Στα βήματα της Ιστορίας- Κρίκελλο Ευρυτανίας

Ο Κόκκινος Φάκελος, βρέθηκε στο όμορφο ορεινό χωριό Κρίκελλο της Ευρυτανίας. Ένα χωριό πλούσιο σε παραδόσεις αλλά και ιστορία. Στον ορεινό όγκο του Τυμφρηστού και με υψόμετρο 1120 μ. το Κρίκελλο υπήρξε ένα χωριό που ενίσχυσε ήδη από το 1942 τον ΕΛΑΣ με αγωνιστές.

Στις 4 Οκτωβρίου 1942, ο Άρης Βελουχιώτης εισέρχεται με δύναμη 30 ανδρών του αιφνιδιαστικά στο Κρίκελλο. Εκεί θα αφοπλίσει τους χωροφύλακες του σταθμού της χωροφυλακής τον οποίο και θα καταργήσει. Αυτή είναι η πρώτη πράξη αντίστασης κατά των Γερμανοιταλικών αρχών στο χωριό και μια από τις πρώτες στην ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1942-1944.

Από τα δύσκολα χρόνια της Μεταξικής Δικτατορίας, στο χωριό υπήρχε οργάνωση του ΚΚΕ με επικεφαλής το Κρικελλιώτη δάσκαλο Βασίλη Παπανικολάου,προσωπικό φίλο του Άρη Βελουχιώτη ο οποίος και τον οργάνωσε στο κόμμα από τον καιρό που εκείνος σπούδαζε δάσκαλος στη Λαμία. Αργότερα, με την ίδρυση του ΕΑΜ, δημιουργήθηκε και ισχυρή αντιστασιακή τοπική οργάνωση. Από το 1943, το χωριό θα δημιουργήσει και τις πρώτες δομές ενός ελέυθερου ανταρτοχωρίου, με την σύσταση λαικής τοπικής αυτοδιοίκησης, λαικής πολιτοφυλακής, παραρτήματος Εθνικής Αλληλεγγύης και λαικού δικαστηρίου.

Η μάχη του Κρίκελλου

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1942, οι ιταλικές δυνάμεις βρίσκονταν σε μεγάλους αριθμούς στην πόλη του Καρπενησίου στην οποία είχαν δημιουργήσει ισχυρή βάση. Μαζί με ντόπιους συνεργάτες τους που τους είχαν οπλίσει και οργανώσει σε συμμορία, επέδραμαν στα τοπικά χωριά λεηλατώντας και εκτελώντας. Σκοπός τους ήταν να τρομοκρατηθεί το ντόπιο στοιχέιο και να πάψει να υποστηρίζει τους αντάρτες. Μια από αυτές τις νύχτες, μια μικρή ομάδα τεσσάρων Βρετανών αλεξιπτωτιστών πέφτουν από λάθος υπολογισμό στην περιοχή δίπλα στο Καρπενήσι. Οι Ιταλοί επιχειρούν να τους εντοπίσουν αλλά οι κάτοικοι τους φυγαδεύουν γρήγορα στους αντάρτες. Ο Άρης Βελουχιώτης θα τους δεχτεί και θα δεχτεί να τους μεταφέρει στην Γκιώνα όπου και επιθυμούσαν να προσγειωθούν.

Την επόμενη, μια δύναμη 1200 Ιταλών με τους ντόπιους συνεργάτες της Στέλλα, Κροκίδα, Κιούση, Τουρκοχρήστο, Πατακιά και Μαγκλάρα ξεκινά μια επιχείρηση "σκούπα" για να εντοπίσει τους Άγγλους. Σκοπό της έχει να εντοπίσει και να διαλύσει και το κλιμάκιο των ανταρτών. Προς το μεσημέρι, οι Ιταλοί στρατοεδεύουν κοντά στην τοποθεσία Άγιοι Θεόδωροι. Εκεί ο ιχνιλάτης αντάρτης Αγησίλαος (Αντώνης Τσιαπούρας από το Καρπενήσι), θα συλλάβει έναν Ιταλό καβαλάρη που βρίσκεται σε περιπολία.

Από τον αιχμάλωτο Ιταλό οι αντάρτες πληροφορούνται λεπτομέρειες για τις ακριβείς κινήσεις του εχθρού στην περιοχή. Ο Άρης αποφασίζει άμεσα να στήσει ενέδρα στους φασίστες καταχτητές. Με τη γνωστή ταχτική του και αφού πρώτα κατοπτεύει το χώρο, καταστρώνει επιτόπου την ενέδρα. Το χτύπημα αποφασίζεται να γίνει στη θέση «Κουφόβρυση» του Κρίκελλου. Μόλις η Ιταλική φάλαγγα, που ανηφορίζει από το Κρίκελλο, πλησιάσει, οι αντάρτες επιτίθενται ξαφνικά με καταιγισμό πυρών και χειροβομβίδες. Παράλληλα, πεπειραμένοι αντάρτες βρίσκονται περιμετρικά ακροβολισμένοι έτοιμοι να χτυπήσουν οποιονδήποτε επιχειρήσει να διαφύγει του κλοιού.

Οι Ιταλοί αρχικά αιφνιδιάζονται αλλά στη συνέχεια ανασυγκροτούνται και ανταποδίδουν αμέσως τα πυρά. Η μάχη που ακολουθεί είναι άγρια. Οι δύο πλευρές μάχονται λυσσαλέα και με πρωτοφανές πείσμα. Ο ΕΛΑΣ όμως, που έχει πιάσει για τα καλά τα περάσματα έχει εμφανώς το πλεονέκτημα. Μέσα σε λιγότερο από μισή ώρα,  3-4 από δαύτους κείτονται νεκροί, ενώ συλλαμβάνονται και άλλοι 15. Όσοι απέμειναν το βάζουν στα πόδια. Λάφυρα όπλα, πολυβόλα, πυρομαχικά, πέφτουν στα χέρια των ανταρτών. Οι δε Άγγλοι εντυπωσιάζονται από την επιχέιρηση και δεσμεύονται να μεταφέρουν τα "καλά τους λόγια" στους επιτελείς τους.

Η μάχη έληξε και με έναν νεκρό για τους αντάρτες. Πρόκειται για τον Δημήτρη Σαξώνη (Δασκαλάκης) από τα Μάρμαρα της Φθιώτιδας, παλιό συμμαθητή και φίλο του Άρη Βελουχιώτη. Ο «Δασκαλάκης» είναι ο πρώτος νεκρός ΕΛΑΣίτης στην ένδοξη ιστορία του. Θάφτηκε στο Κρίκελλο τυλιγμένος σε σημαία του ΕΛΑΣ και ο τάφος του βρίσκεται ακόμη και σήμερα στο κοιμητήριο της Αγίας Παρασκευής.

Τάφος του Δημήτριου Σαξώνη στο Κρίκελλο

Άπό το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στο Κρίκελλο