δημοσιογραφική αποστολή και τους αμερικάνους ανταποκριτές την περίοδο του ελληνικού εμφυλίου στην χώρα μας. Οι περισσότερες από τις φωτογραφίες δεν έχουν δημοσιευθεί και τα πνευματικά τους δικαιόματα ανήκουν στην εταιρεία Corbis.

Αντάρτες του ΕΛΑΣ με καινούριο οπλισμό σε ορεινή τοποθεσία το 1944

Βρετανός στρατιώτης δένει το συμμαχικό περιβραχιώνιο στο χερί ενός παιδιού. Δίπλα εικονίζονται αντάρτες του ΕΛΑΣ. Αθήνα 1944, πριν τα Δεκεμβριανά

Πορεία απελευθέρωσης του ΕΑΜ με βρετανικές σημαίες, Αθήνα 1944 πριν τα Δεκεμβριανά

Εκλογές του 1946 σε κλίμα στρατιωτικής κατοχής.

Ο αρχηγός των ανταρτών Μάρκος Βαφειάδης σε ορεινή τοποθεσία το 1946

Ιερέας σε λειτουργία πριν την μάχη ευλογεί στρατιώτες του ΕΣ. 1946

Ο στρατηγός τότε, Ναπολέων Ζέρβας διαβάζει στον τύπο ότι διαθέτει στοιχεία για την ενοχή Ελλήνων και Ιταλών κομμουνιστών στην υπόθεση ανατίναξης αγωγού στην Χάιφα το 1947. (Επρόκειτω για σαμποτάζ τοπικών φυλών)

Νεαρή αντάρτισσα του ΔΣΕ με όπλο στο χωριό Καστανόφυτο της Μακεδονίας 1947

Εφόρμηση χωροφύλακα και στρατιωτών του ΕΣ 1947

Νεαρός αιχμάλωτος αντάρτης του ΔΣΕ. Δήλωσε ότι πολεμούσε για μια ελεύθερη Ελλάδα. 1948

Άνδρας των ΜΑΥ στην Ροδόπολη Μακεδονίας βγάζει λόγο ενάντια στους "Βούλγαρους" 1948

Άνδρες των ΛΟΚ σε πορέια 1948

Η κηδεία του υπουργού Λαδά μετά την δολοφονία του το 1948  

Ορειβατικό πυροβόλο του ΕΣ σε δράση 1948

Στρατιώτες του ΕΣ σε θέση πάνω από τον Νέστο το 1948

Χωροφύλακας δίνει το τελευταίο τσιγάρο σε αντάρτη του ΔΣΕ πριν την εκτέλεση 1948

Ο βασιλιάς Παύλος παρακολουθεί ελιγμό σε ορεινή τοποθεσία το 1948

Στρατιώτες του ΕΣ κουβαλάνε νεκρό συνάδελφό τους στα Καλάβρυτα το 1948. Πρόκειται για στιγμιότυπο μετά την επιχέιρηση του ΔΣΕ εκεί όπου ο ΕΣ έιχε 40 νεκρούς.

Στρατιώτες του ΕΣ σε επιχέιρηση στον Γράμμο το 1948

Φωτογραφία από σαμποτάζ σε στρατιωτικό τρένο στην Τρίπολη το 1948. Οι αντάρτες υποπτέυονταν ότι ο αμερικανός στρατηγός Βαν Φλιτ μετέβαινε με τον Βασιλιά Παύλο σε αυτό. Ο συρμός τους ήταν ο ακριβώς επόμενος. Πρόκειται για την τριτη απόπειρα ενάντια στον Βαν Φλιτ εκείνη την χρονιά.

Κατασκήνωση των στρατιωτών του ΕΣ στον Γράμμο το 1949

Από το μέτωπο του Γράμμου το 1949

Ταφή στρατιωτών του ΕΣ το 1949

Μακρόνησος 1949, προπαγανδιστική φωτογραφία του αστικού τύπου για τις συνθήκες εκεί. Παρουσιάζεται ο 1ος Λόχος του ΒΕΤΟ.



