Η μάχη στο ύψωμα Βαρέλι

Η μάχη στο ύψωμα Βαρέλι έλαβε χώρα στις 19 Μαρτίου του 1949, ανάμεσα σε τμήματα του ΔΣΕ Ευβοίας και δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού και των ΜΑΥ. Το ύψωμα Βαρέλι βρίσκεται πάνω από το χωριό Μαντούδι της Εύβοιας και ανήκει στον ορεινό όγκο που ονομάζεται Πυξαριά.


Μέσα στις ανοιξιάτικες μετακινήσεις του ο ΔΣΕ Ευβοίας βρίσκεται στις 18 του Μάρτη του 1949 κοντά στο χωριό Μαντούδι . Οι δυνάμεις του ΔΣΕ με απόφαση του επιτελείου της Ευβοίας έχουν ήδη κατατμηθεί για να είναι πιο ευέλικτες, ενώ στο νησί έχει ήδη από το 1948 καταφθάσει ισχυρή δύναμη του κυβερνητικού στρατού. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που τα πολεμοφόδια, τα τρόφιμα και ο ιματισμός έχουν αρχίσει να τελειώνουν και ο ΔΣΕ βρίσκεται σε δεινή θέση. Φθάνοντας έξω από το Μαντούδι ο Θύμιος Καψής και το τμήμα του  έρχεται σε επαφή με την μυστική οργάνωση του Κέντρου Πληροφοριών που υπήρχε στο χωριό και πληροφορείται ότι στο Μαντούδι αλλά και στο κοντινό χωριό Αχμέτ Αγά στρατοπεδεύουν ισχυρές δυνάμεις στρατού και ΜΑΥ. Το Κ.Π. τους πληροφορεί επίσης, ότι κάθε πρωί οι ΜΑΥδες ανεβαίνουν προς το ύψωμα Βαρέλι για να παρατηρούν και να ελέγχουν την περιοχή. Έτσι ο ΔΣΕ αποφασίζει να τους χτυπήσει.


Αφού ξεκουράζονται για μερικές ώρες οι αντάρτες αποφασίζουν να διχάσουν την δύναμή τους στα τρία. Μια ομάδα με τον Βαγγέλη Ψυχογιό αποφασίζεται να στήσει ενέδρα στο δάσος δίπλα στην βίγλα των ΜΑΥδων. Η δεύτερη ομάδα με επικεφαλής της το Τσάκαλο πιάνει θέσεις στον δρόμο για το Αχμέτ Αγά για να πλαγιοκοπήσει τυχόν στρατό που θα έρχονταν προς τα εκεί και τέλος,  η τρίτη ομάδα με αρχηγούς τον Μαχαιράκο (Γαμβέτας) και τον Νίκο Παπαδημητρίου αποφασίζεται να πιάσει το ύψωμα Βαρέλι πάνω από την βίγλα.

Μόλις έφεξε , γύρω στις 7 η ώρα, οι ΜΑΥδες κινήθηκαν για την καθημερινή τους θέση. Μόλις φθάσαν στα πέντε μέτρα απόσταση, οι αντάρτες τους χτύπησαν και από τις δύο μεριές του μονοπατιού αναγκάζοντάς τους να τραπούν σε άτακτη φυγή. Πίσω τους μαζί με πέντε νεκρούς άφησαν δύο οπλοπολυβόλα, και μερικά τουφέκια. Την ίδια όμως ώρα ο στρατός ξεκινά να ανεβαίνει και εκείνος από το Μαντούδι στο ύψωμα Βαρέλι. Η δύναμη του Ψυχογιού ειδοποιείται να παραμείνει στην θέση της. Ο στρατός φαίνεται ότι γνώριζε καλά την περιοχή αφού αποφασίζει να κινηθεί από τον δρόμο του χωριού Αχμέτ Αγά προς το Βαρέλι, δρόμος γρήγορος και λιγότερο εκτεθειμένος. Οι αντάρτες όμως βρίσκονται ήδη στο Βαρέλι.. Με την άφιξη του στρατού στο ύψωμα ο ΔΣΕ αρχίζει την επίθεσή του. Οι αντάρτες έχουν το πλεονέκτημα των ψηλότερων θέσεων και γρήγορα καθηλώνουν τον στρατό . Επικεφαλής του στρατού είναι ο λοχαγός Νταλιάνης, ένας έμπειρος στρατιωτικός.  Σύντομα ο στρατός πιάνει θέσεις και στήνει όλμους με τους οποίους χτυπά τα υψώματα. Στο κρίσιμο σημείο αυτό σκοτώνεται ο λοχαγός Νταλιάνης και ο στρατός αρχίζει να πανικοβάλλεται . Ξεκινούν να συμπτύσσονται χαμηλότερα ενώ ακόμα ρίχνουν σποραδικά με τους όλμους. Ο ΔΣΕ έχει όλον τον χρόνο να συμπτυχθεί πίσω από το Βαρέλι ενώ το τμήμα του Τσάκαλου έχει ήδη βρεθεί κοντά τους. Έτσι οι αντάρτες υποχωρούν τακτικά χωρίς σοβαρά προβλήματα...

Η μάχη στο Βαρέλι αποτέλεσε ντροπιαστική ήττα του ΕΣ. Πολλές αγανακτισμένες αναφορές ήρθαν για αυτή από το επιτελείο της Χαλκίδας. Ήταν μια μάχη που κλόνισε την ηγεσία του στρατού στο νησί που πίστευε ότι ο ΔΣΕ είχε αρχίσει να διαλύεται ...


Απολογισμός  

• Από την μεριά του ΔΣΕ σκοτώθηκαν ο ομαδάρχης Λευτέρης Ντιγιάννης από το χωριό Στρόπωνες και ο διμοιρίτης Γιώργος Αλεξίου που μην έχοντας άλλα πυρομαχικά πέθανε πετώντας πέτρες στους φαντάρους.
• Από την μεριά του ΕΣ οι νεκροί ανέρχονται σε περίπου δέκα και ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο λοχαγός Νταλιάνης. Οι ΜΑΥ είχαν πέντε νεκρούς στην ενέδρα.