Η μάχη στο Λαϊνάκι και η συνεργασία ΕΟΝΝ-Γερμανών
Στις 14 Ιουλίου 1944, οι δυνάμεις της ΕΟΝΝ βρίσκονταν συγκεντρωμένες στο Λαϊνάκι αναμένοντας την επίθεση του ΕΛΑΣ. Στις 15 Ιουλίου, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιτίθενται από τα Χορτάτα, στα υψώματα του Αγίου Ηλία, όπου η ΕΟΝΝ διατηρούσε φυλάκιο και μικρή αμυντική διάταξη. Η μάχη είναι σκληρή και τις πρώτες απογευματινές ώρες, ο ΕΛΑΣ θα διαλύσει το φυλάκιο και θα αποσυρθεί για ανάπαυση.
Το πρωί της επομένης, ο ΕΛΑΣ θα καταλάβει τα χωριά Άγιος Πέτρος, Μαραντοχώρι, Σύβρο και Βουρνικά διαλύοντας τις δυνάμεις της ΕΟΝΝ που τα κρατούσαν. Η δύναμη του ΕΛΑΣ που είχε καταλάβει τον Άγιο Ηλία, προχώρησε στο ομώνυμο χωριό, το οποίο κατέλαβε χωρίς αντίσταση. Αργότερα θα κινηθούν προς το Λαϊνάκι, και θα καταλάβουν στρατηγικά υψώματα στα Σταυρωτά, το Άλατρο και τα υψώματα που δεσπόζουν στο Λαϊνάκι. Οι δε δυνάμεις της ΕΟΝΝ είχαν καταλάβει τα υψώματα από το Φτερνό προς τον Άγιο Ηλία.
Τα χαράματα της 17ης, ο ΕΛΑΣ ξεκινά την επίθεσή του στα υψώματα του Αλάτρου, στα οποία βρισκόταν η κύρια δύναμη της ΕΟΝΝ, αποτελούμενη από άνδρες του Καλατζή. Οι θέσεις της ΕΟΝΝ σφυροκοπήθηκαν άγρια από τον ΕΛΑΣ, με αποτέλεσμα οι δυνάμεις του Καλατζή να μείνουν καθηλωμένες, ενώ σφήνα του ΕΛΑΣ, τους απέκοπτε από τις άλλες δυνάμεις της ΕΟΝΝ στο ύψωμα Άγιος Ηλίας. Η μάχη συνεχίστηκε σκληρή με απώλειες και από τις δύο πλευρές, όταν το αναπάντεχο νέο έφτασε στο επιτελείο του ΕΛΑΣ: Γερμανοί εμφανίστηκαν Νυδρί.
Τί είχε συμβεί;
Το προηγούμενο βράδυ, οι δυνάμεις της ΕΟΝΝ, καθώς γνώριζαν την αδυναμία τους να συγκρατήσουν τον ΕΛΑΣ, έστειλαν με πρωτοβουλία του Καλατζή σύνδεσμο, από το Βλυχό στη Ζαβέρδα, για να ζητήσουν τη βοήθεια του συνεργάτη των Γερμανών Βέρη. Έτσι, γύρω στις 10 το επόμενο πρωί, άνδρες του Βέρη και του Μπουρδούβαλη εμφανίστηκαν στο Νυδρί, μαζί με διλοχία Γερμανών. Οι Γερμανοί και οι δωσίλογοι του Βέρη και του Μπουρδούβαλη, ενώθηκαν με την ΕΟΝΝ και ξεκίνησαν να βάλλουν τον ΕΛΑΣ από τη δεξιά πτέρυγα της μάχης.
Η τεράστια υπεροχή πυρός της Βέρμαχτ προκάλεσε απώλειες στον ΕΛΑΣ, και ο επικεφαλής του Φουρτούνας διέταξε υποχώρηση των δυνάμεων προς την Εγκλουβή. Παράλληλα, ομάδα του ΕΛΑΣ που αποκόπηκε από το υπόλοιπο σώμα των ανταρτών, κατέφυγε προς την κοιλάδα της Βασιλικής. Καθώς όμως αποτελούταν κυρίως από Κεφαλονίτες που δεν γνώριζαν την περιοχή, δέχτηκαν την επίθεση της ΕΟΝΝ και των Γερμανών και σχεδόν διαλύθηκαν ολοκληρωτικά. Η μάχη στο Λαϊνάκι, θα στοιχίσει στον ΕΛΑΣ, περίπου 80 νεκρούς.
