"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2020

Η Κρήτη στον Εμφύλιο - Μέρος 16: Ο Εμφύλιος στην Ανατολική Κρήτη- Μέρος 1ο

 

Στο προηγούμενο μέρος του αφιερώματός μας, επικεντρωθήκαμε κυρίως στη διεξαγωγή του Εμφυλίου στο νομό Χανίων, για δύο κύριους λόγους. Πρώτον, γιατί σε αντίθεση με την ανατολική Κρήτη, η ιστορία του Εμφυλίου στο νομό αυτό αποτελούσε ζήτημα με το οποίο, ο Κόκκινος Φάκελος δεν είχε εκτενώς ασχοληθεί και δεύτερον, γιατί ο Εμφύλιος στην Κρήτη, στο ανατολικό της τμήμα, έληξε πρακτικά νωρίτερα με τη διάλυση των μαχητών του Ποδιά.

Ωστόσο, για να παραθέσουμε μια πλήρη εικόνα του Εμφυλίου στο νησί, αλλά και για να "φωτίσουμε" πτυχές του, όπως αποκαλύπτονται στο εξαιρετικό βιβλίο του Λευτέρη Ηλιάκη, θα συνεχίσουμε με μερικά από τα κύρια γεγονότα, του Εμυφίλου πολέμου, στην ανατολική Κρήτη.


Απελευθέρωση


Μετά την απελευθέρωση των τριών νομών, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου, συνήλθαν τα καθοδηγητικά όργανα του ΚΚΕ, ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ και συζήτησαν τα νέα καθήκοντά τους, όπως αυτά διαμορφώνονταν με τη νέα κατάσταση. Πρώτα από όλα, τέθηκε το ζήτημα της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης του νησιού, καθώς και η απόκρουση από πλευράς του ΕΛΑΣ, κάθε απόπειρας καταπάτησης των δημοκρατικών ελευθεριών του κρητικού λαού. Τέθηκαν επίσης και σοβαρά άλλα ζητήματα, όπως η ανοικοδόμηση των ερειπίων, η οργάνωση συσσιτίων, η οργάνωση πολιτικών εκδηλώσεων, η ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος κτλ.

Στο Ηράκλειο συγκροτήθηκε ξανά το Εργατικό Κέντρο, αποτελούμενο από 44 σωματεία και 8000 μέλη, με επικεφαλής το Στρατή Περγαλίδη, στέλεχος του ΚΚΕ και έμπειρο συνδικαλιστή. Στο Λασίθι συγκροτούνται επίσης εργατικές ενώσεις και αργότερα το Εργατικό Κέντρο του νομού, με την πρωτοπόρα συμβολή των ναυτεργατών, φορτοεκφορτωτών και οικοδόμων και τα δικά τους ηγετικά στελέχη, Μήτσο Φραγκάκη, Νίκο Τσιγωνή, Μανώλη Κατσούλη, Τηνικάκο και Δρανδάκη. Ξεκίνησε επίσης η συγκρότηση επαγγελματοβιοτεχνικών οργανώσεων και αγροτικών συνεταιρισμών.

Παράλληλα, στο νομό Λασιθίου αναπτύσσεται έντονο και ποικίλο πολιτιστικό και δημιουργικό έργο, με πρωτοπόρους τους νέους της ΕΠΟΝ.

Στην Ιεράπετρα, οι λιμενεργάτες του Εργατικού ΕΑΜ επισκεύασαν εθελοντικά την προβλήτα του λιμανιού, μήκους 100 μέτρων, μέσα σε 10 ημέρες, ενώ στο χωριό Κεντρί, οι ΕΠΟΝίτες κατασκέυασαν αμαξωτό δρόμο 500 μέτρων. Σε όλο το νομό, δημιουργήθηκαν επίσης λέσχες της ΕΠΟΝ και ξεκίνησαν να γίνονται πολιτικές διαλέξεις, ενώ σε πολλά κεφαλοχώρια, οργανώθηκαν βιβλιοθήκες. Με λαϊκή πρωτοβουλία, το ΕΑΜ δημιούργησε επίσης νοσοκομείο στη Νεάπολη. 

Η είρηνη και η τάξη που επικράτησε σε όλο το νομό Λασιθίου, εκφράστηκε και δια στόματος του διοικητή Χωροφυλακής Μιχάλη Παπαδάκη, όπως και του εισαγγελέα Κονδύλη, σε δηλώσεις τους, στην εφημερίδα "Εθνικό Εγερτήριο".

Παράλληλα, το ΕΑΜ προχώρησε και το πολιτικό και οικονομικό του πρόγραμμα, σε κάποιο βαθμό. Τα μετόχια της περιοχής Φουρνής και της μονής Αρετίου μοιράστηκαν στο λαό. Αργότερα, ο γραμματέας του ΕΠΟΝ της περιοχής αυτής, Παπαντζάκης, θα σταλεί εξορία στη Γυάρο, για το μοίρασμα της γης. Το ΕΑΜ οργάνωσε σε κάθε περιοχή συσσίτια για απόρους και ειδικά συσσίτια για παιδιά, ενώ η Εθνική Αλληλεγγύη μοίρασε χιλιάδες δραχμές και οκάδες τρόφιμα, στα άπορα λαϊκά στρώματα του νομού. 

Από πλευράς του παρακράτους, μικροεπεισόδια εντοπίζονταν μόνο στη Σητεία, όπου οι παρακρατικοί του Μπαντουβά και του Πλεύρη είχαν κάποια μικρή δύναμη. 


Τα πρώτα περιστατικά της Λευκής Τρομοκρατίας


Το Νοέβριο του 1944, ομάδα παρακρατικών του Πλεύρη και του Μπαντουβά, έφτασαν στη Σητεία επάνω σε φορτηγά και ξεκίνησαν να πυροβολούν στον αέρα. Φεύγοντας πέρασαν από το Βραχάσι και τον Άγιο Νικόλαο, όπου ο κόσμος του αποδοκίμασε με τα συνθήματα "ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ-ΚΚΕ" και "Στα Χανιά οι παλικαράδες", εννοώντας ότι οι Γερμανοί κατήχαν ακόμα έναν τμήμα του νομού και οι ΕΟΚίτες του Μπαντουβά αν ήθελαν θα έπρεπε να πάνε εκεί να δείξουν την παλικαριά τους.

Επικεφαλής των παρακρατικών ήταν τότε ο Μανώλης Παπαδογιάννης, που είχε διοριστεί από την κυβέρνηση αντιπρόσωπός της στην ανατολική Κρήτη.

Το περιστατικό αυτό συνοδεύτηκε από ψευδή δημοσιεύματα της αντιδραστικής εφημερίδας "Νίκη" του Ηρακλείου, η οποία έκανε λόγο για "ΕΑΜοκρατία" και έβλεπε "ένοπλα συλλαλητήρια", σε εκδηλώσεις του ΕΑΜ, στη Νεάπολη και τη Βιάννο. Τα παραπάνω ψεύδη συνοδεύονταν και από άλλα αίσχη, όπως άρθρα που ανάφεραν ότι το ΚΚΕ είχε πια αφαιρέσει τη μάσκα του και πως οι "Πορφυρογένηδες προσπαθούν να παρασύρουν ευαρίθμους συμπολίτας", στο νομό Λασιθίου.

Στις 17 με 18 Νοεμβρίου του 1944, ο κύκλος του αίματος ξεκινά στο Ρέθυμνο, όπου μια ομάδα ΕΟΚιτών δολοφόνησαν νύχτα, τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Γιώργη Τρουλλίνο, διοικητή του 44ου συντάγματος του ΕΛΑΣ Ρεθύμνου και στη συνέχεια το Νίκο Παπαδάκη (καπετάν Λεμονιάς).

Μέσα στο Νοέβριο σημειώθηκαν και άλλες στυγερές δολοφονίες στελεχών της Εθνικής Αντίστασης, από παρακρατικούς της ΕΟΚ. Δολοφονήθηκαν οι Μανούσος Πορτάλιος, Γιάννης Φασατάκης, Νίκος Κατσαραγάκης, Γιάννης Φραγκουλατζής, Γιάννης Λαμπρινάκης, Μανούσος Πραματευτάκης, Λευτέρης Σπηλιοτάκης, Γιώργος Χατζημπεκιάρης, Δημήτρης Αλαβάνος και Μανώλης Κυριακάκης.

Πολλά στελέχη του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, για να ξεφύγουν από τους αγγλοδίαιτους τραμπούκους της ΕΟΚ, αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Αθήνα ή στις ορεινές περιοχές του Ψηλορείτη, του Κρυονερίτη και του Κέντρου, στα χωριά Κοξαρέ, Ανώγεια, Μέλαμπες, Ατσιπάδες και Σελλιά, όπου λειτουργούσαν ακόμα ισχυρές εδαφικές ΚΟΒ του ΚΚΕ. 

Στις 26 Ιανουαρίου του 1945, στο Ηράκλειο, παρακρατικοί του Μπαντουβά άρχισαν αιφνιδιαστικά να πυροβολούν ενάντια στα γραφεία του ΕΑΜ και σε γραφεία άλλων δημοκρατικών οργανώσεων. Οι οργανώσεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ αντέδρασαν άμεσα και ανταπέδωσαν τα πυρά. Ομάδα του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής το στέλεχος του ΚΚΕ, Ευθύμη Μαριακάκη, κατάφερε να τους διώξει κυνηγώντας τους, από την πόλη. 

Επακολούθησε γενική απεργία των εργατών του Ηρακλείου που παρέλυσε τα πάντα και ματαίωσε τα κυβερνητικά σχέδια για ένταση της τρομοκρατίας. Σε αυτό συνέβαλε αποφασιστικά, ο τότε διοικητής Χωροφυλακής Ηρακλείου και στέλεχος του ΕΑΜ Μανώλης Πιτυκάκης.



Το πρώτο αίμα χύνεται στο Λασίθι


Στις 22 Φεβρουαρίου του 1945, πολλοί ΕΛΑΣίτες του Λασιθίου είχαν παραδώσει τα όπλα τους, με τον ερχομό της Εθνοφυλακής στον Άγιο Νικόλαο. Η Εθνοφυλακή όμως δεν είχε έρθει μόνη της. Μαζί τους είχαν φέρει τους τραμπούκους της ΕΟΚ, που είχαν αιματοκυλήσει το Ρέθυμνο και ανέλαβαν πάραυτα το τρομοκρατικό τους έργο, ενάντια στο κίνημα, καθοδηγούμενοι φυσικά από τους Άγγλους και τους πολιτικούς παράγοντες του Κέντρου. 

Στον Άγιο Νικόλαο, στο εστατόριο "Τρεζολή" δολοφόνησαν τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ, Σήφη Μανωλεσάκη που είχε πάρει μέρος σε όλες τις μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ ενάντια στον κατακτητή. Αφού τον πυροβόλησαν, οι δολοφόνοι έφυγαν ανενόχλητοι, με αυτοκίνητο, χωρίς να τους σταματήσει κανείς. Ούτε η Εθνοφυλακή, ούτε η Χωροφυλακή έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για το έγκλημα και όπως ήταν φυσικό, ούτε ο εισαγγελέας και ο νομάρχης. 

Στις ημέρες που ακολούθησαν, όλα τα λαϊκά επιτεύγματα του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ δέχτηκαν την επίθεση των παρακρατικών. Λέσχες καταστράφηκαν, οι λαϊκές επιτροπές σε πολλά χωριά έπαψαν να λειτουργούν, τα συσσίτια διακόπηκαν και οι επιτροπές διαμονών διαλύθηκαν. Μόνο τα λαϊκά νοσοκομεία της Εθνικής Αλληλεγγύης και του ΕΑΜ δεν τόλμησαν να χτυπήσουν οι παρακρατικές συμμορίες της ΕΟΚ. Οι ξυλοδαρμοί, οι δολοφονίες, οι συλλήψεις και οι παρακολουθήσεις έγιναν καθημερινό φαινόμενο και στο νομό Λασιθίου. 

Στις αρχές του Μάρτη του 1945, με αφορμή τη σύλληψη του Β΄ Γραμματέα της Περιφερειακής Επιτροπής Λασιθίου, κηρύχθηκε στάση εργασίας των φροτεκφορτωτών Αγίου Νικολάου, που ξεφόρτωναν άλευρα από τα καΐκια. Εκείνες τις ημέρες είχε επίσης άγρια ξυλοκοπηθεί ο ΕΛΑΣίτης Μανώλης Φρούδας. Επιτροπή απεργών ανάγκασε τον ίδιο το νομάρχη να πάει ο ίδιος στο κρατητήριο και να απελευθερώσει το Φρούδα.

Σταδιακά, την άνοιξη του 1945 έκαναν την εμφάνισή τους και οι πρώτες αντιδραστικές εφημερίδες. Πρώτα η "Ανατολή", στον Άγιο Νικόλαο, μετά η "Εθνική Ηχώ" στη Νεάπολη, ξεκινώντας μια καμπάνια ψεύδους και αισχρολογίας, ενάντια στο ΕΑΜ, την ΕΠΟΝ και το ΚΚΕ.


Πηγή: Λευτέρης Ηλιάκης, Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Κρήτη, Αυτοέκδοση, Χανιά 2002, 250- 255.

4 σχόλια:

  1. Απο την στιγμή που διαχωρίζεις τον Φασισμό απο τον Καπιταλισμό όλα αυτά που περιγράφεις έγιναν φυσιολογικά.... Η Αστική τάξη φοράει πάντα τα ταξικά γυαλιά της δεν τα βγάζει ποτέ και δεν έχει κανένα οπορτουνισμό. Δικό της εργαλείο είναι τις δύσκολες ώρες. Η 5η Φάλαγγα. ΣΟΣΙΑΛΦΑΣΙΣΤΕΣ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οι Γερμανοί παρέμειναν στα Χανιά μέχρι την 9η Μάη του 1945 μετά απο συμφωνία στη Πορτογαλία με τους Αγγλους και την Αστική τάξη για να υπερασπιστούν το καπιταλιστικό σύστημα απέναντι στον εχθρό λαό. Η Συμφωνία προέβλεπε την αποχώρηση των υπόλοιπων Γερμανικών δυνάμεων χωρίς να πειραχτούν ώστε να δυσκολέψουν τον Κόκκινο στρατό στα Βαλκάνια στην πορεία του για το Βερολίνο. 10 Μάη με την συμφωνία της Κνωσού συνέχισαν την παραμονή τους μέχρι τα μέσα Ιούλη του 1945... Τα σημάδια μίλαγαν μόνο τους συμπέρασμα όμως κανένα...στάδια....στάδια... στάδια.... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ..Στις 22 Φεβρουαρίου του 1945, πολλοί ΕΛΑΣίτες του Λασιθίου είχαν παραδώσει τα όπλα τους, με τον ερχομό της Εθνοφυλακής στον Άγιο Νικόλαο. Η Εθνοφυλακή όμως δεν είχε έρθει μόνη της. Μαζί τους είχαν φέρει τους τραμπούκους της ΕΟΚ, που είχαν αιματοκυλήσει το Ρέθυμνο και ανέλαβαν πάραυτα το τρομοκρατικό τους έργο, ενάντια στο κίνημα, καθοδηγούμενοι φυσικά από τους Άγγλους και τους πολιτικούς παράγοντες του Κέντρου.

    Στον Άγιο Νικόλαο, στο εστατόριο "Τρεζολή" δολοφόνησαν τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ, Σήφη Μανωλεσάκη που είχε πάρει μέρος σε όλες τις μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ ενάντια στον κατακτητή. Αφού τον πυροβόλησαν, οι δολοφόνοι έφυγαν ανενόχλητοι, με αυτοκίνητο, χωρίς να τους σταματήσει κανείς. Ούτε η Εθνοφυλακή, ούτε η Χωροφυλακή έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για το έγκλημα και όπως ήταν φυσικό, ούτε ο εισαγγελέας και ο νομάρχης..... Ποιός να τους σταματήσει... Το καπιταλιστικό σύστημα υπηρετούσαν σε όλες τις συνθήκες και το έκαναν με εκπληκτική ακρίβεια. Η Εγκληματική θεωρία ...πολιτικών μετώπων και σταδίων... πληρώθηκε και στη Κρήτη με πολύ αίμα. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. https://www.902.gr/eidisi/politiki/244076/timoyme-ton-iroiko-dekemvri-1944-epikaira-ta-didagmata-toyΠέρασαν 76 χρόνια από τον ηρωικό Δεκέμβρη 1944, όταν ο λαός της Αθήνας, με μπροστάρη ΚΚΕ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, επί 33 ημέρες με το όπλο στο χέρι, έδωσε σκληρές μάχες ενάντια στην ντόπια αστική τάξη και τα βρετανικά στρατεύματα, που επενέβησαν μετά από πρόσκληση των αστών για να επιβάλουν, να στηρίξουν την αστική εξουσία, καθώς οι αστικές πολιτικές δυνάμεις δεν είχαν λαϊκό έρεισμα. «Ο λαός μας δεν πρόλαβε να χαρεί την απελευθέρωση που ο ίδιος, μόνο αυτός κατέκτησε, αφού οι αστικές δυνάμεις είτε συνεργάστηκαν με τον κατακτητή είτε εγκατέλειψαν τη σκλαβωμένη πατρίδα μας ακολουθώντας στη Μέση Ανατολή τους Άγγλους συμμάχους τους. Πριν ακόμη αρχίσει να επουλώνει τις πληγές του από την τετράχρονη κατοχή, υποχρεώθηκε να υπερασπιστεί, με τα όπλα ξανά, τη λευτεριά που μόλις είχε κατακτήσει χύνοντας το αίμα του για να διώξει τον ναζί κατακτητή» σημειώνει η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και προσθέτει:

    «Ο Δεκέμβρης του '44 ήταν ένοπλη ταξική σύγκρουση, μία από τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης του λαού μας ενάντια στις εγχώριες αστικές δυνάμεις, που συσπείρωναν δικά τους στρατιωτικά τμήματα μαζί με τα δοσιλογικά τάγματα ασφαλείας και άλλες ελληνικές φασιστικές στρατιωτικές δυνάμεις και ενάντια στα βρετανικά στρατεύματα που επενέβησαν μετά από πρόσκληση των αστών για να τσακίσουν το λαϊκό απελευθερωτικό κίνημα. Η σύγκρουση ήταν αντικειμενική και αναπόφευκτη, ήταν κρίσιμη και κορυφαία έκφραση της αντίθεσης ανάμεσα στην αστική τάξη και τους εργαζόμενους, τον λαό, σε συνθήκες όπου εκ των πραγμάτων έμπαινε το ζήτημα «ποιος - ποιον», δηλαδή το ζήτημα της εξουσίας.

    Ο λαός μας, καθώς βρέθηκε μπροστά στο φάσμα της τυραννίας, διάλεξε τα όπλα αντί τις αλυσίδες».

    Η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και τα παραρτήματά της σε όλη την Ελλάδα, όπως κάθε χρόνο, εφαρμόζοντας αυστηρά όλα τα μέτρα προστασίας από την πανδημία, θα τιμήσει πολύμορφα τον ηρωικό Δεκέμβρη «επιδιώκοντας πρώτα απ' όλα η νεολαία μας, αλλά και ο λαός, να μαθαίνει την πραγματική ιστορία της ταξικής πάλης που έγραψαν οι γονείς και οι παππούδες μας, για να διδάσκεται απ' αυτήν, να αξιοποιεί τα συμπεράσματά της ως υλική δύναμη για την αντεπίθεση»..... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή