Άγνωστα στοιχεία για το Νικόλαο Ντερτιλή και για μια δολοφονία της Χούντας

Το όνομα Νικόλαος Ντερτιλής είναι κυρίως γνωστό από το Δικτατορία των Συνταγματαρχών και κυρίως από την εν ψυχρώ δολοφονία από πρόθεση του Μιχάλη Μυρογιάννη, που απλώς διερχόταν της οδού στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη..

Ο Ντερτιλής είχε πολεμήσει εθελοντικά στον Εμφύλιο, με το βαθμό του λοχία της Εθνοφυλακής και το 1947 αποφοίτησε της Σχολής Ευελπίδων. Αργότερα υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πεζικού στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τη Θράκη, ενώ το 1950 υπηρέτησε ως εκπαιδευτής στη Σχολή Ευελπίδων και στη συνέχεια πήρε μέρος ως εθελοντής στον πόλεμο της Κορέας.

Μετά τη μεταπολίτευση, ο Ντερτιλής ήταν ένας από τους κατηγορούμενους για εγκλήματα κατά την καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Ο Ντερτιλής κατηγορούνταν για τη δολοφονία του φοιτητή Μιχάλη Μυρογιάννη στις 18 Νοεμβρίου του 1973 στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη. Για την υπόθεση κατέθεσαν δεκατρείς μάρτυρες. Ανώτεροι και ανώτατοι αξιωματικοί του στρατού μετέφεραν φήμες των ημερών του Πολυτεχνείου ότι ο Ντερτιλής είχε δολοφονήσει ένα νεαρό, ενώ ένας λοχίας που βρέθηκε στο σημείο της δολοφονίας την ημέρα εκείνη κατέθεσε ότι είδε κάποιον που κατόπιν έμαθε ότι ήταν ο Ντερτιλής, «εξαγριωμένο να δίνει εντολές "Βαράτε στο ψαχνό".»

Ένα νέο και ενδιαφέρον στοιχείο για τη συμπεριφορά του Νικολάου Ντερτιλή στο στράτευμα αναδεικνύει, ότι όπως και ο Ιωαννίδης, που "θήτευσε" στη Μακρόνησο βασανίζοντας και ξυλοκοπώντας γυναίκες, έτσι και ο Νικόλαος Ντερτιλής υπήρξε βίαιος και λάμβανε και ο ίδιος προσωπικά μέρος σε ξυλοδαρμούς.

Τα στοιχεία που θα παραθέσουμε, προέρχονται από έκθεση του ευρωπαϊκού οργανισμού, παγκόσμιας εμβέλειας, Human Rights Without Frontiers και η οποία έφθασε στην Ελλάδα το 1992. Πρόκειται για μια εκτενή καταγραφή περιπτώσεων παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των Μαρτύρων του Ιεχωβά, η οποία καλύπτει το διάστημα 1938-1992.

Το 1954, ο Εμφύλιος αποτελεί παρελθόν και η Ελλάδα βρίσκεται στην περίοδο που έχει ονομαστή ως "δημοκρατική ομαλοποίηση", κατά την οποία όμως οι αντιρρησίες συνείδησης, που ποτέ δεν υπήρξαν πολυπληθείς, τόσο τουλάχιστον ώστε να αποτελούν πραγματικό πρόβλημα για το στράτευμα, εξακολουθούν να γνωρίζουν φυλακίσεις, εξευτελισμούς και να έρχονται αντιμέτωποι με ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια, όταν ως νεοσύλλεκτοι δηλώνουν άρνηση να πιάσουν όπλα. 

Ένας από αυτούς, εκείνη τη χρονιά είναι και ο Γιώργος Σερβάνης, από το Νέο Σιδεροχώρι, Μάρτυρας του Ιεχωβά και νεοσύλλεκτος, που παρουσιάζεται στο ΚΕΝ Κορίνθου. Η μαρτυρία του αναφέρει ότι λόγω της άρνησής του να στρατευθεί, ο διοικητής του στρατοπέδου, Νικόλαος Ντερτιλής τον ξυλοκοπούσε προσωπικά, κάθε μέρα και νύχτα, για μια ολόκληρη εβδομάδα. Αποτέλεσμα της παραπάνω μεταχείρισης ήταν να υποστεί ο Σερβάνης, μερική αλλά μόνιμη κώφωση.

Μάρτυρες στο παραπάνω περιστατικό υπήρξαν οι οπλίτες Στέλιος Παραπόδας και Αναστάσιος Μακροδήμος.

Πρόκειται για μια άγνωστη μαρτυρία, που φέρνει στο φως νέα στοιχεία για το πρόσωπο του Νικόλαου Ντερτιλή, όσο και για το ζόφο που οι αντιρρησίες συνείδησης αντιμετώπιζαν στα στρατόπεδα της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Το περιστατικό άλλωστε είναι ένα από τα πολλά ανάλογα περιστατικά βίας που συνέβαιναν στο στράτευμα. Σε ότι αφορά την ίδια την περίπτωση του Νικόλαου Ντερτιλή, το περιστατικό δεν εκπλήσσει καθώς είναι συνεκτικό ενός ανθρώπου που δολοφόνησε αθώο περαστικό, χωρίς κανέναν προφανή λόγο. Σχηματίζει θα λέγαμε μια εικόνα για την ευρύτερη συμπεριφορά του στο στράτευμα και ακολουθεί αυτή του δικτάτορα Ιωαννίδη. 

Άλλωστε, η Χούντα των συνταγματαρχών και το καθεστώς αγριότητας που εξέθρεψε και γιγάντωσε στο στράτευμα αποτυπώνεται πληρέστερα και σε μια άλλη υπόθεση, δολοφονίας αυτή τη φορά, ενός άλλου αντιρρησία συνείδησης.

Πρόκειται για την υπόθεση του Μάρτυρα του Ιεχωβά, Βασίλη Καράφατσα, ο οποίος βρισκόταν ως νεοσύλλεκτος, τον Ιούνιο του 1971, στις Στρατιωτικές Φυλακές Λάρισας και ανέμενε τη δίκη του. Μαζί του κρατούνταν ακόμη 4 αντιρρησίες συνείδησης, οι οποίοι κρατούνταν σε απομονωμένα κελιά της φυλακής και δέχονταν καθημερινά άγριους ξυλοδαρμούς.

Στις 23/06/1971, το άψυχο σώμα του Βασίλη Καράφατσα βρίσκεται στις 18:00 στη σιδηροδρομική γραμμή της γέφυρας του Πηνειού, 5 χιλιόμετρα έξω από τα Τρίκαλα.

Η κατάσταση του Καράφατσα δεν έχει διευκρινιστεί, καθώς ο μεν πολίτης που ειδοποίησε τις αρχές αναφέρει ότι άκουσε βογγητά, καθώς πήγαινε να ψαρέψει στο ποτάμι, ενώ άλλοι μάρτυρες αναφέρουν ότι ο Καράφατσας ήταν νεκρός ή σε αφασία. Την επομένη και ενώ ο Καράφατσας είναι νεκρός, ειδοποιείται η οικογένειά του για να παραλάβει τη σωρό του. 

Ο δικηγόρος της οικογένειας Τσιτσιλίκης παραλαμβάνει την ιατροδικαστική έκθεση, η οποία εκτός από ελλιπής (απουσιάζει αυτοψία χώρου), κάνει λόγο για αυτοκτονία. Υποτίθεται ότι ο Καράφατσας έπεσε στις σιδηροδρομικές γραμμές, από παράθυρο του τραίνου.

Η αυτοψία του χώρου, σύμφωνα με το δημοσιογράφο Κώστα Τσαρούχα είναι αποκαλυπτική ενός εγκλήματος και όχι μιας αυτοκτονίας:

1) Το σώμα του Καράφατσα βρέθηκε σε γέφυρα, πάνω από τον ποταμό Πηνειό, όπου οι σιδηροτροχιές απέχουν 1,84 μέτρα, η μια από την άλλη. Ωστόσο, το σώμα του "αυτόχειρα" δεν είχε πέσει στο νερό.

2) Ένα διερχόμενο βαγόνι, απέχει από το κιγκλίδωμα της γέφυρας 85-90 εκατοστά, οπότε αν ο Καράφατσας έπεφτε από το παράθυρο, το κεφάλι του θα είχε σοβαρά χτυπήματα, αν δεν είχε πολτοποιηθεί. 

3) Το σώμα του Καράφατσα βρέθηκε σε λίμνη αίματος, χωρίς όμως η πτώση του να έχει αφήσει σημάδια αίματος σε άλλα σημεία των σιδηροτροχιών.

Επίσης, τα τραύματα του νεκρού, φαίνεται πως αναδεικνύουν το θάνατό του λόγω των βασανιστηρίων που υπέστη και όχι λόγω πτώσης στις γραμμές του τραίνου. Η ιατροδικαστική έκθεση, αν και ελλιπής είναι αποκαλυπτική: Σοβαρά τραύματα βρέθηκαν στους γλουτούς και όχι στο κεφάλι του θανόντα. Πρόκειται για τραύματα που μοιάζουν με αυτά του Γιώργη Τσαρουχά, που και αυτός δολοφονήθηκε με βασανιστήρια από τη Χούντα. 

Άλλα ερωτήματα για την υπόθεση Καράφατσα είναι τα εξής:

1) Που βρίσκεται το φύλλο πορείας του Καράφατσα και για που τον προόριζε;

2) Που βρίσκεται το υπηρεσιακό εισιτήριο του Καράφατσα και πότε εκδόθηκε;

3) Που βρίσκονται τα προσωπικά του ρούχα και γιατί δεν επιστράφηκαν στην οικογένειά του.

4) Γιατί στην οικογένειά του δόθηκαν μόνο 32 δρχ, από τις 700 δρχ που ο νεκρός είχε επάνω του.

5) Πότε αποχώρησε από τις Στρατιωτικές Φυλακές Λάρισας, με συνοδεία ποιων; 

6) Γιατί δεν έχει βρεθεί η υπογραφή του στο βιβλίο αποφυλάκισης;

Από τα παραπάνω, συνάγεται εύλογα το συμπέρασμα ότι ο Βασίλης Καράφατσας, πιθανώς δολοφονήθηκε πάνω σε βασανιστήρια και πετάχτηκε ήδη νεκρός ή ημιθανής στις ράγες του τραίνου, ώστε ο θάνατός του να συγκαλυφθεί πιο εύκολα ως αυτοκτονία. Άλλωστε, στο βιβλίο του Τσαρούχα εντοπίζεται πλειάδα μαρτυριών που αναφέρονται στα βασανιστήρια του Καράφατσα, όπως η μαρτυρία της Ελένης Ελευσινιώτη, που περιγράφει τα λεγόμενα του υπαξιωματικού του Α2 των Φυλακών Λάρισας, Χρήστου Κόκου, ως εξής:

"Σήμερα έδειρα έναν Ιεχωβά σαν το σκύλο. Τον έκαμα να βγάζει αίμα από τα αυτιά του."

Πηγή: Κώστας Τσαρούχας, Αντιρρησίες Συνείδησης, Ελληνικά Γράμματα, σελ. 40-52.