O EKKA και η δολοφονία του Ψαρρού

 Ο ΕΚΚΑ (Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση) ιδρύθηκε ως αντιστασιακή οργάνωση τον Οκτώβρη του 1941, απο ένα μίγμα βενιζελικών, δημοκρατικών, σοσιαλιστών και δεξιών στελεχών του προκατοχικού στρατού. Ηγέτες του ΕΚΚΑ ήταν ο συνταγματάρχης Δημήτρης Ψαρρός, ο πολιτικός Γεώργιος Καρτάλης και ο συνταγματάρχης Μπακιρτζής. Οι παραπάνω κατά την ίδρυση συμφώνησαν στα παρακάτω:

1) Ο εθνικός αγώνας ήταν το πρωταρχικό καθήκον όλων των Ελλήνων.

2) Ο αγώνας αυτός όπως και κάθε άλλη εκδήλωση πρέπει να πραγματοποιηθούν με πνεύμα Εθνικής ενότητας και πλήρους συνεργασίας όλων των πολιτικών παρατάξεων και των εθνικών οργανώσεων μέχρι της απελευθερώσεως.

3) Σε κάθε περίπτωση η λύση του Ελληνικού προβλήματος είναι υπόθεση και μόνον των Ελλήνων και θα δοθεί με τα απελευθερωτικά από την ελεύθερη βούληση του Λαού.

Στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης ήταν το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων που ιδρύεται το 1943. Η οργάνωση με έδρα τον Παρνασσό και την Γκιώνα έφθασε να αριθμεί περίπου 1000 μαχητές και συνεργάζονταν τόσο με τον ΕΛΑΣ όσο και με τον ΕΔΕΣ. Ο ΕΚΚΑ συμμετέχει και σε στην πολύ σημαντική αποστολή του ΕΛΑΣ στην δημιουργία του μυστικού ελεύθερου αεροδρομίου κοντά στην Καρδίτσα, στο οποίο έφθαναν συχνά αγγλικά αεροπλάνα.

Η ένταση ανάμεσα στις οργανώσεις του ΕΛΑΣ και του ΕΚΚΑ δεν αργεί να δημιουργηθεί. Η τυχοδιωκτική δράση του καπετάνιου Θύμιου Ζούλα του ΕΛΑΣ σε συνδυασμό με αυτή του λοχαγού Ευθύμη Δεδούση του ΕΚΚΑ δημιουργούν εντάσεις. Σε καμία περίπτωση η ένταση αυτή δεν είναι επιθυμία ούτε του Άρη και του Σαράφη όυτε και του Ψαρρού και του Καρτάλη. Στις 14 Μαίου του 1943 ο ΕΛΑΣ και ο ΕΚΚΑ έρχονται σε σύγκρουση χωρίς νεκρούς, η οποία καταλήγει στον αφοπλισμό του 5/42 Συντάγματος. Η διοίκηση του ΕΛΑΣ σπεύδει άμεσα στο χωριό Στρώμνη όπου βρίσκεται ο Καρτάλης και ο Ψαρρός για να λάβει άμεση γνώση της κατάστασης. Ο στρατηγός Σαράφης και ο Τζίμας εκφράζουν την λύπη τους στον Ψαρρό και επιστρέφουν άμεσα όλο τον οπλισμό και το υλικό του 5/42. Αμέσως μετά προτείνουν στον Ψαρρό μία ένωση του 5/42 με τον ΕΛΑΣ και την τοποθέτηση του Ψαρρού σε καίριο σημείο διοίκησης των δυνάμεων της Στερεάς Ελλάδας. Ο Ζούλας τίθεται υπό περιορισμό.

