Νεστόριο το χωριό των ανταρτών

Το χωριό Νεστόριο βρίσκεται σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 890 μέτρων στις πλαγιές τις οροσειράς του Γράμμου και δίπλα στην κοίτη του ποταμού Αλιάκμονα.

Κατά την περίοδο της τριπλής Κατοχής το χωριό Νεστόριο βρέθηκε μαζί με όλο τον νομό Καστοριάς υπό την βουλγαρική κατοχή που όμως δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος στο να απλώσεις τις αρχές της λόγω του υψηλού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος τόσο του χωριού όσο και του ευρύτερου Γράμμου.

Για να ξεκινήσουμε να αποτυπώνουμε την προσφορά του χωριού στην Εθνική Αντίσταση του χωριού θα πρέπει να εντοπίσουμε τις απαρχές της στην κατάρρευση του αλβανικού μετώπου. Στο Νεστόριο εκατοντάδες μαχητές του αήττητου ελληνικού στρατού που η δικτατορία του Μεταξά καταδίκασε στην ήττα, βρήκαν καταφύγιο και περίθαλψη από τους κατοίκους. Όπως συνέβη και σε άλλα μέρη της ελληνικής υπαίθρου, οι κάτοικοι του Νεστορίου ζήτησαν για τη δική τους προστασία από τον κατακτητή τα όπλα των αλβανομάχων που όπως θα δούμε παρακάτω βρήκαν νέα δόξα στα χέρια των Νεστοριτών ανταρτών. Έτσι από το 1941 κιόλας, στο Νεστόριο δημιουργείται η πρώτη ένοπλη ομάδα που αριθμεί 25 μάχιμους αντάρτες και η οποία στρατοπεδεύει στις παρυφές του χωριού ώστε να έχει εποπτεία του χώρου αλλά και να μπορεί να αποκοπεί από την περιοχή εάν χρειαστεί. Η ομάδα αποτελείται από Νεστορίτες χωρικούς που επιστρέφει μέσα στο χωριό μόνο τα βράδια. Με την δημιουργία του ΕΑΜ το Νεστόριο προσχωρεί σχεδόν ολοκληρωτικά ως χωριό στις τάξεις του. Στις αρχές του 1943 οι ένοπλες ομάδες των Νεστοριτών που πλέον αριθμούν περί τους 300 μάχιμους οργανώνονται σε 3 διαφορετικά συγκροτήματα του ΕΛΑΣ που θα δρουν στην περιοχή:


1ο Συγκρότημα: Επικεφαλής Πασχάλης Μιχαλόπουλος από την Αγία Άννα Κα-
στοριάς, έφεδρος ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού.

2ο Συγκρότημα:  ΕπικεφαλήςΓιώργος Ριζόπουλος από τη Λάγκα Καστοριάς, έ-
φεδρος ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού.

3ο Συγκρότημα:  Επικεφαλής Χρήστος Καρακάσης από το Νεστόριο, λοχίας

Ο ΕΛΑΣ στην περιοχή θα διενεργήσει καθ όλη τη διάρκεια της Κατοχής, μια πλειάδα οργανωμένων επιχειρήσεων από καλοοργανωμένες συγκρούσεις μέχρι σαμποταρίστηκες ενέργειες. Κορυφότερη στιγμή του αγώνα στην περιοχή θα αποτελέσει η μάχη και κατάληψη της κωμόπολης Άργος Ορσετικόν στις 11/3/43. Με αυτή την ενέργεια ο ΕΛΑΣ γίνεται θρύλος στην περιοχή.

Μετά την αποπεράτωση της μάχης το χωριό Νεστόριο που ουσιαστικά αποτελούσε τμήμα της Ελεύθερης Ελλάδας, θα γίνει κέντρο σημαντικών υπηρεσιών του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ με την ομόψυχη στήριξη των κατοίκων του. Την προσφορά του αυτή θα πληρώσει με την πυρπόλησή του δύο φορές μέσα στο 1943 από τις δυνάμεις του άξονα και τους γερμανοντυμένους συνεργάτες τους. Αρκετοί Νεστορίτες θα στηθούν γενναία μπροστά στο απόσπασμα ενώ κάποιοι από αυτούς θα γνωρίσουν και τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης (Συριακόπουλος Ευριπίδης, Λιόντος Δημήτριος)

Με την μονόπλευρη κήρυξη του Εμφυλίου Πολέμου, το Νεστόριο "αναλαμβάνει" ξανά τον ρόλο του ως ανταρτοχώρι της Μακεδονίας. Η πλειοψηφία των ανταρτών του ΕΛΑΣ που επιβίωσαν των συγκρούσεων θα ξαναβγούν στο βουνό στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού ενώ έως το 1949 το Νεστόριο θα αποτελέσει ένα από τα κυριότερα θέρετρα συγκρούσεων, με τον πληθυσμό του να μετακινείται σχεδόν εξολοκλήρου στην πόλη της Καστοριάς ως ανταρτόπληκτοι. Πολλοί θα είναι και οι νεκροί άμαχοι του χωριού που θα πέσουν θύματα είτε των ναρκοθετημένων περιοχών του Γράμμου, είτε λόγω των τυφλών βομβαρδισμών της Εθνικής Αεροπορίας.

Σήμερα το Νεστόριο τιμά την προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση ετησίως με μια σειρά εορταστικών εκδηλώσεων. Προσφάτως σε αυτές τιμήθηκε και ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαδάκης  που έχασε την ζωή του αναμεταδίδοντας την ελληνοιταλική σύγκρουση από την πρώτη γραμμή του πυρός ως πολεμικός ανταποκριτής του τότε Ελεύθερου Βήματος. Στην περιοχή του Νεστορίου τιμά τους αγωνιστές του Εμφυλίου σε ετήσια βάση και η ΚΝΕ με την οργάνωση του Αντιιμπεριαλιστικού της Διημέρου.

Φωτογραφίες 

Από το μνημείο πεσόντων του Νεστορίου 

Νεστόριο

Η κοίτη του Αλιάκμονα στο Νεστόριο

Πανό της ΚΝΕ στο Νεστόριο 

Φωτογραφική έκθεση και έκθεση ευρημάτων από το Αντιιμπεριασλιστικό διήμερο της ΚΝΕ 

Αφιερωμένο στον φίλο αναγνώστη τον οποίο ελπίζουμε να καλύψαμε