Η ίδρυση της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας- ΟΚΝΕ

Καθοριστικός ήταν ο ρόλος της ΟΚΝΕ στην ίδρυση της θρυλικής ΕΠΟΝ (εδώ στιγμιότυπο από το 1ο Συνέδριο της ΕΠΟΝ)

Στις 28 του Νοέμβρη 1922 συνήλθαν στη Θεσσαλονίκη, σε συνέδριο, οι αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών νεολαιών και ομίλων νέων από την Αθήνα, τον Πειραιά, το Βόλο, τη Χαλκίδα, τη Δράμα, την Πάτρα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη, ιδρύοντας την Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, την ηρωική ΟΚΝΕ. Από τα σπλάχνα της βγήκαν χιλιάδες μέλη και στελέχη, που πιστά στη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία ρίχτηκαν στον αγώνα με αυταπάρνηση. Θυσίασαν ακόμη και τη ζωή τους, για την υπόθεση του σοσιαλισμού, της κοινωνικής προόδου. Οι ηρωικοί της αγώνες, σε όλα τα επίπεδα, έδωσαν πνοή στη νεολαία, γράφοντας μερικές απ' τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας της.
Βεβαίως, το Κόμμα μας από το 1ο, το ιδρυτικό του ακόμη Συνέδριο ασχολήθηκε με τα ζητήματα της νεολαίας και πρώτ' απ' όλα μ' αυτό της εκπαίδευσης. Στο πρώτο Πρόγραμμα του Κόμματος, στο κεφάλαιο Α «Απαιτήσεις Πολιτικαί», αναφέρεται στο σημείο 16: «Εκλαΐκευσις της εκπαιδεύσεως. Αυστηρά εφαρμογή της υποχρεωτικής εκπαιδεύσεως. Παροχή τροφής και των μέσων διδασκαλίας εις τα παιδιά, υπό των δήμων και κοινοτήτων. Ανώτατος αριθμός δι' έκαστον διδάσκαλον 25 μαθηταί και τάξεων εις ας διδάσκει δύο. Εκδημοκράτησις της διοικήσεως της εκπαιδεύσεως. Κατάργησις του άρθρου του Συντάγματος περί γλώσσης και εισαγωγή της δημοτικής γλώσσης εις όλην την εκπαίδευσιν. Εισαγωγή εις τα σχολεία της γλώσσης των διαφόρων εθνικοτήτων διά τους εκ τούτων μαθητάς». Και στο σημείο 17. «Ανοικοδόμησις σχολικών κτιρίων και πολλαπλασιασμός των σχολείων». Στο δε κεφάλαιο Β «Απαιτήσεις υπέρ των εργατών», αναφέρει στο σημείο ιβ: «Τη μεταρρύθμισιν του νόμου 4029 περί ανηλίκων, ούτως ώστε οι κάτω των 16 ετών να μην επιτρέπεται να εργασθούν», ενώ στο σημείο ιγ, αναφέρει: «Τη διά νόμου απαγόρευσιν της νυκτερινής εργασίας διά παιδιά... ».
Αλ

Ο Χρήστος Μαλτέζος, Γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ, που δολοφονήθηκε στις Φυλακές της Κέρκυρας το Νοέμβρη του 1938, μετά από άγρια βασανιστήρια

λά στο 1ο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ, δεν υπάρχει καμιά αναφορά για μορφή συγκρότησης οργανώσεων νεολαίας. Αυτό εμφανίζεται στο Καταστατικό του Κόμματος, που ψηφίστηκε στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, (Απρίλης 1920), στο κεφάλαιο θ με τίτλο «Ομιλοι νέων και γυναικών». Στο άρθρο 39 αναφέρει ότι: «Διά την ευκολίαν της προπαγάνδας του Κόμματος και διά την σοσιαλιστικήν μόρφωσιν των νέων, δύναται να οργανωθούν εντός των τμημάτων όμιλοι νεολαίας. Εις τους ομίλους τούτους ανήκουν όλοι οι νέοι, οι οποίοι δεν έχουν τα προσόντα να γίνουν μέλη του Κόμματος. Οι όμιλοι ούτοι παρακολουθούνται και εξελέγχονται παρ' αντιπροσώπου του τμήματος, οριζομένου υπό της τοπικής επιτροπής». Στο ίδιο κεφάλαιο στο άρθρο 40 αναφέρει: «Οι όμιλοι ούτοι με την συγκατάθεσιν της ΚΕ δύνανται να ενώνονται εις κεντρικήν οργάνωσιν, η δικαιοδοσία και ο ρόλος της οποίας κανονίζεται από την ΚΕ του Κόμματος. Η κεντρική οργάνωσις της νεολαίας παρακολουθείται παρ' αντιπροσώπου του Κόμματος, εκλεγομένου κατ' έτος υπό του συνεδρίου και εξελεγχομένου από την ΚΕ».
Ουσιαστικά στο 2ο Συνέδριο αποφασίζεται η ίδρυση οργάνωσης της νεολαίας του Κόμματος και καθορίζεται το πλαίσιο οργάνωσής της και η σχέση της με το Κόμμα.
Στο Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), (Σεπτέμβρης 1920), παίρνει μέρος για πρώτη φορά η «Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας», (ΟΣΕΝΕ), που την αντιπροσώπευε ο Ζακ Βεντούρα, και η οποία μόλις είχε ιδρυθεί. Η οργάνωση δεν πήρε μέρος στη συζήτηση, σύμφωνα με δήλωση στο Συνέδριο του Ζακ Βεντούρα, γιατί:
«1) Αι νεολαίαι, συμφώνως προς τα καταστατικά του Κόμματος, οφείλουν να υποβοηθούν την πολιτικήν δράσιν του Κόμματος.
2) Η επιτροπή της Ομοσπονδίας των σοσιαλιστικών εργατικών νεολαιών δεν δύναται ποτέ να γνωρίζει τας γνώμας των νέων επί ενός ζητήματος τοιούτου ως το εκλογικόν, διότι δεν είναι ζήτημα επί του οποίου αι νεολαίαι ν' αποφανθούν εις γενικάς συνελεύσεις, καθώς κάμνουν τούτο τα τμήματα του Κόμματος.

28η ΟΚΤΩΒΡΗ 1940 - ΟΧΙΗ «Νεολαία» της ΟΚΝΕ καλεί για το ΕΑΜ Νέων

Διά τας ως άνω αιτίας, αντί να υποστηρίξη εδώ μίαν γνώμην, η οποία δεν θα είναι παρά μόνον η γνώμη των Κεντρικών Επιτροπών της Ομοσπονδίας των νεολαιών, προτιμά να αφήση εις τα τμήματα του Κόμματος τη φροντίδα να αποφασίσουν μόνα των επί των εκλογών, αλλά η ομοσπονδία των νεολαιών δηλώνει εκ νέου ότι οποιαιδήποτε και αν είναι αι αποφάσεις που θα ληφθούν, συμμετοχή ή αποχή με δράσιν, η Ομοσπονδία των σοσιαλιστικών εργατικών νεολαιών θα βοηθήση με όλας της τας δυνάμεις την δράσιν του Κόμματος, την οποίαν τούτο θα διεξάγη εναντίον των εχθρών της τάξεως». («Εργατικός Αγών», 29 του Σεπτέμβρη 1920).

Οι πρώτοι σοσιαλιστικοί όμιλοι νεολαίας

Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, σε διάφορα αστικά κέντρα της χώρας ιδρύονται διάφορες οργανώσεις νέων με τη μορφή των Μορφωτικών Ομίλων Νέων, με πολιτικό - μορφωτικό, κυρίως, περιεχόμενο. Σταδιακά, αρχίζουν να διαδίδονται στα μέλη τους και οι σοσιαλιστικές ιδέες. Στις αρχές του 20ού αιώνα, και συγκεκριμένα γύρω στα 1910, οι μορφωτικοί αυτοί όμιλοι αρχίζουν να μετονομάζονται σε Σοσιαλιστικούς Ομίλους Νέων ή Σοσιαλιστικές Νεολαίες.
Το 1911, στην Αθήνα, ιδρύεται από νέους εργάτες ο «Σοσιαλιστικός Ομιλος της Ελληνικής Νεολαίας» και από το Μάη του 1912 άρχισε να εκδίδει το 15ήμερο περιοδικό «Ανάστασις». Σκοπός του ομίλου, όπως φαίνεται από το περιοδικό του, ήταν «να ενώσει όλην την νεολαίαν της Ελλάδος εις έναν πανελλαδικόν όμιλον των νέων και να προετοιμάσει κατηχητάς διά τον σοσιαλιστικόν αγώνα» (τεύχος 8, 19/8/1912). Ο όμιλος αυτός συνδέθηκε με τη Διεθνή Σοσιαλιστική Νεολαία (της Β΄ Διεθνούς).
Το 1916, όμως, ιδρύεται στην Αθήνα η «Σοσιαλιστική Νεολαία», ως πολιτική οργάνωση. Την πρωτοβουλία πήρε ο τότε φοιτητής Δημοσθένης Λιγδόπουλος, μαζί με τους συμφοιτητές του Σπύρο Κομιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα. Η οργάνωση είχε αξιόλογη δράση, δίνοντας μάλιστα έμφαση στις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού και στην ανάγκη διαφώτισης και οργάνωσης της εργατικής και εργαζόμενης νεολαίας.

Καπνεργάτες, μέλη της ΟΚΝΕ, 1923

Οι όμιλοι σοσιαλιστικών νεολαιών αντιπροσωπεύονται στο 1ο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Συγκεκριμένα, αντιπροσωπεύονται οι Σοσιαλιστικές Νεολαίες της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου. Αλλά αντιπροσωπεύονται και παίρνουν μέρος στις εργασίες του, όπως και οι άλλες σοσιαλιστικές οργανώσεις, για την ίδρυση του Κόμματος.
Οπως αναφέραμε πιο πάνω, στο 2ο Συνέδριο του Κόμματος αποφασίζεται η ίδρυση οργάνωσης της νεολαίας και καθορίζεται το οργανωτικό πλαίσιο και η σχέση της με το Κόμμα. Ετσι συγκροτήθηκε η «Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας» (ΟΣΕΝΕ).

