Στρατής Γζωντέλης ή Τινός

Πολλές είναι οι οικογένειες που έδωσαν βροντερό «παρών» στους αγώνες του λαού μας για λευτεριά, δημοκρατία, σοσιαλισμό, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος και υφιστάμενες μύρια όσα μαρτύρια στις φυλακές και στις εξορίες κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και των «πέτρινων χρόνων» της μετεμφυλιακής περιόδου. Μια τέτοια ήταν και η οικογένεια του Ιωάννη Ευστρατίου Γζωντέλη ή Τινού (1879-12/11/1924) και της Ελένης το γένος Βασιλείου Βαγιάνα (1875-30/1/1955), από την Αγιάσο.

Πρωτότοκος ο γιος τους Ευστράτιος (1908-1/9/1948) και ακολουθούσαν η Μαριάνθη  αργότερα δεύτερη σύζυγος Κωνσταντίνου Τζιτζίνα (1909-8/9/1972), η Ευστρατία (1912-11/1/12001), ο Οδυσσεύς (1915-14/5/1984) και η Βλοτίνα μετέπειτα σύζυγος Μιχαήλ Ξενέλλη (1922-20/5/2005).

Στην αγροτική θέση «Πατούδ’ ή Μπορός» είχαν κτήμα όπου την περίοδο της κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης έκρυβαν όπλα. Μετά την απελευθέρωση και τη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία ο Στρατής βγήκε αντάρτης στο βουνό. Την 1η του Σεπτέμβρη 1948 ένα απόσπασμα ανέβαινε από την «πατουμένη» της Καρήνης στην Αγιάσο και τον εντόπισε στο κτήμα του μαζί με το συγχωριανό του αντάρτη Στρατή Ανεζίνο. Σύμφωνα με μαρτυρία κάποιου εθνοφύλακα, ένας εκπαιδευμένος σκοπευτής του αποσπάσματος σκότωσε τον Τινό. Ταυτόχρονα τραυμάτισαν και συνέλαβαν τον Ανεζίνο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το απόσπασμα έστησε ενέδρα έξω από το κτήμα του ύστερα από προδοσία, πράγμα που οδήγησε λίγες μέρες αργότερα στη φυσική εξόντωση των φερόμενων ως προδοτών. Η σορός του Τινού εκτέθηκε σε δημόσιο θέαμα στην πλατεία αγοράς της Αγιάσου, για χλεύη και διασυρμό του αγωνιστή, αλλά και για εκφοβισμό του λαού. Η φωτογραφία που σώθηκε αποτελεί αψευδή μαρτυρία της διαπόμπευσης των νεκρών αγωνιστών από παρακρατικούς και δείχνει την ηθική κατάντια τους και την απάνθρωπη αγριότητα του εμφυλίου πολέμου. Έθεσαν το άψυχο κουφάρι πάνω σε μια καρέκλα, πέρασαν τη φανέλα του πάνω από την πλάτη της καρέκλας για να σταθεροποιήσουν το νεκρό σώμα, κι έβαλαν τσιγάρο στο στόμα του και στα χέρια του εφημερίδα. Αυτόπτης μάρτυρας της σκηνής μας κατέθεσε ότι εκείνη την ώρα πέρναγε από την πλατεία το απόσπασμα της Αγιάσου που επέστρεφε από εκκαθαριστική επιχείρηση. Ο επικεφαλής μοίραρχος Μάλλιος καυτηρίασε τη συμπεριφορά των «εθνικοφρόνων» και τους είπε «Τώρα που είναι νεκρός τον διαπομπεύετε. Αν δεν τον φοβόσασταν, γιατί δεν πήγατε να τον πολεμήσετε πάνω στο βουνό;»

Η μικρότερη αδερφή του Στρατή, Βλοτίνα, εκτοπίστηκε από το Φλεβάρη του 1947 μέχρι το Σεπτέμβρη του 1948, αρχικά στη Χίο και μετά στην Ικαρία. Στην εξορία στάλθηκαν επίσης οι αδελφές του Ευστρατία και Μαριάνθη, καθώς και ο άντρας της Κώστας Τζιτζίνας (γαμπρός του Τινού). Αφέθηκαν ελεύθεροι μόνο όταν σκοτώθηκε ο Στρατής.

Ο Οδυσσέας Τινός πιάστηκε το 1946 και καταδικάστηκε σε θάνατο από το Έκτακτο Στρατοδικείο Μυτιλήνης. Κλείστηκε στις φυλακές της Αίγινας, μετά εξορίστηκε στα Γιούρα και στη συνέχεια στάλθηκε στις φυλακές Χαλκίδας, απ’ όπου αποφυλακίστηκε το 1953. Το 1952 είχε μετατραπεί η ποινή του σε ισόβια δεσμά με τα μέτρα επιείκειας του Ν. Πλαστήρα.