Η ιστορία της ηρωικής κομμουνίστριας και αγωνίστριας Ηλέκτρας Αποστόλου, είναι γνωστή στις βασικές της γραμμές, μέσα από πολλά ιστορικά βιβλία και ντοκουμέντα. Ο Κώστας Μπίρκας υπήρξε σύντροφος και συναγωνιστής της Ηλέκτρας Αποστόλου, καθώς και προσωπικός της γνώριμος. Την γνώρισε στην παράνομη κομματική δουλειά της Μεταξικής Δικτατορίας και βρέθηκε μαζί της τόσο στην Ανάφη ως εξόριστος, όσο και στην Αθήνα της Κατοχής. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του Ηλέκτρα Αποστόλου- Η αθάνατη ηρωίδα του έθνους, γνωρίζουμε πτυχές της ζωής και της δράσης της που δεν είναι ευρέως γνωστές. Ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα ντοκουμέντα και μαρτυρίες του βιβλίου του Μπίρκα, παρουσιάζονται παρακάτω.
 |
| Ηλέκτρα Αποστόλου |
Η Ηλέκτρα Αποστόλου ως κομματικός καθοδηγητής
"Η Ηλέκτρα είχε ανεπτυγμένες μέσα της όλες τις αρετές του καλού καθοδηγητή. Ήξερε να μπαίνει βαθιά μέσα στην ψυχή των συνεργατών της και να κερδίζει την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και το σεβασμό τους. Δεν ήταν ο μονοκόμματος καθοδηγητής που ενδιαφερόταν μόνο για να βγει η δουλειά. Ήταν η πιο αγαπημένη φίλη, που έδειχνε ανεξάντλητη στοργή και ενδιαφέρον για όλα τα ζητήματα που βασάνιζαν την ψυχή του συντρόφου. Από την κοπιαστική δουλειά της κατάφερνε να εξοικονομεί πάντα το χρόνο για αυτό. Για αυτό, γύρω της σαν τα λουλούδια ξεπετιόντουσαν όλο καινούργια στελέχη με ακέραιο χαρακτήρα σαν το δικό της, που πολλά από αυτά έδωσαν, όπως και αυτή, τη ζωή τους όταν χρειάστηκε. Με την καθοδήγησή της, οι συνεργαζόμενοί της αναπτύσσανε όλη τους τη δημιουργικότητα και πρωτοβουλία. Ποτέ δεν τους περιόριζε με ξερές εντολές από τα πάνω κι έτσι τους έκανε άξιους και ικανούς να συνεχίσουν με επιτυχία το έργο της, όταν αυτή πια δεν υπήρχε. Η Ηλέκτρα είχε την ικανότητα να διακρίνει γρήγορα το κάθε καινούργιο που παρουσίαζε η ζωή και να προσαρμόζεται σε αυτό. Ποτέ δεν κολλούσε στο παλιό και ήταν πάντα πρόθυμη να δεχτεί βοήθεια από τους συνεργάτες της για να βάλει τη δουλειά στο σωστό δρόμο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κάθε στιγμής.
Ήξερε πως ο καθοδηγητής δεν διδάσκει μόνο, αλλά και διδάσκεται καθημερινά από τους συνεργάτες του και από τον λαό. Όσοι συνεργάστηκαν μαζί της έχουν να πουν πως η Ηλέκτρα, στην κάθε συνεργασία και συνεδρίαση, κάτι καινούργιο τους άφηνε, που πλούτιζε τις γνώσεις τους και τους έδινε τροφή για σκέψη. Η απλότητα ήταν εκείνο που την χαρακτήριζε, όπως χαρακτήριζε όλους τους ήρωες, όλους τους πραγματικά μεγάλους ανθρώπους. "Απλή σαν την Ηλέκτρα". Το λένε ακόμα αυτό στην Αθήνα. Έτσι απλή ήταν και στην κουβέντα της. Ποτέ δεν μεταχειριζότανε περίπλοκες εκφράσεις ή μπερδεμένα λόγια. Την Ηλέκτρα, όταν μιλούσε ή έγραφε, μπορούσε να την καταλάβει και ο πιο ακατατόπιστος. Η Ηλέκτρα είχε ένα ακέραιο χαρακτήρα και εξαιρετικό κομματικό ήθος. Ποτέ δεν φοβήθηκε την κριτική, ούτε την αυτοκριτική. Ποτέ δεν χαριζότανε σε κανέναν κι έλεγε αδίστακτα τη γνώμη της για κάθε τι και για τον καθένα, όταν νόμιζε πως έτσι θα εξυπηρετούσε το Κόμμα. Όταν ο καθοδηγητής της ήταν καινούργιος ή λιγότερο κατατοπισμένος από αυτήν, προσπαθούσε να τον βοηθήσει κάνοντάς του υποδείξεις με έναν λεπτό τρόπο, τηρώντας παράλληλα κάθε κομματικό σεβασμό. Η Ηλέκτρα ήξερε και όλη της την ζωή το απέδειξε, πως όχι μόνο να πεθαίνεις για το Κόμμα, αλλά με τη δουλειά σου να εξυπηρετείς το Κόμμα και τον Λαό."
Ο παραπάνω εγκωμιαστικός λόγος του Κώστα Μπίρκα, που κυρίως αναφέρεται σε ζητήματα της προσωπικότητας της Ηλέκτρας Αποστόλου απέναντι στους συντρόφους της και το κομματικό της καθήκον. Ωστόσο, μια σπάνια μαρτυρία του Μπίρκα μας παραθέτει ένα δείγμα από την ιδεολογική κατάρτιση της Ηλέκτρας Αποστόλου:
"Στο 6ο μάθημα για τον υλισμό του Φόυερμπαχ, στο ειδικό ερώτημα που της έκανα για το ποιες είναι οι βασικές ελλείψεις του Φοϋερμπαχικού υλισμού, μου απάντησε:
"Ο Φόυερμπαχ ήταν ένας υλιστής στα κάτω, αλλά ένας ιδεαλιστής στα πάνω και άφησε ακριβώς για τον λόγο αυτό, τον υλισμό στη μέση του δρόμου, σημειώνοντας έτσι μια σειρά ελλείψεις στην υλιστική γενικά φιλοσοφία. Και μια από τις βασικές αυτές ελλείψεις του είναι ότι ο Φόυερμπαχ στεκόταν στη βάση της άποψης του μεταφυσικού υλισμού γενικά. Βλέπει και εξετάζει τον άνθρωπο όχι σε σύνδεση με την κοινωνική τάξη από όπου προέρχεται και ανήκει και την συγκεκριμένη θέση του στην κοινωνία. Όχι δηλαδή ταξικά, μα γενικά και αφηρημένα, ξεκομμένα από τον γύρω του κόσμο και τις ιστορικο-κοινωνικές συνθήκες που βρίσκεται και κινείται. Ο άνθρωπος δηλαδή που ο Φόυερμπαχ παίρνει σαν βάση της φιλοσοφίας του, είναι ο άνθρωπος με την αιώνια αναλλοίωτη κοινωνικά φύση, που εμφανίζεται και στη θρησκεία και την οποία εξηγεί για αυτό όχι ιστορικο-υλιστικά, αλλά ιδεαλιστικά και λαθεμένα. όχι δηλαδή σαν αντανάκλαση της ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας, αλλά σαν κάτι που στηρίζεται στο αίσθημα και εκφράζει μια εγκάρδια σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους. Για τον λόγο αυτό ο Φόυερμπαχ στάθηκε ανίκανος και να κάνει μια βαθιά επιστημονική κριτική του Χριτιανισμού και της θρησκείας γενικά. Και στη συνέχεια και η ηθική του, άλλη έλλειψή του αυτή, στηρίζεται στο αιώνιο τραγούδι της αγάπης ανάμεσα σε πλούσιους και σε φτωχούς, μια ηθική κομμένη στα μέτρα της αστικής κοινωνίας.
Τέλος μια άλλη σοβαρότατη έλλειψη είναι ότι η φιλοσοφία του Φόυερμπαχ είναι μια φιλοσοφία που παρατηρεί ή θέαται απλώς της κοινωνικής πραγματικότητας. Δεν φιλοδοξεί, ούτε κάνει καμιά προσπάθεια να την μεταβάλλει. Ο άνθρωπος στη φιλοσοφία του Φόυερμπαχ απλώς μελετά και παρατηρεί, δεν αγωνίζεται. Ο Φόυερμπαχ δηλαδή δεν καταλαβαίνει τη σημασία, το ρόλο της κοινωνικής πρακτικής στο χώρο της γνώσης και στο θέμα της αλλαγής του κόσμου. Στο ερώτημα: Τι πρέπει να κάνουμε για να αλλάξουμε την κοινωνική ζωή, απαντάει απλώς: Να διαπαιδαγωγήσουμε τους ανθρώπους, βάζοντας έτσι στη βάση της μεταβολής του υλικού κόσμου, της κοινωνίας, τη διαπαιδαγώγηση και την προπαγάνδα, που είναι καθαρός ιδεαλισμός, όχι υλισμός.
Με αυτά όλα, θετικά και αρνητικά, ο Φοϋερμπαχισμός ήταν ο τελευταίος σταθμός της επιστημονικής σκέψης πριν τον Μαρξιστικό υλισμό, που σαν εκφραστές της νέας τάξης του Επαναστατικού Προλεταριάτου, ανέπτυξαν, ο Μαρξ και ο Ένγκελς στην ανώτατη μορφή, τον διαλεκτικό υλισμό"
Το συζυγικό δράμα της Ηλέκτρας Αποστόλου
Ελάχιστα είναι γνωστά για την προσωπική ζωή της Ηλέκτρας Αποστόλου, παρά μόνο ότι γέννησε μια κόρη την Αγνή, η οποία έζησε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής της ορφανή, πριν σπουδάσει στην ΕΣΣΔ. Μέσα από το βιβλίο του Μπίρκα, είμαστε σε θέση να σκιαγραφήσουμε την ταραχώδη προσωπική της ζωή και να ανακαλύψουμε μια γυναίκα που ήταν κομμουνίστρια όχι μόνο στην δράση, αλλά και στον έρωτα.
Η Ηλέκτρα Αποστόλου είχε παντρευτεί με τον κομμουνιστή γιατρό Γιάννη Σιδερίδη και όταν κρατούταν στις Φυλακές Αβέρωφ, απέκτησε το πρώτο και μοναδικό τους παιδί. Σύντομα στάλθηκε εξορία στην Ανάφη, μοναδική γυναίκα ανάμεσα σε 220 άνδρες. Ο άνδρας της, κρατούμενος κι αυτός της Μεταξικής Δικτατορίας στην Κέρκυρα, δεν άντεξε στις πιέσεις και τη ζωή της φυλακής και υπέγραψε δήλωση αποκήρυξης του ΚΚΕ, παραμένοντας όμως για μεγάλο διάστημα κρατούμενος ακόμα και μετά τη δήλωση.
Παρά το γεγονός ότι η ίδια ένιωθε, όπως αναφέρει ο Μπίρκας έντονα συναισθήματα για τον άνδρα της, βίωνε παράλληλα μια οδυνηρή εσωτερική πάλη, θεωρώντας τον παράλληλα και ως "πολιτικά ξοφλημένο". Προσπαθώντας να τον αποτρέψει από την υπογραφή της δήλωσης και όταν εκείνος της έγραψε σε ένα γράμμα του για της προθέσεις του, αναμένοντας να κάνει κι αυτή το ίδιο, ώστε να ξανασμίξουν τρεις τους ως οικογένεια, εκείνη του απάντησε το εξής: "Πρόσεχε Γιάννη. Θυμάσαι πάνω σε τι ορκιστήκαμε να βασίσουμε τον δεσμό μας. Πρόσεξε πολύ. Εγώ ποτέ δεν θα πατήσω τον όρκο μου".
Εννοούσε τον κοινό τους επαναστατικό αγώνα.
Στο τελευταίο της γράμμα, μετά τη δήλωση του άνδρα της, η Ηλέκτρα του έγραψε: "Πρόσεξε τώρα να μην πέσεις πιο χαμηλά".
Όταν εκείνος της έγραψε ξανά από την Αθήνα, μετά την αποφυλάκισή του εκείνη του απάντησε: "Κύριε Σιδερίδη, από δω και πέρα θα λαμβάνετε νέα για την υγεία της κόρης σας μέσω του..."
Αυτό ήταν το τέλος της σχέσης τους.
Η κόρη της Ηλέκτρας και οι κανονισμοί της Ομάδας Συμβίωσης της Ανάφης
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η κόρη της Ηλέκτρας, ήταν το μοναδικό παιδί της ανάμεσα στους 220 άνδρες εξόριστους της Ανάφης. Ο Κώστας Μπίρκας αναφέρει τα παιχνίδια του με το μωρό, καθώς και την μέριμνα και τη φροντίδα που λήφθηκε ειδικά για τη δική του διαβίωση:
"Ο ερχομός της Ηλέκτρας στην Ανάφη ανατάραξε κατά ένα τρόπο τα νερά της Ομάδας. όχι γιατί ήρθε μια γυναίκα στην Ομάδα μας. Γυναίκες ήρθαν κι άλλες. Με την Ηλέκτρα όμως ήρθε το μωρό της και μωρό δεν είχαμε άλλο στην εξορία. Και ήταν ανάμεσά μας σύντροφοι που είχαν εγγόνια και παιδιά και τα λαχταρούσαν. Τώρα το παιδί της Ηλέκτρας έπαιρνε τη θέση όλων των παιδιών που μας λείπανε. Ήταν το παιδί της Ομάδας. Η Ομάδα το βάφτισε κιόλας Αγνή.
Έτσι το ήθελε η μεγάλη του μάνα: Να μείνει αγνή αγωνίστρια και άσπιλη σαν την αγωνίστρια που στάθηκε η πραγματική της μητέρα.
Το παιδί περνούσε όλη μέρα από χέρι σε χέρι και από αγκαλιά σε αγκαλιά των συντρόφων της Ομάδας και πιο πολύ των νεολαίων μας. Αυτοί ειδικά είχαν προκηρύξει μια σιωπηλή άμιλλα για το παιδί της Ομάδας. Ποιος περισσότερες ώρες θα το κρατήσει, ποιος θα παίξει μαζί του, ποιος θα του τραγουδήσει, θα του μιλήσει και θα το βγάλει περίπατο.
Να όμως που το παιδί έμπλεξε στη μέγκενη των στερήσεων και της πείνας που θέριζε όλη μας την Ομάδα και όλοι μας να μην είμαστε σε θέση να προσφέρουμε κάτι περισσότερο στη μάνα και στο παιδί. Για τούτον το λόγο, πολύ σωστά η Ομάδα φρόντισε να συμπεριληφθεί σε μια από τις αποστολές για την Αθήνα και η Ηλέκτρα, για να της δοθεί η ευκαιρία να δραπετεύσει, να σωθεί η ίδια και το παιδί της και να περάσει το ταχύτερο στις γραμμές του αγώνα έξω, για τη λευτεριά της πατρίδας. Πιο πριν όμως, μάνα και κόρη γνώρισαν την πείνα των εξορίστων της Ανάφης.
 |
| Η μικρή Αγνή στην Ανάφη. |
Μια άλλη ενδιαφέρουσα υπόθεση υπήρξε και αυτή των περιορισμών που επέβαλε η Ομάδα Συμβίωσης της Ανάφης για το παιδί της Ηλέκτρας:
"Η πολλή αγάπη και τα πολλά χάδια, αλλά και οι μεγαλοκουβέντες αυτές που λέγαμε διακόσιοι άντρες καταλήξανε κάποτε στην παιδαγωγική σκέψη μας ότι αποτελούσαν έναν κίνδυνο για την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού, που εκβιαζόταν πρόωρα από τις κουβέντες και τις συζητήσεις όλων αυτών των μεγάλων, που περιστρέφονταν διαρκώς στην πολιτική και στα τσιτάτα.
Το παιδί έπρεπε να παίζει σαν παιδί με τα παιδιά. Να ακολουθήσει η ψυχική του ανάπτυξη τη δική του παιδική γραμμή. Και η απόφαση του γραφείου ήρθε εδώ να θέσει τέρμα στο πληθωρικό αυτό χαϊδολόγημα των μεγάλων με μια ανακοίνωση που έλεγε: Από δω και μπρος η μικρή Αγνούλα μας να αφεθεί στα μητρικά χάδια και στο δικό της παιδικό κόσμο. Και ήταν σωστό. Κι έτσι κι έγινε. Λιγόστεψαν τα πολλά πειράγματα και χάδια από τους συντρόφους."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου