Η λευκή τρομοκρατία στο Ξηρόμερο

Στην περιοχή του Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας η λευκή τρομοκρατία οργανώθηκε και εξελίχθηκε με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν σε ολόκληρη την ελληνική ύπαιθρο. Συνεργάτες των Γερμανών, ταγματαφαλίτες, μέλη του ΕΔΕΣ και κάθε λογής περιθωριακά στοιχεία οργανώθηκαν σε μικρές ένοπλες ομάδες τρομοκρατών, υπό την επίβλεψη και την ανοχή της Χωροφυλακής και των τοπικών αρχών. Το Ξηρόμερο παρουσιάζει βεβαίως και τις δικές τους τοπικές ιδιαιτερότητες κυριότερη από τις οποίες είναι η γεωγραφία του. Στο Ξηρόμερο, η έλλειψη μεγάλων και δασωμένων ορεινών όγκων δεν επέτρεπε στους τοπικούς αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ να περάσουν μετά το 1945 σε ένοπλη αντάρτικη δράση μεγάλης κλίμακας. Παράλληλα, οι συγκοινωνίες και οι μετακινήσεις πολιτών παρακολουθούνταν στενά σε σημείο που οι τοπικές ομάδες παρακρατικών είχαν την άδεια να σταματούν λεωφορεία και αυτοκίνητα για να διενεργούν «ελέγχους». Οι ομάδες των παρακρατικών ανάπτυσσαν τρομοκρατική δράση κυρίως σε χωριά του Ξηρομέρου με έντονη συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση στοχοποιώντας μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τις οικογένειές τους. 

Η δράση των παρακρατικών μετά τη Βάρκιζα

Μπαμπίνη

Περιοχή δράσης της παρακρατικής ομάδας των Παλουκαίων από την Πέρσοβα.

• Δολοφονία του Χρήστου Κομπλίτση από την ομάδα των Παλουκαίων.

• Δολοφονία της Μαρία Κατσιγιάννη μητέρα των αγωνιστών του ΕΛΑΣ Δημήτρη, Μπάμπη, Φίλιππα και Γιώργη.

• Δολοφονία του Γιώργου Γιαλή από παρακρατικούς με την αιτία ότι ο υιός του υπηρετούσε στη Λαική Πολιτοφυλακή.

• Δολοφονία του κτηνοτρόφου Νίκου Τσακαλογιάννη από ομάδα των Παλουκαίων, με την αιτιολογία ότι τροφοδοτούσε καταδιωκόμενους αντάρτες.

Βούστρι

Περιοχή δράσης της παρακρατικής ομάδας των Παλουκαίων από την Πέρσοβα.

• Δολοφονία των ξαδελφών Γιώργο και Φώτη Πουρνάρα από την ομάδα των Παλουκαίων  στο Βούστρι.

• Δολοφονία των Βασίλη Τσέλιου «Γεροδήμος», Γιάννη Κατσιφού, Οδυσσέα Αναστασίου και Γιάννη Παπαγιάννη στο Βούστρι. Οι παρακρατικοί εξέθεσαν τα κεφάλια τους σε τάβλα στην Κατούνα

Πρόδρομος

Περιοχή δράσης της παρακρατικής ομάδας των Μιχάλη Λαινά, Γιάννη Λαινά, Γιώργου Ζώη, 

Λάμπρου Κατσαρομήτσου, Νίκου Σταματάκη και του Παπαδήμου από το Ριζοβούνι Πρέβεζας.

• Δολοφονία του Γιάννη Παπαφώτη, μέλους του ΚΚΕ και καπετάνιου του εφεδρικού ΕΛΑΣ Ξηρομέρου, από την ομάδα των Παλουκαίων  στο Βούστρι.

• 22-23/11/1945: Απόπειρα βιασμού της αδελφής του καπετάνιου του ΕΛΑΣ Γιάννη Κωστόπουλου. Οι παρακρατικοί τελικά πετούν την κοπέλα σε πηγάδι με αποτέλεσμα να μείνει για πάντα ανάπηρη.

• Λεηλασία και κάψιμο των σπιτιών των αγωνιστών Βαγγέλη Παπαφώτη και Χρήστου Βλάχου.

• Δολοφονία του Γεωργίου Παπαφώτη, αγωνιστή του ΕΛΑΣ με βασανιστήρια.

• Δολοφονία με βασανιστήρια του αγωνιστή του ΕΛΑΣ Σωκράτη Τσελεπή.

Μύτικας

Περιοχή δράσης της παρακρατικής ομάδας του Βέρη, πρώην ταγματασφαλίτη της Κατοχής

• Δολοφονία του ΕΠΟΝίτη Βασίλη Γαρίδα από την ομάδα του Βέρη.

• Δολοφονία του Αντώνη Λιάκα με βασανιστήρια.

Παπαδάτος

Περιοχή δράσης της πρακρατικής ομάδα του Δημήτρη Σκούρτα και του Χρήστου Κολοβού (αγροφύλακας)

• Σύλληψη 8 διωκόμενων αγωνιστών του ΕΛΑΣ, μετά από προδοσία του τροφοδότη Ευάγγελου Μιμηγιάννη και με τη συνεργασία του χίτη Κώστα Κόκιου («Σαλοκώστα») από την ομάδα Σκούρτα-Κολοβού. Οι παρακρατικοί είχαν συνεννοηθεί με την τοπική Χωροφυλακή να παραδώσουν τους αγωνιστές στο Βοιδολίβαδο σε εκτελεστικό απόσπασμα, αλλά στο δρόμο δολοφόνησαν με μαχαίρα τους Ευγένιο και Δημοσθένη Σκούρτα γιατί προσπάθησαν να διαφύγουν. Βασάνισαν επίσης τον τρίτο αδελφό της οικογένειας Σκούρτα, Βασίλη.

Βοιδολίβαδο

Περιοχή δράσης της Οργάνωσης Χ με μέλη:

• Θύμιος Τσαμποδήμος
• Πέτρος Τσαμποδήμος
• Παναγιώτης Τσαμποδήμος
• Τα τέκνα των Σπύρου και Νίκου Τσαμποδήμου
• Θεόδωρος Φουρλής
• Γιώργος Φουρλής
• Μάρκος Παντρεμένος
• Γιάννης Πρεβεζάνος
• Κώστας Ράπος του Αποστόλη– Πρόεδρος της τοπικής Χ
• Κώστας Ράπος του Αλέξη
• Στράτος Ράπος – Ομαδάρχης της τοπικής Χ
• Βασίλης Μπεκιάρης του Θανάση
• Γάκιας Κωστόπουλος του Λάμπρου – Ομαδάρχης της τοπικής Χ
• Σταμούλης Κουτσοφέγγης
• Βασίλης Κουτσοφέγγης
• Σταμάτης Κουτσοφέγγης

Φυτείες (Μαχαλά)

Περιοχή δράσης της Οργάνωσης Χ με την παραπάνω σύνθεση

• Καίγεται από χίτες το σπίτι του Χαρίλαου Σαμαρά, ιατρού, στελέχους του ΕΑΜ και μέλους του ΑΚΕ. Απανθρακώνονται η κόρη του και η οικιακή τους βοηθός.

• Δολοφονείται από χίτες ο Ανδρέας Μακρυπίδης, στέλεχος του ΕΑΜ.

Σκούρτου

Περιοχή δράσης της ομάδας του Παύλου Χαντζούδη

• Στις 23/11/45, η ομάδα του Παύλου Χαντζούδη εισβάλλει στο χωριό και χτυπά και τρομοκρατεί τους χωρικούς. Αποχωρώντας οι παρακρατικοί κλέβουν 38 πρόβατα του Ξενοφώντα Κατσίκα

• Δολοφονία του Γιάννη Κατσίκα, διμοιρίτη του εφεδρικού ΕΛΑΣ από τον Παύλο Χαντζούδη.

• Στις 26/3/46, η ομάδα του Παύλου Χαντζούδη εισβάλλει στο χωριό και αρπάζει και το υπόλοιπο κοπάδι του Ξενοφώντα Κατσίκα.

