Εχθροί και σύντροφοι

Αναλύοντας τις φωτογραφίες των Δεκεμβριανών

Πιο γνωστός ίσως φωτογράφος των συγκρούσεων του Δεκεμβρίου του 1944, υπήρξε ο Αμερικανός Dmitri Kessel που συνόδευε τη συμμαχική αποστολή ως πολεμικός ανταποκριτής του περιοδικού Life. Ο Kessel αποτύπωσε σκηνές των συγκρούσεων, κυρίως από την πλευρά των Βρετανών, αλλά και στιγμές της καθημερινής ζωής στην Αθήνα των Δεκεμβριανών. 

Μαρτυρίες και δεκάδες αυτοβιογραφικά βιβλία αναφέρουν για τα Δεκεμβριανά, πως οι Βρετανικές δυνάμεις μαζί με τη Χωροφυλακή, οργάνωσαν τους άνδρες των διαλυμένων Ταγμάτων Ασφαλείας, τους εξόπλισαν με ιματισμό και όπλα και τους ενέταξαν στις γραμμές τους αδιακρίτως, κατά του ΕΛΑΣ της Αθήνας. Από την άλλη μεριά, σοβαρό πρόβλημα με τις φωτογραφίες του Kessel αποτελεί το γεγονός ότι πολλές φορές οι εικονιζόμενοι δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί το σε ποια παράταξη ανήκουν, λόγω του εξοπλισμού τους και της ανομοιομορφίας των όπλων και των στολών τους. 

Σαφώς ένα ανάλογο πρόβλημα θα αντιμετώπιζαν και οι δύο αντίπαλες δυνάμεις κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων κι έτσι εύλογο ερώτημα αποτελεί το πώς αναγνώριζαν τους εχθρούς από τους συντρόφους. 

Κατά τα λεγόμενα αυτοπτών μαρτύρων και με τη συνδρομή φωτογράφων και ιστορικών, θα προσπαθήσουμε στο άρθρο αυτό να σκιαγραφήσουμε την πτυχή αυτή των συγκρούσεων του Δεκέμβρη.

Ένα πρώτο στοιχείο προκύπτει από την χρήση του πολεμικού εξοπλισμού των αντίπαλων παρατάξεων, με πιο εύκολη την τεκμηρίωση των Βρετανών κομάντο που πολέμησαν στην Αθήνα. Στον εξοπλισμό τους, συμπεριλαμβάνεται η τυπική στολή των αερομεταφερόμενων μονάδων του Βρετανικού στρατού, με κόκκινο ή χακί μπερέ ή κράνος με εξωτερικό "ντύσιμο" από δίχτυ. 

Οι βρετανικές στολές είχαν ραμμένο στον ώμο το σύμβολο του αλεξίπτωτου με τα φτερά για τις αερομεταφερόμενες μονάδες, συνοδευόμενο από την ένδειξη "Airborne" ή "Parachute regiment"

Χαρακτηριστικές τέτοιες φωτογραφίες των Δεκεμβριανών είναι όσες τραβήχτηκαν κατά την από αέρος κατάληψη του Παρθενώνα από τους Βρετανούς κομάντο ή ακόμα ορισμένες φωτογραφίες του Kessel από τις επιχειρήσεις τους μέσα στην πόλη. 

Από την άλλη μεριά, οι δυνάμεις της Χωροφυλακής έφεραν το γνωστό χιτώνιο σε χακί απόχρωση με πηλήκιο ή κράνος τύπου Μ34 ή Μ39. Λέγεται πως οι στρατιώτες των Ταγμάτων Ασφαλείας χρησιμοποιούσαν μεν τα ίδια κράνη, έφεραν όμως στη στολή τους ένα λευκό σιρίτι ή κορδόνι στο ύψος του μπράτσου. Ορισμένες φωτογραφίες από τις συγκρούσεις των Δεκεμβριανών φαίνεται πως επιβεβαιώνουν τον παραπάνω ιστορικό ισχυρισμό, ενώ δεν γνωρίζουμε κάποιο βαθμό ή  στρατιωτικό έπαινο που απεικονίζεται στις στολές της Χωροφυλακής με παρόμοιο τρόπο:

Κράνος τύπου M34.

Η παραπάνω φωτογραφία απεικονίζει οπλίτες αγνώστων στοιχείων στις μάχες του Δεκέμβρη και δημοσιεύθηκε το 1976 στο τεύχος 82 της Επιθεώρησης Χωροφυλακής. Από ότι φαίνεται οι εικονιζόμενοι δεν φορούν όλοι το εν λόγω σιρίτι, ενώ φορούν τα κράνη τύπου Μ34/Μ39 της Χωροφυλακής.  

Συγκρούσεις στο ύψος της Σταδίου. Βρετανοί με πολυβόλο υποστηρίζουν προέλαση ανδρών που μάλλον είναι εξοπλισμένοι ταγματασφαλίτες.

Παράλληλα, σε άλλες φωτογραφίες γίνεται προφανές ότι, το λευκό σιρίτι δεν εμφανίζεται σε όλες τις κυβερνητικές δυνάμεις. Για παράδειγμα σε καμιά από τις φωτογραφίες της περιόδου, δεν εικονίζονται αστυφύλακες ή χωροφύλακες να φέρουν ανάλογο σιρίτι ή μέλη της Ορεινής Ταξιαρχίας, που φέρουν τελείως διαφορετικό και ιδιαίτερα χαρακτηριστικό εξοπλισμό. 

Άνδρας της Χωροφυλακής ή της Αστυνομίας πόλης με τραύμα στο πόδι.

Άνδρες της Ορεινής Ταξιαρχίας.

Ανάμεσα στις δεκάδες γνωστές και άγνωστες φωτογραφίες των Δεκεμβριανών εντοπίζονται και ορισμένες φωτογραφίες που εικονίζουν μαχόμενους με ακόμη πιο ετερόκλητο εξοπλισμό. Στην παρακάτω φωτογραφία, βρετανικό τανκ υποστηριζόμενο από Βρετανούς στρατιώτες επιχειρεί δίπλα σε οπλίτη που φορά γερμανικό κράνος. Πιθανότατα πρόκειται για μέλος των Ταγμάτων Ασφαλείας με εξοπλισμό που δόθηκε λόγω εκτάκτου ανάγκης. 

Στο παραπάνω άρθρο επιχειρήσαμε να παρουσιάσουμε ορισμένα περιορισμένα στοιχεία από τη συμβολή των Ταγμάτων Ασφαλείας στη βρετανική στρατιωτική εμπλοκή του 1944. Θα εμπλουτίσουμε το άρθρο με τυχόν νέα δεδομένα. 

Ευχαριστούμε πολύ την Πολιτιστική Εταιρεία "Φωτογραφίζοντας"