"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Σάββατο 5 Φεβρουαρίου 2011

Ο ΔΣΕ Λέσβου

Tην Άνοιξη του 1945 μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ένα μεγάλο κύμα τρομοκρατίας σάρωσε το νησί. Το κύμα αυτό ήταν πρωτόγνωρο σε αγριότητα και σκληράδα και κατευθύνονταν από την τοπική Χωροφυλακή (και το 149ο Τάγμα Εθνοφυλάκων) και τις παρακρατικές συμμορίες. Το 149ο Τάγμα Εθνοφυλακής και ισχυρές δυνάμεις Χωροφυλάκων προχώρησαν άμεσα σε συλλήψεις, ξυλοδαρμούς, ακόμη και δολοφονίες κομμουνιστών και άλλων δημοκρατικών πολιτών, ενώ παράλληλα άρχισαν το σπάσιμο των γραφείων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και τις καταστροφές των γραφείων και των τυπογραφείων όλων των εφημερίδων, που πρόσκειταν στην αριστερά. Η "προληπτική" όπως χαρακτηρίστηκε αυτή η επίθεση βρήκε αντιμέτωπο τον οργανωμένο και ανοργάνωτο λαό του νησιού. Αμέσως οργανώθηκαν μαζικές και μαχητικές διαδηλώσεις, τόσο στην πρωτεύουσα όσο και σε άλλες πόλεις και χωριά, τις οποίες, ωστόσο, οι δυνάμεις του κράτους και του παρακράτους, με την κάλυψη και της δικαστικής εξουσίας, αντιμετώπισαν με νέες συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και βία.

Σκοπός τους, που επετεύχθει και σε μεγάλο βαθμό, ήταν ο διωγμός και η φυλάκιση, με κατασκευασμένες κατηγορίες, ολόκληρης σχεδόν της ηγεσίας του λαϊκού κινήματος του νησιού. Ανάμεσά τους βρέθηκε και ο γραμματέας του ΚΚΕ της περιοχής Αιγαίου  Παναγιώτης Γώγος, ενώ το Μάρτιο του 1946 συνελήφθησαν ο δεύτερος κομματικός γραμματέας της περιοχής Κώστας Βασάλος και πολλά άλλα κομματικά στελέχη ως ηθικοί αυτουργοί του φόνου δυο παρακρατικών, που είχαν βρεθεί σκοτωμένοι από άγνωστους πολύ μακριά από τη Μυτιλήνη.
 Στο νησί της Λέσβου, μια ομάδα από αντάρτες, στις 29 του Αυγούστου 1946, και μόλις τρεις ημέρες πριν από το δημοψήφισμα για τον βασιλιά, εμφανίστηκε σε ορισμένα χωριά του νησιού, για να ενισχύσει το ηθικό του λαού, που πιεζόταν να ψηφίσει την επάνοδο του Γεωργίου. Τελικά στο χωριό Τρίτα, η ομάδα των ανταρτών, δέχτηκε τα ξαφνικά πυρά παρακρατικών και χιτών. Στο σημείο με τραύμα στο στέρνο, σκοτώθηκε  ο μαχητής του ΔΣΕ , Χαρίλαος Κατάκος, ο πρώτος ηρωικός νεκρός αντάρτης του νησιού. Στην συμπλοκή που ακολούθησε σκοτώνεται και ένας παρακρατικός.

Η τρομοκρατία το 1946 εντάθηκε μετά την ψήφιση των έκτακτων αντιλαικών μέτρων από τη Βουλή και εκατοντάδες αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης στη Λέσβο, αλλά και σε όλη την χώρα, πιάστηκαν και στάλθηκαν στην εξορία. Η τρομοκρατία, ωστόσο, είχε ως συνέπεια και το ξέσπασμα του εμφυλίου. Πολλοί αγωνιστές, που κατόρθωσαν να αποφύγουν τη σύλληψη, ανέβηκαν, τελικά, το δρόμο του αντάρτικου και συγκρότησαν τις πρώτες αντάρτικες ομάδες, με όπλα που είχαν φυλαγμένα σε κρυψώνες ή που πήραν χτυπώντας αιφνιδιαστικά τμήματα χωροφυλακής και παρακρατικές ομάδες.


Τον Σεπτέμβρη του 1946 μια ομάδα ένοπλων ανταρτών του ΔΣΕ μπήκε αιφνιδιαστικά στο χωριό Παπάδος και στη συμπλοκή, που ακολούθησε, σκότωσε τρεις παρακρατικούς. Αργότερα, στο χωριό Πτερούντα, περίπολος παρακρατικών διαλύεται σε ενέδρα του ΔΣΕ. Σκοτώνονται πέντε παρακρατικοί ενώ ένας αντάρτης τραυματίζεται.

Το έτος 1946 με την γενίκευση των επιχειρήσεων του ΔΣΕ, ιδρύεται έκτακτο στρατοδικείο. Μέχρι το τέλος του έτους θα σημειωθούν συμπλοκές στις περιοχές Γέρας, Ανεμώτια, Ιππείο, Ριζόνα, Ναπί, Μανδαμάδο, Φεράνα, Αγία Παρασκευή κ.ά. Οι αψιμαχίες είναι νικηφόρες γιά τους αντάρτες και γίνεται έκδηλο πιά, ότι οι δυνάμεις της Χωροφυλακής και του παρακράτους δεν επαρκούν για να διαλύσουν τους αντάρτες.

Το 1947 οι επιθέσεις των ανταρτών γίνονται πιό εντατικές. Το τμήμα Αγιάσου του ΔΣΕ, με επικεφαλής τον λοχαγό Δημήτρη Πιταούλη, διέλυσε σε ενέδρα μια μεγάλη δύναμη χωροφυλάκων και ΜΑΥδων, που είχαν βγει σε καταδίωξη. Στον τόπο σκοτώνονται πέντε κυβερνητικοί και ο ΔΣΕ εξοπλίζονται με αρκετά λάφυρα εκ του οπλισμού που εγκαταλήφθηκε πίσω. Εντεκα μέρες αργότερα, όμως, στη θέση Περίτονο, το αντάρτικο συγκρότημα του ΔΣΕ, βρέθηκε ξαφνικά μπροστά σε μεγαλύτερες αντίπαλες δυνάμεις και στη μάχη, που ακολουθεί σκοτώνονται 5 μαχητές. Ο κυβερνητικός τύπος θα οργιάσει για την νίκη αυτή, η οποία θα μεγενθυθεί και θα πάρει μυθικές διαστάσεις.
 Το Μάρτη του 1947, ο ΔΣΕ της Λέσβου περνά μιά περίοδο ανασυγκρότησης. Ο ΔΣΕ του νησιού πιά αποτελείται από 94 μαχητές. Το αρχηγείο τους τοποθετείται στα βόρια του νησιού στο ορεινό του τμήμα. Τον ίδιο μήνα, το σώμα του ΔΣΕ θα δώσει μεγάλη μάχη στο χωριό Κλαπάδος με ΜΑΥδες και στρατιώτες. Η μάχη θα αποβεί νικηφόρα και οι κυβερνητικές δυνάμεις θα διαλυθούν. Ακουλουθεί μιά αψιμαχία κοντά στην Αγία Παρασκευή με θύμα έναν παρακρατικό. Αργότερα τον ίδιο μήνα ο ΔΣΕ Λέσβου ετοιμάζει μεγάλη αιφνιδιαστική επίθεση στην Ερεσό. Για την επιχείρηση συγκεντρώνονται περίπου 30 μαχητές, όμως στην θέση Αετός ή Αετοράχη το σώμα πέφτει σε ενέδρα του στρατού και των ΜΑΥ με αποτέλεσμα την υποχώρησή του. Στην ενέδρα πέφτουν οι Γιώργος Καρακώστας και Νίκος Μπουντάκης που ηγούνταν της ομάδας. Επτά ακόμα αντάρτες συλλαμβάνονται και μετά από δίκη εκτελούνται συνοπτικά. 

Τον Μάη του 1947, και με τις κυβερνητικές δυνάμεις εφησυχασμένες ότι ο ΔΣΕ διαλύθηκε, ένα μικρό σώμα ανταρτών χτυπά σε ενέδρα στον δρόμο που συνδέει την Χώρα με το Μανταμάδο μιά διμοιρία του Ε.Σ. Οι κυβερνητικές δυνάμεις αν και υπέρτερες σε αριθμό καθηλώνονται και αιχμαλωτίζονται! Ο ΔΣΕ παίρνει τον οπλισμό τους και τον ιματισμό και τους ελευθερώνει. Το περιστατικό έχει μεγάλη απήχηση στο νησί και 10 νέοι του χωριού Μανταμάδο προστίθενται στις τάξεις του ΔΣΕ.

Το ξηρό και άνυδρο καλοκαίρι του 1947 έχει ως αποτέλεσμα την κάμψη των δυνάμεων του ΔΣΕ. Ωστόσο στο νησί καταφθάνει μυστικά, το μέλος του γραφείου του ΚΚΕ Αιγαίου Χαράλαμπος Θεοδωσίου. Ο Θεοδωσίου τίθεται επικεφαλής του ΔΣΕ Λέσβου με υπαρχηγό τον Δημήτρη Πιταούλη. Ως στόχοι του ΔΣΕ ορίζονται οι παρκάτω:

  • Στρατολόγηση νέων μαχητών
  • Ανάπτυξη της επιθετικής δραστηριότητας
  • Μαζικότερος ανεφοδιασμός σε όπλα και υλικό


Ο Χαράλαμπος Θεοδοσίου κατόρθωσε μέσα σε μερικούς μήνες, να συγκεντρώσει τις σκορπισμένες σε διάφορες περιοχές του νησιού ανταρτομάδες και να κατασκευάσει στο πευκοδάσος της Αγιάσου υπόγεια καταφύγια, και κρυψώνες ανεφοδιασμού, προκειμένου να κρύβονται σε αυτά οι αντάρτες και το υλικό τους, ύστερα από τις επιθετικές τους επιχειρήσεις. Ο Θεοδωσίου βλέποντας μακριά, φρόντισε για την ανθεκτικότητά τους σε βλήματα όλμων και μυδράλια. Μερικά από αυτά σώζονται ακόμα.


 Στη συνέχεια ο ΔΣΕ Λέσβου ξεκίνησε την επιθετική του δραστηριότητα, το στήσιμο ενεδρών, τους τακτικούς αφοπλισμούς χωροφυλάκων και ΜΑΥδων και την πολιτική δουλειά στα χωριά της υπαίθρου. Εφαρμόσθηκαν συχνότατες εμφανίσεις τμημάτων στους δημόσιους δρόμους και σταμάτημα αυτοκινήτων για ελέγχους. Το μέτρο αυτό αποσκοπούσε στην συγκέντρωση τροφίμων΄, τον έλεγχο για κινήσεις του εχθρού αλλά και στο μοίρασμα προπαγανδιστικού υλικού (κυρίως χειρόγραφου).

Στις 15  Νοέμβρη του 1947, ανταρτική ομάδα του ΔΣΕ Λέσβου, αποτελούμενη από 22 άτομα, υπό τον Δημήτρη Πιταούλη και τον Κυριάκο Πασχαλιά χτύπησε το χωριό Βασιλικά και το κατέλαβε ύστερα από σύντομη μάχη. Στο χωριό αιχμαλωτίζεται ολόκληρη η φρουρά της Χωροφυλακής. Σε δημόσιο δικαστήριο δικάζοτναι τρεις βαθμοφόροι της για εγκλήματα κατά ανταρτών και δημοκρατικών πολιτών και εκτελούνται. Το χωριό τελεί υπό κατάληψη για έξι ώρες.