Κατούνα

Περιοχή δράσης της ομάδας του Γ.Π. Μαυρομάτη με την παρακάτω σύνθεση:

• Σωτήρης Μαυρομάτης «Άδειος»
• Δημήτρης Στραβοκέφαλος
• Νάσιος Κολίδας «Ασαλάιτος»
• Σπύρος Βάσης
• Τόλιας Τζούρος
• Σπύρος Καφρίτσας
• Σακάς
• Μύτακας
• Πάνος Λούτζης

• Τον Απρίλιο του 1945 δολοφονείται ο ΕΠΟΝίτης Θεόφιλος Καρύδας από την ομάδα Μαυρομάτη.

• Δολοφονείται ο Βασίλης Κοκορόμπας «Λαμπέτης», αγωνιστής του ΕΛΑΣ και του Αλβανικού, από την ομάδα Μαυρομάτη.

• Η ομάδα Μαυρομάτη, εισβάλλει στο κρατητήριο του χωριού, με την ανοχή της Χωροφυλακής και δολοφονεί με βασανιστήρια τους: Θανάση Μπουμπούλη, Γιάννη Παπακωνσταντίνου και Γιάννη Τίτο.

• Δολοφονία ενός μικρού παιδιού που βοηθούσε στις δουλειές την οικογένεια του κομμουνιστή Σπύρου Λιαπάκη, από την ομάδα Μαυρομάτη.

• Τη μεγάλη Πέμπτη του 1946, η ομάδα Μαυρομάτη, σε συνεργασία και με άλλους παρακρατικούς δολοφονούν τους: Αριστείδη Μπουμπούλη, Ελένη Μπουμπούλη, Κωνσταντίνα Μπουμπούλη, Αθανασία Νικολάου Μπουμπούλη και τραυματίζουν βαριά τους Νώντα Μπουμπούλη και Νίκο Μπουμπούλη.

• Δολοφονία του ΕΠΟΝίτη Κώστα Κάτση, από την ομάδα Μαυρομάτη.

Μαχαιρά

Επικεφαλής των παρακρατικών ομάδων εδώ είναι ο σταθμάρχης χωροφυλακής Αθανάσιος Καπελάρης. 

• Βασανίζεται δύο φορές ο Σταύρος Τσίντζος στο υπόγειο του σπιτιού του Χαρ. Γκόλφη.

• Δολοφονία του Σταύρου Τσίντζου στην περιοχή ο «λάκκος του Μαλλιάρη».

• Ιούνιος 1946: Δολοφονία του Μανδηλά.

• Δολοφονείται ο Γιώργος Πλιάτσικας. Οι παρακρατικοί τον έκαψαν ζωντανό.

• Δολοφνία του Γιώργου Κορδέλη με βασανιστήρια.

• Βασανισμό του μέλους του ΚΚΕ Αγρινίου Στέφανου Κομπλίτση.

• Κουρεύουν τις αγωνίστριες Ειρήνη Μακρυπίδη, Μαριγούλα Μακρυπίδη, Μαρία Γεροθεοδώρου και Ειρήνη Κουτρουμάνου.

Χρυσοβίτσα

Επικεφαλής των παρακρατικών ομάδων εδώ είναι οι Γιάννης Κώτσης και Γιάννης Χρυσιώτης. Μέλος της ομάδας είναι ο Οδυσσέας Παπαδημητρίου.

• Κουρεύονται οι αδελφές Χάιδω και Αναστασία Τσόμπου με την αιτιολογία ότι ήταν πρώτες ξαδέλφες του καπετάνιου του εφεδριού ΕΛΑΣ Λεωνίδα Τσόμπου.

• Δολοφονία του αγωνιστή Μιχάλη Κουτρουμάνου με βασανιστήρια.

• Κουρεύονται οι: Γεωργούλα Κατσιγιάννη, Σταθούλα (σύζυγος του Γιάννη Σώλου) και η Ελένη Νικ. Παπαδημητρίου.

• 7/7/1945: Δολοφονία από τον Οδυσσέα Παπαδημητρίου του αγωνιστή του ΕΛΑΣ Γεάσιμου Κατσιγιάνη στη θέση «Γουρνοκαλύβα».

• Καταστροφή των αχλαδιών που είχε μπολιάσει η ΕΠΟΝ για να αποδίδουν καρπό στους αγρότες στον κάμπο της Χρυσοβίτσας.

Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα)

Επικεφαλής των παρακρατικών ομάδων εδώ είναι το στέλεχος του ΕΔΕΣ Βέρης

• Δολοφονία με καδρόνια του Δημήτρη Σαλτού.

• 27/3/1946: Δολοφονία του Δημήτρη Λιάκα.

• 25/6/1946: Απόσπασμα χωροφυλάκων της Κατούνας και μέλη της Χ με επικεφαλής τον Καρβελά καίνε και λεηλατούν τα σπίτια των οικογενειών Γ. Μούρτου και Σαλτού. Απαγάγουν επίσης τις οικογένειες του Στάθη Λιάκα και του Λιοντάκη.

• 19/12/1946: Δολοφονία του Φώτη Λάσκαρη.

• 18/10/1947: Δολοφονία του Ηλία Γιάννη Σιδέρα.

Βασιλόπουλο

• 27-28/3/1946: Δολοφονία του Νίκανδρου Καταγή και του Γιάννη Τέγα μέσα στο σπίτι τους.

Αστακός

Επικεφαλής των παρακρατικών ομάδων εδώ είναι ο Γιάννης Κοράκης και ο Απόστολος Παπαδημητρίου.

• 16/4/1946: Δολοφονείται με ρόπαλα και πέτρες ο αγωνιστής του ΕΛΑΣ Νίκος Καραμπέρης.

Αγράμπελο

Ομάδα παρακρατικών με μέλη τους: Μπούση, Νταγιάντα, Μ. Λαινάς «Κωτσάκης», Γιώργος Κατσαρός και Πάνος Καμπέρης.

• Βιασμός της γυναίκας του ΕΛΑΣίτη αγωνιστή Νικόλα Κωτσέλη. Αυτουργοί οι Μπούσης και Νταγιάντας.

• Δολοφονία του Νικόλα Κωτσέλη.

• Δολοφονία με βασανιστήρια του αγωιστή Κώστα Ναυσίκα Νταγιάντα.

• Δολοφονία του Σπύρου Σταμούλη.

Κανδήλα

Επικεφαλής των παρακρατικών ομάδων εδώ είναι το στέλεχος του ΕΔΕΣ Βέρης.

• Αύγουστος 1946: Δολοφονία με βασανιστήρια του Λαμπράκη Λήλα.

Κατοχή

Ομάδα παρακρατικών με μέλη τους: Δημήτρη Λουκά «Μαλιάγκας»

• Δολοφονία του ΕΛΑΣίτη Γεράσιμου Βινιεράτου από τον Δημ. Λουκά.

Γούρια

Ομάδα παρακρατικών με μέλη τους: Γιώργο Κοντή από την Χρυσοβίτσα

• 5/5/1945: Δολοφονία του καπετάνιου του ΕΛΑΝ Γιάννη Χριστοδούλου «Φρίξος», από τον Γιώργο Κοντή.

• Δολοφονία του αγωνιστή Νίκου Αρσένη.

Πεντάλοφος

Ομάδα παρακρατικών της Οργάνωσης Χ με μέλη τους: Χ. Μίχα Πιτσινέλη, Γιώργο Τσούκα, Χρήστο Πετρονικολό, Γεράσιμο Μπίκα, Γιώργος Καραίσκος «Κάπρος».

• 25/9/1945: Δολοφονία με πολύωρα βασανιστήρια τον Γιώργο Παν. Κορδόση.

• Ξυλοδαρμός του δεξιού Γιώργου Πετρονικολού γιατί περιέθαλψε έναν αγωνιστή του ΕΛΑΣ.

• Κουρεύεται η Μαρία Καλαμάτα.

• Βιάζεται η 20χρονη Βασιλική Μίρα. Ένας από τους βιαστές είναι ο Γιώργος Καραίσκος «Κάπρος».

• Βιάζεται η 15χρονη Παρασκευή Αλεξοπούλου. Ένας από τους βιαστές είναι ο Γιώργος Καραίσκος «Κάπρος».

• Βιάζεται η σύζυγος του Ξενοφώντα Μωραίτη. Ένας από τους βιαστές είναι ο Γιώργος Καραίσκος «Κάπρος».

• Βασανισμός του Χρήστου Καραπάνου.