Πορτραίτα Ανδρών

Στο σημείο αυτό θα παραθέσουμε μερικά από τα εκατοντάδες πορτραίτα των μαχητών του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Κάθε φωτογραφία μας έχει συγκινήσει εικαστικά και ιστορικά και εκτείθεται με αυτά τα κριτήρια. Αποφεύγουμε να εκθέσουμε φωτογραφίες επώνυμων στελεχών αφού πιστεύουμε ότι λίγο ή πολύ η ιστορία τους είναι γνωστή. Μέσω αυτού του μικρού φωτορεπορτάζ πιστεύουμε ότι θα έρθουμε όλοι πολύ πιο κοντά στην ιστορία και τα πρόσωπα των χιλιάδων αγωνιστών που την έγραψαν με τους αγώνες και τις θυσίες τους.

O αντάρτης του φωτογράφου Dmitri Kessel. Η φωτογραφία πάρθηκε στην Λαμία το 1944. Τα βουλιαγμένα μάτια του αντάρτη με την σπίθα που κρύβεται κάτω από τα σμιγμένα του φρύδια μας τραβάνε το βλέμμα. Μοιάζει λίγο με βυζαντινό άγιο που άρπαξε το τουφέκι. "Λαοκρατία" γράφει το σήμα στο πέτο του...



Ο αντάρτης του φωτογράφου Μελεντζή. Ο άγνωστος αντάρτης του ΕΛΑΣ που έγινε σύμβολο της εθνικής αντίστασης. Η φωτογραφία σε βάζει να αναρωτηθείς : Τι απόγινε αυτός ο αντάρτης ; Πως να τον έλεγαν; Αργότερα αποφασίζεις να τον αφήσεις ανώνυμο όπως το μεγάλο πλήθος των νεκρών ...

Ο αντάρτης της Καισαριανής. Γερμανικό κράνος βαμμένο γαλάζιο και μπρέντα στο χέρι. Αυτήν αντέταξε αργότερα στα αγγλικά τανκ. Σου θυμίζει τους στοίχους: "Στου Μακρυγιάννη πριν προλάβεις να μιλήσεις Εγγλέζου βόλι σε γονάτισε, μας κοίταξες με βλέμμα μελαγχολικό, θα σκεπτόσουνα θαρρείς πόσο λίγο η μέρα κράτησε..."

Ο αντάρτης του ΔΣΕ. Σε πόζα με το μπερέ στραβά και το τσιγάρο στο χείλι. Το τουφέκι και η στολή καθαρά και γυαλισμένα σαν να ναι οι πρώτες μέρες του αντάρτικου.

Ο ΕΠΟΝίτης της Αθήνας. Τα παιδιά της κατοχής που πάψαν νωρίς να ναι παιδιά. Η πόζα μάγκικη και μεγαλίστικη, δεν τους έλλειπε τίποτα όμως από την φλόγα και την ορμή των πατεράδων τους. Το μικρό και τρυφερό της ηλικίας το συμπλήρωσαν με ατσάλινη αποφασιστικότητα



Θα μπορούσε να ναι το παραπάνω παιδί που μεγάλωσε σε μιαν νύχτα λες για να πάρει το τουφέκι ξανά πλαί στους άλλους αντάρτες του Γράμμου. Μονάχο κομμάτι της παιδικότητας που του μεινε, η φυσαρμόνικα...



Ποιός είναι ο άγνωστος αντάρτης που κουβαλά τους όλμους; Το πρόσωπό του είναι απαράλλαχτο με εκείνο ενός άλλου αγωνιστή του λαού που κράταγε πένα αντί όπλου, του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.



Ο κλαρίτης. Το τουφέκι στον ώμο και στην παλάσκα τα μαχαίρια και τα μετάλλια.  Ίσως ανέβηκε στα βουνά ήδη από το 42. Πάντως εύκολα τον φαντάζεσαι να στέκεται κοντά στα παλικάρια του Ανδρούτσου και του Καραίσκου.

Αυτή η όμορφη φωτογραφία βγήκε κατά την πορεία ενός αγήματος του ΔΣΕ. Ο κουρασμένος αντάρτης με το παντελόνι άσπρο από την σκόνη και τον σάκο στην πλάτη, γυρνά αυθόρμητα στον φακό που τον φωτογραφίζει και κρυφογελά κάτω από το μουστάκι του με την αυθεντική ντροπή της σεμνότητας 



Ο γέροντας μαχητής του ΔΣΕ.

Τούτοι οι γερόντοι δε μιλάνε.
Τα παιδιά τους βγήκαν στο κλαρί.
Ετούτοι χώσαν την καρδιά τους στο βουνό
σαν ένα βαρέλι με μπαρούτι.

Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη,
ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη,
κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους
που δε σηκώνει τ’ άδικο
Και τώρα κάθονται εδώ στη Μακρόνησο
στο άνοιγμα του τσαντιριού, αγνάντια στη θάλασσα,
σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας,
με τα νύχια μπηγμένα στην πέτρα. Δε μιλάνε.

Κοιτάνε πέρα την αντιφεγγιά της Αθήνας,
κοιτάνε τον ποταμό του Ιορδάνη,
σφίγγοντας μια πέτρα στη χωματένια φούχτα τους,
σφίγγοντας μες στα μάτια τους τα σκάγια των άστρων,
σφίγγοντας μες στο φυλλοκάρδι τους μια δυνατή σιωπή,
εκείνη τη σιωπή που γίνεται πριν απ’ τ’ αστροπελέκι

Αφιερωμένο στον βασανισμένο ελληνικό λαό που ξέχασε τους προγόνους του, του Ολύμπου, του Γράμμου και της Μακρόνησου...