Ο αγώνας κατά των ναρκωτικών στις φυλακές του Εμφυλίου

Είναι αλήθεια ότι τα ναρκωτικά ήταν και είναι ένα κατεξοχήν πολιτικό φαινόμενο. Χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται από το σύστημα προκειμένου να ευνουχιστούν κινηματικές διαδικασίες στο σώμα της κοινωνίας και να γίνουν οι μάζες εύκολα διαχειρίσιμες και πολιτικά χειραγωγήσιμες. Τα ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν ενάντια στο κίνημα ειρήνης στις ΗΠΑ της δεκαετίας του 70, διοχετεύθηκαν στους φαντάρους που σφάζονταν στο Βιετνάμ για τα αμερικανικά συμφέροντα και νομιμοποιήθηκαν (σε ορισμένες τους εκδοχές) σε χώρες με έντονη οικονομική κρίση. Το φαινόμενο των ναρκωτικών εμφανίστηκε και στην Ελλάδα της Κατοχής και του Εμφυλίου, ως μέσο χειραγώγησης των λαϊκών μαζών και ειδικά της πρωτοπόρας νεολαίας. 

Το ζήτημα απασχόλησε φυσικά το ΚΚΕ, την ΟΚΝΕ και την ΕΠΟΝ της εποχής, που υιοθέτησαν μαχητικά αντίθετη και ταξικά προσανατολισμένη γνώμη απέναντί τους. Ας δούμε μια σχετική μπροσούρα της ΕΠΟΝ, του 1945: 

H μπροσούρα της ΕΠΟΝ καταγγέλλει ανοιχτά την εμπλοκή των Βρετανών στην εξάπλωση των ναρκωτικών στην Ελλάδα μετά το 1944. Και είναι αλάθητη διαπίστωση. Άλλωστε η χρήση των ναρκωτικών ως μέσο "αποικιακής χαλιναγώγησης" υπήρξε προσφιλής μέθοδος του βρετανικού στέμματος, αν κανείς αναλογιστεί τον Πόλεμο του όπιου στην Κίνα ή τα ναρκωτικά που επιστρατεύθηκαν στο Σουδάν. 

Όπως ήταν αναμενόμενο τα ναρκωτικά επιστρατεύθηκαν από την ελληνική αστική τάξη και για να χρησιμοποιηθούν ενάντια στους κομμουνιστές, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και τους δημοκράτες, που το αστικό κράτους του Εμφυλίου έριξε σε φυλακές και εξορίες. Ανάμεσα στα βασανιστήρια, τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής, την πείνα, τη στέρηση και τις ασθένειες, οι πολιτικοί κρατούμενοι είχαν να αντιμετωπίσουν και την απειλή των ναρκωτικών που έβριθαν στους ποινικούς κρατούμενους, υπό την ευλογία φυσικά των εκάστοτε διευθυντών της φυλακής.

Το πρόβλημα εντοπίζονταν κυρίως στους νεολαίους πολιτικούς κρατούμενους, τους οποίους οι ομάδες συμβίωσης προσπαθούσαν να θωρακίσουν ιδεολογικά και πολιτικά ενάντια στο φαινόμενο. Τα ναρκωτικά άλλωστε, ήταν (και είναι ακόμα) ένας εύκολος τρόπος για να ξεχάσεις τα προβλήματα και τις στερήσεις της φυλακής. Πόσο μάλλον για έναν νεό της εποχής που πέρασε από την έντονη πολιτική δράση της Κατοχής στη στασιμότητα ενός κελιού. 

Διαβάζουμε στην εφημερίδα "Νειάτα στα σίδερα" των πολιτικών κρατουμένων Ιταλικής Σχολής Πάτρας, την στήλη με τίτλο "Προσοχή": 

Προσοχή

«Πολύς λόγος έγινε και γίνεται γύρω από την υπόθεση του χασίς. Μα και μεις σαν οργανωμένη και πρωτοπόρα νεολαία. Θα πρέπει να πούμε πολλά, πάρα πολλά για τον μεγάλο κίνδυνο που στέκει απειλητικά πάνω απ’ το κεφάλι του πιο ζωντανού και μαχητικού στοιχείου του λαού μας, έτοιμος να σκορπίσει τον όλεθρο και την καταστροφή. Ύπουλου, άνανδροι και βρωμεροί όπως είναι, ξένοι και ντόπιοι αφεντάδες δεν μπορούν παρά να χρησιμοποιήσουν τα πιο άτιμα και σκοτεινά μέσα για να αποσυνθέσουν και να εξαθλιώσουν την πρωτοπόρα ελληνική νειώτη. Προσπαθούν με τον τρόπο αυτό να αποσπάσουν, να αφαιρέσουν απ’ το μυαλό μας κάθε σκέψη που έχει σχέση με την αισχρή αυτή κατάσταση που αυτοί δημιούργησαν και προσπαθούν να ολοκληρώσουν. Οι άνθρωποι αυτοί του “πολιτισμού και της προόδου” θέλουν στη θέση της αισιοδοξίας, της χαράς, της νεανικής ορμής. Στη σκέψη για λευτεριά, ανεξαρτησία και δημοκρατία, να μας εμφυσήσουν την πίκρα, την απελπισία, την λύπη και την απαισιοδοξία. 

