Μικρό μαρτυρολόγιο γυναικών της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ

Φωτεινή Αναστασιάδη

Γεννήθηκε στο χωριό Τσούνη Σπάρτης στους κόλπους αγροτικής οικογένειας. Στο ΔΣΕ Πελοποννήσου διατέλεσε πολιτικός επίτροπος διμοιρίας του τάγματος του Ντίνου Βρεττάκου. Πήρε μέρος σε δεκάδες μάχες και συμπλοκές, όπου διακρίθηκε για το θάρρος της. Κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου του 1949, τραυματίστηκε βαριά, ψηλά στο μηρό από θραύσμα όλμου, κοντά στην Αγία Βαρβάρα Αχαΐας. Οι σύντροφοί της την μετέφεραν για ασφάλεια σε παρακείμενη ρεματιά, όπου τις παρείχαν τις πρώτες βοήθειες. Μη μπορώντας να την μετακινήσουν τις έφτιαξαν ένα μικρό καλύβι από κλαδιά έλατου, την τύλιξαν με ένα μάλλινο ρούχο και της άφησαν έναν αντάρτη να την προσέχει μέχρι να αναρρώσει. Δυστυχώς, η Φωτεινή Αναστασιάδη υπέκυψε το ίδιο βράδυ από την αιμορραγία και την ψύξη.

Η Φωτεινή Αναστασιάδη.

Νικολέτα Τσιριγώτη

Γεννήθηκε στο χωριό Δρυαλί Λακωνίας, στους κόλπους οικογένειας που σύσσωμη είχε οργανωθεί στο ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και την ΕΠΟΝ. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, η οικογένειά της, όπως και η Νικολέτα ακολούθησαν το ΔΣΕ. Η Νικολέτα κατατάχθηκε στο ΔΣΕ και τοποθετήθηκε στα συνεργεία παρασκευής άρτου του ΔΣΕ, στο Βελιτσί. Ο σύζυγός της, Δημήτρης Τσιριγώτης αγωνιζόταν ως αντάρτης του ΔΣΠ, στο τμήμα του Σφακιανού. Με την ήττα του ΔΣΠ και τη διάσπασή του σε μικρές ομάδες, η Νικολέτα και ο σύζυγός της ακολούθησαν την ομάδα του Σφακιανού.

Όπως είναι γνωστό, η ομάδα του Σφακιανού προδόθηκε στη σπηλιά του Βαγιολάγκαδου και περικυκλώθηκε απο μικτό απόσπασμα χωροφυλάκων και χιτών και ακολούθησε αιματηρή μάχη. Πρώτος, σκοτώθηκε ο σύζυγος της Νικολέτα, Δημήτρης που βρισκόταν στο παρατηρητήριο. Η Νικολέτα Τσιριγώτη, χρησιμοποιώντας το ακόμα ζεστό σώμα του άντρα της για ταμπούρι συνέχισε να πολεμά μέχρι που οι σφαίρες του όπλου της εξαντλήθηκαν και τότε συνέχισε με το όπλο του άνδρα της. Όμως οι τέσσερις αντάρτες δεν μπορούσαν να υπερνικήσουν 150 τουλάχιστον επιτιθέμενους. Έτσι, η Νικολέτα έπεσε μαχόμενη ακριβώς πάνω στο σώμα του συζύγου της. 

Οι άνδρες του μικτού αποσπάσματος έκοψαν τα κεφάλια των πέντε νεκρών και αφού τα τοποθέτησαν σε παλούκια τα περιέφεραν στα γύρω χωριά.

Γεωργία Καντιάνη

Γεννήθηκε στην Αλαγονία Μεσσηνίας και κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου εντάχθηκε ως μαχήτρια του ΔΣΕ Πελοποννήσου. Έπεσε μαχόμενη ενάντια σε απόσπασμα χιτών, στην τοποθεσία "Αγριόκαρο" Αλαγονίας, κατά το τρίτο δεκαήμερο του Μάη, του 1949.

Γεωργία Καντιάνη

Πηνελόπη Καλαμβοκίδου

Γεννήθηκε στην Αλαγονία Μεσσηνίας και εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια. Κατά τη διάρκεια συμπλοκής, στις 10 Μαΐου του 1949 αιχμαλωτίσθηκε από ομάδα χιτών, οι οποίοι επέδειξαν τα κτηνώδη τους ένστικτα βιάζοντάς την ομαδικά, πριν την εκτελέσουν στον τοίχο του νεκροταφείου του Αγίου Αντωνίου.

Μαρία Μάλαμα

Γεννήθηκε στο χωριό Γιαννιτάνικα Μεσσηνίας. Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια. Σκοτώθηκε την 1η Μαρτίου του 1949, μαζί με το Σπύρο Μπαστακό, στην περιοχή Πλατανακίου βορειοανατολικά της Δήμιοβας.

Σοφία Σκόκου

Γεννήθηκε στο χωριό Ελαιοχώρι Μεσσηνίας. Πατέρας της ήταν ο Τρύφωνας Σκόκος Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια. Σκοτώθηκε την 1η Μαρτίου του 1949, μαζί με το Σπύρο Μπαστακό και την Μαρία Μάλαμα, στην περιοχή Πλατανακίου βορειοανατολικά της Δήμιοβας.

Ελένη Φράγκου

Γεννήθηκε στο χωριό Ελαιοχώρι Μεσσηνίας. Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια και αργότερα υπηρέτησε στο επιτελείο της 22ης Ταξιαρχίας, στην ομάδα Σαρρήγιαννη. Αιχμαλωτίστηκε στις 7 Μαρτίου του 1949, στην τοποθεσία "Σπηλιές" του χωριού Μιχόιο, όπου σκοτώθηκε και ο Σαρρήγιαννης. Παραπέμφθηκε στο στρατοδικείο Πάτρας, το οποίο, στις 28 Απριλίου του 1949 την καταδίκασε δις εις θάνατον και λίγες μέρες αργότερα εκτελέστηκε.

