Το έπος του Στάλινγκραντ (μέρος 4ο)

Έχοντας ολοκληρώσει το μέρος της λεπτομερούς παράθεσης των στρατιωτικών γεγονότων θα περάσουμε στην διάνθισή του με ορισμένα ντοκουμέντα από την μάχη του Στάλινγκραντ που προσθέτουν, θα λέγαμε, στην ολοκλήρωση της εικόνας της. 

Το γράμμα ενός Γερμανού στρατιώτη

Με τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στην πόλη βρέθηκαν χιλιάδες γράμματα Γερμανών στρατιωτών που δεν στάλθηκαν στους παραλήπτες τους λόγω των δύσκολων συνθηκών της 6ης Στρατιάς. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω: 

" Γύρω μου τα πάντα καταρρέουν, μια ολόκληρη στρατιά καταρρέει, η ημέρα και η νύχτα είναι γεμάτες φωτιά. Τέσσερις άνδρες ασχολούνται με καθημερινές αναφορές για τη θερμοκρασία και τα σύννεφα στον ουρανό. Δεν ξέρω πολλά από πόλεμο. Κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν πέθανε ποτέ από το χέρι μου. Ξέρω όμως το εξής: Η άλλη πλευρά δεν θα επεδείκνυε ποτέ μια τέτοια έλλειψη κατανόησης για τους άνδρες της. Θα ήθελα να μετρήσω τα άστρα για μερικές ακόμη δεκαετίες, αλλά δεν νομίζω ότι θα τα καταφέρω τώρα. 

Ακριβώς δίπλα μου κείται ένας στρατιώτης από το Μπρέσλαου. Έχει χάσει το χέρι και τη μύτη του. Μου είπε ότι δεν θα χρειάζονταν πλέον καθόλου χαρτομάντιλα. Όταν τον ρώτησα τι θα έκανε αν χρειάζονταν να φωνάξει, μου απάντησε: Κανείς εδώ δεν θα έχει την ευκαιρία να φωνάξει πια. Σύντομα άλλοι θα φωνάζουν από πάνω μας. Είμαι ακόμα εδώ ολόκληρος σχεδόν με σφυγμό κανονικό και μια ντουζίνα τσιγάρα. Έφαγα σούπα πριν από δύο μέρες και σήμερα πήρα μια κονσέρβα βοδινού από ένα δοχείο εφοδιασμού. Είμαι κλεισμένος σε ένα κελάρι, καίω έπιπλα για να ζεσταθώ. Είμαι 25 χρονών. Τώρα είτε θα πεθάνω σα σκυλί, είτε θα με πάνε στη Σιβηρία. 

Βαδίσαμε ως εδώ ακολουθώντας διαταγές. Σκοτώσαμε ακολουθώντας διαταγές, λιμοκτονούμε σύμφωνα με τις διαταγές, πεθαίνουμε σύμφωνα πάντα με τις διαταγές. Θα μπορούσαμε να έχουμε φύγει εδώ και πολύ καιρό. Όμως οι μεγάλοι μας στρατηγοί δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα. Σύντομα θα είναι αργά, αν δεν είναι ήδη αργά. Ένα πράγμα είναι σίγουρο, θα βαδίσουμε για άλλη μια φορά ακολουθώντας διαταγές... Πιθανώς προς την κατεύθυνση που είχε αρχικά προγραμματιστεί, όμως χωρίς όπλα και υπό διαφορετική διοίκηση. 

Εδώ οι άνδρες φωνάζουν, λιμοκτονούν έως τον θάνατο, παγώνουν και πεθαίνουν- δεν είναι τίποτα άλλο από μια βιολογική λειτουργία, όπως το να τρως και να πίνεις. Πέφτουν όπως οι μύγες. Κανείς δεν νοιάζεται και κανείς δεν τους βοηθάει ή δεν τους θάβει. Χωρίς χέρια ή πόδια και χωρίς μάτια, με τις κοιλιές τους ανοιχτές, κείτονται παντού τριγύρω. Είναι ένας θάνατος που ταιριάζει μόνο σε κτήνη. " 

Το σπίτι του Παβλόφ

Τον Σεπτέμβριο του 1942, μια ομάδα 30 Σοβιετικών στρατιωτών υπό τις διαταγές του λοχία Γιάκοβ Παβλόφ, διατάχτηκαν να καταλάβουν ένα τετραώροφο κτίριο σε στρατηγική θέση στο κέντρο του Στάλιγκραντ και στη μάχη που ακολούθησε, επιβίωσαν μόνο οι τέσσερις. Ο Παβλόφ βρίσκονταν επικεφαλής του αφού προηγουμένους οι αξιωματικοί του αποσπάσματος του είχαν σκοτωθεί στη γραμμή του καθήκοντος. Οι Γερμανοί μετά από 9 ώρες πολιορκίας του σπιτιού, εγκατέλειψαν το κτίριο και η ομάδα του Παβλόφ ενισχύθηκε με άλλους άντρες φθάνοντας έτσι τους 25. Την επομένη ακολούθησε μια άγρια πολιορκία του κτιρίου από τους Γερμανούς.  Στην προσπάθειά τους να το ανακαταλάβουν χρησιμοποίησαν αρχικά ένα τεθωρακισμένο panzer το οποίο οι Ρώσοι έκαψαν με μολότοφ. Επί 58 ημέρες, τα γερμανικά στρατεύματα προσπάθησαν να καταλάβουν στο σπίτι από τον Παβλόφ. Χρησιμοποίησαν όλμους, τεθωρακισμένα και καταδρομικά. Ο Παβλόφ το κρατούσε πεισματικά.

Στην πλατεία μπροστά από τη μικρή πολυκατοικία, είχαν σωριαστεί τόσα πολλά πτώματα Γερμανών στρατιωτών, που ο λοχίας Παβλόφ και οι άντρες του έπρεπε να τα κλοτσούν στην άκρη για να έχουν καλύτερη θέα του μετώπου. Ο Παβλόφ τις τελευταίες μέρες είχε μείνει με 7 άνδρες. Ο στρατηγός Βασίλι Τσουίκοφ καυχήθηκε αργότερα ότι περισσότεροι Γερμανοί σκοτώθηκαν στην προσπάθειά τους να καταλάβουν «Το Σπίτι του Παβλόφ», από όσους σκοτώθηκαν στην πολιορκία του Παρισιού το 1940. Ο Γιάκοβ Παβλόφ κέρδισε επάξια το ψευδώνυμο "σπιτονοικοκύρης". 

Ο λοχίας Παβλόφ παρασημοφορήθηκε με τα ανώτατα μετάλλια του σοβιετικού καθεστώτος και προβλήθηκε, και όχι άδικα, ως εμβληματική μορφή της σοβιετικής αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς.

Χρόνια αργότερα, ο Γιάκοβ Παβλόφ, έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και υπηρέτησε στο Ανώτατο Σοβιέτ της Ομόσπονδης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Ρωσικής Δημοκρατίας. Πέθανε το 1981. Στην κηδεία του παραβρέθηκαν 5 από τους τελευταίους άνδρες του και πολλοί πολίτες του Στάλινγκραντ.

Το σπίτι του Παβλόφ

Το σπίτι του Παβλόφ όπως διατηρείται σήμερα

Γιάκοβ Παβλόφ

To ξίφος του Στάλινγκραντ

Κατά τη διάσκεψη της Τεχεράνης τον Νοέμβριο του 1943, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ παρέδωσε με τιμές στον Ιωσήφ Στάλιν ένα μεγάλο ξίφος. Το ξίφος που είχε φιλοτεχνηθεί από έναν παλιό Βρετανό οπλουργό ήταν δώρο από το βασιλιά Γεώργιο ΣΤ' και αφιερώνονταν στους πολίτες του Στάλινγκραντ με την παρακάτω φράση: "Στους πολίτες του Στάλινγκραντ με την ατσάλινη ψυχή, ως δείγμα ευγνωμοσύνης του βρετανικού λαού". 

O Ιωσήφ Στάλιν φίλησε το ξίφος φανερά συγκινημένος και το παρέδωσε για να το περιεργαστεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούσβελτ. Εκείνος αναφώνησε "Και όντως είχαν καρδιές από ατσάλι". Το ξίφος παραδόθηκε μετέπειτα στα χέρια του στρατάρχη Κλιμέντ Βοροσίλοφ και τοποθετήθηκε στο Μουσείο της Μάχης του Στάλινγκραντ. 

Ο Ιωσήφ Στάλιν παραλαμβάνει το ξίφος 

Ο Ρούσβελτ περιεργάζεται το ξίφος του Στάλινγκραντ

Σχολή Οδομαχιών Στάλινγκραντ

Με την παγίωση των θέσεων Γερμανών και Σοβιετικών, μια σειρά ανελέητων οδομαχιών ξεκίνησε στο Στάλινγκραντ. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, μικρές αποκομμένες αλλά υπό την κεντρική καθοδήγηση, ομάδες στρατιωτών της 62ης Στρατιάς διενεργούσαν διάφορες μικρής κλίμακας επιχειρήσεις σε μια θάλασσα ερειπίων. Φτυάρια, κασμάδες και αυτοσχέδια εκρηκτικά θα χρησιμοποιηθούν εκτενέστατα στις οδομαχίες. Οι σοβιετικοί στρατιώτες σύντομα θα αποτελέσουν φόβητρο των κατακτητών. Οι αξιωματικοί της Wehrmacht τους αποκαλούν "αρουραίους" για να υποτιμήσουν τη δράση τους, όμως ο μέσος Γερμανός στρατιώτης γνωρίζει. Το προσδόκιμο ζωής κάθε στρατιώτη της 62ης Στρατιάς την πρώτη εβδομάδα δράσης του στην πόλη ήταν απελπιστικά μικρό. Εάν όμως ο στρατιώτης επιβίωνε των πρώτων 7 - 10 ημερών τότε το προσδόκιμο ζωής του ανέβαινε δραματικά. Είχε πια μάθει να επιβιώνει στα ερείπια, να χρησιμοποιεί κάθε τρύπα και να μετατρέπει κάθε συνθήκη ή αντικείμενο σε όπλο. Οι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού συχνά αναφέρονταν στην 62η Στρατιά ως "Σχολή Οδομαχιών Στάλινγκραντ" και στους στρατιώτες της ως "απόφοιτους". Και ήταν όντως η 62η Στρατιά που με 12.000 στρατιώτες κατάφερε να κρατήσει 220.000 από τους αρτιότερα εκπαιδευμένους άνδρες του Τρίτου Ράιχ.

O Tσουίκοφ μιλά σε άνδρες της 62ης Στρατιάς

Ο στρατηγός Τσουίκοφ στο δωμάτιο επιχειρήσεων. Το χέρι του είναι δεμένο λόγω του φοβερού δερματικού εκζέματος που εκδήλωσε από το υπερβολικό άγχος.  

Οδομάχοι του Τσουίκοφ με παραλλαγή χιονιού

Άνδρες της 62ης Στρατιάς κρατούν ένα γατάκι που βρέθηκε στα ερείπια.