Περίπατοι Ιστορίας - Μέρος 1ο

Ο Κόκκινος Φάκελος σας παρουσιάζει μια μικρή διαδικτυακή ξενάγηση στους δρόμους και τις γειτονιές της σύγχρονης Αθήνας και του Πειραιά και τα γεγονότα της ιστορίας της Κατοχής που έλαβαν χώρα σε αυτές. Ελπίζουμε με το άρθρο μας να δείτε την Αθήνα και με ένα διαφορετικό τρόπο.

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

Οδός Μέρλιν 6: Αρχηγείο της Γκεστάπο και των SS. Εκεί γίνονταν οι ανακρίσεις και τα βασανιστήρια των κρατουμένων πριν αυτοί οδηγηθούν για τις φυλακές και τους τόπους εκτελέσεων. Μια από τις πολλές αγωνίστριες που βασανίστηκε μέχρι θανάτου εκεί, υπήρξε η γνωστή κομμουνίστρια Ηλέκτρα Αποστόλου.

Τότε 

Σήμερα

Κοραή 4: Εκεί στεγάζονταν τα κρατητήρια της Γκεστάπο και μετά την απελευθέρωση μέχρι το Δεκέμβριο του 1944, στεγάζονταν τα κεντρικά γραφεία του ΕΑΜ Αθήνας. Τα υπόγεια του κτιρίου έχουν χαρακτηριστεί ως μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και είναι επισκέψιμα ως "χώρος ιστορικής μνήμης 1941 - 1944". Οι τοίχοι και οι πόρτες τους αποκαλύπτουν μηνύματα ανθρώπων κάθε ηλικίας που κρατήθηκαν εκεί πριν μεταφερθούν σε φυλακές, στρατοδικεία, στρατόπεδα συγκέντρωσης ή τόπους εκτελέσεων.

Το 1944

Σήμερα

 Οδός Πανεπιστημίου: Εδώ μπορείτε να βρείτε πλακέτα τιμής αφιερωμένη στην Κούλα Λίλη, τον Θωμά Χατζηθωμά και την Παναγιώτα Σταθοπούλου που έφραξαν με τα στήθη τους το γερμανικό τανκ σε μεγάλο συλλαλητήριο της Αθήνας τις 22 Ιουλίου του 1943 ενάντια στην κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών στη Μακεδονία.

Η πλακέτα

Άγαλμα Κολοκοτρώνη: Στο κτίριο της οδού Σταδίου ακριβώς δίπλα στεγάζονταν η κεντρική υπηρεσία της Τηλεφωνικής Εταιρείας. Στις 12 Απριλίου του 1942, οι υπάλληλοί της, από κοινού με τους συναδέλφους τους στα τηλεγραφεία και τα ταχυδρομεία (οι λεγόμενοι τριατατικοί υπάλληλοι), πρωτοστάτησαν στην απεργία των δημοσίων υπαλλήλων, την πρώτη απεργία κατά την περίοδο της Κατοχής. 

Σήμερα

Θησείο: Στην περιοχή του Θησείου, κατά τα Δεκεμβριανά, ο ΕΛΑΣ Αθήνας και οι δυνάμεις της ΕΠΟΝ έδωσαν σκληρές μάχες ενάντια σε Ταγματασφαλίτες και μέλη της Οργάνωσης Χ, συντρίβοντας τους. Έως και σήμερα στο λόφο του Φιλοπάππου και στα πέριξ μπορείτε να βρείτε τυχαία σφαίρες και κάλυκες από τότε.

Σήμερα

Σήμερα

Κάλυκας και βλήμα περιστρόφου που βρέθηκαν στο λόφο του Φιλοπάππου. (Αρχείο Συγγραφέα)

Ακρόπολη - Παρθενώνας: Εδώ οι Μανώλης Γλέζος και Λάκης Σάντας κατέβασαν στις 30 Μαΐου του 1941 την ναζιστική σημαία από τον ιστό της. Ήταν μια από τις πρώτες πράξεις αντίστασης ενάντια στον κατακτητή. Κατά τα Δεκεμβριανά, την Ακρόπολη κατέλαβαν Βρετανοί κομάντος και έστησαν πολυβόλα με τα οποία έβαλαν κατά των παρακείμενων δρόμων που δίνονταν σκληρές μάχες από τον ΕΛΑΣ.

