H μεγάλη μάχη Κορωπιού (8-9/10/1944)

Προπαρασκευή

Στις αρχές του Οκτώβρη του 1944, στον ΕΛΑΣ Αθήνας έφθασαν πληροφορίες ότι οι Ταγματασφαλίτες συγκεντρώνονταν στην περιοχή Πόρτο-Ράφτη. Εκεί θα ξεφορτώνονταν μεγάλες ποσότητες όπλων από τους Γερμανούς. Με τα όπλα αυτά ο στρατιωτικός διοικητής Αττικής, ο δοσίλογος Στρατηγός Σπηλιόπουλος θα εξόπλιζε τα Τάγματα Ασφαλείας και άλλες δοσιλογικές οργανώσεις. 

Η Ι Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ Αθήνας με την υπ' αριθμό 56 διαταγή προβαίνει σε προκαταρκτικές ενέργειες προπαρασκευής μιας επιχείρησης ενάντια στα Τάγματα Ασφαλείας. Σκοπός τους ήταν η διάλυση των Ταγμάτων και η παραλαβή, αν ήταν δυνατόν των όπλων από τον ΕΛΑΣ, ή τουλάχιστον η αποτροπή παραλαβής τους από τους δοσιλόγους.

Στη διαταγή 56 καθορίζονται δυνάμεις από τα Ι και ΙΙ Τάγματα Νέας Σμύρνης και Καλλιθέας που θα λάμβαναν μέρος. Ορίζεται δρομολόγιο και τόπος συνάντησης με το τμήμα ενός λόχου (2ος λόχος του Ι/34 Τάγματος). Την κύρια δύναμη αποτελεί το τάγμα της Νέας Σμύρνης, ενώ το ΙΙ τάγμα της Καλλιθέας, ορίζεται να στείλει μια μικρή μόνο δύναμη για βοήθεια. Η διαταγή 56 καθορίζει επίσης και τα στελέχη που θα έμεναν στη φύλαξη της περιοχής τους.

Στις 8/10 το σχέδιο ξεκινά να εκτελείται με μερικές αναγκαίες προσαρμογές.

Πρωταρχικά στέλνεται μια μεικτή δύναμη διμοιρίας από άνδρες των 4,5,6 και 7 λόχων. Η ενισχυμένη αυτή διμοιρία, με επικεφαλής τον Δ. Γιασεμή επιλοχία του 4ου λόχου, προωθείται ταχύτατα και το πρωί στις 8 Οκτώβρη έχει φτάσει στη Βούλα. Εκεί ήταν ο προορισμός της. Με την ενισχυμένη αυτή διμοιρία πήγε και ο καπετάνιος του τάγματος Δημήτρης Σαλονικόπουλος "Μίτιας". 

Ένα δεύτερο τμήμα ανάλογης δύναμης ξεκινά από το φρουραρχείο Ταταύλων. Μαζί του είναι και ο β' καπετάνιος του τάγματος Χρήστος Δεληγιώργης "Κίτσος" και ο γ' καπετάνιος Μιχάλης Παναγιωτίδης. Προχωρούσαν προς το Μπραχάμι-Ηλιούπολη. Στο δρόμο ξεκίνησε μια άκαιρη μάλλον συζήτηση για το ποιος θα ήταν ο πραγματικός επικεφαλής της όλης επιχείρησης. Δεδομένου ότι η διαταγή ανάφερε μόνο τον β' καπετάνιο και τον γ' καπετάνιο του τάγματος. και συνεπώς η παρουσία του Μίτια θα μπέρδευε τα πράγματα. Αυτά το υποστήριζε ο Κίτσος. Ο Μιχάλης Παναγιωτίδης και οι άλλοι συνιστούσαν υπομονή μέχρι να φτάσουν στη Βούλα. Δεν θα έφταναν όμως ποτέ εκεί. 

Μόλις πέρασαν το αεροδρόμιο του Χασανίου, εμφανίστηκε ένα γνωστό τους στέλεχος, ο ταγματάρχης Αθηνέλης, ο οποίος τους ανήγγειλε ότι η όλη επιχείρηση ματαιώθηκε και η νέα εντολή ζητούσε την επιστροφή τους στις θέσεις τους. Επιστρέφοντας συνάντησαν και τις διμοιρίες της Καλλιθέας που είχαν φθάσει στα Ταταύλα. 

Η μόνη λοιπόν δύναμη που έφθασε στη Βούλα ήταν η μικτή διμοιρία με τον Γιασεμή και τον Μίτια. Στο μεταξύ μια διμοιρία του ΕΛΑΣ Γλυφάδας-Βούλας επίσης ενισχυμένη, είχε προ πολλού αναχωρήσει. Ο καπετάνιος του λόχου Στέλιος Κασιμάτης τους ενημέρωσε ότι θα είχαν ήδη φτάσει στον προορισμό τους, τη θέση Ραψάνα που όριζε η διαταγή. Ο Μίτιας με τους υπόλοιπους, μη γνωρίζοντας ότι η επιχείρηση αναβλήθηκε, απορούσαν που δεν έφτανε κανείς από τις δυνάμεις που προβλέπονταν στο σχέδιο. Αποφάσισαν λοιπόν να μείνουν εκεί μέχρι την άλλη μέρα το πρωί, περιμένοντας κάποιον σύνδεσμο να τους ενημερώσει. 

Η μάχη 

Η διμοιρία της Γλυφάδας-Βούλας έφτασε έγκαιρα στην τοποθεσία Ράψανα, στο σημείο συνάντησης. Ξημέρωνε Κυριακή, αλλά ο λόχος δεν φαίνονταν πουθενά. Τους περίμενε όμως ένας σύνδεσμος, ο Γιάννης Τσάμης. Τους ενημέρωσε ότι οι Γερμανοί είχαν φύγει από το Κορωπί και ότι η πόλη ήταν ελεύθερη. Με το σύνδεσμό οδηγό, οι αντάρτες φθάνουν στο Κορωπί. Η πόλη, πράγματι ελεύθερη, γιορτάζει την απελευθέρωσή της. Όλες οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ μαζεύονται λίγο έξω από την πόλη και αποφασίζεται, να μπουν σε παρέλαση στην πόλη και να συμμετέχουν στους εορτασμούς. 

Η απόφαση αυτή πάρθηκε και με τη λογική ότι στο Κορωπί υπήρχαν γνωστοί συνεργάτες των Γερμανών και χωροφύλακες και η παρουσία του ΕΛΑΣ έπρεπε να γίνει γνωστή και για λόγους ισχύος. 

Έτσι, η τοπική ΕΠΟΝ ειδοποιεί τους κατοίκους και ο λόχος του ΕΛΑΣ ξεκινά την παρέλαση. Ο κόσμος τους υποδέχεται με λουλούδια και τραγούδια. Την παρέλαση κλείνει το τμήμα της Βούλας. 

Όμως με το τέλος της παρέλασης οι σκοποί ειδοποιούν ότι πλησιάζουν οι Γερμανοί. 

Σε λίγα λεπτά οι ΕΛΑΣίτες έχουν ξαναετοιμαστεί για μάχη.

Οι Γερμανοί έρχονται με αυτοκίνητα. Αριθμούν 25-30 άνδρες. Στην είσοδο της πόλης δέχονται την πρώτη ριπή και εγκαταλείπουν τα αυτοκίνητα. Καλούν σε βοήθεια και δεν αργεί να καταφθάσει μια μεγάλη δύναμη Γερμανών και Ταγματασφαλιτών από το Πόρτο-Ράφτη. Ο ΕΛΑΣ κινδυνεύοντας να περικυκλωθεί μέσα στην πόλη, ειδοποιεί τους κατοίκους να φύγουν και υποχωρεί στα υψώματα προς τη Βάρη. Από εκεί στέλνουν σύνδεσμο της Βούλα ζητώντας ενισχύσεις. 

Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες μπαίνουν στην πόλη και ξεκινούν τις καταστροφές και τις εκτελέσεις. Σκοτώνουν γυναικόπαιδα που δεν έχουν φύγει από την πόλη και καίνε τα περισσότερα σπίτια της. 

Ο σύνδεσμος του ΕΛΑΣ φθάνει στις 11 το βράδυ. Ο Μίτιας αποφασίζει αμέσως να φύγει προς το Κορωπί η διμοιρία Νέας Σμύρνης- Φαλήρου. Να ενισχύσει τις θέσεις στη Βάρη σε περίπτωση νυχτερινής επίθεσης των Γερμανών. Ο Μίτιας δίνει εντολή και στον τοπικό ΕΛΑΣ της Βάρης να ετοιμαστεί για μάχη. Το πρωί, οι ενισχύσεις θα άφηναν τις θέσεις τους και θα περνούσαν σε επίθεση ενάντια στους Γερμανούς και τους Ταγματασφαλίτες στο Κορωπί. Οι δυνάμεις ήταν έτοιμες στις 4 το πρωί. Η διμοιρία ήταν καλά οπλισμένη και είχε επικεφαλής της τον Στέλιο Κασιμάτη. 

