Μορφές ηρώων της 16ης Ταξιαρχίας του ΔΣΕ

 

Η 16η Ταξιαρχία του ΔΣΕ, με χώρο ευθύνης τη γραμμή: Γράμμος- Όρλιακας- Άρρενες, υπήρξε τμήμα της 9ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, που με τη σειρά της είχε ως χώρο δράσης της Δυτική Μακεδονία. Διοικητής της το 1948 υπήρξε ο Δημήτρης Ζυγούρας (Παλαιολόγου), που μετέπειτα μετατέθηκε στη διοίκηση της Μεραρχίας. Η 16η Ταξιαρχία υπήρξε από τις δυναμικότερες, αποτελεσματικότερες και μαχητικότερες του ΔΣΕ, στο διάστημα 1948-1949.Ακολουθούν ορισμένες άγνωστες σχετικά μορφές, ηρωικών μαχητών και μαχητριών της 16ης Ταξιαρχίας.

Γιώργης Κουκουτάτσιος (Ανδρέαδης): Γεννήθηκε στο Λιτόχωρο Κατερίνης και στην περίοδο της Κατοχής υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή. Υπηρέτησε στον ΕΛΑΣ ως διοικητή ςιδαφόρων τμημάτων και υπήρξε ανάμεσα στους 33 αντάρτες, που στις 30-31/03/1946 χτύπησαν και διέλυσαν το σταθμό της Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο. Μετέπειτα αναδείχτηκε σε διοικητή διαφόρων συγκροτημάτων και ταγμάτων του ΔΣΕ και έφθασε στο βαθμό του αντισυνταγματάρχη πεζικού. Σκοτώθηκε τον Απρίλιο του 1949, στο Γράμμο. Μετά θάνατον τιμήθηκε με το μετάλλιο ανδρείας του ΔΣΕ και τον τίτλο του "τιμημένου νεκρού".

Γιώργης Κουκουτάτσιος

Παύλος Παύλος (Φλόγας): Καταγόταν από τα Σέρβια Κοζάνης και υπήρξε, κατά την Κατοχή ανθυπολοχαγός της Σχολής Αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Στο ΔΣΕ πέρασε το 1946, εντασσόμενος στο τμήμα των Πιερίων. Αργότερα θα αναδειχθεί σε διοικητή λόχου στο Γράμμο. Η μονάδα του υπεράσπιζε το ύψωμα Κλέφτης, στο οποίο έλαβαν χώρα μερικές από τις πιο αιματηρές συγκρούσεις του Εμφυλίου. Αργότερα, θα αποφοιτήσει από τη Σχολή Σαμποτέρ του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ και από τη Σχολή Πολιτικών Επιτρόπων Πόλεων. Υπήρξε και μέλος του ΚΚΕ. Με το βαθμό του ταγματάρχη του ΔΣΕ, θα αναλάβει με το τάγμα του την υπεράσπιση του Βίτσι. Χαρακτηριζόταν από ενεργητικότητα, μαχητικότητα, θάρρος, ηπιότητα με τους μαχητές και τις μαχήτριές του και γενικώς από υποδειγματική συμπεριφορά αξιωματικού. Έχαιρε μεγάλης αγάπης και σεβασμού από όσους υπηρέτησαν μαζί του και υπό τη διοίκησή του.

Παύλος Παύλος. Η φωτογραφία έχει ληφθεί το 1949, στο Γράμμο.

Όμηρος Χριστοφορίδης: Καταγόταν από το Παλατιανό του Κιλκίς. Υπήρξε τοπικό στέλεχος του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ. Στο ΔΣΕ εντάσσεται το 1946 και αναδεικνύεται σε λοχαγό, και διοικητή λόχου. Κρατούσε με μεγάλη επιτυχία τη θέση αυτή, παρά το γεγονός ότι είχε χάσει σχεδόν όλα τα δάχτυλα των ποδιών του, από κρυοπαγήματα. Εκτός αυτού είχε τραυματιστεί συνολικά τέσσερις φορές, σε διάφορες μάχες. Ο Χριστοφορίδης υπήρξε με το λόχο του, από τους τελευταίους υπερασπιστές του Γράμμου και κάλυψε με το τμήμα του την τελική υποχώρηση του ΔΣΕ, εκτός των συνόρων, σώζωντας εκατοντάδες υποχωρούντες μαχητές και μαχήτριες.

Όμηρος Χριστοφορίδης.

Γιάννης Φρονιμόπουλος: Γεννήθηκε στην Κατερίνη το 1931. Όντας ακόμα μαθητής του Γυμνασίου, εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και πολέμησε τους κατακτητές, από τις γραμμές της. Αργότερα, θα οργανωθεί και στο ΚΚΕ. Στο ΔΣΕ εντάχθηκε τον Ιούνιο του 1946, στα Πιέρια. Παρά το νεαρό της ηλικίας του αναλάμβανε ως ανιχνευτής πολλές αποστολές διεκπεραιώνοντάς τις, με ανδρεία και θάρρος. Το καλοκαίρι του 1948 βρισκόταν στον Γράμμο ενταγμένος στη 16η Ταξιαρχία, όπου και τραυματίστηκε. Από τον Ιανουάριο του 1949, εντάσσεται σε λόχο κυνηγών αρμάτων και θα φέρει επάξια αυτή του την ιδιότητα, συμμετέχοντας σε δεκάδες επιχειρήσεις και καταστρέφοντας δεκάδες τεθωρακισμένα και φορτηγά του κυβερνητικού στρατού. Στις 28 Απριλίου του 1949 ονομάζεται ανθυπολοχαγός πεζικού, λόγω της δράσης του. Τον ίδιο μήνα, ο λόχος του μετωνομάζεται σε λόχο σαμποτέρ και ανιχνευτών και αναλαμβάνει την περιοχή του ανατολικού Γράμμου, έως και το Νεστόριο. 

Το τραγικό του τέλος θα έρθει το καλοκαίρι του 1949. Ο Γιάννης Φρονιμόπουλος βρίσκεται σε αποστολή στα μετόπισθεν του εχθρού, μαζί με δύο ακόμα συντρόφους του, όταν πέφτει σε ενέδρα. Οι δύο μαχητές σκοτώνονται από τα πυρά και ο Γιάννης τραυματίζεται βαριά στη σπονδυλική στύλη, αλλά γλιτώνει ανάμεσα στους θάμνους. Μπουσουλώντας επί 14 ημέρες, καθώς τα πόσια του έχουν αχρηστευθεί, ψάχνει ανάμεσα σε μονοπάτια και λαγκαδιές να βρει τους συντρόφους του, αποφεύγοντας, μέσα σε φρικτούς πόνους τον αντίπαλο. Τη 14η ημέρα, ανιχνευτές του λόχου του θα τον εντοπίσουν σε κατάσταση ημιαφασίας, γεμάτο μολυσμένες πληγές. Τον μεταφέρουν στην έδρα του λόχου, αλλά ο Γιάννης θα χάσει τη ζωή του κατά τη μεταφορά. Τάφηκε στο Παλιοκριμίνι, με τιμές.

Γιώργος Σακαλής: Γεννήθηκε στην Κοζάνη και κατά την Κατοχή εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Κατατάχθηκε στο ΔΣΕ το 1948. Υπηρέτησε σαν σύνδεσμος διοίκησης. Έπεσε μαχόμενος, στις 06/08/1949, στο ύψωμα Γκόλιο- Κάμενικ.

Γιώργος Σακαλής.

Ελένη Σακαλή - Ανάγνου: Γεννήθηκε στην Κοζάνη και κατά την Κατοχή εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ, υπηρετώντας στην υποδειγματική διμοιρία γυναικών της Χ Μεραρχίας. Πέρασε στο ΔΣΕ, τον Αύγουστο του 1946 και υπήρξε από τις τρεις πρώτες αντάρτισσες της περιοχής. Αργότερα θα αναδειχθεί σε ανθυπολοχαγό της Υγειονομικής Σχολής του Γενικού Αρχηγείου, στο Βίτσι (1948). Θα πολεμήσει ως μαχήτρια σε διάφορα τμήματα διοίκησης, διαφόρων μονάδων του ΔΣΕ και τελικώς θα τοποθετηθεί στη διεύθυνση του Υγειονομικού Σταθμού της 16ης Ταξιαρχίας στο Γράμμο. Στην υπερορία θα νυμφευθεί το διοικητή του ΙΙΙου Γραφείου της 16ης Ταξιαρχίας (Επιμελητεία), Θανάση Ανάγνου.

Ελένη Σακαλή - Ανάγνου.

Γιώργος Γεωργιάδης: Γεννήθηκε στην Κατερίνη και κατά την Κατοχή εντάχθηκε στην οργάνωση της ΕΠΟΝ της πόλης του. Πέρασε στο ΔΣΕ, τον Απρίλιο του 1947. Φοίτησε και ολοκλήρωσε τη Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ και αμέσως μετά έλαβε μέρος στις μάχες του Γράμμου και του Βίτσι, το καλοκαίρι του 1948. Στις μάχες στο Δερβένι θα μείνει ανάπηρος από το ένα μάτι του.

Γιώργος Γεωργιάδης

Δημήτρης Ζυγούρας (Παλαιολόγου): Γεννήθηκε στη Βουνοχωρίνα, του Βοΐου Κοζάνης και υπηρέτησε κατά την Κατοχή στον ΕΛΑΣ, στη θέση του διοικητή του 27ου Συντάγματος Κοζάνης. Πέρασε στο ΔΣΕ το 1946 και οργανώθηκε και στο ΚΚΕ. Θα πολεμήσει αρχικά στο συγκρότημα Βοΐου- Μπούρινου και μετέπειτα θα αναδειχθεί στη θέση του διοικητή της 16ης Ταξιαρχίας, από την ίδρυσή της, έως τον Αύγουστο του 1948, οπότε και θα περάσει στη θέση του διοικητή της 9ης Μεραρχίας, έως την υποχώρηση του ΔΣΕ, τον Αύγουστο του 1949.

Δημήτρης Ζυγούρας (Παλαιολόγου)