Σήμερα

Βρετανός κομάντο βάλει κατά την οδό Μακρυγιάννη

Βρετανοί κομάντος με πολυβόλο

Παλαιό Πολυτεχνείο (Στουρνάρη και Πατησίων): Εδώ στις 5 και 6 Δεκεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ έδωσε σκληρή μάχη με δυνάμεις της Ασφάλειας Αθηνών προκαλώντας τους πολλές απώλειες.

Σήμερα

Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας: Στις 22 Δεκέμβρη του 1942, έλαβε χώρα στις οδούς αυτές η μεγάλη παμφοιτητική διαδήλωση που πνίγηκε στο αίμα από τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές. Επίσης, το 1943 εδώ έγινε η μεγάλη διαδήλωση, οργανωμένη από το ΕΑΜ, κατά της πολιτικής επιστράτευσης.

Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας, η μεγάλη πορεία του 1943

Μεθώνης και Ζωσιμάδων: Στο γωνιακό παλιό σχολείο της γειτονιάς στεγάζονταν το κεντρικό αρχηγείο του ΕΛΑΣ Εξαρχείων.

Σήμερα

Ναυαρίνου και Μαυρομιχάλη: Από τις 31 Δεκεμβρίου 1944 έως και τις 2 Γενάρη 1945 εδώ δίνονταν μάχες ανάμεσα στον ΕΛΑΣ Εξαρχείων και μικτές δυνάμεις Βρετανών, Ταγματασφαλιτών και Χωροφυλάκων.

Σήμερα

Πλατεία Κοραή (Μέγαρο Εθνικής Ασφαλιστικής): Εδώ βρίσκονταν τα γραφεία και η βάση της ιταλικής Κομαντατούρ. Εδώ επίσης στεγάζονταν και διάφορες υπηρεσίες των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων.

Σήμερα

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Κατά τα Δεκεμβριανά, αλλά και κατά τα πρώτα χρόνια του Εμφυλίου, οι βρετανικές αρχικά και οι κρατικές έπειτα δυνάμεις, χρησιμοποιούσαν τα υπόγεια του κτιρίου ως φυλακή πολιτικών κρατουμένων. Εκατοντάδες κομμουνιστές, αγωνιστές και δημοκρατικοί πολίτες κρατήθηκαν εδώ για να σταλούν σε τόπους εξορίας, φυλακές και εκτελεστικά αποσπάσματα. 

Σήμερα

Εθνικός Κήπος: Γύρω από τους περιβάλλοντες δρόμους δόθηκαν σκληρές μάχες κατά τα Δεκεμβριανά ανάμεσα σε δυνάμεις του ΕΛΑΣ Αθήνας και τις βρετανικές δυνάμεις και τη Χωροφυλακή. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι μέσα στον κήπο βρίσκονται ακόμα θαμμένοι δεκάδες αγωνιστές του ΕΛΑΣ που σκοτώθηκαν στις μάχες. Έως σήμερα ποτέ δεν έχει διερευνηθεί ο χώρος ταφής τους. 

Σήμερα

Ερατοσθένους - Άγιος Σπυρίδωνας Παγκρατίου: Στο σημερινό υπό κατασκευή Μουσείο  Σύγχρονης Τέχνης του ιδρύματος Γουλανδρή, στεγάζονταν κατά το 1944 η έδρα των Ταγμάτων Ασφαλείας. Στα υπόγειά του βασανίστηκαν φρικτά και δολοφονήθηκαν εκατοντάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. 

Σήμερα

Προσφυγικά Αλεξάνδρας - Το σπίτι της ΕΠΟΝ: Εδώ στις 23 Φλεβάρη 1943, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ). Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εντάχθηκε και στον ΕΛΑΣ. 

