Νάκος Μπελλής - Το καμάρι της Ομβριακής- Μέρος 6ο

Συνέχεια

Η πρώτη κοινή επιχείρηση των τμημάτων Μπελλή- Διαμαντή στο Κυριακοχώρι

Τα συγκροτήματα Μπελλή και Διαμαντή, σύντομα αποφάσισαν να κινηθούν μαζί προς την επίτευξη ενός σημαντικού στόχου, τη διάλυση και εξόντωση των τμημάτων του δωσιλόγου και συνεργάτη των Γερμανών Κρανιά που αποτελούσαν και την κύρια δύναμη καταδίωξης στην περιοχή. Καθώς βέβαια το σώμα Κρανιά ήταν και μεγαλύτερο και αρτιότερα εξοπλισμένο, η διάλυσή του απαιτούσε κάποια ενέδρα ή παγίδα. Έτσι, αποφασίστηκε να διενεργηθεί κοινή επιχείρηση των δύο συγκροτημάτων, τα οποία κινήθηκαν προς το Γαρδίκι και κατέλαβαν τα υψώματα πάνω από τα Αργύρια. Ο καιρός όμως δεν ευνοούσε την επιχείρηση, καθώς το κρύο, η ομίχλη και η βροχή εμπόδιζαν την ορατότητα. 

Αναπάντεχα, το απόσπασμα του Κρανιά άλλαξε πορεία και κατευθύνθηκε προς τη Στάγια- Κυριακοχώρι. Σε λίγο άλλαξε ξανά πορεία και κατευθύνθηκε προς τα Αργύρια, όπου οι αντάρτες το έχασαν από τα μάτια τους. Προς το βράδυ πληροφορήθηκαν ότι το τμήμα Κρανιά στάθμευσε σε ένα γούπατο κοντά στο Κυριακοχώρι, όπου έμειναν και οργάνωναν τις θέσεις τους για τη νύχτα.

Με το χάραμα της 6ης Δεκέμβρη 1946 ξεκίνησε η μάχη που διήρκησε μέχρι τις 2 η ώρα το μεσημέρι και ήταν πολύ σκληρή. Το τμήμα Μπελλή είχε πάρει θέσεις πίσω από τον καταυλισμό του Κρανιά, στο δρόμο για Στάγια- Γαρδίκι, ενώ του Διαμαντή διενέργησε την κεντρική επίθεση. Παράλληλα, ο μαχητής Παναγιώτης Ζάρας είχε τοποθετηθεί με το πολυβόλο του και μικρή ομάδα μαχητών σε κατάλληλη θέση ώστε να εμποδίσει τη διάρρευση του Κρανιά προς το Νικολίτσι. 

Στις 2 το μεσημέρι, η πίεση στις θέσεις του Κρανιά έγινε αφόριτη και οι άνδρες του άρχισαν να διαλύονται άτακτα. Ένας από τους πρώτους που εγκατέλειψε τη θέση του ήταν ο υπομοίραρχος της Χωροφυλακής Δημοσθένης Χαλντούπης. Όσοι προσπάθησαν να διαφύγουν προς τη Στάγια έπεσαν στις θέσεις του Μπελλή και αποδεκατίστηκαν κυριολεκτικά, όπως και όσοι επιχείρησαν να φύγουν προς το Νικολίτσι. Εισερχόμενα τα τμήματα των ανταρτών στον καταυλισμό του Κρανιά τον βρήκαν γεμάτο νεκρούς και τραυματίες, που ξεπερνούσαν τους 25. 

Οι μαχητές κατέλαβαν άφθονα πυρομαχικά, όλμους, οπλισμό, ιματισμό και αντίσκηνα. Αργότερα, η ομάδα αυτοάμυνας του Νικολιτσίου ειδοποίησε τα συγκροτήματα ότι και εκείνοι είχαν αιχμαλωτίσει άνδρες του Κρανιά που έφτασαν πανικόβλητοι στο Νικολίτσι. Λίγες ώρες μετά, τα συγκροτήματα μπήκαν στο Γαρδίκι, όπου περιποιήθηκαν τους τραυματίες τους.

Η μάχη της Υπάτης

Στις 31 Δεκεμβρίου 1946, τα δύο συγκροτήματα επέλεξαν ως επόμενο στόχο τους την εξουδεταίρωση των κυβερνητικών δυνάμεων στην κωμόπολη της Υπάτης. Η άμυνά της αποτελούταν από την υποδιοίκηση της Χωροφυλακής, αποτελούμενη από 18 άνδρες και από εξοπλισμένους παρακρατικούς των γύρω χωριών.

Στις 31 Δεκεμβρίου, τα συγκροτήματα Μπελλή- Διαμαντή επιτέθηκαν κυκλωτικά στην Υπάτη και έδωσαν σκληρή και πολύωρη μάχη. Προς το μεσημέρι μόνο η Χωροφυλακή πρόβαλε κάποια αντίσταση, καθώς ανάμεναν ενισχύσεις από τη Λαμία, οι οποίες δεν έφθασαν ποτέ. Όταν οι αντάρτες άβαλαν φωτιά στο σταθμό της Χωροφυλακής, η εναπομείναντες χωροφύλακες παραδόθηκαν. Ότι απέμενε από τη φρουρά του σταθμού Χωροφυλακής αιχμαλωτίστηκε και καταλήφθηκαν εφόδια, οπλισμός και πυρομαχικά. Στη μάχη, σκοτώθηκε ο μόνιμος αξιωματικός του συγκροτήματος Διαμαντή, Βαγγέλης Χείλαρης (Εύριπος), ο οποίος τάφηκε επίσημα, στο νεκροταφείο της κωμόπολης. Αργότερα, οι χωροφύλακες ξέθαψαν το κορμί του και μετέφεραν το κεφάλι του προς έκθεση στη Λαμία. 

Τέλη 1946- Αρχές 1947

Στις 27 Δεκεμβρίου 1946, δημιουργείται το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ.

Στις 12 Γενάρη 1947, ο Γούσιας έφθασε στη Ρούμελη και συναντήθηκε με το Διαμαντή και το Μπελλή, όπως και με τους επικεφαλής άλλων ομάδων των ανταρτών.

Στις 25 Γενάρη 1947, συγκροτήθηκε στα Αργύρια το αρχηγείο Ρούμελης του ΔΣΕ από τους: Γούσια (Γιώργη Βοντίτσιο), Νίκο Τριανταφύλλου, Χαρίλαο Φλωράκη, Γιάννη Αλεξάνδρου και Βασίλη Πριόβολο (Ερμή). Την ίδια ημέρα δημιουργήθηκαν τα αρχηγεία:

Παρνασσίδας, με επικεφαλής το Διαμαντή.

Οίτης, με επικεφαλής τους Μπελλή- Παλαιολόγο.

Δυτικής Στερεάς, με επικεφαλής τον Παπούα.

Ευρυτανίας, με επικεφαλής τον Ερμή.

Όθρυος, με επικεφαλής τον Περικλή.

Στις 6 Φλεβάρη 1947, τμήματα του ΔΣΕ χτύπησαν τη Σπερχειάδα και αποδεκάτισαν το απόσπασμα Κρανιά, το οποίο επιχειρούσε να ανασυσταθεί εκεί.

Στις 08-08 Μάρτη 1947, το συγκρότημα Μπελλή- Παλαιολόγου επιτέθηκε στα Κάψια Τυμφρηστού, μαζί με τμήματα του αρχηγείου Ρούμελης και τον Χαρίλαο Φλωράκη. Η μάχη κράτησε για λίγο και σύντομα, οι στρατιώτες και χωροφύλακες που βρίσκονταν στο χωριό παραδόθηκαν. Καταλήφθηκαν πολλά εφόδια, οπλισμό, ιματισμός και πυρομαχικά.

Στις 22 Μάρτη 1947 ξεκινούν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις από τη 71η και 72η Ταξιαρχία, μαζί με δύο τάγματα Εθνοφυλακής και ΜΑΥ-ΜΑΔ. 

Στις 24 Μάρτη 1947, το συγκρότημα Μπελλή- Παλαιολόγου δίνει σκληρές μάχες με τα κινούμενα τμήματα του αντιπάλου, τα οποία καθηλώνει. Ο λόχος του Κρανιά διαλύεται για τρίτη φορά τελείως. Καταλαμβάνεται σημαντικός οπλισμός, πυρομαχικά, εφόδια και ιματισμός.

Στις 28 Μάρτη 1947, το συγκρότημα Μπελλή- Παλαιολόγου δέχεται επίθεση της αεροπορίας, την οποία αντιμετωπίζει χωρίς απώλειες.

Ιούλιος 1947, από αριστερά: Μπελλής, Τριανταφύλλου και Διαμαντής

Η επιχείρηση στη Σπερχειάδα

Στις αρχές του Απρίλη 1947, το συγκρότημα Μπελλή- Παλαιολόγου και οι διοικήσεις των άλλων αρχηγείων αποφασίζουν να δώσουν καίριο πλήγμα στον αντίπαλο, στη Σπερχειάδα. Ο στόχος επιλέχθηκε να είναι αυτή η κωμόπολη καθώς εκεί βρισκόταν το κέντρο ανεφοδιασμού του αντιπάλου και αποτελούσε έδρα δυνάμεων του κυβερνητικού στρατού και των συμμοριών που εξορμούσαν στη Δυτική Φθιώτιδα. 

Στις 5-6 Απρίλη, οι δυνάμεις που θα λάμβαναν μέρος στην επιχείρηση συγκεντρώθηκαν στα Μάρμαρα, μαζί με 80-100 μεταγωγικά που θα μετέφεραν τα λάφυρα της μάχης. Ο Μπελλής θα πήγαινε με μια διμοιρία στο Λυχνό και θα κάλυπτε τον τομέα της Υπάτης. Η μάχη στη Σπερχειάδα κράτησε για περίπου μιάμιση ώρα, οπότε οι κυβερνητικές δυνάμεις την εγκατέλειψαν και διέφυγαν προς τη Μακρακώμη. Οι νεκροί των κυβερνητικών δυνάμεων υπήρξαν πολλοί, όπως και οι τραυματίες. Από το ΔΣΕ οι απώλειες ανέρχονταν σε έναν νεκρό, το Χρήστο Μαλισιώτη από τον Τύρναβο και έναν τραυματία, το Γιώργο Παπά (Ζοργιός) από τη Δρανίστα. Στις αποθήκες της πόλης που βρίσκονταν στο σχολείο προς το δρόμο για Παλιοβράχα, οι μαχητές του ΔΣΕ ανακάλυψαν οπλοπολυβόλα, πολυβόλα "Βίκερς", άφθονα πυρομαχικά, ιματισμό, άρβυλα, φάρμακα και τρόφιμα, τα οποία μετέφεραν στην έδρα τους. 

Με το πρώτο πρωινό φως, κοντά στην πόλη ακούστηκαν κινητήρες αεροπλάνων, ενώ παρά το γεγονός ότι τα νέα για την κατάληψη της Σπερχειάδας είχαν φθάσει στη Μακρακόμη, το πυροβολικό που έδρευε εκεί απέφυγε την εμπλοκή, πιθανώς επειδή φοβήθηκαν την κατάληψη και της Μακρακόμης.

Ο Μπελλής άρρωστος

Έξι ημέρες μετά τη μάχη στη Σπερχειάδα, ο Μπελλής διαπιστώθηκε πως βρισκόταν σε προφυματικό στάδιο, ενώ υπέφερε ακόμα από σταφυλόκοκκο στα πόδια του. Με την ανακατάταξη των αρχηγείων, το Μάη του 1947 και προφανώς λόγω της κατάστασης της υγείας του, ο Μπελλής τοποθετείται στη θέση του βοηθού αρχηγού, στο αρχηγείο Φθιώτιδας, με επικεφαλής τον Νίκο Τριανταφύλλου και δύναμη δύο ταγμάτων.

Έως τα τέλη Αυγούστου του 1947, ο Μπελλής συμμετέχει κανονικά σε όλες τις επιχειρήσεις του αρχηγείου Φθιώτιδας, όμως η κατάστασή της υγείας του είναι αρκετά σοβαρή. Στις αρχές του 1948 θα τοποθετηθεί στη διοίκηση της ταξιαρχίας αόπλων των εμπέδων της Βράχας.

Στα έμπεδα των αόπλων

Στις 9 Γενάρη 1948, ο Νάκος Μπελλής τοποθετείται στη διοίκηση της ταξιαρχίας αόπλων των εμπέδων της Βράχας, μαζί με τον Κώστα Πουρναρά και με επιτελάρχη τον Ασημακόπουλο. Στα έμπεδα που καλύπτουν το χώρο Βράχα- Χόχλια- Κλειτσός, γίνεται η εκπαίδευση νεοσυλλέκτων του ΔΣΕ στα διάφορα όπλα, αλλά και πολιτική και διαφωτιστική δουλειά. Η δύναμη των εμπέδων ανέρχεται σε τρία τάγματα αόπλων, χωρισμένα κανονικά σε ομαδάρχες, διμοιρίτες, λοχαγούς και ταγματάρχες. 

Τα έμπεδα έχουν επίσης και ξεχωριστό λόχο γυναικών μαχητριών, με γυναίκες αξιωματικούς.

Στις 8 Φλεβάρη 1948, γίνεται συνεργασία της διοίκησης των εμπέδων, με το Γούσια για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης και της δουλειάς στους νεοσύλλεκτους. Αποφασίζεται η εντατικοποίηση της εκπαίδευσης και της πολιτικής δουλειάς, η ενίσχυση της τροφοδοσίας και του ιματισμού και η δημιουργία τμήματος μηχανικού, με τα απαραίτητα εργαλεία για την κατασκευή γεφυρών και τη διάνοιξη δρόμων. Σε δύο μήνες, τα έμπεδα αποδίδουν πολλούς νέους μαχητές και μαχήτριες, οι οποίοι ετοιμάζονται τώρα για τη μεγάλη, αιματηρή και γνωστή πορεία των αμάχων του ΔΣΕ.

Η πορεία των αμάχων της Ρούμελης

Στις 18 Φλεβάρη 1948 τα έμπεδα σχηματίζουν φάλαγγα, με συνοχή σε διομοιρίες, λόχους και ομάδες και εγκαταλείπουν τη Βράχα κατευθυνόμενες ανατολικά. Σκοπός τους είναι να περάσουν στο Γράμμο. Η πρώτη στάση των αόπλων γίνεται στο Δερελί. Από εδώ και πέρα σταματά η ελεύθερη περιοχή δράσης του ΔΣΕ. Κάνοντας ένα τολμηρό νυχτερινό "άλμα" ανάμεσα στην εχθρική διάταξη, η φάλαγγα φθάνει χωρίς απρόοπτα στα χωριά των Φαρσάλων. Από εδώ θα επιχειρήσουν να περάσουν στο Πήλιο, όμως ο αντιπαλος έχει αντιληφθεί την κίνηση και κινητοποιεί μεγάλες δυνάμεις εναντίον τους.

Καθώς κινούνται προς το Πήλιο, η φάλαγγα δέχεται σοφδρή επίθεση κυβερνητικών δυνάμεων, στην οποία συμμετέχουν και τεθωρακισμένα. Τα τμήματα κάλυψης προσπαθούν να απωθήσουν τον αντίπαλο χωρίς μεγάλη επιτυχία. Ο δρόμος προς το Πήλιο είναι κλειστός. Η διοίκηση της φάλαγγας αποφασίζει να κινηθούν προς τη λίμνη Κάρλα και αφού τη διασχίσουν να καταφύγουν στο Μαυροβούνι και στα εκεί τμήματα του ΔΣΕ. 

Η φάλαγγα διασχίζει τη λίμνη και μέσα στο ψύχος καταφεύγει στο χωριό Καλαμάκι, όπου οι κάτοικοι τους δέχονται και τους φροντίζουν. Σε μερικές ώρες ένα σμήνος αεροπλάνων επιτίθεται με βόμβες στο χωριό και καίει δεκάδες σπίτια. Ο ΔΣΕ έχει απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες, όπως αρκετοί είναι και οι νεκροί και τραυματίες πολίτες. Η φάλαγγα ανασυντάσσεται στο δάσος της περιοχής και κινείται προς τον Κίσσαβο, όπου θα αναπαυθεί για λίγο, ενώ τμήματα του ΔΣΕ δίνουν σκληρές μάχες σταματώντας τις δυνάμεις που κινούνται εναντίον της. Παράλληλα, ο ΔΣΕ διεισδύει για αντιπερισπασμό στην Ευξεινούπολη και στον Αλμυρό.

Αργότερα στις πλαγιές του Ολύμπου, η φάλαγγα θα δεχθεί το σφυροκόπημα του πυροβολικού του αντιπάλου και θα κινηθεί προς τα Πιέρια, όπου θα δώσει νέες μάχες, περνώντας τελικά στα Αντιχάσια. Μετέπειτα, θα κινηθούν νότια του Σαραντάπορου, ενώ τα τμήματα του ΔΣΕ στα Χάσια δίνουν σκληρή μάχη για να την προστατεύσουν. Από εδώ και μετά, ο δρόμος για το Γράμμο είναι ελεύθερος. Μετά από 40 ημέρες μαχών, ψύχους και κούρασης, η φάλαγγα έχει φτάσει στον προορισμό της, έχοντας όμως δεχθεί σημαντικές απώλειες. 

Ο Νάκος Μπελλής έφθασε με τη φάλαγγα στο χωριό Πευκόφυτο και νοσηλεύτηκε αμέσως στο νοσοκομείο του ΔΣΕ, καθώς η υγεία του είχε σοβαρά κλωνιστεί. Στις 25 Απριλίου 1948, με διάταγμα της ΠΔΚ ονομάζεται ταγματάρχης του Δημοκρατικού Στρατού. Λίγο αργότερα, με γνωμάτευση των γιατρών του ΔΣΕ Νώντα Σακελλαρίου και Σ. Κολοβού και κατόπιν εντολής του Γενικού Στρατηγείου θα περάσει στην Αλβανία, από εκεί στο Μπούλκες και μετέπειτα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ρουμανίας, μαζί με άλλους τραυματίες και αρρώστους αντάρτες και αντάρτισσες, προκειμένου να θεραπευθεί.

Έκθεση του Νάκου Μπελλή για την πορεία των αόπλων της Ρούμελης. Πηγή: Αρχείο ΚΚΕ.

Ο Νάκος Μπελλής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ρουμανίας

Στη Ρουμανία, ο Νάκος Μπελλής εισάγεται στο κεντρικό νοσοκομείο του Βουκουρεστίου "Elias" και υποβάλλεται σε επέμβαση στο τραυματισμένο από σφαίρα γόνατο του δεξιού του ποδιού. Παίρνει εξιτήριο δίνοντας το ψευδώνυμο Πέτρος Λόζος, καθώς ήταν κομματική εντολή, οι μαχητές και τα στελέχη του ΔΣΕ να αλλάζουν τα ονόματά τους για να μπερδεύονται οι ελληνικές προξενικές αρχές.

Αμέσως μετά, ο Μπελλής με επιστολή του στο Βασίλη Μπαρτζώτα, ζητά να επανενταχθεί στις δυνάμεις του ΔΣΕ στο Γράμμο, όπου οι συγκρούσεις μαίνονται. Το Γενικό Στρατηγείο αρνείται, λόγω του ότι ο Μπελλής ήταν ήδη 40 ετών και φυσικά λόγω της φυματίωσης από την οποία δεν είχε θεραπευθεί. 

Εγκαθίσταται στη Florica, μια περιοχή δυτικά του Βουκουρεστίου, όπου βρίσκονται ήδη εγκατεστημένοι δεκάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ που είχαν έρθει τραυματίες στη Ρουμανία. Εντάσσεται στο γραφείο των οργανώσεων του ΚΚΕ της περιοχής βοηθώντας στην οργάνωση της ζωής των Ελλήνων και στην επίλυση των καθημερινών τους προβλημάτων. Εκεί θα γνωρίσει τη Μαριάνθη Τιότια από το Σουφλί, μαχήτρια του ΔΣΕ, η οποία έχει έρθει στη Ρουμανία με τη δίχρονη κόρη της. Θα αποκτήσουν μαζί ένα παιδί, τον Ιούνιο του 1950, το οποίο θα ονομάσουν Άρη, προς τιμήν του Άρη Βελουχιώτη.

Αργότερα, ο Μπελλής και η οικογένειά του θα εγκατασταθούν στο βιομηχανικό κέντρο Μποτοσάν και ο Μπελλής θα εργαστεί σε τοπικό εργοστάσιο. Όμως η κατάσταση της υγείας του χειροτερεύει ξανά. Το Φλεβάρη του 1952, ο Μπελλής εισάγεται στο σανατόριο της Κωστάντζας για νοσηλεία. Παρά το γεγονός ότι ακολουθεί θεραπεία με στρεπτομυκίνη, η φυματίωσή του έχει προχωρήσει πια στα κόκαλα και τις αρθρώσεις. Στις 8 Αυγούστου 1953, φεύγει από τη ζωή στο σανατόριο Ατζίτζεα.

Η ρουμανική ταυτότητα του Νάκου Μπελλή.

Το πιστοποιητικό θανάτου του Νάκου Μπελλή.