Μαχητικά στη δράση από την πρώτη στιγμή

Η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας είχε ιδρύσει ως τμήμα της την Ενωση Σοσιαλιστών Φοιτητών και Σπουδαστών Ελλάδας, για την ανάπτυξη της δράσης του Κόμματος στη σπουδάζουσα νεολαία. Η Ομοσπονδία λειτούργησε και έδρασε για δύο χρόνια έως το Νοέμβρη του 1922, που με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ (Κ) ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, η ηρωική ΟΚΝΕ.
Ακόμη, όμως, και στο σύντομο αυτό διάστημα ανέπτυξε δράση, εκδίδοντας για λίγους μήνες το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Νέα Ζωή» και από την 1η του Αυγούστου 1922 τη «Νεολαία», ως δεκαπενθήμερο περιοδικό των νέων, που λίγους μήνες αργότερα (1 του Φλεβάρη 1923) έγινε όργανο της ΟΚΝΕ...
Η ίδρυση της ΟΚΝΕ, αποτελούσε σημαντικό σταθμό στην ιστορία του επαναστατικού νεολαιίστικου κινήματος της Ελλάδας και τον καλύτερο βοηθό του Κόμματος για τη δουλειά του στη νεολαία. Η εξασφάλιση της διάδοσης της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού στη νέα γενιά, αλλά και η πρωτοπόρα oργάνωση που μπορούσε να συσπειρώσει και να καθοδηγήσει το κίνημα της νεολαίας για τις δικές του διεκδικήσεις στο πλευρό του εργατικού κινήματος, εύρισκαν την πραγμάτωσή τους με τη δράση της ΟΚΝΕ.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ΕΟΝ της 4ης Αυγούστου 1936 έκλεψε τον τίτλο ΝΕΟΛΑΙΑ, που κατείχε το δημοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ και είχε κυκλοφορήσει για 1η φορά 1-8-1922. Οπως ακριβώς έγινε τα χρόνια εκείνα με το «Νέο Ριζοσπάστη», που εκδόθηκε από την Ειδική Ασφάλεια για να δημιουργήσει με προβοκατόρικα δημοσιεύματα σύγχυση στον ελληνικό λαό. (φωτ. από το βιβλίο του Δημήτρη Σέρβου «Το παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια»)

Την πρώτη της μεγάλη «μάχη», η ΟΚΝΕ την έδωσε τον Αύγουστο του 1923, στη μεγάλη γενική απεργία. Η συμμετοχή των Νεολαιών Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, Βόλου, Καβάλας, Δράμας και Πάτρας ήταν σοβαρή και έδειξαν εξαιρετική μαχητικότητα. Στη διάρκεια της απεργίας εκείνης, πιάστηκε στην Καβάλα, επικεφαλής των απεργών, ο γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβάλας Νίκος Σγουρίδης, που παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο Δράμας και πέθανε από τα βασανιστήρια στις φυλακές της. Η ΟΚΝΕ φρόντιζε συστηματικά μέσα από την καθημερινή της δράση να διαπαιδαγωγεί τα μέλη της στο πνεύμα του πατριωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, για το ανέβασμα του πολιτικού - ιδεολογικού επιπέδου των μελών της. Από το 1922 ήδη κυκλοφορούσε η «Νεολαία», το κεντρικό όργανο της ΟΚΝΕ. Επίσης, κυκλοφόρησε και το περιοδικό «Νέος Λενινιστής». Η Αύρα Παρτσαλίδου, μιλώντας για το «Νέο Λενινιστή», γράφει: «Δίπλα στο θεωρητικό περιοδικό του Κόμματος "Κομμουνιστική Επιθεώρηση", έβγαινε το θεωρητικό περιοδικό της ΟΚΝΕ "Νέος Λενινιστής". Πόσες φορές δεν είχαμε σκύψει πάνω στα θεωρητικά ζητήματα και τα οργανωτικά. Τον τοποθετούσαμε κι αυτόν προσεχτικά στη στοίβα, δίπλα στο "Ριζοσπάστη" και τη "Νεολαία" για μελλοντικό επιμελέστερο διάβασμα».
Η πορεία της ΟΚΝΕ ήταν συνυφασμένη με την πορεία του Κόμματος και του λαϊκού κινήματος. Το Κόμμα στάθηκε πάντα δίπλα της σαν η δύναμη που καθοδηγούσε ιδεολογικά - πολιτικά την ΟΚΝΕ, διαπαιδαγωγούσε τα στελέχη και τα μέλη της στο πνεύμα της κατάκτησης της πρωτοπόρας δράσης, ανοίγοντας δρόμους για την πιο αποτελεσματική δουλειά της οργάνωσης στη νέα γενιά. Ετσι εξασφάλιζε ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες, τη διαμόρφωση της μελλοντικής γενιάς, της συνειδητής πολιτικά και ιδεολογικά πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και, ταυτόχρονα τις προϋποθέσεις για ένα γερό επαναστατικό κίνημα της νεολαίας στο πλευρό του εργατικού κινήματος. Η φροντίδα αυτή ήταν για το Κόμμα, μόνιμη και σταθερή και φαίνεται απ' όλα τα ντοκουμέντα του.

Το ΚΚΕ για τη νεολαία.Η ΟΚΝΕ στην πρώτη γραμμή του αγώνα για το ακαδημαϊκό άσυλο, δεκαετία του 1930

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ) τον Οκτώβρη του 1924, μετονόμασε το κόμμα σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας - Ελληνικό τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς και αποφάσισε την «μπολσεβικοποίηση» του Κόμματος, την αναδιοργάνωσή του με βάση τους πυρήνες, την ανάπτυξη της μαζικής του δράσης. Το Συνέδριο πρόσεξε ιδιαίτερα την ανάπτυξη της δουλειάς μέσα στους νέους και τη στερέωση της ΟΚΝΕ. Την περίοδο αυτή, ουσιαστικά, η ΟΚΝΕ άρχισε να διαμορφώνεται πολιτικά και οργανωτικά. Δε λείπει από κανέναν κοινωνικό και πολιτικό αγώνα, παίζοντας όλο και πιο αποφασιστικό και καθοριστικό ρόλο στο γενικότερο κίνημα της προοδευτικής νεολαίας. Στέκεται πιστή στο πλευρό του ΚΚΕ, δυναμώνοντας καθημερινά την ενότητα των γραμμών της και τη μαχητικότητά της.

Στα μέτωπα πάλης της νέας γενιάς

Η ΟΚΝΕ δρούσε σε όλα τα μέτωπα πάλης της νέας γενιάς, σε όλους τους χώρους που δραστηριοποιούνταν οι νέοι. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στη στρατευμένη νεολαία, καλλιεργώντας στους φαντάρους την ιδέα της πάλης για την ειρήνη, πολεμώντας το σοβινισμό και τη φιλοπόλεμη προπαγάνδα. Η στρατευμένη νεολαία, με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, έπαιρνε ενεργό μέρος στις αντιπολεμικές εκδηλώσεις του λαού και της νεολαίας που γίνονταν κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου - μέρα κήρυξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Το ΚΚΕ για τη νεολαία. Eργατόπαιδα σε εξόρμηση με τη «Νεολαία», εφημερίδα της ΟΚΝΕ

Στα 1925 κυκλοφόρησε πολυγραφημένος «Ο φαντάρος» και από τις αρχές του 1928 άρχισαν να κυκλοφορούν έντυπα για τη στρατευμένη νεολαία, όπως η «Στρατώνα», η «Τσιμινιέρα», ο «Τηλεγραφητής», ο «Σκαπανέας», «Ο Κόκκινος Ναύτης», «Ο Κόκκινος Σκαπανέας» κ.ά.
Το 1927 ήταν χρονιά που ξέσπασαν μεγάλες απεργίες και άλλες λαϊκές κινητοποιήσεις, με διεκδικήσεις για βελτίωση της θέσης και της ζωής των λαϊκών μαζών, αλλά και ενάντια στην τρομοκρατία και στις διώξεις των πρωτοπόρων συνδικαλιστών και των κομμουνιστών. Οι περισσότερες χτυπήθηκαν από τη χωροφυλακή και το στρατό, όπως οι πανελλαδικές απεργίες καπνεργατών το Φλεβάρη και το Μάη, αλλά και το συλλαλητήριο των ΕΒΕ στην Αθήνα το Μάρτη. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου οργανώνεται γενική απεργία από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Η κυβέρνηση πήρε έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Ο στρατός κατέλαβε το Πανεπιστήμιο, αλλά και την περιοχή γύρω απ' αυτό και έστησε παντού πολυβόλα. Η ΟΚΝΕ συμβάλλει για την επιτυχία αυτών των κινητοποιήσεων.
Το Μάρτη του 1927 συνήλθε το 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Στις εκτιμήσεις του, αλλά και στις αποφάσεις του στέκεται ιδιαίτερα στο κίνημα της νέας γενιάς. Από το «Ριζοσπάστη», 6 Απρίλη 1927, που παρουσίασε αναλυτικό ρεπορτάζ από το Συνέδριο και τις αποφάσεις του, έχουμε την εκτίμηση και απόφαση του Συνεδρίου με τίτλο «Επί του κινήματος των νέων», όπου ανάμεσα σ' άλλα αναφέρει: «Το Συνέδριο διαπιστώνει μια σοβαρή ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος των νέων. Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών μ' όλα τα χτυπήματα της τελευταίας παρανομίας, (σ.σ. δικτατορία Πάγκαλου), βρίσκεται σήμερα σε μια οργανωτική στερέωση και ανάπτυξη σημαντική. Ο αριθμός των μελών της μετά την πτώση του Παγκάλου έχει πενταπλασιαστεί, η εσωτερική συνοχή και πειθαρχία (μετά την κρίση του Κόμματος) έμεινε ανέπαφη. Η επιρροή της αυξήθηκε κατά πολύ, αυτό αποδείχνεται απ' την κυκλοφορία των οργάνων της και τα τελευταία συνέδρια ζύμωσης που έχουν σοβαρή επιτυχία. Η ΟΚΝΕ αρχίζει να μπαίνει στους καθημερινούς αγώνες της προλεταριακής νεολαίας. Επίσης άρχισε συστηματική μορφωτική εργασία...». Στην ίδια απόφαση το Συνέδριο αντιμετωπίζει την προσαρμογή των αποφάσεων του Γ Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς, στη δική του λειτουργία και δράση και πιο ειδικά στη σχέση Κόμματος με την ΟΚΝΕ.

Το μηνιάτικο όργανο πάλης της ΟΚΝΕ, «Νέος Λενινιστής»

Ετσι ανάμεσα στ' άλλα επιβεβαιώνει την αρχή που διέπει τις σχέσεις τους ως εξής: «Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος αποτελεί τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος και ως τέτοιο υποτάσσεται στην πολιτική κατεύθυνση του Κόμματος του οποίου δέχεται το πρόγραμμα και μέσα στα όρια της πολιτικής του γραμμής δρα... Η Ομοσπονδία έχει εσωτερική αυτονομία (απέναντι του Κόμματος) που της επιτρέπει να έχει τη δική της συγκεντρωμένη οργάνωση... Σύμφωνα μ' αυτά η Ομοσπονδία κάνει τα δικά της συνέδρια, συνδιασκέψεις και έχει τα δικά της διευθυντικά όργανα».
Σε ό,τι αφορά την καθοδηγητική - διαπαιδαγωγητική δουλειά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, ανάμεσα στ' άλλα πήρε και την εξής απόφαση: «Επίσης πρέπει τα δραστήρια μέλη της Νεολαίας να τραβηχτούν στο Κόμμα γενόμενα μέλη του Κόμματος. Τα μέλη αυτά θα εξακολουθούν να εργάζονται όπως και πριν μέσα στη Νεολαία, υποχρεωτικά όμως θα παρακολουθούν τη δουλειά του Κόμματος. Με τον τρόπο αυτό θα μεγαλώνει η επιρροή του Κόμματος στη Νεολαία, ενώ απ' τ' άλλο μέρος η υποστήριξη της νεολαίας απ' το Κόμμα θα γίνει πιο ζωηρή».
Οι αποφάσεις του 3ου Τακτικού Συνεδρίου του Κόμματος ενίσχυσαν τη δουλειά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, αλλά συνέβαλαν επίσης και στην πιο αποτελεσματική δράση της Οργάνωσης στο κίνημα της νεολαίας.

Παραμονές της μεγάλης οικονομικής κρίσης

Στις 9 Ιούνη 1929, για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνονται εκδηλώσεις προς τιμήν της Διεθνούς Εβδομάδας του Παιδιού. Με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, οργανώνεται στην Αθήνα συγκέντρωση των εργαζόμενων παιδιών και μαθητών. Στη συγκέντρωση παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό πρόγραμμα και κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της παιδικής εφημερίδας «Εργατόπουλο».
Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος ήταν παραμονές του ξεσπάσματος της μεγάλης οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού 1929-1933 που οδήγησε στη συνέχεια στην άνοδο του φασισμού και στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Απ' αυτό δεν ξέφυγε ούτε η Ελλάδα. Στη συγκεκριμένη περίοδο, τόσο το Κόμμα όσο και η ΟΚΝΕ με την καθοδήγηση του Κόμματος και στα πλαίσια των αποφάσεων της Διεθνούς μπαίνουν επικεφαλής της πάλης κατά του φασισμού.
Το ΚΚΕ από το 1935, με το 6ο Συνέδριο, επισήμανε τον κίνδυνο του φασισμού και του πολέμου και έβαζε μπροστά στην ΟΚΝΕ επιτακτικά το πρόβλημα της προσαρμογής της δράσης της στις αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων. Στην απόφαση του Συνεδρίου τόνιζε, όσον αφορά τη νεολαία, ότι: «Ο φασισμός με τη δημαγωγία του προσπαθεί να κερδίσει τη νεολαία για τους σκοπούς του. Οι κομμουνιστές έχουν χρέος να δουλέψουν για την αποτυχία των προσπαθειών αυτών. Η νέα γενιά ανήκει στο λαό και πρέπει να κερδηθεί με το μέρος των δυνάμεων της δημοκρατίας και της λευτεριάς.
...Επιβάλλεται η δημιουργία μιας ενιαίας πλατιάς αντιφασιστικής οργάνωσης, που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τους νέους κομμουνιστές, αλλά όλους τους νέους που μισούν την αντίδραση, το φασισμό, θέλουν την πρόοδο, τη λευτεριά, την ειρήνη... Με τη βοήθεια του Κόμματος, η ΟΚΝΕ μπορεί να τραβήξει μπροστά και σήμερα να εκπληρώσει το κυριότερο καθήκον της ένωσης των δυνάμεων της νέας γενιάς».

Η ΟΚΝΕ στην αντιδικτατορική πάλη

Οι αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ εξοπλίζουν και την ΟΚΝΕ στην πάλη για την ενότητα δράσης όλων των δυνάμεων της νεολαίας ενάντια στο φασισμό και τον πόλεμο. Στις αρχές του 1936, οι προσπάθειες της ΟΚΝΕ σημειώνουν πρόοδο, αφού δημιουργήθηκε η Φιλειρηνική Ενωση Οργανώσεων Νέων (ΦΕΟΝ). Σκοπός της ήταν το τράβηγμα όσο το δυνατόν ευρύτερων τμημάτων της ελληνικής νεολαίας στην πάλη κατά του πολέμου, η απειλή του οποίου καθημερινά γινόταν και πιο φανερή. Στη ΦΕΟΝ συμμετείχαν η ΟΚΝΕ, οι νεολαίες του Σοσιαλιστικού Κόμματος, του Αγροτικού Κόμματος, διαφόρων αστικοδημοκρατικών κομμάτων και η «Χριστιανική Αδελφότης Νέων». Ομως, το λαϊκό κίνημα δεν κατάφερε να αποτρέψει την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα. Πράγματι, στις 4 Αυγούστου 1936, εγκαθιδρύεται η δικτατορία του Μεταξά. Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ αγωνίζονται για την ενότητα δράσης των αντιφασιστικών - αντιδικτατορικών δυνάμεων, στη βάση των αποφάσεων του 6ου Συνεδρίου του Κόμματος και σε συνθήκες παρανομίας.
Οι οργανώσεις της ΟΚΝΕ, με τον παράνομο Τύπο τους και με τη γεμάτη ηρωισμό και αυτοθυσία δράση τους, συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαφώτιση του λαού και των νέων. Ξεσκέπαζαν καθημερινά τη δημαγωγία της δικτατορίας και έδειχναν στους νέους το δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης. Η ΟΚΝΕ πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου και στην πάλη ενάντια στη φασιστική ΕΟΝ.
Χάρη στην ακούραστη δουλειά των νέων κομμουνιστών και των άλλων δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων, συγκροτήθηκε στις αρχές του 1937 το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων. Σ' αυτό συμμετείχαν η ΟΚΝΕ, η Φιλελεύθερη Νεολαία, η Ενωση Νέων Ελλάδας, η Σοσιαλιστική Νεολαία, η Νεολαία του Αγροτοεργατικού Κόμματος, η Αγροτική Νεολαία του Α. Μυλωνά, η Νεολαία του Κόμματος των Προοδευτικών, η Δημοκρατική Νεολαία του Γ. Παπανδρέου, η Νεολαία του Εθνικού Λαϊκού Κόμματος και η Εθνική Ενωτική Νεολαία του Π. Κανελλόπουλου. Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων κυκλοφόρησε δακτυλογραφημένη εφημερίδα, την «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», κι αργότερα έντυπη, τη «ΦΛΟΓΑ», που τυπωνόταν στο παράνομο τυπογραφείο της ΟΚΝΕ και εκδιδόταν ως τα μέσα του 1938.
Δημιουργήθηκε η Ομοσπονδία Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ) με τη συμμετοχή 150 σωματείων. Η ΟΠΑΣΑ οργάνωσε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις με δημοκρατικό και αντιφασιστικό πνεύμα και πήρε μέρος στο Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων και στους αγώνες του.

Οι μεγάλες διαδηλώσεις

Το Μάρτη του 1937 διοργανώθηκαν στην Αθήνα εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των φοιτητών ενάντια στην απόλυση των προοδευτικών καθηγητών του Πανεπιστημίου, Νίκου Βέη, Παναγή Λορεντζάτου και Κωνσταντίνου Αμάντου, οι οποίοι αντικαταστάθηκαν με ευνοούμενους της δικτατορίας. Παρόμοιες εκδηλώσεις γίνονται και σε άλλες σχολές της Αθήνας και στη Θεσσαλονίκη. Αλλά από τις μεγαλύτερες αντιδικτατορικές κινητοποιήσεις είναι αυτή που έγινε με την άφιξη στην Αθήνα του Γάλλου υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου Ζαν Ζε, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα για την επέτειο των 100 χρόνων του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Οι αντιδικτατορικές κινητοποιήσεις οργανώθηκαν από την ΚΕ της ΟΚΝΕ και κράτησαν μια βδομάδα. Συμμετείχαν σ' αυτές φοιτητές, σπουδαστές, αλλά και η εργατική νεολαία. Στις 15 Απρίλη του 1937, μέρα άφιξης του Ζαν Ζε στο σταθμό Λαρίσης, τον υποδέχτηκαν οι χιλιάδες νεολαίοι με αντιδικτατορικά συνθήματα και οργάνωσαν διαδήλωση από το σταθμό ως τη «Μεγάλη Βρετάνια», όπου και θα έμενε ο Γάλλος υπουργός. Η νέα γενιά αξιοποίησε το γεγονός της επετείου των εκατό χρόνων του Πανεπιστημίου για την ανάπτυξη αντιδικτατορικών εκδηλώσεων. Ετσι αποδοκίμασαν τον εκπρόσωπο της χιτλερικής Γερμανίας, ενώ στην εκδήλωση της Ελληνογαλλικής Ενωσης Νέων στον «Παρνασσό» έγινε φοιτητική διαδήλωση που χτυπήθηκε από την Ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών αθλητικών αγώνων για την ίδια επέτειο στο Στάδιο, το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων σκόρπισε προκηρύξεις ενάντια στο καθεστώς του Μεταξά, ενώ η αναχώρηση του Ζαν Ζε συνοδεύτηκε με διαδηλώσεις φοιτητών, σπουδαστών και νέων εργατών.
Η ΟΚΝΕ της Πάτρας, επίσης, οργάνωσε αντιφασιστικές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, με αφορμή την 1η Μάη. Στις 30 Απρίλη 1937, τη νύχτα, η οργάνωση, με επικεφαλής τον γραμματέα της Κ. Κατσιμπέρη, γέμισε τους δρόμους της Πάτρας με αντιδικτατορικές προκηρύξεις, ενώ κρέμασε την κόκκινη σημαία στο άγαλμα του μητροπολίτη Γερμανού, στα Ψηλά Αλώνια.

Ο παράνομος «Τύπος»

Ολες οι οργανώσεις της ΟΚΝΕ ανέπτυξαν πλούσια αντιδικτατορική δράση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο παράνομος «Τύπος» των νέων αριθμούσε πολλά έντυπα. Εκδόθηκαν στην Αθήνα η «Φλόγα», από την Αντιδικτατορική Οργάνωση Νέων, η «Φωνή του Στρατεύματος» από την Κομμουνιστική Στρατιωτική Οργάνωση, η «Λευτεριά» της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Φοιτητών Θεσσαλονίκης και το «Εμπρός» του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων της πόλης, η «Μαθητική Φωνή», από τη μαθητική ομάδα της ΟΚΝΕ, η «Σπίθα» του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων στην Πύλο κ. ά. Το Μάρτη του 1938 η ΟΚΝΕ μαζί με άλλες αντιδικτατορικές οργανώσεις πραγματοποίησε στην Αθήνα μεγάλη αντιδικτατορική συγκέντρωση η οποία και χτυπήθηκε από την Ασφάλεια. Η συμβολή της ΟΚΝΕ στο αντιδικτατορικό κίνημα ολοένα και μεγάλωνε, γινόταν πιο αποφασιστική, συμβάλλοντας στον αντιδικτατορικό αγώνα του ελληνικού λαού. Το Κόμμα φρόντιζε επίσης να συμβάλλει με την πιο αποτελεσματική βοήθεια στην ΟΚΝΕ για το πλάτεμα της αντιδικτατορικής - αντιφασιστικής δράσης της στη νέα γενιά.
Στην απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ της 12 Μάρτη 1939, για την κατάσταση της νέας γενιάς και τα καθήκοντα του ΚΚΕ, αναφέρεται: «Στην πάλη κατά του βίαιου παιδομαζώματος και εκφασισμού των νέων, στην πάλη για το τράβηγμα της νέας γενιάς στον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού, κέντρο και βάση της όλης δουλειάς πρέπει να είναι η δημιουργία ενός μετώπου της νέας γενιάς.
Μονάχα με τη φαρδιά λαϊκομετωπική πολιτική, με την οργάνωση μαζικής αντίστασης, με τη δραστήρια υπεράσπιση των ιδιαίτερων ζητημάτων της νεολαίας, θα μπορέσουμε να ματαιώσουμε το γενιτσαρικό έργο της δικτατορίας και να κάνουμε τη νέα γενιά ισχυρό μαχητικό προπύργιο του αντιδικτατορικού αγώνα. Θα την κάνουμε στήριγμα της απελευθερωτικής πάλης του λαού μας για την ανατροπή της λαομίσητης δικτατορίας, που λερώνει τη λαοκρατική ιστορία της χώρας, την καταστρέφει οικονομικά, την ατιμάζει εθνικά και τη μεταβάλλει σε προτεκτοράτο του άξονα Βερολίνου - Ρώμης».
Στο σκληρό, αλλά δίκαιο αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η ΟΚΝΕ έδωσε δείγματα υψηλού πατριωτισμού και αμέτρητες θυσίες, με πρώτους απ' όλους τον ήρωα και μάρτυρα γραμματέα της ΚΕ της, Χρήστο Μαλτέζο, ο οποίος εξοντώθηκε από το καθεστώς του Μεταξά στις φυλακές της Κέρκυρας μετά από φρικτά βασανιστήρια.

Στην κατοχή

Εχουμε μπει ήδη στην περίοδο που τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν. Η κατάληψη της Αυστρίας από τη ναζιστική Γερμανία και αργότερα της Τσεχοσλοβακίας είναι τα προμηνύματα. Την 1η Σεπτέμβρη 1939, ο Χίτλερ επιτίθεται και καταλαμβάνει την Πολωνία. Είναι η επίσημη πλέον έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα, το καθεστώς Μεταξά με πρωτεργάτες τον Μανιαδάκη και τον Νικολούδη έχουν εξαπολύσει τεράστιο διωγμό ενάντια στις αντιδικτατορικές οργανώσεις, με στόχο βασικά την εξόντωση των κομμουνιστών και την εξαφάνιση του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ. Γνώριζαν καλά ότι το καθεστώς τους κινδυνεύει από το λαϊκό κίνημα. Αλλά γνώριζαν εξίσου καλά ότι ο νους και η ψυχή του ήταν το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ.
Ετσι γεμίζουν οι φυλακές και οι τόποι εξορίας από στελέχη και μέλη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, ελπίζοντας ότι με το ξέσπασμα του πολέμου, θα είχαν συντρίψει τον ταξικό - πολιτικό αντίπαλο της άρχουσας τάξης, αλλά μάταια. Η επίθεση των Ιταλών φασιστών στην Ελλάδα, παρά τη διάθεση του καθεστώτος να μην αντισταθεί, έδειξε ότι ο λαός και η νεολαία είχαν διαφορετικά σχέδια.
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 βρήκε τις οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ αποδεκατισμένες. Τα εκατοντάδες μέλη και στελέχη τους, όπου και αν βρίσκονταν - τα περισσότερα στις φυλακές και στις εξορίες - αλλά και ο ελληνικός λαός δεν ξαφνιάστηκαν από την απρόκλητη φασιστική επίθεση των ιταλικών στρατευμάτων στη χώρα μας. Το ΚΚΕ, από πολύ νωρίς και έγκαιρα - με την απόβαση των Ιταλών στην Αλβανία (7 Απρίλη 1939), τον τορπιλισμό της «Ελλης» (15.8.1940) - είχε αποκαλύψει τις προθέσεις της φασιστικής Ιταλίας, είχε καταγγείλει την πολιτική της δικτατορίας του Μεταξά, που ευνοούσε αντικειμενικά τις επιδιώξεις του φασιστικού άξονα. Οι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές ζήτησαν να σταλούν και να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή. Η μεταξική δικτατορία προτίμησε να τους αφήσει στις φυλακές και να τους παραδώσει στον κατακτητή. Βεβαίως, πολλοί οργάνωσαν αποδράσεις από την εξορία και συνέβαλαν στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ που μπήκε στην πρωτοπορία του αγώνα για την απελευθέρωση και για μια Ελλάδα του λαού της.
Οταν την ίδια στιγμή η αστική τάξη και τα κόμματά της έβαλαν τα δικά της συμφέροντα πάνω και από την ιμπεριαλιστική κατοχή. Γιατί μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα ένα τμήμα της άρχουσας τάξης που είχε οικονομικοπολιτικές σχέσεις με τους Αγγλους ιμπεριαλιστές έφυγε από την Ελλάδα για τη Μέση Ανατολή. Το δε τμήμα της που είχε ανάλογες σχέσεις με τους Γερμανούς έμεινε στην Ελλάδα για να εγκαθιδρύσει το κατοχικό καθεστώς των δωσιλόγων και των κουίσλιγκς.
Το ιστορικό γράμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη και το κάλεσμα για εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν η αρχή για το μεγάλο έπος της Εθνικής Αντίστασης, στο οποίο η νεολαία έγραψε τη δική της ιστορία.
Με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, ιδρύθηκε στις 5 Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ), στο οποίο συμμετείχαν εκτός από την ΟΚΝΕ η «Φιλική Εταιρεία Νέων», η «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» και η «Δημοκρατική Ενωση Νέων». Στις 14 Γενάρη 1943 συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς. Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελόκηπους, με πρόταση της ΟΚΝΕ και με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο ΕΑΜΝ, καθώς και άλλων ενιαίων οργανώσεων, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη που κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης της ΕΠΟΝ, με την αυτοδιάλυση όλων των οργανώσεων νεολαίας. Ετσι με την ίδρυση της ΕΠΟΝ η ΟΚΝΕ αυτοδιαλύεται με τη σύμφωνη γνώμη και του ΚΚΕ.
Οι νεολαίοι κομμουνιστές έδρασαν πρωτοπόρα μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, συμβάλλοντας πολύμορφα στη συμμετοχή της νεολαίας στην απελευθερωτική πάλη. Και συνέχισαν και μετά την απελευθέρωση μέχρι το 1947 που το αντιδραστικό καθεστώς στην Ελλάδα έθεσε εκτός νόμου την ΕΠΟΝ. Που συνέχισε τη δράση της και στις πόλεις αλλά και στην ένοπλη πάλη από τις γραμμές του ΔΣΕ, με δικά της ένοπλα τμήματα και την ονομασία Δημοκρατική Νεολαία. Ενώ συνέχισε τη δράση της, και μετά την ήττα του ΔΣΕ το 1949, στην πολιτική προσφυγιά για κάποια χρόνια. Βεβαίως, μετά την αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ δεν ξανασυγκροτήθηκε Κομμουνιστική Οργάνωση Νεολαίας, ως τον Αύγουστο του 1968, που με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ιδρύεται η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας - ΚΝΕ.

Από τον "Ρ"