Σήμερα

Λεωφόρος Αμαλίας: Ορισμένα σπίτια της λεωφόρου φέρουν ακόμα τα σημάδια από τις σφαίρες οπλοπολυβόλων που έγιναν σε μάχες των Δεκεμβριανών. Γνωρίζουμε από μαρτυρία, ότι μέσα στο κτίριο και στο εικονιζόμενο παράθυρο βρίσκονταν ο αντάρτης του ΕΛΑΣ Σέργιος Σκουρτέλης. Οι σφαίρες τον πέτυχαν στην κοιλιακή χώρα αλλά επέζησε του τραύματός του, μόνο και μόνο για να εξοριστεί αργότερα στην Μακρόνησο.

Σήμερα

Σήμερα

Γκάζι: Στην περιοχή του λεγόμενου "Γκαζιού" δόθηκαν μεγάλες και αιματηρές μάχες ανάμεσα σε Βρετανούς κομάντος και άνδρες του ΕΛΑΣ Αθήνας. Η περιοχή πέρασε για ένα διάστημα στον έλεγχο του ΕΛΑΣ, αλλά αργότερα καταλήφθηκε ξανά από βρετανικές δυνάμεις. 

Σήμερα

Βρετανική περίπολος κατά τα Δεκεμβριανά (1944)

Νοσοκομείο «Σωτηρία»: Τον Απρίλιο του 1943, ο ΕΛΑΣ οργάνωσε την απόδραση 56 κομμουνιστών κρατουμένων από το «Σωτηρία» και τους φυγάδευσε στο βουνό. Κατά τα Δεκεμβριανά το νοσοκομείο καταλήφθηκε από τον ΕΛΑΣ Αθήνας και χρησιμοποιήθηκε για μικρό διάστημα ως νοσοκομείο των ανταρτών. Το νοσοκομείο επίσης χρησιμοποιούνταν και ως χώρος εκτελέσεων κατά την περίοδο 1941 -1952. Σήμερα στον χώρο  έχει στηθεί μνημείο με τα ονόματα εκτελεσθέντων αγωνιστών. 

Σήμερα

Συμβολή  οδών Κηφισίας και Αλεξάνδρας: Στο γωνιακό καφενείο «Λουξ» που υπήρχε εκεί το 1941, υπογράφηκε το πρωτόκολλο παράδοσης της Αθήνας στους ναζί κατακτητές. Η χώρα παραδόθηκε από τον στρατηγό Καβράκο, τον νομάρχη Αττικοβοιωτίας Πεζόπουλο, τον δήμαρχο Αθήνας Αμβρόσιο Πλυτά και τον δήμαρχο Πειραιά Μιχάλη Μανούσκο. Η ημερομηνία ήταν 21 Απριλίου 1941. 

Χημείο (Σόλωνος και Μαυρομιχάλη): Στις 30 Μάη 1944, την ώρα του συσσιτίου των φοιτητών μια ομάδα ΕΠΟΝιτών φτάνει για να τους ενημερώσει με το «χωνί» για τη συμφωνία του Λιβάνου που είχε υπογραφεί λίγες μέρες πριν. Όταν οι ΕΠΟΝίτες γίνονται αντιληπτοί από μια ομάδα Χιτών, αυτοί ειδοποιούν την κατοχική αστυνομία και ξεκινά συμπλοκή στην οποία πέφτει νεκρός ο ΕΠΟΝίτης φοιτητής Φαίδωνας Αντωνόπουλος.

Σήμερα

Οδοί Ζαΐμη και Τοσίτσα: Στις 22 Δεκέμβρη 1942 καταλήγει εδώ η πρώτη μεγάλη διαδήλωση κατά της ναζιστικής κατοχής. Από την Τοσίτσα κατεβαίνει ιταλικό τζιπ με σκοπό να διαλύσει τη συγκέντρωση και σκοτώνει τον Μήτσο Κωνσταντινίδη.

Σήμερα

Οδοί Θεμιστοκλέους και Γαμβέτα: Το κτίριο όπου, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, φτιάχτηκαν Φυλακές Γυναικών, κλείστηκαν δεκάδες κομμουνίστριες και αγωνίστριες του ΕΑΜ. Υπουργός της κυβέρνησης Βούλγαρη είχε δηλώσει ότι συνολικά στις φυλακές της χώρας βρίσκονταν εκείνη την περίοδο περίπου 80.000 άτομα.

Σήμερα