Στις 20 Δεκεμβρίου του 1947 συνέρχεται το στρατιωτικό συμβούλιο του ΔΣΕ Λέσβου και συζητά την προοπτική εντατικοποίησης των επιχειρήσεων παρά τον Χειμώνα που πλησιάζει. Η πρόταση γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό και από τους μαχητές.

Στις 16 Ιανουαρίου του1948 ομάδα ανταρτών με αρχηγό τον Θύμιο Λαμπρίδη εισέρχεται στο χωριό Αμπελικό. Το χωριό καταλαμβάνεται αστραπιαία. Η δράση του ΔΣΕ Λέσβου θα εξαπλωθεί σε όλο το νησί. Η κατάτμηση των τμημάτων του ΔΣΕ είναι ωστόσο αναπόφευκτη αφού τελικά η επιστάτευση νέων μελών δεν έχει τα προσδοκόμενα αποτελέσματα.

Στις 5 Φεβρουαρίου του 1948, σώμα ανταρτών του ΔΣΕ εξουδεταιρώνεται στην περιοχή Βατούσσα από υπέρτερο αρθμητικά κλιμάκιο του Στρατού.

Αργότερα στις 21 του ιδίου μήνα, ένα ακόμα αντάρτικο σώμα βρέθηκε κυκλωμένο από δυνάμεις μαμούθ του κυβερνητικού στρατού πράγμα που του κόστισε 5 νεκρούς και 3 τραυματίες. Ακόμα 6 αντάρτες σκοτώθηκαν τις ίδιες μέρες σε άλλες συγκρούσεις, που σημειώθηκαν  στη θέση Καμίνια και Βασιλικά.

Ως τα τέλη του Ιανουαρίου ο ΔΣΕ Λέσβου αντιμετωπίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται από τα κλιμάκια των ανταρτών σε ολόκληρη την επικράτεια: Έλλειψη τροφής, έλλειψη πυρομαχικών, έλλειψη εφεδριών. Το ηθικό καταρρέει και οι στρατολογίες σταματούν εξαναγκαστικά. Επισπροσθέτως η κατάτμηση των αντάρτικων σωμάτων, μέτρο που πάρθηκε για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη τροφής, μειώνει σημαντικά την μαχητικότητα του στρατεύματος. Παρόλα αυτά ο ΔΣΕ Λέσβου παλέυει παλικαρίσια με τον εχθρό και ακόμα και μέσα στο 1949 αφοπλίζονται και χτυπιόνται μικρά στρατιωτικά κλιμάκια. Ο ΔΣΕ Λέσβου καταφέρνει μάλιστα να επεκτείνει την δράση του και μετά το 1949 έως το 1955 που παραδώθηκαν και οι τελευταίοι μυτηλινιοί αντάρτες...


Ο ΔΣΕ Λέσβου υπολογίζεται ότι έχασε πάνω από 120 στελέχη και μέλη του κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, είτε σε μάχες είτε σε δολοφονίες και αποσπάσματα. Ο αριθμός για τα δεδομένα της εποχής είναι ιδιαίτερα μεγάλος αναλογικά του πληθυσμού. Κοντά στους μαχητές πέσαν και όλα τα στελέχη του ΚΚΕ Λέσβου...


Νεκρά στελέχη του ΚΚΕ Λέσβου

Κοντά τους σκοτώθηκαν και πολλοί μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ από όλες τις ηλικίες και πάμπολλα μέλη, φίλοι και υποστηρικτές του ΔΣΕ και των ιδανικών του. .
  • Παναγιώτης Γώγος, εκτελέστηκε
  • Γρηγόρης Κουντουρέλης, δολοφονήθηκε
  • Χαράλαμπος Θεοδοσίου, εκτελέστηκε
  • Γιάννης Βάσαλος, εκτελέστηκε
  • Στρατής Τινός, δολοφονήθηκε
  • Δημήτρης Πιταούλης, εκτελέστηκε
  • Αχιλλέας Κονταράς, εκτελέστηκε

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου