Κτερίσματα Στέλιου Κασιμάτη

Ο άγνωστος φωτογράφος Στέλιος Κασιμάτης

Γεννήθηκε το 1920 στον Πειραιά. Ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, υπήρξε τερματοφύλακας ποδοσφαίρου και πόλο, στον Εθνικό Πειραιώς. Σπούδασε στη Σχολή Μηχανικών του Πειραϊκού Συνδέσμου. Ένα-δυο χρόνια πριν από τον πόλεμο, έχοντας αποφοιτήσει, προσλαμβάνεται στο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνο στο Χασάνι (Π. Φάληρο)., όπου και έγινε εργοδηγός και εργάστηκε καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. 

Κατά την Κατοχή φεύγει από το ΚΕΑ αρνούμενος να συνεργαστεί με τους κατακτητές και έγινε τεχνικός στο Ασκληπιείο Βούλας. Εκεί θα οργανωθεί στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ της Βούλας και θα εξελιχθεί σε καπετάνιο - διοικητή του λόχου. Πήρε μέρος σε μάχες και σαμποτάζ ενάντια στους κατακτητές. 

Συνελήφθη κατόπιν προδοσίας στη Βούλα το 1946.

Στην μετέπειτα πορεία του στις εξορίες του "γράφεται" ουσιαστικά η μαρτυρική φωτογραφική του διαδρομή. 

Αρχικά στην Ικαρία, όπου κρατήθηκαν χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Στην Ικαρία συστήνει φωτογραφική ομάδα μαζί με άλλους συνεξορίστους του. Φωτογραφίζει και τυπώνει με τη βοήθεια και άλλων συντρόφων του. Σε συνθήκες σκληρές, αλλά και γεμάτες ηρωισμό και αλληλοβοήθεια. Παραγγέλνει φιλμ, φωτογραφικό χαρτί και χημικά για την εμφάνιση των φωτογραφιών από την Αθήνα, με μυστικό τρόπο. Χρησιμοποιεί τη φωτογραφική του μηχανή ως μεγεθυντή και τυπώνει με το φως του ήλιου. Η βαλίτσα του με τον διπλό πάτο του χρησιμεύει για αποθηκευτικός χώρος των υλικών του, κι όλα αυτά κάτω από τη μύτη της Χωροφυλακής. Αν η δράση του ανακαλύπτονταν από τους δεσμοφύλακές του, κάλλιστα θα μπορούσε να κατηγορηθεί για κατασκοπεία και να εκτελεστεί. Άλλωστε το αστικό κράτος της εποχής δεν χρειαζόταν δικαιολογίες και αποδείξεις, όπως έδειξε και η ιστορία χιλιάδων άλλων εξορίστων και κρατουμένων.

Το 1949, ακολουθεί η μεταγωγή του Στέλιου Κασιμάτη στη Μακρόνησο. Η φωτογραφική μηχανή τον ακολουθεί στο ταξίδι του.

Στη Μακρόνησο, στο στρατόπεδο ιδιωτών ΕΣΑΙ, ο Στέλιος Κασιμάτης θα βιώσει την επίγεια κόλαση, Φρικτά βασανιστήρια, απάνθρωπες συνθήκες ζωής και αφόρητη ψυχολογική πίεση. Το 1950, ο Κασιμάτης μεταφέρεται στο Δαφνί και ακολούθως απολύεται. Η διάγνωση στο απολυτήριό του γράφει: "Ψυχοπαθολογική συνδρομή εξ αντιδράσεως χαρακτηριζομένη από αρνητισμό, μελαγχολία και στοιχείων φόβου (σχιζοφρενικομόρφου χροιάς)".

Προφανώς, όπως και τόσοι άλλοι εξόριστοι, ο Στέλιος Κασιμάτης υπέστη ψυχικό κλονισμό από τα μαρτύρια της Μακρονήσου.

Στην Αθήνα τον ακολουθεί ο φάκελος φρονημάτων. Δουλειά πουθενά. Ποιος άλλωστε να  προσλάβει έναν κομμουνιστή εκείνη την εποχή.

Ανοίγει ένα φωτογραφείο στην οδό Εμ. Μπενάκη. Σιγά-σιγά η δουλειά στεριώνει. Φωτογραφικές αποστολές σε Αθήνα και Πειραιά, δουλειά για την "Αυγή", σε συγκεντρώσεις, σε νοσοκομεία, στις φτωχογειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά. Και τότε όμως το κράτος χρησιμοποιεί όλα τα μέσα για να ελέγξει την ενημέρωση. Πιέσεις, απειλές, απαγορεύσεις, ξυλοδαρμοί, φυλακίσεις και άλλα, όλα γίνονται μέσα ελέγχου των δημοσιογράφων και των φωτογράφων.

Παρά τις τόσες δυσκολίες, ο Κασιμάτης συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του κατά τη δική του συνείδηση. Ειδικεύεται σε φωτογραφίσεις παιδιών, πρακτική που απαιτεί μεγάλη δεξιοτεχνία. Φωτογραφίζει τη Μελίνα Μερκούρη, τυπώνει για την Ελένη Βλάχου, τον Κίτσο Τεγόπουλο, τους αδελφούς Αλικιώτη, το Νίκο Δαμιανό. Η κούραση και οι πιέσεις δεν του επιτρέπουν να αξιοποιήσει το ταλέντο του, ούτε να κάνει τη δουλειά του όπως επιθυμεί.

Ο Στέλιος Κασιμάτης έφυγε από τη ζωή το 1992, έχοντας αποκτήσει δύο παιδιά. Συνέχισε σε όλη τη ζωή του να αγαπά τη φωτογραφία και να υπηρετεί θαρρετά τα πιστεύω του. Και τις δύο του αρετές κατάφερε να τις μεταλαμπαδεύσει στο γιο του Μανώλη.

Σήμερα, μένει ακόμα άγνωστος, όντας ένας από τους λίγους φωτογράφους της Μακρονήσου που δεν πούλησε τις αξίες του, φωτογραφίζοντας βασιλικά ζεύγη, αθλοπαιδιές και "νέους Παρθενώνες"...

Φωτογραφίες από το αρχείο του Στέλιου Κασιμάτη

Εκτοπισμένοι στο Λαύριο το 1946, πριν τη μεταγωγή στην Ικαρία.

Με συνεξόριστούς του στην Ικαρία, 1948

Στο 4ο τάγμα του ΕΣΑΙ, στον Αη-Γιώργη Μακρονήσου.

Με συνεξόριστό του (αριστερά) στη Μακρόνησο.

Αφιερωμένο στον εξαιρετικό φίλο και ερευνητή Μανώλη Κασιμάτη και την εταιρεία "Φωτογραφίζοντας"