Ποδοσφαιρικοί αγώνες αξιοπρέπειας και θανάτου

Η αρχή του αγώνα της Flakelf με τη Στάρτ

Το ματωμένο καλοκαίρι του 1941, η Ευρώπη έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στις φλόγες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.Οι ναζιστικές δυνάμεις του Χίτλερ προελαύνουν και το Σεπτέμβριο της ίδια χρονιάς καταλαμβάνουν ένα σημαντικό κέντρο της Σοβιετικής Ένωσης: την πόλη του Κιέβου.

Ακολουθώντας την παλιά ρωμαϊκή τακτική του άρτου και των θεαμάτων, το ναζιστικό καθεστώς επιχειρούσε να χρησιμοποιεί το ποδόσφαιρο ως μέσον χειραγώγησης και ταυτόχρονα να αυτοπροβάλλεται. Η προβολή βέβαια της αρίας φυλής ως επικυρίαρχης των άλλων περνούσε μέσα και από την επικράτησή της στον αθλητικό χώρο. Έτσι και στο ποδόσφαιρο, όπως και παλαιότερα και στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου, η ναζιστική Γερμανία επιθυμούσε να κερδίζει... Με κάθε μέσο και κάθε κόστος...

Το καλοκαίρι του 1942 κι ενώ η Ουκρανία τελούσε υπό ναζιστική κατοχή, οι ποδοσφαιριστές της Ντιναμό εργάζονταν σε ένα αρτοποιείο του Κιέβου. Στον ελεύθερο χρόνο τους έπαιζαν ερασιτεχνικά μόνο ποδόσφαιρο. Οι γερμανικές αρχές εντόπισαν τους παίκτες και τους ζήτησαν να δημιουργήσουν μια «Μικτή Κιέβου», ώστε να δίνουν ματς εναντίον μικτών ομάδων των γερμανικών στρατιωτικών μονάδων, προς χάρην της ενίσχυσης του ηθικού τους.

Ανάμεσα σε υποσχέσεις και απειλές, η «Μικτή Κιέβου» δημιουργήθηκε τελικά και ονομάστηκε Σταρτ Κιέβου. Δημιουργήθηκε αρχικά από οκτώ παλαιούς ποδοσφαιριστές της Ντιναμό:

Τρούσεβιτς

Σβιριντόφσκι

Κορότκιχ

Κλιμένκο

Τιούτσεφ

Πούτιστιν

Κουζμένκο

Χοντσαρένκο

Καθώς και τρεις παλαιούς ποδοσφαιριστές της Λοκομοτίβ Κιέβου:

Μπαλάκιν 

Σουκάρεφ

Μέλνικ

Η Στάρτ όμως σύντομα ξέφυγε του ελέγχου των Γερμανών. Αρχικά νίκησε σειρά μικτών ομάδων σε ποδοσφαιρικούς αγώνες. Οι ομάδες προέρχονταν από τις εφεδρείες και τα μάχιμα τμήματα της Βερμαχτ και θεωρούνταν αθλητικά ως εξαιρετικής ποιότητας αθλητές. Στις 17 Ιουλίου 1942, οι Γερμανοί δημιούργησαν την πιο δυνατή ομάδα που μπορούσαν μέσα από το στράτευμά τους ,αλλά η Σταρτ την συνέτριψε κυριολεκτικά στο γκαζόν με 6-0. 

Ακολούθησε η μια και μοναδική ήττα της Σταρτ από μια ομάδα Ούγγρων αιχμαλώτων των Γερμανών.

Παράλληλα, οι γερμανικές αρχές ξεκίνησαν να προσεγγίζουν τους παίκτες της Σταρτ, προσπαθώντας να τους αποσπάσουν στις δικές τους μικτές ομάδες και να "σπάσουν" την ακατανίκητη ομάδα των υποτελών τους.

Πρώτος ο τερματοφύλακας της Ντιναμό, Νικολάι Τρούσεβιτς, αρνήθηκε στο αφεντικό του να μετακινηθεί σε γερμανική ομάδα.Η ιδεολογία του και η αγάπη για την πατρίδα δεν του επέτρεπε να γίνει έρμαιο στα χέρια των Ναζί.

