Ο μαρτυρικός δεκαπεντάυγουστος στην Γραμμένη Οξιά

Βρισκόμαστε στις παραμονές του δεκαπενταύγουστου του 1946 στο όμορφο χωριό Γραμμένη Οξιά. Το χωριό ετοιμάζεται παραδοσιακά να γιορτάσει με την παραδοσιακή θρησκευτική μεγαλοπρέπεια την γιορτή της Παναγίας όμως αυτός ο δεκαπενταύγουστος δεν θα είναι ίδιος με τους προηγούμενους…

Τρεις ημέρες πριν, στις 12 του μήνα φθάνει στο χωριό απρόσκλητος «πανηγυριώτης» ο παρακρατικός τρομοκράτης Σόλιας. Ο Σόλιας το πραγματικό όνομα του οποίου δεν μας είναι γνωστό, κατάγονταν από το Κούρνοβο ή το Νιοχωράκι Φθιώτιδας και διεύθυνε μια ομάδα χιτοσυμμοριτών που κατάτρεχαν τα χωριά με την κάλυψη των αρχών και αυθαιρετούσαν.

Εκείνη την ημέρα ο Σόλιας έχει στην τσέπη του μια λίστα ονομάτων, που συμπεριλαμβάνει όλους του κομμουνιστές και δημοκράτες του χωριού. Η λίστα αυτή που πιθανότατα αποτέλεσε έργο της χωροφυλακής, θα αποδειχθεί ταφόπλακα για πολλούς αγωνιστές του λαού.

Μπαίνοντας στο χωριό, ο Σόλιας συναντά τον Κώστα Κοντολάτο του Χρήστου που εργάζονταν με το αλώνι του. Τον διατάζουν να λύσει τα ζώα και να αφήσει την δουλειά. Τον  συλλαμβάνουν και τον οδηγούν στην πλατεία όπου χτυπούν την καμπάνα και μαζεύουν όλο το χωριό να τους ακούσει. «Σήμερα», λένε «θέλουμε να γνωρίσουμε μερικούς συγχωριανούς σας». «Όσοι ακούν το όνομά τους θα παρατάσσονται μπροστά στον καπετάνιο». Η λίστα διαβάζεται

·        Θανάσης Σκούρας

·        Γιάννης Αντρίτσος

·        Γιώργος Ζούμπος

·        Βασίλης Καραμπέτσος

·        Βασίλης Βήτας (απών)

·        Αλέκος Πολύζος (απών)

·        Κώστας Σκούρας (απών)

·        Σταύρος Συντήλας (απών στρατιώτης)

·        Κώστας Κοντολάτος

Τους απόντες ο Σόλιας θα τους βρει αργότερα μετά από υπόδειξη του αντιπρόεδρου της κοινότητας Δάβαλου και θα τους εκτελέσει στο Γαρδίκι. Οι παρόντες ανεξάρτητα από πολιτικά φρονήματα δέχονται την ανήλεη επίθεση των τρομοκρατών. Τους υποβάλλουν σε φρικτά βασανιστήρια μπροστά σε όλο το χωριό. Ο Γιάννης Αντρίτσος, γραμματέας της ΚΟΒ βασανίζεται μέχρι θανάτου, ο  Θανάσης Σκούρας, στέλεχος του ΕΑΜ, χτυπιέται με καδρόνια στον τράχηλο και ξεψυχά λίγο αργότερα. Τον Κώστα Κοντολάτο τον δέρνουν μέχρι αναισθησίας. Ο Σόλιας τον τοποθετεί κάτω από ένα πλατάνι και κάθεται πάνω του να πιεί τσίπουρο. Σε μια στιγμή που νιώθει το θύμα του να κινείται από κάτω του λέει «Μην κουνιέσαι και μου χύσεις το τσίπουρο. Κάτσε να το τελειώσω και θα σε τελειώσω κι εσένα» Ο Κοντολάτος δέχεται ξανά χτυπήματα και τέλος μεταφέρεται σπίτι του σε κουβέρτα για να ξεψυχήσει εκεί.

Σε μια στιγμή ο ανοργάνωτος πρόεδρος του χωριού Χαράλαμπος Ζούμπος φωνάζει γεμάτος αγανάκτηση « Ρε παιδιά το χωριό μας  επί ΕΛΑΣ ήταν ενωμένο, χωρίς κανένα επεισόδιο, κι έρχεστε εσείς τώρα να μας δημιουργήσετε μίση και πάθη». Η ηρωική του πράξη αυτή θα απαντηθεί με το ρόπαλο των παρακρατικών. Οι κτηνάνθρωποι αυτοί δεν σταματούν εκεί. Γδύνουν τα σπίτια των νεκρών και συγκεντρώνουν όλα τα ζώα του χωριού τα οποία θα κατασχέσουν για την περάτωση του «εθνοσωτήριου» έργου τους.

Αργότερα, το 1947, ο ΔΣΕ μπαίνει στην Γραμμένη Οξυά. Εκεί συλλαμβάνεται ο αντιπρόεδρος Δάβαλος Μιλτιάδης, που όχι μόνο ευθύνεται για τον θάνατο των αγωνιστών στο Γαρδίκι αλλά σε σημείωμα που βρέθηκε σε άνθρωπό του καλούσε τον γιατρό Θεολόγη να δράσει για να εξοντώσει τους αντάρτες της περιοχής τους οποίους και κατονόμαζε. Μαζί του συλλαμβάνονται και οι Γιάννης Μητσόπουλος και Νικόδημος  Μητσόπουλος από το  Γαρδίκι για την δράση τους στην συμμορία Κρανιά. Τέλος πιάνεται και ο χωροφύλακας Τριβήλος από την Αρτοτίνα, που επικουρούσε τους παρακρατικούς στο έργο τους. Οι τέσσερις δικάζονται από ανταρτοδικείο στην πλατεία του χωριού. Τους δίνεται η δυνατότητα απολογίας αλλά τα στοιχεία εναντίων τους είναι πολλά. Αρκετοί χωρικοί σπεύδουν να τους καταγγείλουν. Η τύχη τους έχει σφραγιστεί. Εκτελούνται συνοπτικά και θάβονται στο νεκροταφείο του χωριού.

Ο πρόεδρος Χαράλαμπος Ζούμπος δέχεται τιμητική μνεία από τον ΔΣΕ και παραμένει στην θέση του και όσο το χωριό, στρατηγικό σημείο για τους αντάρτες, βρίσκεται υπό την δικαιοδοσία τους.