Βασιλική Γαλακούτη

Γεννήθηκε στο χωριό Καρβέλι Μεσσηνίας. Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια. Σκοτώθηκε στο χωριό Καρβέλι, σε συμπλοκή με τον κυβερνητικό στρατό.

Στυλιανή Περιζώτη

Γεννήθηκε στο χωριό Νέδουσα Μεσσηνίας. Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια και πήρε μέρος σε πολλές μάχες και συμπλοκές. Με την κατάρρευση του ΔΣΠ κρυβόταν σε σπηλιά, μαζί με τον καπετάν Βελή. Όταν επιχείρησε να πάει στη Νέδουσα για να βρει τρόφιμα συνελήφθη από απόσπασμα χωροφυλακής, όπως και ο καπετάν Βελής. Ο μεν Βελής εκτελέστηκε, η δε Στυλιανή Περιζώτη βασανίστηκε άγρια κοντά σε παρακείμενο ποτάμι και αφού δολοφονήθηκε, τάφηκε εκεί σε πρόχειρο λάκκο.

Σύζυγος Κωνσταντίνου Φιλανδριανού

Μαχήτρια του ΔΣΕ, η οποία σκοτώθηκε από τμήμα του κυβερνητικού στρατού, το 1949, στην τοποθεσία "Βαθειά Λάκκα" του "Καλαθιού" Ταϋγέτου. Ο σύζυγός της Κωνσταντίνος σκοτώθηκε στις 30 Αυγούστου του 1948, στη μάχη της Δημητσάνας.

Χρυσούλα Φιλανδριανού

Σύζυγος του Χαράλαμπου Φιλανδριανού, μαχήτρια του ΔΣΕ. Σκοτώθηκε σε συμπλοκή με τον κυβερνητικό στρατό, το 1949.

Αγγέλω Μπελιτσάκου

Γεννήθηκε στο χωριό Μηλιά (Αρμπελιά) Μεσσηνίας. Εντάχθηκε στο ΔΣΕ ως μαχήτρια. Την 16η ή 17η Μαΐου του 1949 συνελήφθη άοπλη μαζί με άλλους συντρόφους της, στη θέση "Μασουράκια", του "Χαλασμένου" Ταϋγέτου, από μικτή δύναμη στρατού, χωροφυλάκων και ΜΕΑ. Τα ΜΕΑ προέρχονταν από την Αλτομύρα και το απόσπασμα χωροφυλακής από το χωριό Πηγάδια. Χωρίς να προηγηθεί δίκη, όπως ήταν η πρακτική των κυβερνητικών δυνάμεων του Εμφυλίου, οι 12 αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν ομαδικά, επί τόπου. Ανάμεσά τους και η Αγγέλω Μπελιτσάκου.

Ευθυμία Αθαναηλέα

Γεννήθηκε στο χωριό Τσέρια της Μεσσηνίας και εντάχθηκε στο ΔΣΠ αρχικά ως μαχήτρια και μετέπειτα αναδείχθηκε σε ομαδάρχισσα. Σκοτώθηκε, στα 23 της έτη, στη θέση "Ρίντομο" Ταϋγέτου, το 1949.

Ελένη Κολόζη

Η τραγική ιστορία της Ελένης Κολόζη ξεκινά αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, όταν βιάστηκε από τον πρώην ΕΑΜίτη Γιάννη Κολόζη ή Κούταβο (άγνωστο εάν υπάρχει συγγένεια), ο οποίος προσχώρησε στη συμμορία παρακρατικών του Καμαρινέα και έγινε υπασπιστής του. Το φοβερό περιστατικό ώθησε την Ελένη να ενταχθεί στις πρώτες ομάδες καταδιωκόμενων αγωνιστών και εντάχθηκε στο λόχο του Ηλία Κλαρίτη, ο οποίος αργότερα εξελίχθηκε σε τάγμα του ΔΣΠ. Στις 16 Ιανουαρίου του 1949, καθώς ο λόχος του Γιάννη Κατσικόπουλου και το τάγμα του Κλαρίτη, του Αρχηγείου Αργολιδοκορινθίας επιχειρούσαν να περάσουν τη διάβαση "Μαύρο Όρος", η Ελένη Κολόζη έχασε τη ζωή της από ψύξη.

Δήμητρα Ντόγκα

Γεννήθηκε στο χωριό Καλλιρόη Μεσσηνία και εντάχθηκε ως μαχήτρια στο ΔΣΕ. Αιχμαλωτίστηκε στον Ταΰγετο το 1949 και δολοφονήθηκε χωρίς να δικαστεί, στην Καλαμάτα, μερικές ημέρες μετά, μαζί με το σύζυγό της, επίσης μαχητή του ΔΣΕ, Λευτέρη Ντόγκα.

Δέσποινα & Ευφροσύνη Σταματέα

Αδελφές που γεννήθηκαν στο χωριό Τσέρια της Μεσσηνίας. Ο μεγάλος του αδελφός Ευάγγελος, ΕΛΑΣίτης της περιόδου της Κατοχής ήταν ο θρυλικός καπετάν Ταΰγετος του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου. Υπήρξαν και οι δύο μαχήτριες του ΔΣΕ. Εκτελέστηκαν μαζί ή σκοτώθηκαν από μικτό απόσπασμα στρατού, χωροφυλακής και ΜΕΑ, στις 16 ή 17 Μαΐου του 1949, στη θέση "Μασουράκια" Ταϋγέτου. 

Αιώνια τιμή...