Σωτηρία Μπελλου- Αγωνίστρια του λαικού τραγουδιού

Δύο μονάχα λέξεις είναι αυτές που μπορούν να γραφούν για την ελληνίδα τραγουδίστρια και αγωνίστρια του ΕΛΑΣ Σωτηρία Μπέλλου: Αγωνίστρια του λαϊκού τραγουδιού. Ο χαρακτηρισμός μας αυτός δεν αποτελεί υπερβολή ούτε προϊόν συναισθηματικής φόρτισης.

Η Σωτηρία Μπέλλου γεννήθηκε από εύπορη οικογένεια της Χαλκίδας το 1921. Η οικογένεια της, αρβανίτες στην καταγωγή, επιθύμησαν να της δώσουν από μικρή μια καθώς πρέπει ανατροφή όπως άρμοζε στα κορίτσια της εποχής. Η Σωτηρία από μικρή είχε «ξερό κεφάλι» και δεν αποδέχονταν τον ρόλο που προορίζονταν για εκείνη χωρίς εκείνη. Από μικρή εξελίσσεται σε ένα επαναστατικό αντισυμβατικό παιδί. Διαβάζει όλες τις εφημερίδες που φέρνει ο πατέρας της σπίτι, ψέλνει στην εκκλησία του θείου της στο Σχηματάρι και παίζει με τα αγόρια στις αλάνες. Παιδί ακόμα θα ζητήσει από τον πατέρα της να την πάει σινεμά να δει την «Προσφυγοπούλα» με την Βέμπο, στην οποία η Σωτηρία ήθελε από μικρή να μοιάσει.

Δυστυχώς ο αντισυμβατισμός της Σωτηρίας θα την φέρει σε ρήξη με την οικογένειά της στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας. Η Σωτηρία θα γνωριστεί με έναν πολύ μεγαλύτερο άνδρα στο μαγαζί του πατέρα της, τον Βαγγέλη Τριμούρα. Παρά τις οικογενειακές ενστάσεις, η άπειρη ακόμα Σωτηρία, θα τον παντρευτεί στα 17 της. Ο γάμος της δεν θα γνωρίσει ευτυχία. Ο άνδρας της μέθυσος και άπιστος την χτυπά συχνά, όμως η Σωτηρία δεν δέχεται τέτοια μεταχείριση και σε έναν τους καβγά του καίει το πρόσωπο με βιτριόλι. Για την πράξη της αυτή θα καταδικαστεί σε τρία χρόνια φυλακής στις φυλακές Αβέρωφ. Η αποφυλάκισή της την φέρνει αντιμέτωπη με το γεγονός του στιγματισμού της και έτσι η Σωτηρία φεύγει για την Αθήνα σε ένα τραίνο γεμάτο φαντάρους το 1940…

Στην Αθήνα της κατοχής, η Σωτηρία Μπέλλου, οργανώνεται στο ΕΑΜ. Πηγαίνει μηνύματα σε γιάφκες, συμμετέχει σε συσσίτια αλλά και σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Η επαναστατικότητα του χαρακτήρα της γνωρίζει διέξοδο στην επαναστατικότητα των ιδεών του αντάρτικου. Το 1943, η Σωτηρία θα συλληφθεί από τους Γερμανούς στην Καισαριανή, καθ’ υπόδειξη ενός ντόπιου καταδότη. Την μεταφέρουν στην Μέρλιν και την βασανίζουν για τρεις μέρες. Ακολουθεί η φυλάκισή της μέχρι το 1944 όπου με την απελευθέρωση την αφήνουν ελεύθερη. Γνωρίζεται με τον Χαρίλαο Φλωράκη και στα Δεκεμβριανά λαμβάνει μέρος στις αιματηρές μάχες του ΕΛΑΣ στην Καισαριανή. Με την έναρξη του εμφυλίου, η Σωτηρία Μπέλλου συλλαμβάνεται ξανά από τους χωροφύλακες και γνωρίζει έναν νέο κύκλο ξυλοδαρμών και βίας λόγω των φρονημάτων της. Την κρατάνε με άλλους κομμουνιστές και αριστερούς στο υπόγειο της οδού Βουκουρεστίου, στο καμπαρέ «Κιτ-Κατ». Αργότερα αφήνεται ξανά ελεύθερη και πιάνει δουλειά στο μαγαζί του «Τζίμη του Χοντρού» με τον Τσιτσάνη. Στο μαγαζί θα γνωρίσει και νέες περιπέτειες το 1946. Μια βραδιά μια παρέα από χίτες μπαίνουν στο μαγαζί και της ζητάνε να πει το «Του αετού ο γιός». Η Μπέλλου που δεν ανέχεται να σκύβει κεφάλι για κανέναν του απαντά «Α πάενε ρε» και τότε οι χίτες της ορμάνε και την ξυλοφορτώνουν. «Έξι άτομα με βαράγανε στο πάλκο αλλά αυτό που με πόνεσε πιο πολύ ήταν που δεν σηκώθηκε ένας άντρας να με υπερασπιστεί» λέει η ίδια για το περιστατικό.

Δύο χρόνια μετά, η Μπέλλου θα φύγει από το μαγαζί για να δουλέψει μαζί με τον Βαμβακάρη. Τότε είναι που ξεκινά η εποχή φτώχειας και για την τραγουδίστρια. Για να επιβιώσει πλένει σκάλες, ξεφορτώνει λεωφορεία και πουλά τσιγάρα με ένα καρότσι στην Ομόνοια. Τις νύχτες κοιμάται σε βαγόνια και παγκάκια. Με τα λίγα της λεφτά αγοράζει παπούτσια και κουβέρτες. Τελικά θα καταφέρει να νοικιάσει μια μικρή κάμαρα στην οδό Αβάτων στο Περιστέρι και να αγοράσει μια κιθάρα, όνειρο που το είχε από μικρή.

Η Σωτηρία Μπέλλου σε όλη της την ζωή αγωνίστηκε. Πάλεψε ενάντια στα όσα της προόριζαν για την ζωή της, ενάντια σε κατακτητές και φασίστες, ενάντια στην φτώχεια και κατάφερε να επιβιώσει. Με την μεταπολίτευση συνεργάστηκε με αρκετούς γνωστούς δημιουργούς, όπως ο Μούτσης, ο Σαββόπουλος και ο Άσημος.  Όντας πάντα εκτός του γνωστού τζετ-σετ, με ανθρώπινα πάθη όπως ο τζόγος, η Μπέλλου έφυγε το 1997. Λίγοι γνωστοί την συνόδευσαν στην τελευταία της κατοικία, ανάμεσά τους και ο παλιός της φίλος Φλωράκης που της κράτησε το χέρι ενάντια στον καρκίνο.

http://www.youtube.com/watch?v=yRxjTyE52u8&feature=related

Φωτογραφικό αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο

Αν και το παρόν θέμα δεν αποτελεί με την στενότερη έννοια ιστορικό άρθρο, ωστόσο πιστεύουμε ότι ο Γιάννης Ρίτσος δεν είναι μονάχα ένας ακόμα μεγάλος Έλληνας ποιητής. Έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο ευαίσθητο στις πολιτικές και κοινωνικές ευαισθησίες της εποχής του που έλαβε μέρος στην αιχμή του δόρατος των αγώνων του λαού. Έναν άνθρωπο αγωνιστή του θεάτρου, της ποίησης και της Εθνικής Αντίστασης. Έναν άνθρωπο που πέρασε μέσα από φωτιά και σίδερο σε ξερονήσια και φυλακές. Στο σημείο αυτό λοιπόν, θα αφιερώσουμε, στον πολύπλευρο και πολυσύνθετο Γιάννη Ρίτσο αυτό το μικρό άρθρο με μερικές από τις πιο άγνωστες φωτογραφίες της ζωής του.

Το γυμνάσιο Γυθείου όπου φοίτησε ο Γιάννης Ρίτσος  (Μουσείο Μπενάκη) Οι δάσκαλοί του τον τιμωρούσαν συχνά γιατί έγραφε και μίλαγε στην δημοτική

" Τα τετράδιά μου των μαθηματικών ήταν γεμάτα ήλιους και λουλούδια". Έλεγε ο ίδιος " Έφτιαχνα μαργαρίτες και παπαρούνες σβύνοντας τους αριθμούς". Κι ακόμα " Σαν να μου άρεσε πάντα να είμαι τιμωρημένος. Δεν αγαπούσα τους ανθρώπους που αρίστευαν στα πάντα. Σήμαινε πως δεν είχαν καμιά κλίση. Νομίζω ότι ο άνθρωπος που δεν τιμωρήθηκε ποτέ δεν ξέρει τι σημαίνει παραβίαση της απαγόρευσης. Κι επειδή η ζωή είναι γεμάτη απαγορεύσεις, έμαθα να δουλεύω την ποίηση ξεπερνώντας τες"

Ο πύργος του Χατζάλαγα στην Μονεμβάσια όπου η οικογένεια Ρίτσου περνούσε αρκετά από τα καλοκαίρια της

Το σπίτι της οικογένειας στις Βέλιες της Μονεμβάσιας (Αρχείο Ε)

Το κτήμα στις Βέλιες πωλήθηκε έναντι 13.000 δραχμών, χρήματα που ο πατέρας του του εμπιστεύθηκε στην αδελφή του Λούλα για κάθε περίπτωση ανάγκης. Τον χειμώνα του 1926 ο Γιάννης Ρίτσος κάνει για πρώτη φορά αιμόπτυση. Ο οικογενειακός γιατρός τους, του σύστησε μιαν επίσκεψη μακράς διαρκείας στην Μονεμβάσια. Ο Γιάννης Ρίτσος μετέβη εκεί και το Ιούλιο του ίδιου έτους επέστρεψε στην Αθήνα με τις δύο ποιητικές συλλογές "Στο παλιό μας σπίτι" και " Δάκρυα και χαμόγελα".

Το οικογενειακό σπίτι στην είσοδο του Κάστρου της Μονεμβάσιας "Αρχείο Αφοί Αναγνωστόπουλοι"

Το 1934 ο ποιητής γίνεται μέλος του ΚΚΕ οργανωμένος από τον ηθοποιό Ρένο Βρεττάκο και εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Τρακτέρ".Δύο χρόνια μετά, ο ποιητής θα γίνει μέλος και του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών πέρνοντας μέρος σε πολλά μουσικά θεάματα επιθεωρήσεις και κωμωδίες. Το 1940 και μετά από ήδη μια νοσηλεία σε σανατόριο, ο ποιητής εκδίδει την συλλογή " Εμβατήριο του Ωκεανού". Παράλληλα ξεκινά η κατοχή και το σπίτι της Μονεμβάσιας των Ρίτσων λεηλατείται από τα κατοχικά στρατεύματα. Αργότερα, ο ποιητής θα ενταχθεί στο μορφωτικό τμήμα του ΕΑΜ και θα γράψει κείμενα και άρθρα για τον αντιστασιακό τύπο της εποχής. Κατά τα Δεκεμβριανά, ο Γιάννης Ρίτσος, πηγαίνει κάθε μέρα στις μάχες της Καισαριανής και αρθρογραφεί στον Ριζοσπάστη. Το 1945 φυγαδεύεται με το "Θέατρο του λαού της Αθήνας" στην επαρχία για να δημιουργήσει με άλλους ηθοποιούς και καλλιτέχνες θίασο για τους μαχητές του ΕΛΑΣ.

