Εικαστικές Μαρτυρίες της Κατοχής

Στο σημείο αυτό θα παραθέσουμε ένα αφιέρωμα στους εικαστικούς καλλιτέχνες που δημιούργησαν κατά την περίοδο της τριπλής κατοχής για την τριπλή κατοχή. Τα ερεθίσματα που συγκίνησαν περισσότερο τους καλλιτέχνες της εποχής ήταν η ανθρώπινη τραγικότητα και αυτοθυσία του ελληνικού λαού σε αντίθεση με την ωμή θηριωδία του γερμανικού και ιταλικού. Τα έργα των εικαστικών της κατοχής μπορούν να τοποθετηθούν αδρά σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Έργα που αφορούν στην πείνα, έργα που αφορούν στην βία και έργα, λιγότερα αυτά, της καθημερινής ζωής.

Κάθε καλλιτέχνης αγγίζει το θέμα του με διαφορετική οπτική και μανιερισμό αλλά το θέμα που συγκινεί είναι το ίδιο. Η κατοχή ενός λαού ...

Καθημερινή ζωή

Αντώνης Κανάς: Αυτοί που γύρισαν, κάρβουνο

Η Αθήνα της κατοχής φέρει σαν ανοιχτή πληγή στις πλατείες και τα πάρκα της αυτούς τους ανθρώπους. Με κουρελιασμένες χλαίνες και τρύπια άρβυλα, οι στρατιώτες του αλβανικού ζητιανεύουν. Ο νικηφόρος στρατός του 40 πεθαίνει από την πείνα στα πεζοδρόμια. Τόσο τον νοιάστηκαν οι πραίτορες κι οι βασιλείς...

Σπύρος Βασιλείου: Ο ανάπηρος του αλβανικού, ξυλογραφία





Αντώνης Κανάς: Νυχτερινές Ειδήσεις, μελάνι



Αντώνης Κανάς: Η μάνα, κάρβουνο

Πείνα 

Περικλής Βυζάντιος: Πείνα, λάδι σε μουσαμά




"Ήρθανε πολλές φορές οι εχθροί μου,
ντυμένοι φίλοι
το παμπάλαιο χώμα πατώντας
 και το χώμα πότε δεν έδεσε κάτω απ' την φτέρνα τους"

Οδυσσέας Ελύτης

Ορέστης Κανέλλης: Σπουδή, κάρβουνο

Ορέστης Κανέλλης: Σπουδή, κάρβουνο

Ορέστης Κανέλλης: Σπουδή, κάρβουνο

"Kαι τις έβλεπε ο κόσμος να τρέχουνε τα τρίστρατα, τα σταυροδρόμια, τα σπίτια, τα ανώγεια και τα χαμώγια ζητώντας ..."

Διονύσιος Σολομός

Θεοδόσης Παπαχαραλάμπους, Πείνα, λάδι σε μουσαμά

Αντώνης Κανάς, Νεκροί της πείνας, κάρβουνο


Επί τας στοιχειώδους ανάγκας ενός οργανισμού καλύπτονται
Το 4,2% από διανομάς του κράτους
Το 3,6% εκ του Ερυθρού Σταυρού
Το 60% και πλέον εκ της ελευθέρου αγοράς
Μόνο που αυτή ήταν η μαύρη αγορά...

Θεόδωρος Δρόσος: Πείνα, λάδι σε μουσαμά

Ηλίας Φέρτης, Οι νεκροί της πείνας, λάδι σε μουσαμά


"Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τις αντρογυναίκες
γ'υρω από φλόγα π' άναψαν και θλιβερά την θρέψαν
μ'αγαπημένα πράγματα και με σεμνά κρεβάτια,
ακίνητες αστέναχτες δίχως να ρίξουν δάκρυα
κι άγγιζ' η σπίθα τα μαλλιά και τα λειωμένα ρούχα
γρήγορα στάχτη να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν"

Διονύσιος Σολωμός




Βία



Ανδρέας Γεωργιάδης, Σφαγή, λάδι σε μουσαμά

Κώστας Μαλάμος: Φευγιό από το Κομμένο της Άρτας, λάδι σε μουσαμά


"Όταν κάψανε το χωριό μας το 43 ήμουν 12 χρονών. Κρύφτηκα με την αδερφή μου σε ένα χαντάκι. Αργότερα βρήκα τον πατέρα μου νεκρό με τον μικρό αδερφό μου. Από μια οικογένεια 15 ατόμων μονάχα εμείς οι δυο μείναμε. Οι Γερμανοί εκείνη την μέρα φορούσαν λευκές ποδιές σαν χασάπηδες..."



Κώστας Μαλάμος: Φευγιό από το Κομμένο της Άρτας, λάδι σε μουσαμά



Αντώνης Πολυκανδριώτης: Ο προδότης, τέμπερα



"Άφησέ με, μην ρωτάς, περίμενε. Το αίμα, το αίμα
Ένα πρωί θα σηκωθεί σαν τον Αη-Γιώργη τον καβαλάρη
για καρφώσει με το κοντάρι πάνω στο χώμα τον δράκοντα"

Γιώργος Σεφέρης

Ηλίας Φέρτης: Βασανιστήρια, τέμπερα

Αντώνης Κανάς: Ο χαφιές, μολύβι


"Στον εθνικό έρανο για τους αντάρτες ένα συνεργείο της ΕΠΟΝ πήγε σε σε 136 σπίτια της Αθήνας. Από αυτά τα 133 έδωσαν ότι μπορούσαν, το ένα δεν έδωσε τίποτα. Τα άλλα δύο δεν είχαν τίποτα να δώσουν. Κι όμως από τα δύο σπίτια αυτά ένας άνδρας έδωσε το παλτό του κι ένας άλλος το μοναδικό του πουλόβερ..."

Ριζοσπάστης 1943



Ηλίας Φέρτης: Κρεμασμένοι τέμπερα



Αντώνης Πολυκανδριώτης: Εκτελέσεις, μελάνι



" Σε κάθε τόπο θα βρεθούν και κάμποσα φιλόδοξα ιδιοτελή καθάρματα για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς μου"

Αδόλφος Χίτλερ

Αντώνης Πολυκανδριώτης: Η επίθεση στο σπίτι της οδού Μπιζανίου στην Καλλιθέα, μελάνι

Αντώνης Πολυκανδριώτης: Κρεμάλες, μελάνι


"Να και οι προδότες. Έχουν σκάψει, μα ο δρόμος δεν θα τους ξεχάσει, τον λάκκο του αδελφού και του γειτόνου
Ξέρουν πως οι άλλοι τους γνωρίζουν.
Τον ύπνο τους δεν τον ορίζουν.
Δεν ήρθε ακόμα το πλήρωμα του χρόνου"

Brecht

Ηλίας Φέρτης: Γυναίκες στο απόσπασμα, τέμπερα




"Έρχονται οι άλλοι με τα τσίγκινα φέρετρα
που μέσα τους βάζουν ανθρώπινα σκέλεθρα
που φέραν αυτοί σε τέτοιο χάλι.
Ήταν αυτοί που δεν υποταχτήκανε,
που στην πάλη απάνω σκοτωθήκανε
στην μεγάλη των τάξεων πάλη"

Brecht