Η επίθεση του ΕΛΑΣ στου "Μαργαρίτη" και η μάχη στην Καλλιθέα - Μέρος 1ο

Στις 30 Νοεμβρίου του 1943, πραγματοποιήθηκε ο μεγάλος διωγμός ενάντια στους ανάπηρους του Αλβανικού Μετώπου, στα νοσοκομεία της Αθήνας. Η επιχείρηση ενορχηστρώθηκε από τους δωσιλόγους της Αθήνας, σε αγαστή συνεργασία με την Αστυνομία Αθηνών και τις γερμανικές αρχές κατοχής, καθώς σχεδόν όλη η δύναμη των συνδέσμων αναπήρων του Αλβανικού Μετώπου, είχαν σύσσωμοι ενταχθεί στο ΕΑΜ και ήταν ιδιαίτερα ενεργά του μέλη. Μάλιστα, μέρος τους ανήκε και σε διάφορα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ. Η στόχευση των αναπήρων δεν ήταν ασφαλώς τυχαία. Έχοντας δει το ηρωικό αλβανικό μέτωπο να καταρρέει και να ξεπουλιέται από τη μεταξική κυβέρνηση, οι ανάπηροι αποτελούσαν ζωντανούς ήρωες, σύμβολα της αντίστασης ενάντια στον κατακτητή και κυρίως είχαν ενταχθεί σε μια παράταξη που αμφισβητούσε όχι μόνο την εξουσία, δοτή και μη, των κατακτητών, και μάλιστα στην πρωτεύουσα, αλλά έθετε και το ζήτημα μιας άλλης δικαιότερης μορφής εξουσίας, για τον ελληνικό λαό. 

Το χτύπημα ενάντια στους ανάπηρους του Αλβανικού Μετώπου ήταν ξαφνικό και ύπουλο. Σε μερικές μόνο ημέρες γέμισαν οι φυλακές Χατζηκώστα και η Ασφάλεια Αθηνών, με τους ήρωες αγωνιστές, ενώ πολλοί από αυτούς δολοφονήθηκαν, ακόμα και στα κρεβάτια των νοσοκομείων, όπου νοσηλεύονταν. Απέναντι στην κατάσταση αυτή, το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, με έδρα την Αθήνα εποφάσισε να δράσει. 

Μια από αυτές τις δράσεις του ΕΛΑΣ ήταν και η επίθεση στο "Μαργαρίτη" και η μάχη της Καλλιθέας, που ακολούθησε.

Αρχικά, κλήθηκαν σε έκτακτη σύσκεψη, οι καπετάνιοι του 1/1 Τάγματος του ΕΛΑΣ, Γιάννης Κυριακίδης και Χρήστος Λεβεντέας, όπως και ο Μιλτιάδης Ζανής, καπετάνιος λόχου, σε ένα μικρό σπίτι στη συνοικία του Δουργουτίου. Η σύσκεψη έλαβε χώρα στις 7 το απόγευμα, στο δεύτερο όροφο του σπιτιού, καθώς στον πρώτο στεγαζόταν ένα μικρό μαγαζί. Τη σύσκεψη παρακολούθησαν περίπου 20 στελέχη του ΕΛΑΣ Αθήνας και αργά το ίδιο βράδυ ανακοινώθηκε η απόφαση του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ, να χτυπηθεί το κτήριο "Μαργαρίτη". Επρόκειτο για ένα πολυόροφο κτήριο, που χρησιμοποιούταν ως εργοτάξιο της βιομηχανίας "Μαργαρίτη", που όμως τότε στέγαζε στρατώνα ταγματασφαλιτών. 

Η σύσκεψη, πέρα από την ανάλυση των πολιτικών και στρατιωτικών γεγονότων των ημερών, κατάληξε και στην προετοιμασία σχεδίου επίθεσης στο κτήριο "Μαργαρίτη", η οποία καθορίστηκε για της πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας. Η πληρότητα του σχεδίου θα ανακοινώνονταν λίγο πριν την επίθεση, από το επιτελείο του ΕΛΑΣ, ενώ όσοι παρακολούθησαν τη σύσκεψη διατάχθηκε να κοιμηθούν επί τόπου, προκειμένου να προκύψουν προβλήματα με τη μετακίνησή τους. 

Το επόμενο πρωί και για άγνωστο λόγο, η επίθεση στου "Μαργαρίτη" αναβλήθηκε. 

Ακολούθησαν 5-6 μήνες διαδοχικών μαχών του ΕΛΑΣ Αθήνας με τους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες, οι οποίες ανέβασαν σημαντικά το ηθικό του τοπικού ΕΛΑΣ και την πολεμική πείρα των μελών του. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γιάννη Κυριακίδη, έως τον Ιούνιο του 1944, μόνο το 1/2 Τάγμα του ΕΛΑΣ Αθήνας, που πια είχε επικεφαλής τον ίδιο είχε 7 νεκρούς και 20 τραυματίες, ενώ στις επιχειρήσεις υπολόγιζε τουλάχιστον 100 νεκρούς ταγματασφαλίτες. 

Μια από τις μεγάλες επιχειρήσεις των Γερμανών, στις 06/07/1944 ήταν η επίθεση στα Λιόσια, στο Πυριτιδοποιείο και στα Σφαγεία, με σκοπό τη διενέργεια συλλήψεων και την κατατρομοκράτηση του ντόπιου πληθυσμού, που στήριζε μαζικά το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ πολέμησε με το 2/1 Τάγμα της 1ης Ταξιαρχίας του, που εδραζόταν στην Καλλιθέα και το 3/1 Τάγμα που είχε έδρα του την περιοχή των Σφαγείων. Στην πορεία της μάχης, ειδοποιήθηκε και το 1/2 Τάγμα να σπεύσει για ενισχύσεις, με επικεφαλής τον Αντρανίκ Γιουγκασιάν, στέλεχος του ΕΛΑΣ με μεγάλη πολεμική πείρα. Ωστόσο, η ένταση της μάχης και ο σαφώς ανώτερος οπλισμός των Γερμανών ανάγκασε τον ΕΛΑΣ να στείλει ακόμα μεγαλύτερες ενισχύσεις. Σύντομα, στη μάχη ενεπλάκησε το Τάγμα Κατσιποδίου, με επικεφαλής τον Ντίνο Μαυρόπουλο, το Τάγμα Αγίου Ιωάννη, με ταγματάρχη το Νίκο Συρήγο και καπετάνιο το Χρήστο Ρενιέρη (Πιλάφας) και ο λόχος του ΕΛΑΣ Νέου Κόσμου, με καπετάνιο το Λευτέρη (Νιόνιος Μεσολοράς).

Ωστόσο, καθώς τα τάγματα πλησίαζαν συγκροτημένα στα Σφαγεία, σύνδεσμος τους μετέφερε την πληροφορία, ότι οι Γερμανοί ξεκίνησαν να υποχωρούν και ο κίνδυνος είχε περάσει.

Έχοντας πολεμήσει για μικρό χρονικό διάστημα, τα ξεκούραστα τμήματα του Κατσιποδίου, Αγίου Ιωάννη και Νέου Κόσμου, μπορούσαν να ξεκινήσουν κάποια νέα επιχείρηση και αυτό υπήρξε ιδέα του Λευτέρη, ο οποίος συνειδητοποίησε την ευκαιρία, καθώς τόσο οι Γερμανοί, όσο και οι ταγματασφαλίτες είχαν σημαντικές απώλειες και σίγουρα δεν θα μπορούσαν να αντιδράσουν σε κάποια επίθεση. Ο Λευτέρης, έχοντας συμμετάσχει στη σύσκεψη για του "Μαργαρίτη", έδωσε εντολή, όλοι οι αξιωματικοί των τμημάτων να τον ακολουθήσουν σε ένα παρακείμενο μαγαζί, όπου τους εξήγησε για το σχέδιο του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ και τη δυνατότητα χτυπήματος του κτηρίου "Μαργαρίτη". 

Σαφώς, σχετική εντολή δεν υπήρχε και η επιχείρηση ήταν πρωτοβουλία του Λευτέρη, την οποία ωστόσο διέθετε το βαθμό για να λάβει. Προνοητικός, ο Λευτέρης έδωσε εντολή, οι λόχοι να κρατήσουν μόνο τους μαχητές που θα λάμβαναν μέρος στην επιχείρηση και οι λοιποί θα έφευγαν για την έδρα τους, χωρίς να ενμηερωθούν για την επιχείμενη επιχείρηση. Η σύνθεση της δύναμης που θα πραγματοποιούσε την επίθεση, αποφασίστηκε να είναι η εξής:

Λόχος Αγίου Ιωάννη και Κατσιποδίου: 12 άνδρες, με επικεφαλής τους Ντίνο Μαυρόπουλο και Ν. Συρίγο.

Τμήμα Δουργουτίου: 9 άνδρες, με επικεφαλής τον Αντρανίκ Γιουγκασιάν.

Μικτή Εφεδρεία: 15 άνδρες, με επικεφαλής, το Λουδάρο.

Μικτή δύναμη κρούσης: 15 άνδρες, με επικεφαλής τους Κώστα Βένο και Γιάννη Κυριακίδη.

Οι άνδρες επιλέχθηκαν με βάση τα διάφορα όπλα που τα τμήματα του ΕΛΑΣ διέθεταν και κυρίως την πείρα τους. Παράλληλα, αποφασίστηκε, μια δύναμη 15 ανδρών, με επικεφαλής το Λευτέρη να παραμείνει πίσω και να κρατά ανοικτό το δρόμο για το κτήριο "Μαργαρίτη". Ο οπλισμός των ανταρτών του ΕΛΑΣ για την επιχείρηση ήταν 81 αυτόματα όπλα, 6 χειροβομβίδες μιλς, 4 αυτόματα, 4 ιταλικές χειροβομβίδες και 4 πολωνικές, ενώ ορισμένοι αντάρτες ήταν οπλισμένοι και με τα ατομικά τους περίστροφα.

Συνεχίζεται