Ο τερματοφύλακας δεν πειθόταν στις προτροπές του φιλογερμανού αφεντικού του, Γκέοργκ Σβετσόφ, να αλλάξει ομάδα και να γίνει μέλος της φιλογερμανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Ρουχ, που είχε συγκροτηθεί. Γνώριζε ότι το αφεντικό του στο φούρνο ήταν πιστός συνεργάτης των Ναζί, ένας υποτακτικός που βάζει το προσωπικό του συμφέρον πάνω από οτιδήποτε άλλο, ακόμα κι από την ίδια του τη χώρα και το λαό της.

Οι Γερμανοί όμως δεν ήταν διατεθειμένοι να χάνουν άλλο στο γήπεδο. Το ίδιο καλοκαίρι κάλεσαν την μάδα της Λουφτβάφε, την Flakelf, για να αντιμετωπίσει τη Σταρτ. Το ματς ορίστηκε για την 6η Αυγούστου και σύντομα οι εφημερίδες και τα ραδιόφωνα γέμισαν με σχετικές ανακοινώσεις. 

Αφίσα που διαφημίζει τον αγώνα της 6ης/8

Στο γήπεδο, η Σταρτ συνέτριψε κυριολεκτικά τη γερμανική Flakelf με 5-1 και οι εφημερίδες δεν έγραψαν τίποτα γι’ αυτό.

Το ματς αυτό αποκλήθηκε "Ματς του Θανάτου", γιατί με την λήξη του, οι παίκτες της Σταρτ μπήκαν στο στόχαστρο της Γκεστάπο.

Σύντομα οι ναζιστικές αρχές οργάνωσαν και μια ρεβάνς για να περισώσουν την εικόνα τους. Στις 9 Αυγούστου, οι δύο ομάδες θα αγωνίζονταν και πάλι στο ίδιο γήπεδο. Οι γερμανικές αρχές αυτή τη φορά αποφασίζουν να "στήσουν" τον αγώνα. 

Πριν από το ματς, ένας αξιωματικός με τη στολή των S.S. επισκέπτεται τα αποδυτήρια της Σταρτ για να μεταφέρει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στους ποδοσφαιριστές: «Είμαι ο διαιτητής του σημερινού αγώνα. Ξέρω ότι είστε μια πολύ καλή ομάδα. Σας παρακαλώ ακολουθήστε τους κανόνες, μην παραβείτε κανέναν, και πριν την έναρξη χαιρετίστε τους αντιπάλους σας με τον τρόπο το δικό μας». «Ή θα χάσετε ή θα πεθάνετε».

Στο χαιρετισμό των ομάδων, οι Ουκρανοί παίκτες της Σταρτ αντί για “Hail Hitler” βροντοφώναξαν “Fizcult Hura”, τον αντίστοιχο σοβιετικό αθλητικό χαιρετισμό, που σημαίνει "Αθλητισμός - Κουλτούρα Ζήτω" . Έτσι οι γερμανικές αρχές αντιλήφθηκαν ότι οι Ουκρανοί ποδοσφαιριστές δεν ήταν του χεριού τους. 

Στην ηθική και αθλητική υπεροχή των σοβιετικών αθλητών, οι Γερμανοί αντιπαρέταξαν απειλές και αντιαθλητικά μαρκαρίσματα, με τον τερματοφύλακα Τρούσεβιτς να μένει αναίσθητος για μερικά λεπτά μετά από ένα χτύπημα εκτός φάσης από έναν Γερμανό επιθετικό. Το θεαματικό γκολ του Κουζμένκο λίγο πριν τη λήξη του ημιχρόνου, τάραξε τα γερμανικά δίχτυα και έδωσε αέρα υπεροχής στη Σταρτ, η οποία και πήγε στα αποδυτήρια κερδίζοντας με 3-1 στο ημίχρονο.

