O Nίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου - Μέρος 1ο

Πολλά είναι αυτά που έχουν ειπωθεί, γραφεί και υποτεθεί για την περίοδο που γ.γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης βρέθηκε φυλακισμένος της Ναζιστικής Γερμανίας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου. 

Στο άρθρο μας αυτό θα εξετάσουμε τα ντοκουμέντα που προκύπτουν από την περίοδο εκείνη και θα επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε τη δράση του εκεί.

Με την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων και την εκ μέρους τους ανάληψη της διοίκησης των φυλακών ο Ζαχαριάδης και εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι παραδόθηκαν στη γερμανική Γκεστάπο στις 27 Απριλίου. Ο Ζαχαριάδης έχοντας ταυτοποιηθεί ως γ.γ. του ΚΚΕ, μεταφέρθηκε αρχικά στο Τατόι και από εκεί αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη, στο Βελιγράδι και τέλος στη Βιέννη στις φυλακές "Λέζελ". Έξι μήνες αργότερα, στις 30 Νοεμβρίου του 1941 μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, όπου έμεινε κρατούμενος μέχρι τη λήξη του πολέμου, τον Μάιο του 1945. Μετά από ιατρικές φροντίδες γύρισε στην Ελλάδα στις 29 Μαΐου του 1945.

Στα πλαίσια της δεξιάς στροφής του ΚΚΕ που εκφράστηκε στην 6η Ολομέλεια και η οποία ακολούθησε τη δεξιά στροφή του ΚΚΣΕ (20ο Συνέδριο), ο Νίκος Ζαχαριάδης ως υπέρμαχος των ορθών μαρξιστικών θέσεων και πρακτικών κατηγορήθηκε βάναυσα για συνεργασία με τους Ναζί. Ο Ζαχαριάδης κατηγορήθηκε όχι μόνο από την αστική τάξη και τους εκφραστές της, αλλά και από τους πολιτικούς του αντιπάλους και για συνεργάτης των Γερμανών (υποτίθεται ότι λειτουργούσε ως κάπο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης), και μάλιστα ως αποδεικτικό στοιχείο χρησιμοποιήθηκε και το πλαστογραφημένο γράμμα του συγκρατούμενού του Κοσμά Τζίφου.

Ας δούμε όμως αρχικά σε τι συνθήκες κρατήθηκε ο Νίκος Ζαχαριάδης.

Στο στρατόπεδο Νταχάου αυτό οι ναζιστικές αρχές συγκέντρωναν και βασάνιζαν, αρχικά  αντιστασιακούς και κομμουνιστές Γερμανούς και αργότερα αιχμαλώτους κάθε ηλικίας, Εβραίους και διάφορες άλλες πληθυσμιακές ομάδες ή μειονότητες από τις χώρες που καταλάμβαναν. Το Νταχάου και τα "θυγατρικά" του στρατόπεδα χρησιμοποιήθηκαν αρχικά κυρίως για τον εγκλεισμό και την ανάκριση πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος και δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης με την έννοια που υπήρξε το Άουσβιτς. 

Αν και το Νταχάου δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης, καταγράφηκαν 31.000 θάνατοι κρατουμένων, κύρια λόγω των πολύ κακών συνθηκών διαβίωσης αλλά και εκτελέσεων από δεσμοφύλακες. Δεν είναι, επίσης, καταγεγραμμένα όλα τα θύματα των ιατρικών πειραμάτων που εκτελούνταν εκεί με προϊστάμενο το Δρα Sigmund Rascher, μέλος των Waffen-SS (Ενόπλων SS), που έκανε έρευνες για λογαριασμό της πολεμικής αεροπορίας. 

Προς το τέλος του πολέμου, οι συνθήκες διαβίωσης χειροτέρευσαν σημαντικά, καθώς δεν υπήρχαν και τα σχετικά εφόδια, ενώ οι Ναζί μετέφεραν εκεί συνεχώς κρατούμενους από τα στρατόπεδα που βρίσκονταν σε κατεχόμενες χώρες, φοβούμενοι είτε την απελευθέρωση είτε τη δραπέτευσή τους. Οι συνθήκες υγιεινής ήταν ανύπαρκτες, με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 15.000 ατόμων την περίοδο αυτή, ενώ συνεχίζονταν και οι εκτελέσεις αιχμαλώτων πολέμου από αποσπάσματα.

Όπως εύκολα ένας αντικειμενικός παρατηρητής μπορεί να καταλάβει το στρατόπεδο Νταχάου υπήρξε, όπως και τα άλλα, μια επίγεια κόλαση.

Κατά τη διάρκεια της 7ης Ολομέλειας του ΚΚΕ στις 9 έως 13 Απριλίου 1964, εξετάστηκε το ζήτημα της παραμονής του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου και στην Γκεστάπο Βιέννης μετά από εκθέσεις που τον κατηγορούσαν για συνεργασία με τον εχθρό. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης ζήτησε να εξετασθούν διεξοδικά οι καταγγελίες και να εξαχθεί εμπεριστατωμένο πόρισμα από την ολομέλεια. 

Ας δούμε τι γράφονταν τότε για τον Νίκο Ζαχαριάδη

Η 7η Ολομέλεια διατύπωσε την άποψη ότι ο Ζαχαριάδης στο Νταχάου "Διατύπωσε και διέδιδε διάφορες θεωρίες αντίθετες με τη γενική γραμμή του αντιφασιστικού αγώνα που διεξήγαγαν οι υποδουλωμένοι κάτω από το χιτλερικό ζυγό λαοί της Ευρώπης, προπαγάνδιζε τυχοδιωκτικές και προβοκατόρικες ενέργειες."

Έγινε επίσης προσπάθεια να τεκμηριωθούν οι ισχυρισμοί αυτοί με αναφορά σε προφορικές μαρτυρίες από συγκρατούμενους Γερμανούς και Αυστριακούς συντρόφους.

Αναφέρεται επίσης μαρτυρία Αυστριακού συντρόφου που αναφέρει: " Ο Ζαχαριάδης ήταν της γνώμης ότι πρέπει ανάμεσα στους κρατούμενους να καλλιεργήσουμε την αντίληψη ότι η χιτλερική Γερμανία είναι απλώς ένας αδύνατος και δευτερεύον αντίπαλος και ότι ο κύριος εχθρός είναι ο αγγλικός ιμπεριαλισμός. (...) Επίσης ο Ζαχαριάδης έλεγε ότι υπερτιμούμε το γερμανικό φασισμό, ότι είναι αδύναμος και ότι αρκούσε μια ώθηση για να εξαπολύσουμε την προλεταριακή επανάσταση στη Γερμανία. Το συμπέρασμα του από την άποψη αυτή είναι ότι θα μπορούσε να εξαπολυθεί μια εξέγερση των κρατουμένων του Νταχάου, και για αυτό καθήκον της μυστικής καθοδήγησης του στρατοπέδου ήταν να οργανώσει και να εξαπολύσει αυτή την εξέγερση."

Σύμφωνα πάντα με την ίδια επιστολή- μαρτυρία η θέση αυτή θεωρήθηκε προβοκατόρικη και οπορτουνιστική και ο Ζαχαριάδης τοποθετήθηκε σε άλλη ομάδα δουλειάς που "δεν θα μπορούσε να κάνει ζημιά".

Στο πόρισμα της 7ης Ολομέλειας, ο Ζαχαριάδης κατηγορείται επίσης και για κάποια επιστολή την οποία υποτίθεται πως έστειλε στην Ασφάλεια της Ελλάδας από το Νταχάου για να πολεμήσει το ΚΚΕ και τη Σοβιετική Ένωση, στην οποία βέβαια ο Ζαχαριάδης προβάλλονταν ως ξεκάθαρα εχθρικό και διαλυτικό στοιχείο. 

Πέρα από αυτά και έως σήμερα, υπάρχουν συγκεκριμένοι συγγραφείς- αγωνιστές της εποχής που στηλιτεύουν το Νίκο Ζαχαριάδη και τον κατηγορούν για τη στάση του στο Νταχάου. 

Μια άποψη προέρχεται από τον Σταύρο Αβδούλο, και το βιβλίο του Νίκος Ζαχαριάδης:

"ο Αρχηγός μας όταν γύρισε από το Νταχάου μετά από μια τετράχρονη κράτηση σ’ αυτό το άντρο των SS ήταν υγιέστατος και καλοθρεμμένος λες και επέστρεψε από την εξοχή. Κανένα σημάδι ταλαιπωρίας» (σελ.292)., «εύλογα δημιουργεί πολλές υποψίες για φιλικές σχέσεις του κρατουμένου με τους δεσμοφύλακές και για πολλά άλλα… αυτή η ανοχή τους γεννά πολλά ερωτηματικά (σελ 290)."

Μια δεύτερη, που προχωρά σε πιο ακραίες θέσεις, προέρχεται από τα κείμενα της Έλλης Παπά, που δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό της: 

"Δεν μπορώ να πω αν ήταν πράκτορας ή όχι ο Ζαχαριάδης. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως, αν ένας πράκτορας είχε καταλάβει τη θέση του γενικού γραμματέα του Κόμματος, τι περισσότερο θα έπραττε για να συντρίψει το κίνημα;".

Συνεχίζεται..

Φωτογραφίες

Η ταυτότητα του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου

Φωτογραφία του Νίκου Ζαχαριάδη από τη Γκεστάπο Βιέννης.