Η μάχη του ΔΣΕ στον Καρβούνη Σάμου

Βρισκόμαστε στο έτος 1947. Ο εμφύλιος έχει φουντώσει σε όλα σχεδόν τα μέρη της ελληνικής επικράτειας. Σε πολλά νησιά η κατάσταση είναι απελπιστική για τις δυνάμεις του φασισμού και της Φρειδερίκης. Στην Λέσβο οι αναφορές είναι πολλές για κινήσεις των ανταρτών, στην Εύβοια ο Ανάποδος έχει ήδη γίνει θρύλος, υπάρχει όμως και ένα νησί από το οποίο οι αναφορές είναι κυριολεκτικά απίστευτες. Η Σάμος.

Τα χτυπήματα του ΔΣΕ στο νησί συγκεντρώνονται στο βουνό Καρβούνης και στις ορεινές περιοχές. Πρώτα διενεργούνται προσεκτικά καλά σχεδιασμένα χτυπήματα σε ορεινούς δρόμους και χωριά. Αργότερα οι επιχειρήσεις θα γενικευτούν. Οι 2000 και πάνω άνδρες του στρατού, της χωροφυλακής και των ΜΑΥ είναι ανίκανοι να ρυθμίσουν την κατάσταση. Σύντομα σφοδρές μάχες στο χωριό Κέρκη θα θέσουν το χωριό κάτω από τον έλεγχο του ΔΣΕ. Ακολουθούν και άλλα χωριά του Καρβούνη. Οι κυβερνητικές αρχές ξεκινούν μια τεράστια επιχείρηση στο ορεινό τμήμα του νησιού. Σκοπός τους είναι να παγιδεύσουν και να καταστρέψουν τον ΔΣΕ στα στενά πέρασμα του όρους Καρβούνη. Δύο τάγματα στρατού και χωροφυλακής ενεδρεύουν στα περάσματα και πολλές και ισχυρές δυνάμεις των ΜΑΥ και ΜΑΔ. Οι κυβερνητικές δυνάμεις αγγίζουν τους 1500! Η εντολή από τα κεντρικά είναι λακωνική "Να μην ζήσει κανείς"

Στο όρος Καρβούνη, πάνω στο χωριό Γκιναίοι, βρίσκονται περίπου 720 μαχητές του ΔΣΕ. Η πληροφορία ότι θα γίνουν σφοδρές επιχειρήσεις τους βάζει σε εγρήγορση και επαναστατικό ενθουσιασμό. Ιδιαίτερα, τους Μεσανατολίτες που αποτελούν τη μεγάλη δύναμη του αντάρτικου κινήματος και των ΕΛΑΣιτών. Οργανώνουν και θωρακίζουν έδαφος και ταμπούρια. Παίρνουν θέσεις τα τρία οπλοπολυβόλα, δύο μπρέντες ιταλικές και ένα μπρεν με πολλά φυσίγγια, καθώς και 4 στεν στα πιο επίκαιρα σημεία που θα μπορούσε να περάσει ο εχθρός. Ελεύθεροι σκοπευτές θα ελέγχουν τη βόρεια πλευρά από Μαρμαράκια ως το τελευταίο άκρο των άνω Γκιναίων. Ναρκοθετήσεις δεν γίνονται ένεκα του κακού εδάφους θα στηθούν όμως αρκετές παγίδες κατά προσωπικού. Οι ανιχνευτές του ΔΣΕ πιάνουν τα πιο οχυρά περάσματα, ταμπουρώνονται με μαεστρία εκεί που κανείς δεν θα το περιμένει. Όλοι είναι επί ποδός πολέμου.

Το βράδυ τα περισσότερα πόστα είναι έτοιμα. Στους μαχητές μοιράζεται ελαφρύ συσσίτιο από πίτες και τυρί. Στις θέσεις των ανταρτών φθάνουν ο πολιτικός επίτροπος Σάλας και ο Μαλαγάρης, επικεφαλής του ΔΣΕ Σάμου. Γίνεται κουβέντα για την αυριανή σύγκρουση, το ηθικό είναι υψηλό. "Η ζωή και η τύχη του ΔΣΕ στην Σάμο εξαρτάται από αυτήν εδώ την μάχη" θα πει ο Μαλαγάρης μαζί με τις τελευταίες οδηγίες. Η διοίκηση του ΔΣΕ στα Μαρμαρέικα θα κρατήσει επαφή με τα μαχόμενα τμήματα σε όλη την διάρκεια της μάχης.

