H κατάληψη της Παραμυθιάς από το ΔΣΕ

Τα τμήματα του ΔΣΕ στις 20-21 Μαΐου 1948 διενέργησαν μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις στην περιοχή της Ηπείρου με στόχο την κατάληψη της Παραμυθιάς. 

Στις 19/5 - 20/5 τα τμήματα Ηπείρου του ΔΣΕ ανέτρεψαν εχθρικές φρουρές αποτελούμενες από τμήματα της Χωροφυλακής και ΜΑΥ. Ο ΔΣΕ πέρασε στον ποταμό Καλαμά και στο δημόσιο δρόμο Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας και ελισσόμενες βαθιά στην περιοχή της Παραμυθιάς συγκρούστηκαν με το 65ο Τάγμα Εθνοφρουράς στα υψώματα Βίγλα, Σκάλα, Ελευθεροχωρίου και Σκάλας Παραμυθιάς. Η ορμητική έφοδος του ΔΣΕ ανάγκασε τις δυνάμεις να υποχωρήσουν άτακτα, αφήνοντας ανοικτή τη δίοδο για την πόλη της Παραμυθιάς.

Άλλα τμήματα του ΣΕ Ηπείρου στις 19/5 χτύπησαν τμήματα του κυβερνητικού στρατού στο Γρίμποβο, τη Γέφυρα Τυρίας και στον Αη-Γιώργη Βρουσίνας πάνω στο δημόσιο δρόμο. Κι εδώ ο ΔΣΕ απώθησε τις εχθρικές δυνάμεις. Πάρθηκαν 10.000 σφαίρες, 1 κιβώτιο χειροβομβίδες, 7 όπλα, βλήματα όλμου και ιματισμός. Παράλληλα, ανακαλύφθηκε αποθήκη τροφίμων και καταλήφθηκαν τρόφιμα, κουβέρτες, αντίσκηνα και άλλα υλικά. 

Τον ΔΣΕ εμπόδιζε τώρα η φρουρά μέσα και γύρω από την πόλη για να μπορέσει να την καταλάβει. Οι κυβερνητικές δυνάμεις βρίσκονταν στο Κάστρο Παραμυθιάς, στο ύψωμα Καρακόλι, μέσα στην Παραμυθιά, καθώς και στο παρακείμενο ύψωμα της Αγίας Κυριακής. 

Διενεργώντας εφόδους και κυκλωτικές κινήσεις, ο ΔΣΕ κατέλαβε τα υψώματα και το κάστρο και εισήλθε ορμητικά στην πόλη. Το κτίριο της Χωροφυλακής προέβαλλε ακόμα αντίσταση, η οποία σύντομα κάμφθηκε με τους χωροφύλακες να παραδίδονται μαζικά. Ο ΔΣΕ είχε καταλάβει τη πόλη. 

Ταυτόχρονα, τμήματα του ΔΣΕ διέλυσαν τις κυβερνητικές δυνάμεις στο ύψωμα της Αγίας Κυριακής και κατέλαβαν τα χωριά Αγία Κυριακή, Πετούσι και Παρδάλα γύρω από την Παραμυθιά, δημιουργώντας μια μεγάλη ελεύθερη ζώνη δράσης.

Ο λαός της Παραμυθιάς σύντομα βγήκε στους δρόμους και υποδέχτηκε το ΔΣΕ με ενθουσιασμό. 140 νέοι και νέες εντάχθηκαν εθελοντικά στα τμήματα του ΔΣΕ, ενώ από το σχολείο της πόλης που λειτουργούσε σαν φυλακή απελευθερώθηκαν 35 γυναίκες και παιδιά, που η Χωροφυλακή κρατούσε ως ομήρους. 

Οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν τις εξής απώλειες: 15 νεκρούς, 19 τραυματίες, 26 αιχμαλώτους και 8 αγνοούμενους.

Ο ΔΣΕ κατέλαβε 3 όλμους των 60 χιλιοστών με πολλά βλήματα, 2 οπλοπολυβόλα μπρεν, 2 τόμσον, 25 τυφέκια, 35.000 σφαίρες, 50 χειροβομβίδες μιλς, 4 πιστόλια φωτοβολίδων, 4 τηλέφωνα, 2 ραδιόφωνα, 3 γραφομηχανές, 100 στρατιωτικές στολές, 150 ζεύγη άρβυλα, πλούσιο φαρμακευτικό υλικό και ιματισμό. 

Παράλληλα, ανατινάχθηκε η γέφυρα Παραμυθιάς-Μενίνας, για να αποκοπή η πρόσβαση της πόλης σε τμήματα του στρατού. 

Από τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Μαΐου, οι αεροπορία ξεκίνησε να βομβαρδίζει αφειδώς και χωρίς στόχευση ολόκληρη την πόλη, σκοτώνοντας 13 πολίτες. Παράλληλα, το 629 τάγμα του Εθνικού Στρατού και το 66ο Τάγμα Εθνοφρουράς, ξεκίνησαν να επιτίθενται στα βορειοδυτικά υψώματα της πόλης. Παρά τις υπέρτερές τους δυνάμεις, δεν είχαν υπολογίσει την εκτενή δουλειά του τμήματος σαμποτέρ του ΔΣΕ και κατά την έφοδό τους πέρασαν μέσα από ναρκοπέδιο. Ο ΔΣΕ εκμεταλλεύτηκε τη σύγχυσή τους και έκανε έφοδο με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική ανατροπή των κυβερνητικών.

Σε αυτή τη φάση, οι κυβερνητικέ δυνάμεις είχαν 13 νεκρούς, 15 τραυματίες, μεταξύ των οποίων και 2 αξιωματικούς. 

Σε όλες τις επιχειρήσεις, ο ΔΣΕ είχε 3 νεκρούς και 5 τραυματίες.

Ο ΔΣΕ κράτησε την Παραμυθά για 35 ώρες και το μεσημέρι της 22ας Μαΐου υποχώρησε στις βάσεις του. Κατά την επιστροφή, ο ΔΣΕ συγκρούστηκε με τμήμα Εθνοφυλακής κοντά στο Κεράσοβο, το οποίο και διέλυσε. Υπήρξαν 5 νεκροί εθνοφύλακες ενώ κάηκαν 4 αυτοκίνητα του στρατού.