Στις 5 και 30 το πρωί της Δευτέρας οι ενισχύσεις του ΕΛΑΣ φθάνουν στο Κορωπί και περνούν σε επίθεση. Τη μάχη τώρα διευθύνει ο Μίτιας. Οι Γερμανοί φαίνεται πως δεν έχουν άλλες δυνάμεις να στείλουν. Δεν φθάνουν νέες ενισχύσεις. Ο Μίτιας καλεί τους υπευθύνους επικεφαλής των τμημάτων σε μια ολιγόλεπτη σύσκεψη. Αποφασίζεται να μη βιαστούν και μπλεχτούν σε μετωπική επίθεση. Εφαρμόζουν τακτική αναμονής, με μικρής κλίμακας επιθέσεις και συνεχείς κυκλώσεις μικρών τμημάτων των Γερμανών και των Ταγματασφαλιτών. 

Από τη δική τους μεριά, οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους βιάζονται να δώσουν μια και μεγάλη μάχη, την οποία θα κέρδιζαν λόγω της υπεροχής του οπλισμού τους. Επικρατεί εκνευρισμός και στα δύο στρατόπεδα. Τα γερμανικά μηχανοκίνητα είναι άχρηστα καθώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενάντια στους αντάρτες στα υψώματα. Έτσι σιγά-σιγά καταστρέφονται από τις ριπές και τις εκρήξεις. Οι ΕΛΑΣίτες γνωρίζουν καλά τα υψώματα και χρησιμοποιώντας απυρόβλητα μονοπάτια. Ενώ τα κύρια τμήματα του ΕΛΑΣ συνεχίζουν τη μάχη θέσεων, μικρές ομάδες ανταρτών προχωρούν στα μονοπάτια και βγαίνουν στα νώτα των Γερμανών. Οι Γερμανοί υποχωρούν αλλά νέα τμήματα εμφανίζονται από κάθε μονοπάτι πίσω τους. 

Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες ελαττώνονται δραματικά όσο περνά η ώρα. Άλλοι σκοτώνονται, άλλοι τραυματίζονται. Η μάχη συνεχίζεται μέχρι τη μιάμιση το μεσημέρι. Τελικά, οι Γερμανοί επιχειρούν να φθάσουν στα αυτοκίνητά τους. Ορισμένοι τα καταφέρνουν και υποχωρούν με ταχύτητα προς την Αθήνα. Είναι η πρώτη φορά που στην άτακτη φυγή τους, οι Γερμανοί θα αφήσουν τους νεκρούς τους στο πεδίο της μάχης. 

Ο ΕΛΑΣ μπαίνει νικητής στο απελευθερωμένο, αλλά ματωμένο Κορωπί. 

Στατιστικά της μάχης

Η μάχη κράτησε συνολικά 8 ώρες. Τρεις ώρες την Κυριακή και πέντε τη Δευτέρα. Την πρώτη ημέρα σκοτώνονται 19 Γερμανοί, ενώ ο ΕΛΑΣ δεν έχει απώλειες. Τη Δευτέρα, θα υπάρξουν 27 νεκροί Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες. Ο ΕΛΑΣ θα χάσει δύο μαχητές του. 

Το Κορωπί θα έχει 10 νεκρούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά, από την είσοδο των Γερμανών και των Ταγματασφαλιτών. Από αυτούς τους νεκρούς 4 είναι ανήλικα παιδιά. Επίσης, κάηκαν 70 σπίτια. 

Ο ΕΛΑΣ κατέλαβε 1 οπλοπολυβόλο, 1 κούτα φυσίγγια, αραβίδες και άλλα λάφυρα. 

Ντοκουμέντα

Πρόχειρο σημείωμα απολογισμού της μάχης

Δελτίο δράσης της μάχης

Πηγή: Απόσπασμα του βιβλίου "Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας - Νέα Σμύρνη- Φάληρο" του Γιάννη Κυριακίδη, όπως ανατυπώθηκε από την εταιρεία "Φωτογραφίζοντας" και το Μανώλη Κασιμάτη, Αθήνα 2015. Το βιβλίο διατίθεται δωρεάν από την εταιρεία "Φωτογραφίζοντας".