Αργότερα η πολιτική σύνθεση αλλά και ο πολιτικός προσδιορισμός του ΕΚΚΑ του εξασφαλίζουν μια θέση στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών στο Περτούλι μαζί με τον Τζίμα του ΕΛΑΣ και τον Πυρομάγλου του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ. Ο Σαράφης δε και ο Παντελής Σίμος (Ορφέας) της ΚΕ του ΚΚΕ, εκφράζουν την κατά την γνώμη τους αναγκαία ύπαρξη και του μάχημου σώματος του ΕΚΚΑ στην περιοχή. Στις 23 Ιουνίου του 1943, έρχεται και δεύτερη σύγκρουση του 5/42 με τον ΕΛΑΣ. Η ηγεσία του ΕΚΚΑ και ειδικά ο Καρτάλης βλέπει τις πρώτες φλόγες του εμφυλίου. Παρ'όλα αυτά η διοίκηση του ΕΛΑΣ επιστρέφει τον οπλισμό του 5/42 αλλά για μιά ακόμη φορά δεν τιμωρεί τουε υπαιτίους αρκετά αυστηρά. Στο σημείο αυτό δεν μπορούμε να καταλογίσουμε μόνο ευθύνες στον ΕΛΑΣ. Ο ΕΚΚΑ ήταν ιδιαίτερα ανομοιόμορφος στο εσωτερικό του και με πολλά ακραία φιλομοναρχικά και φιλοδεξιά στοιχεία. Οι καταστάσεις ήταν τέτοιες που κάτι τέτοιο δεν ήταν ανεκτό πολλές φορές απο  τον αριστερής ιδεολογίας και γραμμής ΕΛΑΣ. 

Στις 9 Αυγούστου 1943, στο αντάρτικο αεροδρόμιο της Νεράιδας προσγειώνεται με χίλιες επιφυλάξεις μια αγγλική ντακότα. Σε αυτήν επιβαίνει ο σύνδεσμος των Βρετανών Έντυ για να μεταφέρει μέλη των αντάρτικων σωμάτων της Ελλάδας στο Κάιρο. Εκεί θα μεταφερθούν αντιπρόσωποι των τριών οργανώσεων για να συζητηθεί και με την διαφυγούσα κυβέρνηση το μέλλον της χώρας. Απο τον ΕΛΑΣ μεταβαίνουν οι : Ηλ. Τσιριμώκος, Α. Τζίμας, Π. Ρούσος και Κ. Δεσποτόπουλος, απο τον ΕΔΕΣ ο Κ. Πυρομάγλου και απο τον ΕΚΚΑ ο Καρτάλης με την πολύτιμη και διορατική του κρίση. Η συνάντηση εκεί μένει άκαρπη. Οι ΕΛΑΣ και ΕΚΚΑ πιέζουν τον Γεώργιο να επιστρέψει μόνο μετά απο δημοψήφισμα ενώ οι Άγγλοι υποστηρίζουν τον βασιλιά. Ο Γεώργιος καταγγέλει του γεγονός με τηλεγράφημά του στον Τσώρτσιλ και τον Ρούσβελτ. Η απάντηση του Τσώρτσιλ είναι κοφτή "Δεν θα υποκύψουμε σε πιέσεις κομμουνιστών". Η αγγλική αποστολή ψυχραίνει τις σχέσεις της με τον ΕΛΑΣ και απο τότε δεν αποστέλλει βοηθητικό υλικό. Η στάση του ΕΔΕΣ παραμένει ουδέτερη. Ο Καρτάλης φοβάται για εμφύλιο αλλά παραμένει στο πλευρό του ΕΑΜ. Με την επιστροφή της αποστολής συμπίπτει και η συνθηκολόγηση των Ιταλών. Νέα και άφθονα όπλα εισρέουν στα οπλοστάσια του ΕΛΑΣ . Ο εξοπλισμός αυτός τρομάζει τους Άγγλους. Γίνονται πιο διαλακτικοί με το ΕΑΜ . 

Παράλληλα ο ΕΚΚΑ επιδιώκει στενότερη συνεργασία με τον ΕΛΑΣ. Η στρατιωτική διοίκησή του "μετακομίζει" στην Ρεντίνα του Παρνασσού. Οι πρώτες συγκρούσεις με τον ΕΔΕΣ ξεκινούν με πρωτοβουλία του ιδίου. Ένα ακόμα δράμα όμως έχει ξεκινήσει. Είναι ένα αφανές δράμα πολιτικής που ούτε ο Ψαρρός ούτε όμως και ο ΕΛΑΣ έχουν εντοπίσει σωστά. Οι εσωτερικές αντιθέσεις του ΕΚΚΑ οξύνονται. Μέλη του 5/42 σχηματίζουν έναν σκληρό αντικομμουνιστικό πυρήνα αντίδρασης και διακυρήσσουν αλλαγή γραμμής. Αρχηγοί αυτής της στασιαστικής τάσης είναι οι Δεδουσης και Καπετσώνης. O Kαρτάλης και ο Ψαρρός φυσικα το γνωρίζουν. Οι κινήσεις του Δεδούση φθάνουν μέχρι την περιοδεία της ελληνικής υπαίθρου και την προσπάθεια απόσχισης κομματιών του λαικού σώματος που στήριζε το ΕΑΜ. Μιλούν για τον "νέο κομμουνιστικό κίνδυνο". O Ψαρρός και ο Καρτάλης προσπαθούν να συγκεντρώσουν τα πιστά τμήματα του 5/42 κοντά τους αλλά ήδη στο σύνταγμα λειτουργεί μια άλλη οργάνωση. Οι προσπάθειές τους πέθτουν στο κενό. Ο ΕΛΑΣ ενοχλημένος απο την δράση αυτή του ΕΚΚΑ αρχίζει να ξαναγίνεται επιφυλακτικός απέναντι στο 5/42. Σε μια επίθεση του ΕΛΑΣ ενάντια στον ΕΔΕΣ, (πηγή Πυρομάγλου "Γεώργιος Καρτάλης") το 5/42 επιχειρεί να κυκλώσει τις θέσεις του ΕΛΑΣ προς ενίσχυση του ΕΔΕΣ. Το ποτήρι ξεχειλίζει. Ο ΕΛΑΣ τσακίζει τον ΕΔΕΣ και εξαπολύει κυνηγητό στον ΕΚΚΑ. Παράλληλα ο  Ψαρρός στις 24 /10/1943 έχει συγκαλέσει σύσκεψη αξιωματικών του ΕΚΚΑ, στο Κάστρο Σαλώνων. Εκεί ο Ψαρρός καταφέρνει να συγκρατήσει την πλειοψηφία των αξιωματικών με το μέρος του αλλά το μέλλον προδιαγάφεται σκοτεινό για τις ισορροπίες στον ΕΚΚΑ. Στις 19/2/1944, αξιωματικοί του ΕΚΚΑ , 68 στον αριθμό συνυπογράφουν υπόμνημα αντικομμουνιστικής δράσης κατά του ΕΛΑΣ και θέτουν τον ΕΚΚΑ στην διάθεση του βασιλιά. Το υπόμνημα διαβιβάζεται απο τον υπουργό Καλαντζή μέσω της Ιντέλιτζενς Σέρβις στον Βασιλιά. Ο ΕΛΑΣ εξαπολύει επίθεση 1400 μαχητών του ενάντια στον ΕΚΚΑ. Οι Άγγλοι που διαβλέπουν σε όλο αυτό τον εμφύλιο υποστηρίζουν την σύγκρουση. Μετά απο μερικές ώρες ο ΕΛΑΣ έχει επικρατήσει. Ελάχιστοι βασιλόφρονες του 5/42 διαφεύγουν στην Πάτρα μαζί με τον Δεδούση, εδώ τάσσονται με τους Ράλληδες. Αργότερα ο ΕΛΑΣ θα τους τσακίσει αποφασιστικά. Η νίκη του ΕΛΑΣ συνοδεύεται απο την σύλληψη του Ψαρρού. Ο Ψαρρός κατά την μεταφορά του συναντιέται με τμήμα του Ζούλα. Εκείνος όταν τον δει θα αρχίσει να φωνάζει και αντιπαράθεση θα ξεσπάσει ανάμεσα στους άνδρες του και άλλους πιο συγκρατημένους της ταξιαρχίας. "Τι τον κρατάτε μωρέ ? " φωνάζει ο Ζούλας και στο δυναμιτισμένο κλίμαένας αντάρτης τον σκοτώνει με το όπλο του. Ο Ψαρρός είναι νεκρός. Ο Σιάντος θα χαρακτηρίσει το γεγονός ως καταστροφή. Έτσι χάθηκε απο έναν θερμοκέφαλο άνθρωπο ένας άνδρας που είχε ακόμα πολλά να προσφέρει στον ελληνικό λαό. Η διοίκηση του ΕΛΑΣ υφίσταται και αυτή με την σειρά της ένα άσχημο πολιτικό πλήγμα, ένα πλήγμα που αργότερα θα το εκμεταλλευτεί η αστική τάξη και το παλάτι.  

Σαράφης-Καρτάλης-Ζέρβας



Δημήτρης Ψαρρός