Αφίσα που διαφημίζει τον αγώνα της 9ης/8 

Στο ημίχρονο οι αθλητές της Σταρτ δέχθηκαν δεύτερη γερμανική επίσκεψη, αυτή τη φορά από έναν άλλο αξιωματικό των SS παρέα με τον προδότη και συνεργάτη των κατακτητών, Γκέοργκ Σβετσόφ. Ο Σβετσόφ πρότεινε στον τερματοφύλακα Τρούσεβιτς να χάσουν το παιχνίδι, και ο Γερμανός αξιωματικός τους επεσήμανε να σκεφτούν τις ραγδαίες συνέπειες που θα δέχονταν σε περίπτωση που κέρδιζαν.

Το δεύτερο ημίχρονο συνεχίστηκε στο ίδιο κλίμα. Οι Γερμανοί σκόραραν δύο ακόμα γκολ και το ίδιο και οι παίκτες της Σταρτ. Ωστόσο προς το τέλος του αγώνα συνέβη το αδιανόητο: Ο αμυντικός της Σταρτ Αλεξέι Κλιμένκο πήρε τη μπάλα από πάσα και αφού πέρασε όλη τη γερμανική άμυνα και τον τερματοφύλακα με εξαιρετικές προσποιήσεις, έφτασε μέχρι τη γραμμή του τέρματος, κοντοστάθηκε και σούταρε την μπάλα ξανά προς το κέντρο, καταντροπιάζοντας τους Γερμανούς. Εκεί, και πριν συμπληρωθούν 90 λεπτά αγώνα, ο διαιτητής σφύριξε τη λήξη. 

Εκεί κρίθηκε η μοίρα των ποδοσφαιριστών της Σταρτ και κέρδισε η αξιοπρέπεια τον θάνατο.

Σταδιακά μετά τις 9 Αυγούστου, οι ποδοσφαιριστές της Σταρτ συλλαμβάνονταν ένας-ένας για ανάκριση από τη Γκεστάπο, κατηγορούμενοι ψευδώς ότι συνεργάζονταν με τη Σοβιετική αστυνομία. 

Σε ένα νέο αγώνα, οι σοβιετικοί νίκησαν ξανά  τη γερμανική Rukh με 8-0 και τελικά, στις 16 Αυγούστου 1942  οι ναζιστικές αρχές διέταξαν την οριστική διάλυση της Σταρτ. 

Η μοίρα των παικτών της Σταρτ

Τις μέρες που ακολούθησαν του τελευταίου αγώνα της Στάρτ, η Γκεστάπο συνέλαβε τους καλύτερους παίκτες της Σταρτ. Οι Κορότκιχ, Κουζμένκο, Κλιμένκο και Τρούσεβιτς, όλοι εργάτες και αθλητές (σε αντίθεση με τους Γερμανούς επαγγελματίες ποδοσφαιριστές), οδηγήθηκαν στα μπουντρούμια της Γκεστάπο. Ο Κορότκιχ, πέθανε στα χέρια των δημίων του μετά από πολύωρα βασανιστήρια, ενώ οι τρεις άλλοι σύντροφοί του βασανίστηκαν και στάλθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Siretz. 

Αργότερα, οι Σβιριντόφσκι, Μπαλάκιν και Σουκάρεφ, οδηγήθηκαν κι αυτοί στη Γκεστάπο και αφού βασανίστηκαν στάλθηκαν στο Siretz. 

Οι Κουζμένκο, Κλιμένκο και Τρούσεβιτς βρήκαν το θάνατο στο απόσπασμα του στρατοπέδου τον Φεβρουάριο του 1942, όμως οι Σβιριντόφσκι, Μπαλάκιν και Σουκάρεφ, απέδρασαν με τη βοήθεια ομάδων κομμουνιστών κρατουμένων του στρατοπέδου και πέρασαν σε αντάρτικα τμήματα της περιοχής. 

Σύγχρονα

Η ιστορία των σοβιετικών εργατών/αθλητών της Σταρτ μεταφέρθηκε σε μια ταινία ίσων αποστάσεων με τον Σιλβέστερ Σταλόνε στο ρόλο του Τρούσεβιτς. Η ταινία ονομάζεται Escape to Victory και την σκηνοθέτησε το 1981 ο John Huston.

Φωτογραφίες