Ποδόσφαιρο και Ιστορία

Το ποδόσφαιρο ως άθλημα ήταν και είναι καθ όλη την νεότερη ελληνική ιστορία συνυφασμένο με την πολιτική. Η δημοτικότητα του αθλήματος στην Ελλάδα και τα πολλά αθλητικά της σωματεία και ενώσεις, έφεραν το ποδόσφαιρο σε στενή και όχι πάντα ισότιμη σχέση με την πολιτική σκηνή. Στο άρθρο αυτό θα προβούμε σε μια σύντομη αναφορά της ιστορίας του ποδοσφαίρου από την αυγή της μεταξικής δικτατορίας μέχρι την χούντα των συνταγματαρχών.

Κατά την χρονική περίοδο πριν την μεταξική δικτατορία, η μερίδα των φιλοβασιλικών και των εθνικοφρόνων ελάχιστη επιρροή είχαν πάνω στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Αυτό συνέβαινε λόγω της χαμηλής εκτίμησης της παράταξης αυτής για τα λεγόμενα λαϊκά αθλήματα. Αντίθετα η βενιζελική μερίδα είχε κατανοήσει την πολιτική αξία του ποδοσφαίρου και είχε μεγάλη επιρροή σε πολλά σωματεία όπως αυτό του Παναθηναϊκού. Η επιρροή αυτή προέρχονταν μέσω της διοίκησης των ομάδων και των σωματειων στα οποία είχαν εισχωρίσει στελέχη του κόμματος των Φιλελευθέρων.

Με την μικρασιατική καταστροφή και την ίδρυση των ομάδων της ΑΕΚ, του Πανιωνίου, του Απόλλωνα και του ΠΑΟΚ, η μεγάλη μερίδα των προσφύγων υποστηριξε στενά αυτές τις ομάδες και στους κόλπους των αθλητικών τους σωματείων αναπτύχθηκε ένα ισχυρό, αν και όχι ευρύτερα εκπεφρασμένο δημοκρατικό και αριστερό ρεύμα.

Μετά την επιβολή της μεταξικής δικτατορίας , το φασιστικό καθεστώς απαγορεύει ρητά την πολιτική ζύμωση εντός των ποδοσφαιρικών σωματείων. Η κατάσταση αυτή εξακολουθεί και το 1940, ενώ το καθεστώς της τριπλής κατοχής διαλύει ουσιαστικά τους ποδοσφαιρικούς ομίλους. Παρόλα αυτά κατά την διάρκεια της καοτχής ιδρύεται μυστικά μια αθλητική αντιστασιακή οργάνωση η Ένωση Ελλήνων Αθλητών (ΕΕΘ). Η οργάνωση αυτή που πρόσκειται στο ΕΑΜ απαρτίζεται κυρίως από αθλητές των διαφόρων ποδοσφαιρικών συλλόγων και οργανώνει συσσίτια και μικρές εκδηλώσεις. Μέλη της οργάνωσης όπως οι Γαβριηλ Γαζής (του ΠΑΟ) και ο Γιώργος Κοντούλης (της ΑΕΚ) συνελήφθηκαν για την αντιστασιακή τους δράση και εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς.

Το 1943 η οργάνωση της ΕΠΟΝ Πειραιά και Αθηνών οργανώνει τις ποδοσφαιρικές ομάδες ΕΠΟΝ Αθηνών και ΕΠΟΝ Πειραιά. Στην ΕΠΟΝ Πειραιά συμμετέχουν μάλιστα και πολλοί επιφανείς παίκτες της εποχής όπως οι Μίμης Αποστολόπουλος (ΟΣΦΠ), Βασίλης Παντινιώτης (Εθνικός), Αριστείδης Τσολακίδης (Ατρόμητος), Ηλίας Παπαγεωργίου (ΑΕΚ), Νίκος Γόδας (ΟΣΦΠ), Γιάννης Φερλεμής (ΟΣΦΠ), Γιάννης Καψής (ΑΕΚ), Ανδρέας Μουράτης (ΟΣΦΠ), Διόνύσης Γεωργάτος (ΟΣΦΠ), Γιώργος Κασίσογλου (Εθνικός). Οι δύο ομάδες αυτές έδωσαν φιλικούς αγώνες και συμμετείχαν σε αρκετές αντιστασιακές ενέργειες 

Κατά την διάρκεια της Μάχης της Αθήνας και των Δεκεμβριανών στις μάχες σε όλη την Αθήνα πήραν μέρος πολλοί επιφανείς αθλητές από διάφορα αθλητικά σωματεία. Δύο από τα πιό γνωστά θύματα των Δεκεμβριανών υπήρξαν οι επιφανείς ποδοσφαιριστές Δημήτρης Αργυρός (Εθνικός) που σκοτώθηκε στις μάχες του Μακρυγιάννη και  ο Μιχάλης Αναματερός (ΟΣΦΠ) που σκοτώθηκε στα Εξάρχεια. Τραγική μορφή των Δεκεμβριανών υπήρξε ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, μέλος του ΚΚΕ, ο οποίος εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας τον Γενάρη του 1944. Ο Γόδας εκτελέστηκε φορώντας την φανέλλα του Ολυμπιακού και με τα μάτια ανοιχτά για να βλέπει τα χρώματα της φανέλλας του.

Κατά την διάρκεια του εμφυλίου στο κολαστήριο της Μακρονήσου, βρέθηκαν αρκετοί ποδοσφαιριστές πολλών γνωστών ομάδων της χώρας. Εκεί ιδρύθηκε η ποδοσφαιρική ομάδα Μακρονήσου. Η ομάδα των εξορίστων της Μακρονήσου έδωσε αρκετά ματς στο νησί ενώ επίσης μεταφέρθηκε και στην Αθήνα για να αγωνιστεί με την ομάδα του Ολυμπιακού. Το ματς έληξε με νίκη της ομάδας της Μακρονήσου 2-1 έναντι του Ολυμπιακού. Οι κρατούμενοι δέχθηκαν τα χειροκροτήματα και των 12000 φιλάθλων, όπως και της ομάδας του ΟΣΦΠ. Το γεγονός εξόργισε όλο το φασιστικό κονκλάβιο της αστικής τάξης της εποχής και με την επιστροφή της ομάδας στο νησί, δώθηκε εντολή για την άμεση διάλυσή της.

Η μετεμφυλιακή εποχή είναι γνωστή για την πιό άμεση ανάμιξη της πολιτικής σκηνής στις ποδοσφαιρικές ομάδες και τα σωματεία. Συγκεκριμένα το κόμμα της ΕΡΕ, τοποθέτησε αρκετά από τα βουλευτικά και κομματικά του στελέχη σε θέσεις ισχύος στα διοικητικά συμβούλια των διαφόρων ποδοσφαιρικών συλλόγων. Στις εκλογές της βίας και της νοθείας, οι σύλλογοι σχεδόν δέχθηκαν εντολή για την ψήφο τους. Παράλληλα, οι δυνάμεις του Κέντρου είχαν αποκτήσει και εκείνες ισχύ στις ποδοσφαιρικές ομάδες και μάλιστα δημιούργησαν και την Ποδοσφαιρική Ομάδα Κέντρου.

Στα μαύρα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το ποδόσφαιρο χρησιμοποιήθηκε ως νέος άρτος και θέαμα για την ύπνωση του λαού. Τα ΔΣ όλων των μεγάλων συλλόγων καθαιρέθηκαν και επαναστελεχώθηκαν από στρατιωτικά στελέχη της Χούντας.

Η ομάδα της ΕΠΟΝ Αθήνας

Η ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιά

Τέσσερις ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού Πειραιώς, πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο της Μακρονήσου. Όρθιοι: Ηλίας Μαλαμόπουλος, Νίκος Πολίτης και Γιώργος Δαρίβας. Καθιστός ο Διονύσης Γεωργάτος (Δεκέμβριος 1948). Ανήκαν στη δύναμη του Γ' ΕΤΟ (Τρίτου Ειδικού Τάγματος Οπλιτών).

Η ομάδα της Μακρονήσου με τους παίκτες του Ολυμπιακού, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, το 1949. Οι κρατούμενοι ποδοσφαιριστές νίκησαν εκείνο το απόγευμα τους ερυθρολεύκους με 2-1. Τα γκολ, μάλιστα, πέτυχαν παίκτες που ανήκαν στην πειραϊκή ομάδα: ο Μαλαμόπουλος (39') και ο Δαρίβας (60'). Σκόρερ του Ολυμπιακού ο Χριστόπουλος ( 78').