Κοζάνη 1945, Ο Γιάννης Ρίτσος (όρθιος στην μέση) με το Θέατρο του λαού της Αθήνας του ΕΑΜ,
που ανέβασε το έργο για την εθνική αντίσταση " Η Αθήνα στα άρματα" (Αρχείο Σγουράκη)

Ο ποιητής ντυμένος πιερότος από κάποια αποκριά (αρχείο Σγουράκη)

Στην παράσταση του "Πρωτομάστορα" το καλοκαίρι του 1944

Το 1948 ο ποιητής θα μεταφερθεί στην εξορία της Λήμνου όπου και σε δύσκολες συνθήκες θα γράψει το "Καπνισμένο τσουκάλι" και τα δύο "Ημερολόγια Εξορίας". Η δουλειά του θα καταφέρει να σωθεί από την μεταγωγή του στην Μακρόνησο σταλμένη στην αδελφή του Νίνα τυλιγμένη σε ένα σακάκι. Ακολουθεί η κόλαση της Μακρονήσου που τον καταντά ένα σωματικό ράκος. Το 1950, μεταφέρεται βαριά άρρωστος στον Αη-Στράτη ενώ ήδη προσωπικότητες όπως ο Νερούδα, ο Πικάσο και ο Αραγκόν ζητούν την απελευθέρωσή του. Το 1952, ο ποιητής επιστρέφει σπίτι του με τον διπλό πάτο της χαρτονένιας του βαλίτσας γεμάτο από τα χειρόγραφα της "Αγρυπνίας" και τις ακουαρέλες του...

Στην Λέρο το 1948 (Μουσείο Μπενάκη)

Το 1956 η ΕΣΣΔ προσκαλεί το ποιητή σε μια ευρύτερη καλλιτεχνική συνάντηση καλλιτεχνών και ακαδημαικών. Η χώρα μετά βίας του εκδίδει διαβατήριο. Επιστρέφοντας, ο ποιητής θα δημοσιεύσει στην "Αυγή" 36 κείμενα με τίτλο "Η ΕΣΣΔ σήμερα"

Ο Ρίτσος στην Μόσχα με ακαδημαικούς και διανοούμενους (Μουσέιο Μπενάκη)

Με την Έφη Πανσελήνου και νεαρή κολχόζνικό

 Το 1962, ο ποιητής θα υποδεχτεί με πολυπλυθέστατη αντιπροσωπεία, τον πρώτο κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν σε επίσκεψη του τελευταίου στην Ελλάδα.

Από την άφιξη του Γιούρι Γκαγκάριν το 1962 (Αρχείο Ε)

Ακολουθούν τα κατάμαυρα χρόνια της Χούντας που θα βρουν τον ποιητή ξανά στον δρομο της εξορίας. Το 1967, ο ποιητής θα συλληφθεί και θα μεταφερθεί μαζί με ακόμα 10000 κομμουνιστές, αριστερούς και δημοκράτες στον ιππόδρομο Φαλήρου. Από εκεί ακολουθεί η μεταγωγή του στην Γυάρο, ενώ η γυναίκα του Φαλίτσα κρατείται σε απομόνωση στο Βαθύ της Σάμου. Η κατάσταση της υγείας του χειροτερεύει ραγδαία και μεταφέρεται στον Άγιο Σάββα και μετά στην Λέρο. Εκεί θα παραμείνει έναν χρόνο περίπου και αργότερα θα απολυθεί με κατοίκον περιορισμό στην Σάμο.

Από την εξορία του ποιητή το 1968 σε κατοίκον περιορισμό στην Σάμο

Εξορία στον Αη-Στράτη (Μουσείο Μπενάκη)

Εξορία στον Αη-Στράτη (Μουσείο Μπενάκη)

 Την μεταπολίτευση ακολουθεί και η απελευθέρωση του ποιητή από τα δεσμά της εξορίας. Το έργο του θα γίνει γνωστό ευρύτατα και θα του προσφέρει το βραβείο Λένιν της ΕΣΣΔ. Ο ποιητής έφυγε πλήρης έργου και ημερών το 1986.