Με την έλευση της νύχτας, ο Βέρης επέστρεψε στο χωριό Βλυχό και συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο, παρουσία και των Γερμανών. Στους διάφορους τοπικούς οπλαρχηγούς της Δεξιάς στη Λευκάδα δόθηκαν αποστολές για την ολοκληρωτική εκκαθάριση του νησιού, από τον ΕΛΑΣ, γεγονός που βόλευε ιδιαίτερα και τη Γερμανική Διοίκηση Λευκάδας. Παράλληλα, ο ΕΛΑΣ είχε καταφύγει στο ερημοκλήσι του Αγίου Ιωάννη Ροδάκη, στο Βουρνικιώτικο.
Την επόμενη, οι ένοπλοι του Βέρη και της ΕΟΝΝ πυρπόλησαν το ΕΑΜικό χωριό Εύγηρος, καίγοντας 28 σπίτια και προχωρώντας σε γενικευμένες λεηλασίες, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις που τους συνόδευαν, κάλυπταν το πλιάτσικο. Ο ΕΛΑΣ, υπό το Φουρτούνα και τον Κόρακα διέφυγε με βάρκες στο νησί Αρκούδι, όπου τους φιλοξένησε ο Πάνος Δελλαπόρτας- Μουστακέρης και μετέπειτα θα περάσουν στην Ιθάκη. Οι ντόπιοι ΕΛΑΣίτες αντάρτες και μέλη του ΕΑΜ θα εξαναγκαστούν να περάσουν ένα πραγματικά κολασμένο καλοκαίρι, προσπαθώντας να γλιτώσουν από τις εκκαθαρίσεις των ενόπλων της ΕΟΝΝ.
Λεηλασίες υπό το βλέμμα των Γερμανών και η απάντηση της Γερμανικής Διοίκησης Λευκάδας
Στις 19 Ιουνίου του 1944, οι οπλαρχηγοί της ΕΟΝΝ, υπό το Χρήστο Κονιδάρη-Καλατζή αποφάσισαν σε σύσκεψή τους την παραδειγματική καταστροφή των χωριών που στήριζαν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ στο νησί, ακριβώς όπως είχαν κάνει και με το χωριό Εύγηρο. Πρώτος στόχος ήταν σαφώς, το χωριό Εγκλουβή, όπου ο ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ διέθεταν τεράστιο λαϊκό έρεισμα.
Με την ανοχή της Γερμανικής Διοίκησης Λευκάδας, οι Καλατζήδες λεηλάτησαν ολοκληρωτικά το χωριό. Ολόκληρα φορτία από έπιπλα, ρουχισμό, τιμαλφή και τρόφιμα κλάπηκαν από το χωριό, το οποίο πυρπολήθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι "αντιστασιακοί" της Δεξιάς πυρπόλησαν τουλάχιστον 90 σπίτια, ενώ άγνωστος παραμένει ως σήμερα ο αριθμός των άμαχων θυμάτων του χωριού, από την επιδρομή τους, που ελάχιστα είχε να ζηλέψει από τις παρόμοιες επιδρομές των κατακτητών.
Στις 23 Ιουνίου, νέο πολεμικό συμβούλιο των οπλαρχηγών της ΕΟΝΝ θα καταστρώσει σχέδιο συστηματικής εκκαθάρισης του νησιού, από το ΕΑΜικό και ΕΛΑΣίτικο στοιχείο, ξανά υπό την ανοχή των Γερμανών. Ωστόσο, και το ΕΑΜ και ο τοπικός ΕΛΑΣ γνώριζε τί θα επακολουθούσε. Έτσι, τα μέλη και στελέχη τους, πέρασαν είτε ένοπλα στις απομονωμένες περιοχές του νησιού, είτε κατευθύνθηκαν στην πόλη της Λευκάδας, όπου κρύβονταν σε φιλικά σπίτια, υπό τη σκέπη του λευκαδίτικου λαού.
Έτσι, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της ΕΟΝΝ δεν θα αποδόσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, δίχως βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεκάδες αγωνιστές δεν δολοφονήθηκαν άγρια σε όλο το νησί.
Επόμενος στόχος της ΕΟΝΝ ήταν σαφώς η εκκαθάριση της πόλης της Λευκάδας από τα στοιχεία του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν στάθηκε δυνατό. Κατά πρώτον, ο ίδιος ο Βέρης που είχε εγκατασταθεί στην πόλη δεν ήταν σύμφωνος με κάτι τέτοιο, καθώς δεν του ενέπνεαν εμπιστοσύνη ορισμένα από τα στελέχη της ΕΟΝΝ, ενώ δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και το ενδεχόμενο, να έβλεπε τη Λευκάδα ως το επόμενο χώρο δράσης και κυριαρχίας του, που δεν μπορούσε να μοιράζεται με την ΕΟΝΝ. Κατά δεύτερον, μικρή μερίδα των μελών της ΕΟΝΝ δεν συμφωνούσε και αυτή με το αιματοκύλισμα της πρωτέυουσας του νησιού. Σημαντικότερος όμως, τρίτος παράγοντας που απέτρεπε την επιχείρηση αυτή ήταν η ίδια η Γερμανική Διοίκηση της Λευκάδας, που ενώ βολευόταν με την περιστασιακή έστω διάλυση του ΕΛΑΣ στο νησί, δεν διακινδύνευε την αποσταθεροποίηση της εξουσίας της, με την έλευση ενόπλων ορδών στην πόλη και τη γενίκευση εμπόλεμης κατάστασης εντός αυτής. Έτσι, η Γερμανική Διοίκηση του νησιού, απαγόρευσε την προσέγγιση της πόλης στα 500 μέτρα, για οποιονδήποτε ένοπλο.
Η απόφαση αυτή των Γερμανών δεν απέτρεψε ωστόσο την ΕΟΝΝ από το να συνεχίσει το δολοφονικό, εθνοπροδοτικό της έργο. Επόμενος στόχος της ΕΟΝΝ ήταν το χωριό Καρυά, έτερο χωριό-στήριγμα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ένοπλοι της ΕΟΝΝ κατέλαβαν το χωριό και ξεκίνησαν τις συλλήψεις πολιτών, οι οποίοι βρήκαν ωστόσο έναν αναπάντεχο "σύμμαχο". Ο δεσπότης Δωρόθεος κατέφθασε με διμοιρία Γερμανών, που απέτρεψαν την πυρπόληση του χωριού και την εκτέλεση των συλληφθέντων. Προφανώς, οι Γερμανοί δεν επιθυμούσαν την ολοκληρωτική παράδοση του νησιού στη βία της ΕΟΝΝ, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο αποσταθεροποίησης των δυνάμεων και της εξουσίας τους, και μάλιστα σε μια εποχή, που η Wehrmacht ανάμενε επίθεση των συμμάχων στο Αιγαίο και το Ιόνιο, και δεν ενέργησαν υπέρ της Καρυάς λόγω των φιλέσπλαχνων αισθημάτων τους. Ωστόσο, η σωτηρία του χωριού από τον κατακτητή, καταδεικνύει το ιστορικό χαμηλό, στο οποίο η Δεξιά του νησιού είχε πια περιέλθει.
Παρόμοια γεγονότα θα εκτυλιχθούν και στο χωριό Τσουκαλάδες, όπου η Γερμανική Διοίκηση εγκατέστησε φυλάκιο, η φρουρά του οποίου θα απωθήσει τους ενόπλους της ΕΟΝΝ, από το να εισέλθουν στο χωριό.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Χρήστος Καλατζής θα επιχειρήσει να μπει ξανά με άνδρες του στην πόλη της Λευκάδας και θα εκδιωχθεί από τη γερμανική φρουρά. Μη καταφέρνοντας το στόχο του, θα μπει στο χωριό Καρυά, όπου θα συλλάβει πολίτες, θα λεηλατήσει σπίτια και θα "κατάσχει" το μοναδικό ραδιόφωνο του χωριού, από το καφενείο του Χρήστου Σκουτέρη-Γάρη. Αργότερα θα περάσει από διάφορα άλλα γειτονικά χωριά, όπως η Βαυκερή και θα συνεχίσει τις συλλήψεις πολιτών. Τελικώς όλους μαζί θα τους μεταφέρει στα Χαραδιάτικα και άλλους θα τους βασανίσει και ξυλοκοπήσει, ενώ άλλους θα τους εκτελέσει.
Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου