Τάκης Μακεδόνας: Η αρχή και το τέλος ενός δωσίλογου

Μελετώντας την ιστορία της Κατοχής και ειδικότερα τις μέρες του δωσιλογισμού, σύντομα ο αναγνώστης θα "πέσει πάνω" στο όνομα του επικεφαλής της ΕΑΣΑΔ Τάκη Μακεδόνα. Για τον επικεφαλής της δωσιλογικής οργάνωσης που καταμάτωσε τον Βόλο ελάχιστα ήταν γνωστά πριν την ενδελεχή δουλειά του δημοσιογράφου Θανάση Βογιαντζή που παρουσιάζεται στο βιβλίο "Τα ΕΑΣΑΔΙΑ- Μέρες δωσιλογισμού στο Βόλο". Στο βιβλίο του Βογιαντζή διαβάζουμε όχι μόνο το πλήρες βιογραφικό του Τάκη Μακεδόνα, αλλά και τα έργα και τις ημέρες του στην μαρτυρική πόλη.

Παρακάτω θα παρουσιάσουμε ένα μικρό βιογραφικό του δωσιλόγου:

Τα στοιχεία για τις απαρχές της δράσης του Τάκη Μακεδόνα προέρχονται από το βιβλίο του Σωτήρη Ιατρούλη, που τον γνώριζε προσωπικά. Γράφει λοιπό,ν ο αξιωματικός του Εθνικού Στρατού και μετέπειτα στέλεχος του ΕΛΑΣ, Ιατρούλης:

"Τα ΕΑΣΑΔ είχαν αρχηγό τους τον Τάκη Μακεδόνα με τον οποίο γνωριζόμασταν οικογενειακώς. Ο πατέρας του, Μελαχροινός Μακεδόνας, δάσκαλος στο επάγγελμα, ήρθε μια μέρα στο σπίτι μας πριν από τον πόλεμο και γνωρίστηκε με την οικογένεια. Ήταν άλλωστε γείτονας, παρακάλεσε δε τον πατέρα μου να πάρει υπό την προστασία του τον γιο του Τάκη που θα παρουσιαζόταν σύντομα στο στρατό και οπωσδήποτε θα έβγαινε βοηθητικός στρατιώτης λόγω μιας μικρής δόσης τρέλας που είχε. Ο πατέρας μου ανταποκρίθηκε στο αίτημά του, τον πήρε κοντά του και του ανέθεσε καθήκοντα ιπποκόμου. Πριν τον πόλεμο οι αξιωματικοί εκινούντο με άλογα, μιας και τα αυτοκίνητα ήταν ανύπαρκτα την εποχή εκείνη στο στράτευμα. Έτσι, κάθε πρωί ο Μακεδόνας και κάθε απόγευμα, έφερνε από το σύνταγμα το άλογο για να πηγαίνει στη δουλειά του ο πατέρας μου. 

Όταν την άνοιξη του 1943, βγήκε ο πατέρας μου στο βουνό, ακολούθησε κι ο Τάκης., αυτός μάλιστα ήταν που έβγαλε τη στρατιωτική στολή, τα κιάλια και το πιστόλι του πατέρα μου έξω από τον Βόλο. Με την ίδρυση της 16ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, ο Τάκης απαίτησε να ονομαστεί αξιωματικός και επειδή δεν είχε τα προσόντα, σαν βοηθητικός και ανεκπαίδευτος στρατιώτης που υπηρέτησε, του αρνήθηκαν και κατόπιν αυτού κατέβηκε στο Βόλο και συνδέθηκε με τον ΕΔΕΣ. Επειδή κι εκεί όμως μάλλον δεν είχε μέλλον αξιωματικού, κατέληξε στα Τάγματα Ασφαλείας και στην ΕΑΣΑΔ. Ο πατέρας του, Μελαχροινός Μακεδόνας, συνελήφθη από τους αντάρτες για να αναγκαστεί ο Τάκης να παραδοθεί. Αυτός τότε όμως, όντως ήδη στο ΕΑΣΑΔ, ανακοίνωσε στις εφημερίδες ότι έθετε μια προθεσμία, μέσα στην οποία θα έπρεπε να παρουσιαστεί ο πατέρας του. Αυτό όμως δεν έγινε γιατί οι αντάρτες τον είχαν σκοτώσει. Συνεπής λοιπόν στον λόγο του, ο Τάκης αιματοκύλησε τον Βόλο ολόκληρο. 

Την οικογένειά μας δεν την πείραξε, είτε από σεβασμό ή ίσως πάνω στην τρέλα του μας ξέχασε ή ίσως ακόμη να έβαλε τους συνεργάτες του να κάνουν τη βρωμοδουλειά. Βέβαια και η κατάληξη η δική του, καθώς και της αδερφής και συνεργάτιδός του Μάχης ήταν ο θάνατος."

Ο Τάκης Μακεδόνας καταμάτωσε τον Βόλο. Όμως οι μέρες του ήταν μετρημένες και μετά την Απελευθέρωση δεν μπορούσε πια εύκολα να κρυφτεί. Τον Οκτώβριο του 1944 κατέφυγε στο Κιλκίς όπου ενώθηκε με τους περίπου 2.500 ΠΑΟτζήδες δωσίλογους και άλλους συνεργάτες των Γερμανών που είχαν καταφύγει στο Κιλκίς, λίγο πριν τους σαρώσει ο ΕΛΑΣ.Στις 3 Νοεμβρίου ο ΕΛΑΣ καθαρίζει το Κιλκίς από τους δωσίλογους. Αιχμαλωτίζει πολλούς εξ αυτών, ανάμεσά τους κι ο Τάκης Μακεδόνας. Οι πληροφορίες για τις τελευταίες του ώρες δίνονται από τον ΕΑΣΑΔίτη Τριαντάφυλλο Οικονομίδη που πιάστηκε μαζί του από τον ΕΛΑΣ:

"Στις 3 Νοεμβρίου μας επιτέθησαν οι αντάρτες και μετά διήμερον μάχην, παραδοθήκαμε, αφού εν τω μεταξύ, έπεσαν νεκροί περίπου 750 από εμάς. Αιχμάλωτοι λοιπόν εγώ, ο Μακεδόνας και πολλοί άλλοι μεταφερθήκαμε στη Θεσσαλονίκη όπου μας έκλεισαν στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Ο Μακεδόνας όμως όταν μας αφόπλισαν είχε κρύψει κάτω από την μασχάλη του ένα μικρό πιστολάκι και 4-5 μέρες αφού κλειστήκαμε στο στρατόπεδο με πλησίασε και μου λέει: Εγώ ήμουνα ο αρχηγός στη Θεσσαλία και τους έκανα μεγάλη ζημιά. Ασφαλώς λοιπόν θα με σκοτώσουν. Αν τουφεκίσουν καλώς. Τι γίνεται όμως εάν θελήσουν να με γδάρουν ζωντανό; Και ως να αποτελειώσει την φράση του, τον βλέπω να βγάνει το μικρό πιστολάκι του από τη μασχάλη και να πυροβολεί δυο φορές την καρδιά του. Έπεσε αμέσως νεκρός. Μετά από ένα τέταρτο ήρθαν οι αντάρτες που μας φρουρούσαν και πήραν το πτώμα του."

Η κίτρινη αποθήκη. Το αρχηγείο της ΕΑΣΑΔ στο Βόλο, όπου εκτελέστηκαν και βασανίστηκαν εκατοντάδες αγωνιστές και πολίτες.

Σοφία και Λουκία Τοπάλη, μαζί με την Φιλίτσα Καλαβρού κρεμασμένες από την ΕΑΣΑΔ και τους Ναζί στα Κάτω Λεχώνια.

Ο Τάκης Μακεδόνας (κέντρο) μαζί με άλλα μέλη της ΕΑΣΑΔ.