Θέλουν την ανηθικότητα αντί της ηθικής, την ψευτιά αντί της ειλικρίνειας, τα χασισοποτεία αντί τις λέσχες. Νέοι της Ιταλικής Σχολής προσοχή! Ο κίνδυνος είναι άμεσος. Τα αποτελέσματα τρομερά. Σκεφτείτε ότι ο δυστυχισμένος λαός και η νεολαία μας περιμένουν από μας τους αλυσοδεμένους πολλά! Στο πρόσωπό μας βλέπουν τον απελευθερωτή και λυτρωτή απ’ τα βάσανά τους. Θα είναι ντροπή! Μεγάλη ντροπή στους σταυραετούς της λευτεριάς να πέσουν σ’ αυτή την παγίδα των καλοθελητών μας. Πετάξτε κατάμουτρα στους φασίστες δολοφόνους αυτή τη βρωμιά. Περιφρουρήστε τον ιερό αγώνα μας καταγγέλλοντας και χτυπώντας κάθε τι τέτοιο που πέφτει στην αντίληψή μας. Ας απαντήσουμε στους δολοφόνους ε την ενότητα και την πειθαρχία. Είναι αίτημα ολόκληρου του λαού και της Ελλάδας, αίτημα των χιλιάδων μαρτύρων της λευτεριάς και της ανεξαρτησίας».

Δεν ξέφευγαν όμως όλοι οι νέοι αγωνιστές από τη μάστιγα των ναρκωτικών ουσιών της φυλακής.

Διαβάζουμε στην εφημερίδα "Αδούλωτα Νειάτα" των πολιτικών κρατουμένων Φυλακών Κάτω Πετραλώνων, τη στήλη με τίτλο "ΤΟ ΧΑΣΙΣΙ" : 

Το χασίσι

«Συναγωνιστές και πάλι ΟΛΟΙ ΣΕ ΕΠΙΦΥΛΑΚΗ. Δυο-τρεις κρατούμενοι παρά τις επανειλημμένες παρατηρήσεις συνεχίζουν να καπνίζουν ΧΑΣΙΣΙ. Το ΜΑΤΙ της Επιτροπής τους έχει ανακαλύψει όλους. Τους ειδοποιούμε για ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ. Ας συνέλθουν. Από δω και μπρος δεν πρόκειται να φανούμε ΕΠΙΕΙΚΕΙΣ». 

Η χρήση ναρκωτικών ουσιών επέσυρε συνήθως την ποινή της διαγραφής από την ομάδα των πολιτικών κρατουμένων και την απομόνωση. Σε αρκετές περιπτώσεις, πολιτικοί κρατούμενοι που ξεκίναγαν τη χρήση, αποφάσιζαν σε λίγο καιρό να μεταφερθούν στους θαλάμους των ποινικών κρατουμένων, αφού δεν γίνονταν αποδεκτοί από τους πρώην συντρόφους τους.

Αρκετές επίσης είναι οι αναφορές για τη χρήση ναρκωτικών ουσιών από το προσωπικό των φυλακών ή των στρατοπέδων εξορίας, που βασάνιζε ή ανέκρινε κρατούμενους και εξόριστους. Για τους βασανιστές ειδικά, της Αστυνομίας Μονάδας στη Μακρόνησο, έχει γραφεί ότι τις περισσότερες φορές ήταν μαστουρωμένοι κατά τη διενέργεια βασανιστηρίων. Το μαρτυριακό υλικό που υπάρχει σχετικά αιτιολογεί το παραπάνω με δύο τρόπους: 

1. Ορισμένοι πρώην κρατούμενοι-εξόριστοι θεωρούν ότι τα ναρκωτικά δίνονταν στους βασανιστές για να μην έχουν ηθικές αναστολές κατά τη διενέργεια βασανιστηρίων και να αντέχουν ψυχικά.
2. Άλλοι πρώην κρατούμενοι-εξόριστοι θεωρούν ότι τα ναρκωτικά ήταν διαδεδομένα στο ανακριτικό προσωπικό λόγω του ότι αυτό προέρχονταν κυρίως από τον υπόκοσμο της εποχής.

Σε κάθε περίπτωση η εικόνα του φρενιασμένου χασισοπότη δημίου, είναι κοινή στους εξόριστους και κρατούμενους του Εμφυλίου. 

Κλείνοντας αυτό το άρθρο μας, θα θέλαμε να κάνουμε κι ένα μικρό πολιτικό σχόλιο στην επικαιρότητα: Δεν νομίζουμε ο παππούς του κυρίου Ιάσονα Σχινά-Παπαδόπουλο, που ήταν αντάρτης, να ενέκρινε ούτε διορισμούς - βύσματα, ούτε ναρκω- φεστιβάλ στο Σύνταγμα...