Η μάχη

Ξημέρωμα στις 29 Αυγούστου του 1947. Μια μικρή ομάδα αντάρτες πάνε να πάρουν θέση στο παρατηρητήριο. Ο στρατός βάλει στις θέσεις τους.  Η μάχη αρχίζει. Το κενό που  χώριζε τα δύο στρατόπεδα δεν ήταν παραπάνω από 150 και 100 μέτρα. Η μάχη ανάβει γρήγορα, πάνω από 1.500 ένοπλοι κυβερνητικοί χτυπούν με λύσσα τις θέσεις του ΔΣΕ, οι σφαίρες πέφτουν βροχή. Οι λάμψεις των εκπυρσοκροτήσεων μέσα στο γλυκοχάραμα γίνονται πρωτόφαντο φαντασμαγορικό θέαμα. Χιλιάδες σφαίρες τροχιοδεικτικές διαγράφουν φωτεινές καμπύλες στον αέρα πάνω από τα κεφάλια των μαχητών. Οσοι "παλικαράδες" κυβερνητικοί προσπάθησαν να συρθούν πιο κοντά στις θέσεις των ανταρτών καθηλώθηκαν από τα εύστοχα πυρά των ανταρτών ή έμειναν στον τόπο. Πέφτουν όλμοι του στρατού αλλά ο ΔΣΕ έχει φανερά το πλεονέκτημα των θέσεων. Τα πολεμικά μέσα που χρησιμοποιούν οι κυβερνητικοί δεν μπορούν να ανατρέψουν τις θέσεις των ανταρτών. Καμιά όρεξη για επίθεση δεν εκδηλώνεται. Αργότερα οι κυβερνητικοί φέρνουν και δύο αντιαρματικά "Πιατ", που και αυτά απέτυχαν να προκαλέσουν κάποια ρήγματα στις θέσεις του ΔΣΕ. Ο αυγουστιάτικος ήλιος κατάκορφα ζεματάει. Η καθυστέρηση των κυβερνητικών για επίθεση και η πείνα που άρχισε να ενοχλεί τα στομάχια των ανταρτών είναι ακόμα ένας επιβαρυντικός παράγοντας. Ο ΔΣΕ υπολογίζει στα λάφυρα για τον ανεφοδιασμό και η ερώτηση ανεβαίνει στο στόμα των μαχητών: "Πότε θα γίνει η έφοδος".

Και ξαφνικά, σαν ένας άνθρωπος, όλοι μαζί γύρω στα 50 ντουφέκια, τα δύο οπλοπολυβόλα και τα τέσσερα στενς ορμούν καταπάνω στους κυβερνητικούς. Ήταν ιδιαίτερα αποφασιστική η έφοδος εκείνη τη στιγμή. Οταν πηδούσαν έξω απ' τις θέσεις τους οι μαχητές σαν τίγρεις με απανωτές μπαταριές και μέσα στους πρώτους η ομάδα Μαλαγάρη, Σαλά, Σοφούλη. Ο Νικόλας Σεβαστός με την παλιά μπρέντα του, ο Βαγιανός  Σταύρος, ο Μαλαγάρης με το πιστόλι, ο Σαλάς με μια χειροβομβίδα στο χέρι κι όσοι μαχητές πέρασαν στην επίθεση, σαρώνουν κυριολεκτικά με τις μπρέντες τους τις θέσεις των κυβερνητικών. Η ένταση και η ορμή τους είναι ανυπέρβλητη.

Οι ΜΑΥδες, πανικόβλητοι, φεύγουν προς τα πίσω και παρασύρουν με τη φυγή τους και τους άλλους πίσω στις άλλες γραμμές. Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, σ' αυτήν την τιτάνια τρεχάλα, μια ριπή οπλοπολυβόλου βρίσκει τον Μαλαγάρη στην ωμοπλάτη, απ' το πιο επικίνδυνο οχυρό, μέσα στο οποίο σκοτώθηκε την ίδια ώρα και ο φονιάς του Μαλαγάρη. Ο Μαλαγάρης λαβώθηκε βαριά, σε ώρα που η μάχη είχε κιόλας κριθεί. Ενώ το κενό που θ' άφηνε, από την άποψη της στρατιωτικής εμπειρίας, ήταν μεγάλο. Η λύπη είναι πολύ μεγάλη αλλά η ορμητικότητα δεν καταλαγιάζει. Το χτύπημα αυτό λες και έχει κάνει του αντάρτες όλο και πιο αποφασιστικούς. Ευτυχώς οι αποχωρούντες κυβερνητικοί δεν σκέφτηκαν να βάλουν φωτιά στα φύλλα, τα πουρνάρια και τη φτέρη που θα τους κάλυπτε. Πολλοί αντάρτες του ΔΣΕ έχοντας εξαντλήσει τα πυρομαχικά τους αρπάζουν τα όπλα των νεκρών χωροφυλάκων ή ακόμα και πέτρες. Οι κυβερνητικοί έφευγαν τρομοκρατημένοι σαν τρομοκράτες στον άοπλο λαό. Και μόνο ο ξηρός κρότος της καραμπίνας πίσω του έφτανε για να πετάξουν το όπλο τους και τις σφαίρες. Η νίκη ήταν ολοκληρωτική.

Τα αποτελέσματα της μάχης που ακόμη μνημονεύεται στο νησί, αφορούν όπως τότε τα εκτίμησε η διοίκηση του ΔΣΕ τρεις τομείς: Πρώτον, η νίκη αυτή έδωσε μεγάλο κύρος στο ΔΣΕ τόσο στο νησί όσο και γενικότερα. Δεύτερον, πολλοί από τους ΜΑΥ δεν ξαναπήραν όπλα. Τρίτον, έδωσε θάρρος, κουράγιο κι ενθουσιασμό στο λαό και τη νεολαία που απ' την επόμενη μέρα κιόλας της νίκης άρχισε την ομαδική έξοδο προς το βουνό και την ελευθερία. "Ζήλεψαν την παλικαριά μας κι ήθελαν να τη μοιραστούν μαζί μας, με τα δικά τους φτερά" λέει ένας παλιός μαχητής του νησιού...