Με τον Θάνο Μικρούτσικο κατά την διαδικασία μελοποίησης του έργου του "Γκραγκάντα για την Μακρόνησο" (Αρχείο Θ. Μικρούτσικου)



Κοπή πίτας παραρτήματος ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Βύρωνα

Το παράρτημα της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Βύρωνα θα κόψει την πρωτοχρονιάτικη πίτα του την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012, στο Πολιτιστικό Κέντρο "Λουίζα" του Δήμου Βύρωνα ( Νέας Ελβετίας 34), στις 11 το πρωί. Στην εκδήλωση θα γίνουν συζητήσεις με θέμα τους παρόντες και απόντες αγωνιστές και αγωνίστριες, θα ακουστούν ιστορικά τραγούδια και οι μετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το "Σπίτι του Αγωνιστή". Η πρόσκληση είναι ανοιχτή για κάθε φίλο και φίλη που επιθυμεί να παρευρεθεί και να έρθει σε επαφή με τον χώρο.

Ο εμφύλιος από τον φακό του Bert Hardy

Στο παρακάτω φωτογραφικό μας αφιέρωμα σας παρουσιάζουμε μια σειρά φωτογραφιών που τραβήχτηκαν απο τον αμερικανό φωτογράφο του φόρειν όφις Βert Hardy. Ο Hardy βρίσκονταν στο δημοσιογραφικό επιτελείο των ΗΠΑ που κάλυπτε τον ελληνικό εμφύλιο και οι φωτογραφίες του παρουσιάζουν τις επιχειρήσεις του ΕΣ κατά των ανταρτών. Το υλικό τραβήχτηκε από το 1947 έως το 1949 και αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του corbis.com

Ομάδα ανδρών των ΛΟΚ εφοδιασμένοι με όλμο και αμερικανικά τζάκετ

ΛΟΚατζήδες με χειμεριή αμερικανικού τύπου εξάρτηση

Στρατιώτες των ΛΟΚ επιδράμουν σε ορεινή τοποθεσία

Εκπαιδευόμενοι ασυρματιστές από Άγγλο αξιωματικό

Στρατιώτης των ΛΟΚ με αγγλικού τύπου μπερέ και αμερικανικό τζάκετ

Στρατιώτης του ΕΣ σε πρόχειρο πολυβολείο. Φέρει αγγλικοού τύπου κράνος και αμερικανικό πολυβόλο

Προπορευόμενο όχημα του ΕΣ σε στάση για επιτήρηση των υψωμάτων

Χωροφύλακας ελέγχει τα χαρτιά χωριάτισσας που εισέρχεται από πόστο μπλόκο ενός χωριού

Μεταφορά τραυματισμένου λοχία του ΕΣ με ΡΕΟ

Μέλος των ΜΑΥ σε ορεινό χωριό της Μακεδονίας

Μεταφορά εφοδίων του ΕΣ με μουλάρια σε ορεινή τοποθεσία

Κομβόι τεθορακισμένων του ΕΣ

Στελέχη του ΕΣ μελετούν χάρτη επιχειρήσεων πριν την μάχη. Παράλληλα στρατιωτικός ιερέας πίνει καφέ. Κάθε μονάδα του ΕΣ έιχε στρατιωτικό ιερέα στην διάθεσή της.

Ο στρατηγός Βαντζής σε μελέτη χάρτη επιχειρήσεων με τον στρατηγό Βαν Φλιτ και τον Βρετανό ομόλογό του

Καταδρομείς του ΕΣ με αγγλικό μπερέ και αμερικανικά τζάκετ και αυτόματα.

Μέλη των ΜΑΥ φρουρούν με μικτό οπλισμό αιχμάλωτους του ΔΣΕ σε όχημα.

Ζεύγος χωρικών δέχονται έλεγχο για κρυμμένα όπλα από στρατιώτες του ΕΣ.

Έλληνες φαντάροι του ΕΣ εκπαιδεύονται υπό την εποπτεία Άγγλου αξιωματικού

Στρατιώτες του ΕΣ στο Καρπενήσι με αμερικανικού τύπου αυτόματο.

Αντάρτης παραδίδεται σε στρατιώτη του ΕΣ