"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2021

To Έκτακτο Στρατοδικείο Θήβας-Χαλκίδας - Μέρος 1ο

 

Κατά την περίοδο του Εμφυλίου, μέρος της θεσμικής θωράκισης του αστικού κράτους υπήρξε και η ίδρυση σειράς Εκτάκτων Στρατοδικείων, σε όλη την επικράτεια, για την εκδίκαση αιχμαλώτων ανταρτών, αλλά και πολιτών, που υποστήριζαν τη δράση του ΔΣΕ, είτε απλώς υπήρξαν υποστηρικτές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ και έπρεπε να συρούν σε δικαστικές υποθέσεις, προκειμένου για την αδρανοποίηση του κινήματος και την κατατρομοκράτηση του λαού. Για τους παραπάνω λόγους, τα Έκτακτα Στρατοδικεία της περιόδου του Εμφυλίου, έμειναν γνωστά ως "θανατοδικεία", καθώς μεταξύ άλλων επέβαλλαν τη θανατική ποινή, σχεδόν de facto, στα θύματά τους, ιδιαίτερα εάν αυτά, ανήκαν στην πρωτοπορεία του κινήματος

Η ιστορία των Εκτάκτων Στρατοδικείων διερευνάται ακόμα και στις μέρες μας, ενώ παράλληλα υπάρχουν και σχετικές εκδόσεις, που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα, αποτυπώνοντας μια σχετικά πλατειά εικόνα. 

Στο άρθρο που ακολουθεί θα εξετάσουμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία, σχετικά με τη δράση του Εκτάκτου Στρατοδικείου Χαλκίδας, τμήμα του Στρατοδικείου Θήβας.

Το Έκτακτο Στρατοδικείο Χαλκίδας ιδρύθηκε στις 17 Ιουλίου του 1947, ημερομηνία όχι τυχαία, αλλά αποκαλυπτική για τη σκοπιμότητα της ίδρυσής του. Πρόκειται για το καλοκαίρι του 1947, όπου ο Δημοκρατικός Στρατός έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του στο νησί και έχει επιτύχει την ανασυγκρότηση πολλών οργανώσεων του ΚΚΕ, σε όλο τον κορμό της Εύβοιας, ενώ οι πολεμικές του ενέργειες έχουν σημαντική επιτυχία και απήχηση στις λαϊκές μάζες του νησιού. Καθώς, το αστικό κράτος της εποχής είχε επιτύχει σε σημαντικό βαθμό την αδρανοποίηση του κινήματος στο νησί, κυρίως με τη χρησιμοποίηση των παλαιών ταγμάτων ασφαλείας και άλλων παρακρατικών συμμοριών. Οι δολοφονίες και η παρακρατική και κρατική βία στο νησί είχε κορυφωθεί ήδη στα μέσα του 1945 και έως την εμφάνιση του ΔΣΕ εκεί, δεν υπήρχαν μάχημες ομάδες ανταρτών.

Από τα παραπάνω, συνάγεται ότι η ίδρυση του Εκτάκτου Στρατοδικείου Χαλκίδας κρίθηκε ως αναγκαία, τόσο για την αντιμετώπιση του ΔΣΕ, όσο και για την εδραίωση της τρομοκρατίας στο κίνημα της Εύβοιας, το οποίο κατά την Κατοχή υπήρξε εκτενές και αξιοσημείωτο.

Στον Ευβοϊκό Κήρυκα της εποχής διαβάζουμε σχετικά:

"Από της 17ης τρέχοντος μηνός, λειτουργεί εις την πόλιν μας Έκτακτον Στρατοδικείον. Ο στρατιωτικός νόμος και η σύστασις εκτάκτου στρατοδικείου εις την επικράτειαν προδίδουν ανωμαλίαν και σοβαράν διατάραξιν της δημοσίας τάξεως, η αποκατάστασις των οποίων απαιτούν βίαια, σκληρά και άμεσα μέτρα. 

Τα έκτακτα στρατοδικεία είναι δικαστήρια σκοπιμότητος, ενέχουν σκληρότητα, αλλά είναι ταυτόχρονα ακριβόλογα, ταχέα και δίκαια, διότι έχουν πλήρη τη συναίσθηση του υψηλού και ισόθεου προορισμού των, αφού αι αποφάσεις των απαγγέλονται προ ενός νεοσκαφούς τάφου εις τον οποίο θα πέσουν οι προ ολίγου όρθιοι ιστάμενοι κατάδικοι".

Ενδεχομένως, ελάχιστες αστικές εφημερίδες της εποχής περιέγραψαν με μεγαλύτερη ευχαρίστηση την ίδρυση Εκτάκτου Στρατοδικείου, αλλά και με μεγαλύτερη σαδιστική ικανοποίηση.

Σε κάθε περίπτωση, το Έκτακτο Στρατοδικείο Θήβας-Χαλκίδας εκδίκασε συνολικά 1245 υποθέσεις, για τις οποίες επέβαλε:

137 θανατικές καταδίκες

114 ποινές ισοβίων

78 ποινές φυλάκισης εώς 10 έτη

113 ποινές φυλάκισης άνω των 10 ετών

Το σύνολο των ετών φυλάκισης που επέβαλε το εν λόγω στρατοδικείο ήταν 3845 χρόνια...

Σχετικά με το Έκτακτο Στρατοδικείο Χαλκίδας, τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν είναι πλήρη ωστόσο αποτελούν σημαντική ένδειξη της δράσης του. 

Τόπος εκτελέσεων στη Χαλκίδα υπήρξε το νεκροταφείο του Αγίου Ιωάννη, όπου πιθανότατα βρίσκεται και ο τελευταίος τόπος κατοικίας δεκάδων κομμουνιστών και αγωνιστών της εποχής.

Κατά το έτος 1947, το Έκτακτο Στρατοδικείο της Χαλκίδας εξέδωσε τις παρακάτω θανατικές καταδίκες:


Βαγγέλης Ευαγγελόπουλος: Ψευδώνυμο: Φώτος. Καταγόταν από τον Άγιο Γεώργιο Ιστιαίας. Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1924 και υπήρξε μέλος του ΚΚΕ και φοιτητής Ιατρικής. Αγωνίστηκε ως καπετάνιος της πρώτης υποδειγματικής ομάδας της ΕΠΟΝ και εξελέγη αντιπρόσωπος του Νομαρχιακού της Συμβουλίου. Έλαβε μέρος στις μάχες των Ψαχνών, της Αρτάκης, της Στενής, της Ερέτριας, της Βάθειας και στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944, στην Αθήνα. Το 1946, πέρασε στο βουνό με το ΔΣΕ. Αιχμαλωτίστηκε στον Αη-Δημήτρη και καταδικάστηκε σε θάνατο, από το γνωστό "θανατοεπίτροπο" Ταμβακά. Εκτελέστηκε το Δεκέμβριο του 1947.

Γιώργος Λάρδας: Καταγόταν από τις Θεσπιές Βοιωτίας. Υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ και της Εθνικής Αντίστασης στη Θήβα. Μαρτυρία του φύλακα του νεκροταφείου του Αη-Γιάννη, αναφέρει ότι στις τελευταίες του στιγμές, ο Λάρδας μίλησε στους άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος για το δίκαιο του αγώνα. Εκείνοι αρνήθηκαν να εκτελέσουν την εντολή του "πυρ" και εκτελέστηκε από τον επικεφαλής αξιωματικό. Εκτελέστηκε το Δεκέμβριο του 1947.

Στέργιος Ιωάννου: Καταγόταν από το Μπράλλο Παρνασσίδας και είχε γεννηθεί το 1917. Υπηρέτησε ως δάσκαλος στη Λίμνη Ευβοίας. Κατά την Κατοχή υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ και μέλος της διαφώτισης της Αχτιδικής Επιτροπής Βορειοκεντρικής Εύβοιας, όπως και στέλεχος της Περιφερειακής Επιτροπής Εύβοιας του ΚΚΕ. Εκτελέστηκε το Δεκέμβριο του 1947.


Εκτελέσεις του 1948


Τον Μάιο του 1948, στο νεκροταφείο του Αγίου Ιωάννη εκτελέστηκαν οι ακόλουθοι, κατόπιν απόφασης του Εκτάκτου Στρατοδικείου Χαλκίδας:

Νίκος Μπούτρος: Καταγόταν από τη Βάθεια της Εύβοιας.

Καρβούνης: Αγνώστων λοιπόν στοιχείων.


Τον Αύγουστο του ίδιου έτους εκτελέστηκαν οι εξής:

Γιώργος Μπίνος: Καταγόταν από τα Κούτουρλα του Μετοχίου.

Σ. Τσόκος: Από τη Λάμαρη Εύβοιας.

Μαρία Βρεττού: Από το Δρυμώνα της Λίμνης Ευβοίας.


Στις 01/09/1948, εκτελέστηκαν ομαδικά οι εξής αγωνιστές:

Δημήτρης Παπακοσμάς: Καταγόταν από την Αιδηψό και υπήρξε εργάτης στο επάγγελμα. Κατά την Κατοχή υπηρέτησε στον ΕΛΑΣ. Έλαβε μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944, στην Αθήνα, με το 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Ευβοίας. Κατά τη δίκη, τον ρώτησαν: "Πώς βλέπεις αυτά που κάνουν οι αντάρτες; Τα εγκρίνεις;". Εκείνος δεν απάντησε και οι κατήγοροί του δήλωσαν ότι για να μην απαντά, προφανώς τα εγκρίνει. Βαρυνόταν με την κατηγορία της μεταφοράς όπλων για το ΔΣΕ, από τη Στερεά, στην Εύβοια.

Θανάσης Τριαντόπουλος: Στο ΔΣΕ αγωνίστηκε με το ψευδώνυμο "Τζόρας" και υπηρέτησε ως σύνδεσμος ανάμεσα στο ΔΣΕ Εύβοιας και τη 2η Μεραρχία του ΔΣΕ, στη Στερεά Ελλάδα. Εκπλήρωσε σημαντικές αποστολές για το ΔΣΕ και υπήρξε στέλεχος της Κομματικής Οργάνωσης του ΚΚΕ, του χωριού Γλύφα.

Σάββας Δούμας: του Αθανασίου, από την Αιδηψό. Καταδικάστηκε με την κατηγορία ότι σταμάτησε λεωφορείο, κοντά στον Πύργο Ευβοίας και συνέλαβε δωσιλόγους, οι οποίοι στάλθηκαν στο ανταρτοδικείο του ΔΣΕ Εύβοιας.

Βαγγέλης Πανταζής: του Γεωργίου, από την Αιδηψό. Καταδικάστηκε με την κατηγορία ότι σταμάτησε λεωφορείο, κοντά στον Πύργο Ευβοίας και συνέλαβε δωσιλόγους, οι οποίοι στάλθηκαν στο ανταρτοδικείο του ΔΣΕ Εύβοιας.

Θανάσης Ψαρράς: του Γεωργίου, από την Αιδηψό. Καταδικάστηκε με την κατηγορία ότι σταμάτησε λεωφορείο, κοντά στον Πύργο Ευβοίας και συνέλαβε δωσιλόγους, οι οποίοι στάλθηκαν στο ανταρτοδικείο του ΔΣΕ Εύβοιας.


Στις 18/09/1948 εκτελέστηκαν ομαδικά οι εξής αγωνιστές και αγωνίστριες:

Θανάσης Γκίκας: Καταγόταν απο τη Νεροτριβιά της Εύβοιας και υπήρξε μαχητής του ΔΣΕ Εύβοιας, από το Μάρτιο του 1948. Του είχε ανατεθεί η οργάνωση της επιμελητείας του ΔΣΕ στο νησί.

Μαρία Δήμου: Αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Γιώργος Ζέρβας: του Αθανασίου. Καταγόταν από τους Στρόπωνες Ευβοίας.

Θανάσης Κουτσαυλής: του Ανέστη. Καταγόταν από τους Στρόπωνες Ευβοίας.

Σταμάτης Μπαλάκας: του Ιωάννη. Καταγόταν από τους Στρόπωνες Ευβοίας. Το Δεκέμβρη του 1947 εντάχθηκε στο ΔΣΕ Εύβοιας, όταν οι αντάρτες πέρασαν από το χωριό του. Αναδείχθηκε σε πολιτική θέση του ΔΣΕ. Αιχμαλωτίστηκε το Μάρτιο του 1948.

Δημήτρης Ντεγιάννης: Αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Παναγιώτης Τσέργας: Αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Δημήτρης Πανούσης: Αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Παναγιώτα Παπαθωμά: Καταγόταν από το Δρυμώνα της Λίμνης Ευβοίας. Το Δεκέμβρη του 1947 εντάχθηκε στο τμήμα του ΔΣΕ Εύβοιας, όταν οι αντάρτες πέρασαν από το χωριό της και υπήρξε μια από τις ελάχιστες αντάρτισσες του ΔΣΕ στο νησί. Αιχμαλωτίστηκε το Μάρτιο του 1948 και κράτησε θαρραλέα και αγωνιστική στάση, κατά τη δίκη της.


ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ



Το νεκροταφείο του Αγίου Ιωάννη Χαλκίδας, σήμερα.




Πηγή: Επιτροπή Περιοχής Ανατολικής Στερεάς & Ευβοίας του ΚΚΕ, Θύμιος Καψής (Ανάποδος), Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2020, σελ. 161-163.







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου