Τρίτη 6 Ιουλίου 2021

Κατοχή στη Λευκάδα - Μέρος 4ο

 

Η τρύπα των Χαραδιάτικων- Αλάτρου


Στα υψώματα δυτικά των Χαραδιάτικών, προς τη μεριά του Αλάτρου, βρίσκεται ένα βάραθρο βάθους περίπου 17 μέτρων, που η ΕΟΝΝ χρησιμοποίησε με απόφαση του Χρήστου Καλατζή και άλλων οπλαρχηγών, ως τόπο εκτέλεσης μελών και στελεχών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, στην περίοδο της κυριαρχίας τους. Παρά το γεγονός ότι ο ακριβής αριθμός των εκτελεσθέντων στη φρικτή τρύπα των Χαραδιάτικων παραμένει ανεξακρίβωτος, η λαϊκή μνήμη του νησιού κατέγραψε τα ονόματα μερικών από τα θύματά της.

Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 1944, μεταφέρθηκαν από τηνπόλη της Λευκάδας στην τρύπα τρία μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, με γραπτή εντολή, για την άμεση εκτέλεσή τους. Ήταν οι Γιάννης Αθανίτης, Απόστολος Φραγκούλης και Κώστας Σάντας. Ακόμα τρεις αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ από τη Βαυκερή, στάλθηκαν με εντολή του Χρήστου Καλατζή για να εκτελεστούν στην τρύπα, ενώ και η ομάδα του οπλαρχηγού Ζαμπέλη (της ΕΟΝΝ) είναι γνωστό ότι έστειλε ακόμα έναν αγωνιστή στο θάνατο, στην τρύπα των Χαραδιάτικων, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό των εξακριβωμένων θυμάτων σε οκτώ. Τα ονόματα των εκτελεσθέντων από τη Βαυκερή είναι: Ποσειδώνας Γαζής, Διονύσης Λιβιτσάνος και Σταυράκης Γαζής, ενώ ο εκτελεσθέντας από το τμήμα Ζαμπέλη πιθανώς είναι ο Χρ. Σκληρός ή Μποτσώνας από το Μαραντοχώρι.

Τα θύματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που δολοφονήθηκαν στην τρύπα των Χαραδιάτικων δεν εκτελούνταν πάντα πρίν πεταχτούν στο βάραθρο, αλλά πολλές φορές πετιούνταν σε αυτό βασανισμένα, τραυματισμένα και ημιθανή, βρίσκοντας φρικτό θάνατο στα βάθη της. 

Χαρακτηριστικά ο Τριαντάφυλλος Κοντογιώργης είχε αναφέρει:

«Είχανε εκτελεστικό και πρώτα τους τουφεκίζανε και τους ρίχνανε στην «Τρύπα». Πρώτος έπεσε ο Στάθης Παπλαγιάννης πληγωμένος και δεν πήγε στον πάτο. Ύστερα βγήκε μόνος του. Συνέχεια τους άλλους. Ακούσανε τα τουφέκια από μακρυά και ο Μέρμηγκας (Κατωπόδης) πήγε μαζί με την κοπέλα την Σταμάτα και ακούσανε τα βογκητά από μέσα από την «Τρύπα». Έφεραν τριχιές και ρίξανε το σχοινί μέσα και μπόρεσε και βγήκε μόνο ο Σταυράκης. Οι άλλοι ήτανε τραυματισμένοι και δεν μπορέσανε λόγω της κακής κατάστασης που ήτανε από τα τραύματα, να πιαστούνε από το σχοινί.»

Το χειμώνα του 1945 μετά την επικράτηση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, στο νησί, συγκροτήθηκε ομάδα που ανέλαβε την κατάβαση στην τρύπα, με σκοπό την ανάσυρση των πτωμάτων των συναγωνιστών τους. Χαρακτηριστικά ο Ζώης Κουτσάφτης στο βιβλίο του, Η εθνική αντίσταση στη Λευκάδα – Ιταλική και Γερμανική κατοχή, αναφέρει ότι ακόμα υπήρχε έντονη μυρωδιά και ο άνθρωπος που κατέβηκε πρώτος λιποθύμησε από τη αφόρητη δυσοσμία που ανέδιδαν τα πτώματα.

Μάλιστα αναφέρθηκε ότι συλλέχθηκαν δυο τσουβάλια οστά, τα οποία μεταφέρθηκαν στο χωριό Βαυκερή, όπου και ενταφιάστηκαν.



Η είσοδος της τρύπας.



Στα τέλη της Κατοχής


Όταν οι Γερμανοί, με τη σύμφωνη γνώμη του συνεργάτη τους Βέρη, δέχθηκαν την ΕΟΝΝ στην πόλη της Λευκάδας, το καλοκαίρι του 1944, ο Ανδρέας Καλατζής εγκαταστάθηκε σε αυτή ως αντιπρόσωπος της οργάνωσης και βέβαια, ως προνομιακός συνομιλητής, με τη Γερμανική Διοίκηση. Ωστόσο, οι εσωτερικές έριδες είχαν ήδη ξεκινήσει εντός της ΕΟΝΝ, αλλά και μεταξύ αυτής και του Βέρη. Από τη μια πλευρά, ο Βέρης διαφωνούσε με τον οπλαρχηγό της ΕΟΝΝ Ζαμπέλη, ενώ και οι διάφοροι οπλαρχηγοί της ΕΟΝΝ έρειζαν για την εξουσία.

Βασική συνειδητοποίηση της Δεξιάς του νησιού υπήρξε σαφώς, ότι οι Γερμανοί σύντομα θα έφευγαν και η κάλυψη που αυτοί παρείχαν θα τελείωνε, με αποτέλεσμα ενδεχομένως να ανοιχτεί το πεδίο, για το κλείσιμο των ανοικτών λογαριασμών που είχε μαζί τους ο παντοδύναμος, στην ενδοχώρα, ΕΛΑΣ. Έτσι, η λύση αναζητήθηκε στον ΕΔΕΣ και το Ζέρβα, έτερο προνομιακό συνομιλητή των Γερμανών στην Ήπειρο.

Έτσι, η ΕΟΝΝ απέστειλε τον Ανδρέα Καλατζή και τον Ν. Καββαδά, να συναντήσουν το Ζέρβα και να ζητήσουν την ένταξή τους, στον ΕΔΕΣ. Οι δύο έφθασαν στη Δερβίζαινα Ηπείρου, όπου συναντήθηκαν με τον επικεφαλής του ΕΔΕΣ και αποφασίστηκε η αποστολή στη Λευκάδα, του ταγματάρχη του ΕΔΕΣ, Κώστα Μαραγκού, με δύναμη 150 ανδρών. 

Πίσω στη Λευκάδα, ο Ζαμπέλης κατάφερε να κερδίσει την ηγεσία της ΕΟΝΝ και των ενόπλων της, "παίζοντας το χαρτί", της επανόδου του ΕΛΑΣ στο νησί και του κινδύνου που αυτός αντιπροσώπευε, για την ΕΟΝΝ.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, και ενώ οι Γερμανοί είχαν εγκαταλείψει το νησί, ο Μαραγκός έφτασε στη Λευκάδα, με περίπου 100 άνδρες του ΕΔΕΣ και συναντήθηκε άμεσα με το Ζαμπέλη. Όμως και στη συνάντηση αυτή προέκυψαν διαφωνίες, καθώς ο μεν Ζαμπέλης υποστήριζε τον αφοπλισμό της ομάδας του Βέρη, ο δε Μαραγκός διαφωνούσε προτείνοντας να του προτείνουν απλώς να εγκαταλείψει το νησί, με τους άνδρες του. Τελικώς επικράτησε η άποψη του Μαραγκού και η ΕΟΝΝ έγινε επίσημα μέρος του ΕΔΕΣ.

Ωστόσο, στις 26 Σεπτεμβίου 1944, η υπογραφή της Συμφωνίας της Καζέρτας, έθετε τη Λευκάδα υπό την κυριαρχία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, και ο στρατηγός Σκόμπυ απέστειλε εντολή στη Λευκάδα ζητώντας την παράδοση του νησιού στον ΕΛΑΣ. Παρόλα αυτά, ο Μαραγκός, οι ένοπλοι της ΕΟΝΝ και ο ΕΔΕΣ αρνούνταν πεισματικά να αποχωρήσουν από τις θέσεις τους, και τον Οκτώβριο, στο νησί θα φθάσει κλιμάκιο της κυβέρνησης Παπανδρέου, με επικεφαλής το διοικητή Ιονίων Νήσων, Μάκκα, για να εξετάσουν την κατάσταση στο νησί. 

Ο Μαραγκός υποδέχτηκε το Μάκκα με μια επίδειξη δύναμης, οργανώνοντας παρέλαση των ενόπλων του ΕΔΕΣ. Ο Μάκκας, μη επιθυμώντας να συγκρουστεί με τον ΕΔΕΣ απέστειλε τελικώς μια απλή έκθεση στο στρατηγό Σκόμπυ, με την οποία ζητούσε την παραμονή του νησιού στον ΕΔΕΣ, ενώ και νέα εντολή του Σκόμπυ (τέλη Οκτώβρη 1944) αποφάσιζε ότι το νησί θα παρέμενε υπό την εξουσία του ΕΔΕΣ, ενώ ο ΕΛΑΣ θα αντιπροσωπευόταν από ανώτερο αξιωματικό που θα μετείχε στη διοίκηση.

Ασφαλώς η Επιτροπή του ΕΑΜ Λευκάδας δεν έμεινε με τα χέρια σταυρωμένα. Ούσα πλέον τμήμα μιας νόμιμης κυβέρνησης συναντήθηκε με το Μάκκα και του διαμήνυσε ότι η ομαλότητα και η ειρήνη στο νησί θα διασφαλιζόταν μόνο εάν οι οπλαρχηγοί της ΕΟΝΝ, που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή και ενέχονταν για πλήθος εγκλημάτων, έφευγαν από το νησί. Ο Μάκκας, που δεν ξεχνούσε το 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που έδρευε στο Ξηρόμερο, αποφάσισε να εκτοπίσει τους οπλαρχηγούς της ΕΟΝΝ στην Πρέβεζα και να αντικαταστήσει τις δυνάμεις του Μαραγκού, με ντόπιους ενόπλους, που χρηματοδοτούταν άπλετα, με βρετανικές λίρες και ενισχυόταν με τρόφιμα και οπλισμό.

Παράλληλα βέβαια, ο ΕΛΑΣ προέλαυνε στη Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο εκτοπίζοντας τον ΕΔΕΣ, και στη Λευκάδα, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ δεν θα παρέμεναν άλλο στο περιθώριο...


Συνεχίζεται



Πηγές: Τάσος Κονιδάρης, Η Λευκάδα, στη σκιά του Εμφυλίου Πολέμου 1943-1947, Σιδέρης, Αθήνα 1984.

Σμύρνη Μαραγκού, Η Λευκάδα στη δίνη της Κατοχής και του Εμφυλίου, Ελληνική Ευρωεκδοτική, Αθήνα 1986.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου