Πρόσθετα στοιχεία για τη μάχη του Βασσαρά Λακωνίας

Στο παρελθόν, ο Κόκκινος Φάκελος είχε προχωρήσει στην αναψηλάφηση μιας φωτογραφίας από τη μάχη του Βασσαρά Λακωνίας, όπου στις 23-11-1946, ομάδα ανταρτών διέλυσε τμήμα Χωροφυλακής 20 ανδρών. Από τους χωροφύλακες επέζησαν μόλις τρεις, ενώ αργότερα η Χωροφυλακή ερεύνησε την περιοχή όπου βρέθηκαν οι σωροί των νεκρών και λήφθηκε μια φωτογραφία του χώρου. 

Με τη συμβολή του φίλου κ. Γιάννη Κρικώνη (ο ίδιος είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας) παρουσιάζουμε σήμερα πρόσθετα στοιχεία σχετικά με τη μάχη αυτή καθώς και μια πολύ καλύτερης ανάλυσης φωτογραφία των νεκρών της Χωροφυλακής. Η φωτογραφία παρατίθεται στο πρωτότυπο και κάθε πνευματικό δικαίωμα επί αυτής ή των πληροφοριών που δίνονται ανήκει αποκλειστικά στον κ. Κρικώνη και την οικογένειά του. 

Ο κ. Κρικώνης, του οποίου οικογενειακό μέλος βρίσκεται ανάμεσα στους τραυματίες της συμπλοκής αναφέρει τις εξής πληροφορίες:

• Το απόσμασμα αποτελείτο από 20 άνδρες.
• Οι δύο επιζήσαντες (θεωρητικά) ήταν οι Δημήτριος Κρικώνης (από το Προάστιον Καρδίτσας) και Σταματούρος Κίμων από την Οξύλιθο Ευβοίας (ο μέν πρώτος πατέρας μου, ο δε δεύτερος νονός μου). Με όσα έχω ανακαλύψει μάλλον υπήρχε και τρίτος επιζήσας διότι η λίστα φονευθέντων αναφέρει μόνον δεκαεπτά άνδρες.
• Ο πατέρας μου παραιτήθηκε από την Χωροφυλακή το 1958 και ο Σταματούρος το 1956. Και οι δύο υπηρετούσαν από το 1945, μετά τα Δεκεμβριανά. Ο πατέρας μου υπήρξε μέλος του ΕΔΕΣ στην Θεσσσαλία την περίοδο 1943/44 και καταζητούμενος.
• Η αναφορά της Χωροφυλακής της εποχής αναφέρει τους 17 νεκρούς ως πεσόντες κατά την μάχη, όμως όλα τα υπόλοιπα στοιχεία αναφέρουν αιχμαλωσία από τον ΔΣΠ.
• Ο πατέρας μου δεν είδε την αιχμαλωσία διότι από τον «βομβαρδισμό» του κτιρίου είχε πέσει σε κώμα. Συνήλθε στο νοσοκομείο της Σπάρτης με ελαφρό ακρωτηριασμό στον δεξιό δείκτη και με σοβαρή απώλεια ακοής (70%) η οποία τον συνόδευσε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Σταματούρος τραυματίστηκε βαριά στην κοιλιακή χώρα αλλά ξέφυγε και σύμφωνα με την διήγηση του έφθασε μέχρι το απόσπασμα το οποίο ερχόταν προς βοήθεια. Η μάχη είχε διαρκέσει περισσότερο από τρίωρο και είχε ενημερωθεί η Χωροφυλακή της Σπάρτης.
• Το οξύμωρο της ιστορίας: Το απόσπασμα δεν κυνηγούσε τον ΔΣΠ αλλά δεξιά παρακρατική συμμορία, η οποία τις προηγούμενες ημέρες είχε βεβηλώσει τελετή γάμου σε παρακείμενο χωριό (η νύφη βιάστηκε). Οι άνδρες της Χωροφυλακής θεωρούσαν την περιοχή απόλυτα ασφαλή και για αυτό πιάστηκαν στην κυριολεξία στον ύπνο.
• Σύμφωνα με τις διηγήσεις και των δύο οι άνδρες της Χωροφυλακής κατακρεουργήθηκαν. Είναι όμως συζητήσιμο από ποιούς και πότε. Το πιθανότερο από τους αντάρτες. Το περίεργο είναι ότι η ιστορία δεν έτυχε της δημοσιότητας λόγω ίσως της πολιτικής της «συμφιλίωσης» που ακολουθούσε η τότε κυβέρνηση.
• Η φωτογραφία τραβήχτηκε από επαγγελματία φωτογράφο της Σπάρτης (άγνωστο ποιόν) κατ’ εντολήν της Χωροφυλακής.
• Σταματούρος και Κρικώνης θεωρήθηκαν ως ανίκανοι για μάχιμη υπηρεσία μετά το συμβάν και μετά από πολύμηνη θεραπεία μετατέθηκαν σε υπηρεσίες Γραφείου. Ο Κρικώνης τον Μάρτιο του 1947 υπήρξε ένας από τους πρώτους άνδρες οι οποίοι στελέχωσαν την Χωροφυλακή Δωδεκανήσου (Ενσωμάτωση).
• Και οι δύο ορκίστηκαν μετά το συμβάν να γίνουν παπάδες γιατί ήταν «θέλημα θεού» το ότι επέζησαν. Τελικά έγιναν θεολόγοι. Ο Σταματούρος χρημάτισε Γυμνασιάρχης στην Χαλκίδα και ο Κρικώνης Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης σε διάφορα σχολεία της Ελλάδας (Ηράκλειο, Πειραιάς, Ρόδος). Στο τέλος έγινε καθηγητής Πανεπιστημίου στις ΗΠΑ και μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών. Τα βιβλία του διδάσκονται στα ελληνικά Πανεπιστήμια (Φιλοσοφική).
• Υπήρξαν έως το τέλος φανατικοί αντιδεξιοί και αντιμοναρχικοί και ουδέποτε αυτοχαρακτηρίστηκαν ως αντικομμουνιστές. Αντιθέτως, ειδικά ο Κρικώνης, αντιμετώπισαν σοβαρότατα προβλήματα επί δικτατορίας.
• Η ειρωνία της τύχης: ο Κρικώνης νυμφεύθηκε  την Σοφία Χατζηστρατή, αδελφή του ηγετικού στέλεχους του Κινήματος του Ναυτικού στην Μέση Ανατολή Θεόδωρου Χατζηστρατή. Ο Χατζηστρατής συνελήφθη το 1947 ως ηγετικό στέλεχος του ΕΜΠΑ (Δωδεκανησιακό ΕΑΜ) και εστάλη πρώτα στον Άγιο Ευστράτιο και κατόπιν στην Μακρόνησο , όπου τρελάθηκε από τα βασανιστήρια και απολύθηκε το 1952. Μετά απο δύο χρόνια θεραπείας στο Ψυχιατρείο Αθηνών εστάλη στο Ψυχιατρείο Λέρου στο οποίο παρέμεινε μέχρι τον θάνατο του το 1992, χωρίς να ανανήψει ποτέ. Η τραγική ιστορία του έγινε γνωστή από το ογκώδες βιβλίο «Οι ανυπότακτοι της Σύμη» του αείμνηστου δημοσιογράφου και διευθυντή των Νέων Γιάννη Διακογιάννη. Για τον γάμο του ο Κρικώνης τιμωρήθηκε με δυσμενή μετάθεση στην Θεσσαλονίκη.

Η φωτογραφία της Χωροφυλακής που μας έστειλε ο κύριος Κρικώνης είναι η εξής:

Στη φωτογραφία το πρώτο από αριστερά σώμα φαίνεται πως δεν έχει το τμήμα από τον κορμό και επάνω, ενώ από τα πόδια έχουν μείνει μόνο κόκαλα και τα χέρια λείπουν. Συζητώντας και με τον κ. Κρικώνη καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα τα σώματα δεν τάφηκαν ή αν τάφηκαν τάφηκαν σε ρηχό τύμβο με αποτέλεσμα να αποτελέσουν βορά πτωματοφάγων ζώων του δάσους, όπως τα τσακάλια. Πιθανότατα η κατάσταση διαμελισμού των νεκρών επήλθε post mortem.

Οι παραπάνω πληροφορίες αναδεικνύουν το χαρακτηριστικό του βιώματος μιας εποχής Εμφυλίου. Άνθρωποι των λαϊκών στρωμάτων, ανήκοντες σε διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα, συνδεόμενοι όμως με ίδιες αξίες, σταθερές, ανησυχίες, όνειρα και προβλήματα. Ένας αντιμοναρχικός αντιδεξιός χωροφύλακας, ξεκινά να χτυπήσει δεξιά παρακρατική συμμορία και ως εκ θαύματος επιζεί από σύγκρουση με τον ΔΣΠ. Αργότερα θα παντρευτεί την αδελφή στελέχους του ΕΑΜ και γνωστού διωκόμενου αγωνιστή. Τα ασφυκτικά όρια του αστικού κράτους τον τιμωρούν για την επιλογή του, η μετέπειτα Δικτατορία τον διώκει. Μια αυθεντική χαρακτηριστική ιστορία των συμπληγάδων της βίας της μετακατοχικής Ελλάδας που αναδεικνύει, κατά τη γνώμη μας, την πραγματική ιστορική σταθερά κάθε εποχής: Ο λαός δεν έχει τίποτε να χωρίσει.

Ευχαριστούμε πολύ τον φίλο κ. Γιάννη Κρικώνη και την οικογένειά του για την πολύτιμη προσθήκη τους.