Μια σειρά μύθων για τον Ιωσήφ Στάλιν - Μέρος 1ο

Μια προσπάθεια να αντικρουστεί η κατασυκοφάντηση του Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς "Στάλιν" αποτελεί το βιβλίο «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν» του Βέλγου κομμουνιστή Λούντο Μάρτενς. Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στο Βέλγιο το 1994, ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1997 από την «Σύγχρονη Εποχή». Αποτελεί ένα εγχείρημα να καταρριφθούν στερεότυπα και προκαταλήψεις δεκαετιών αναφορικά με τον Στάλιν και την περίοδο της ηγεσίας του στην ΕΣΣΔ, στερεότυπα και προκαταλήψεις που δεν δημιουργήθηκαν τυχαία. Δομήθηκαν και ενορχηστρώθηκαν από τα κέντρα του διεθνούς αντικομμουνισμού, στο πλαίσιο της κατασυκοφάντησης του ίδιου του σοσιαλισμού και των επιτευγμάτων του για τον άνθρωπο. 

Στο άρθρο μας αυτό, παρουσιάζουμε την κατάρριψη ορισμένων από τους πιο συνηθισμένους μύθους γύρω από το πρόσωπό του,χρησιμοποιώντας το έργο του Μάρτενς.

Οι δίκες της Μόσχας και ο ρόλος του Τρότσκι

Στα Κεφάλαια 7 και 8 του βιβλίου, ο Μάρτενς μπαίνει σε μια αναλυτικότατη περιγραφή της περιόδου της λεγόμενης «μεγάλης εκκαθάρισης» – της αντιμετώπισης των αντεπαναστατικών στοιχείων του ΠΚΚ-(μπ) από τον Στάλιν. Οι επονομαζόμενες «δίκες της Μόσχας» αποτέλεσαν ιστορικά αφορμή αντισταλινικών μυθευμάτων. Το βιβλίο φωτίζει το ρόλο της “εσωκομματικής αντιπολίτευσης” στο ΠΚΚ-(μπ), την πάλη κατά του οπορτουνισμού σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για την Σοβιετική Ένωση καθώς και τον αντεπαναστατικό χαρακτήρα της κλίκας των Ζινόβιεφ-Κάμενεφ-Σμιρνόφ. Ενάντια στα μυθεύματα τροτσκιστών και ιστορικής ιστοριογραφίας, ο Μάρτενς παρουσιάζει στοιχεία που συνθέτουν το παζλ μιας προσχεδιασμένης συνωμοσίας εντός του Κόμματος: μιας συνωμοσίας «που απέβλεπε στην ανατροπή της μπολσεβίκικης ηγεσίας και στην ανάληψη της εξουσίας από ένα συρφετό οπορτουνιστών που δεν ήταν παρά υποπόδια των παλιών εκμεταλλευτριών τάξεων».

Στο πλαίσιο αυτό, αποδομείται η τροτσκιστική αντεπανάσταση και ο ρόλος της στην προσπάθεια αποσταθεροποίησης του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους. Γράφει, μεταξύ άλλων, ο Μάρτενς: «Πράγματι, το 1936, για κάθε άτομο που ανέλυε με ενάργεια την ταξική πάλη σε διεθνή κλίμακα ήταν προφανές ότι ο Τρότσκι είχε ξεπέσει στο σημείο να έχει καταντήσει παιχνίδι στα χέρια των κάθε είδους αντικομμουνιστικών δυνάμεων. Διακατεχόμενος από αλαζονεία, ανέλαβε έναν όλο και πιο μεγαλόπρεπο ιστορικό και πλανητικό ρόλο, στο μέτρο που η κλίκα που τον περιστοίχιζε γινόταν όλο και πιο ασήμαντη. Με όλες του τις δυνάμεις επιδίωκε ένα μόνο σκοπό: την κατάλυση του κόμματος των μπολσεβίκων, που θα επέτρεπε σ’ αυτόν και την κλίκα του να αναλάβουν την εξουσία».

Ο συγγραφέας περιλαμβάνει μια σειρά από γραπτά του ίδιου του Τρότσκι από τα οποία προκύπτουν τα εξής: 

1. Η απροκάλυπτη πολεμική του Τρότσκι απέναντι στην Σοβιετική Ένωση και το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα,

2. η αντιφατικότητα της θεωρίας του για το θέμα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα, 

3. η έμμεση προώθηση εκ μέρους του της ατομικής τρομοκρατίας και των συνωμοσιών ενάντια στην σοβιετική ηγεσία, 

4. ο ρόλος του τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν καλούσε τον Κόκκινο Στρατό σε πραξικόπημα λίγο πριν την επίθεση των χιτλερικών στρατευμάτων.

Στην αστική ιστοριογραφία, η περίοδος των «εκκαθαρίσεων» στο ΠΚΚ και οι δίκες της Μόσχας παρουσιάζονται συνήθως ως «όργιο σταλινικών διώξεων» και «στημένων δικαστηρίων». Στο βιβλίο του Μάρτενς τα αδιάψευστα ιστορικά στοιχεία και η ενδελεχής έρευνα αρχειακού υλικού που αφορά την εποχή εκείνη μαρτυρούν πως η τότε σοβιετική ηγεσία είχε βάσιμους λόγους να προστατεύσει τόσο το Κόμμα των μπολσεβίκων όσο και την ίδια την Σοβιετική Ένωση από τις συνωμοσίες αντεπαναστατικών-αντικομματικών στοιχείων.

Ο ίδιος ο Νικολάι Μπουχάριν, κορυφαίο στέλεχος του ΠΚΚ που δικάστηκε εκτελέσθηκε το 1938, είπε προς το τέλος της απολογίας του τα εξής:

«Εδώ υπάρχει μια μύχια ήττα των αντεπαναστατικών δυνάμεων. Και πρέπει να είσαι Τρότσκι για να μην καταθέτεις τα όπλα. Καθήκον μου είναι να δείξω εδώ ότι, μέσα στα πλαίσια των δυνάμεων που διαμόρφωσαν την αντεπαναστατική τακτική, ο Τρότσκι ήταν η βασική κινητήρια μηχανή του κινήματος. Και οι βίαιες θέσεις- η τρομοκρατία, η κατασκοπεία, ο διαμελισμός της ΕΣΣΔ, η δολιοφθορά- προέρχονταν κατά κύριο λόγο από αυτήν την πηγή. Μπορώ να υποθέσω εκ των προτέρων ότι ο Τρότσκι και οι άλλοι συνεργοί μου στα εγκλήματα αυτά, καθώς και η Β’ Διεθνής […] θα θελήσουν να μας υπερασπιστούν, κυρίως εμένα. Αποποιούμαι την υπεράσπιση αυτή, αφού στέκομαι γονατιστός μπροστά στη χώρα, μπροστά στο Κόμμα, μπροστά σε ολόκληρο το λαό».

Φυσικά, τα παραπάνω ερμηνεύονται, ως προϊόντα ψυχολογικών βασανιστηρίων που υπέστη ο Μπουχάριν, εκ μέρους των αντικομμουνιστών μελετητών. Εικασία που βασίζουν, στο απόλυτο τίποτα...

Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρέσβης στη Μόσχα Τζόζεφ Ντέιβις, σημείωνε τον Ιούλη του 1937: «Τα πιο σοβαρά πνεύματα δείχνουν τα πιστεύουν ότι κατά πάσα πιθανότητα βρισκόταν σε εξέλιξη μια συνωμοσία με στόχο ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, μια συνωμοσία που στρεφόταν όχι τόσο εναντίον του  Στάλιν προσωπικά όσο κατά του διοικητικού συστήματος και του Κόμματος, και που ο Στάλιν τσάκισε με την ετοιμότητα του, την τόλμη του και τη συνηθισμένη του δύναμη». 

Πέραν του πρέσβη Ντέιβις, στο βιβλίο περιλαμβάνονται αποσπάσματα από το έργο Origins of the Great Purges του αμερικανού καθηγητή ιστορίας Τζ. Αρτς Γκέτι (J.Arch Getty). Ένα από αυτά αναφέρει για τις «σταλινικές εκκαθαρίσεις» (σελ.287):

«Το αρχειακό υλικό δείχνει ότι η «εζόφστσινα» (η “Μεγάλη Εκκαθάριση”), πρέπει να επανεκτιμηθεί. Δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας απολιθωμένης γραφειοκρατίας που εξάλειφε αντιφρονούντες και εξόντωνε ριζοσπάστες βετεράνους επαναστάτες. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό οι εκκαθαρίσεις να ήταν ακριβώς το αντίθετο. Δεν είναι ασύμβατο με τα διαθέσιμα στοιχεία να προβληθεί το επιχείρημα ότι οι εκκαθαρίσεις ήταν μια ριζική, ακόμα και υστερική, αντίδραση κατά της γραφειοκρατίας».

Συνεχίζεται