Μορφές του λαϊκού κινήματος της Κρήτης - Μέρος 3ο

Στέλιος Παπαδομιχελάκης

Ο Στέλιος Παπαδομιχελάκης γεννήθηκε στο χωριό Μάραθος του Ηρακλείου το 1906. Από το 1926, οργανωμένος στο ΚΚΕ εργάστηκε για αυτό, κάτω από δύσκολες συνθήκες. Αλύγιστος πάλεψε τη μεγάλη πείνα της εξορίας του Αη- Στράτη κατά την περίοδο της Κατοχής και πρωτοπόρησε στον αγώνα για την εξεύρεση των όποιων ελάχιστων τροφίμων θα κρατούσαν στη ζωή τους συντρόφους του. Μετά την οργανωμένη απόδραση των πολιτικών εξορίστων του Αη- Στράτη, ο Στέλιος Παπαδομιχελάκης ανέλαβε τη θέση του γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής της Εθνικής Αλληλεγγύης, την οποία υπηρέτησε έως το Δεκέμβρη του 1944.

Την άνοιξη του 1945, μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας επέστρεψε στην Κρήτη μαζί με το στέλεχος του ΚΚΕ Μανόλη Σιγανό. Τοποθετήθηκε στη θέση του δεύτερου γραμματέα στο γραφείο της κομματικής περιοχής της Κρήτης και ανέλαβε παράλληλα γραμματέας της οργάνωσης του ΚΚΕ στην πόλη του Ηρακλείου, που με το λαό της είχε στενά συνδεθεί κατά τις ένδοξες μάχες της εργατικής τάξης, του 1935-1936. 

Η κατάσταση των οργανώσεων του ΚΚΕ στο νομό βελτιώθηκε σημαντικά με τη δουλειά του Στέλιου Παπαδομιχελάκη, καθώς διέθετε τεράστιες οργανωτικές ικανότητες και οξύτατο πολιτικό κριτήριο. ήξερε να εμπνέει στους συντρόφους και τους συνεργάτες του, να ακούει με προσοχή και να πείθει με επιχειρήματα. Υπήρξε άνθρωπος ακούραστος, θαρραλέος, με μεγάλη μόρφωση και αφοσίωση στην υπόθεση του σοσιαλισμού.

Το 1946, με απόφαση του Κόμματος πέρασε στο Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ). Ανέλαβε όλη τη δραστηριότητα για τη δύσκολη ύπαιθρο της ανατολικής Κρήτης και πραγματικά σημειώθηκε σημαντική στροφή στην οργάνωση και την ανάπτυξη των αγροτικών αγώνων. 

Πιάστηκε το 1949, μαζί με τους τελευταίους κομμουνιστές και κλείστηκε στις φυλακές έως το 1963. Με την αποφυλάκισή του εργάστηκε στην προδικτατορική ΕΔΑ. Κατόρθωσε να μη συλληφθεί και παράνομος πάλεψε σε όλη τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Μετά τη Μεταπολίτευση εργάστηκε ξανά για το ΚΚΕ. Έφυγε από τη ζωή, στις 20 Απριλίου 1986.

Μανόλης Σιγανός

Ο Μανόλης Σιγανός γενήθηκε το 1903 στο χωριό Κριτσά Μεραμπέλλου της Κρήτης και σπούδασε γιατρός στην Αθήνα, όπου ήρθε σε επαφή με τους αγώνες του ταξικού κινήματος και έγινε μέλος του ΚΚΕ. Κατά την περίοδο της Μεταξική Δικτατορίας κρατήθηκε στην Ακροναυπλία, από την οποία δραπέτευσε στην περίοδο της Κατοχής και πέρασε στη δράση του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ Αθήνας. 

Στην Αθήνα θα συλληφθεί ξανά από τους Γερμανούς και θα κρατηθεί στο κολαστήριο της Γκεστάπο. Τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε υπήρξαν τόσο άγρια, που οι δήμιοί του πίστεψαν ότι σύντομα θα πέθαινε και πετάχθηκε στο κελί του, όπου η φρούρησή του δεν ήταν αυστηρή. Όμως, ο Μανόλης Σιγανός άρχησε να συνέρχεται και δραπέτευσε για δεύτερη φορά. Για δεύτερη φορά θα ενταχθεί στο επιτελείο του ΕΛΑΣ της Αθήνας.

Μετά την Απελευθέρωση, ο Μανόλης Σιγανός επέστρεψε στην Κρήτη την άνοιξη του 1945 και αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, έως το 7ο Συνέδριο. Με την έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΔΣΕ και του ανατέθηκε ξανά το πέρασμά του στην Κρήτη. Ξεκινώντας από τη Μουργκάνα το 1948, διέσχισε περπατώντας, παράνομα όλη την Ελλάδα και έφθασε τελικά στα λημέρια του ΔΣΕ Κρήτης, στα βουνά των Χανίων. Στο ΔΣΕ Κρήτης λειτούργησε ως πολιτικός επίτροπος και διέσχισε από άκρη σε άκρη ολόκληρο το νησί, σε διάφορες οργανωτικές και καθοδηγητικές αποστολές.

Πιάστηκε στο Ρέθυμνο το 1949 και υπέστη φρικτά βασανιστήρια. Μερικούς μήνες μετά μεταφέρθηκε στη φυλακή Ιτζαδίν. Καταδικάστηκε παμψηφεί σε θάνατο, αλλά η λαϊκή πάλη του λαού της Κρήτης και των πολιτικών κρατουμένων του Ιτζεδίν εμπόδισε την πραγματοποίηση της εκτέλεσής του. Στο Ιτζεδίν υπέστη βαριά εμφράγματα και υπέφερε από σακχαρώδη διαβήτη. Αποφυλακίστηκε στο διάστημα 1953-1955 για λόγους υγείας και αμέσως εντάχθηκε στους αγώνες του ταξικού κινήματος. Το 1955 συλλαμβάνεται ξανά και φυλακίζεται. Υπήρξε ο τελευταίος πολιτικός κρατούμενος που απολύθηκε, ύστερα από μεγάλη λαϊκή πίεση το 1965. 

Ο Μανόλης Σιγανός υπήρξε επιστήμονας που συνδύαζε αρμονικά τηνεπιστήμη και τη γνώση με το όπλο του αγώνα του λαού. Ατρόμητος, πάντα γελαστός και ψύχραιμος στις πιο δύσκολες στιγμές. Επί Χούντας των Συνταγματαρχών πέρασε στην παρανομία, πιάστηκε αλλά αφέθηκε ελέυθερος γιατί ήταν βαριά άρρωστος. 

Πέθανε σε ένα παγκάκι του Ζαππείου, το 1969, με ένα χάπι για την καρδιά στο χέρι του, το οποίο προφανώς δεν πρόλαβε να πάρει.