Πέμπτη 1 Ιουλίου 2021

Συνοπτική ιστορία του ΔΣΕ Θάσου - Μέρος 1ο

 

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας, δεκάδες αγωνιστές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ βρέθηκαν κυνηγημένοι και στο νησί της Θάσου, δολοφονήθηκαν από τους ντόπιους παρακρατικούς και τη  Χωροφυλακή ή βρέθηκαν στις φυλακές της Δράμας, της Ξάνθης και της Καβάλας, είτε σε κάποιο από τους τόπους εξορίας του μεταπολεμικού αστικού κράτους. Στη Θάσο, στο διάστημα 1945-1947 οργανώθηκαν διάφορες μικρο-ομάδες ενόπλων καταδιωκόμενων αγωνιστών, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν τραγική κατάληξη, εκτός από μερικούς αγωνιστές που κατάφεραν να περάσουν, με μικρές βάρκες στην Κεραμωτή ή τις εκβολές του Νέστου, στην περιοχή Κοτζά Ορμάν. Το 1948, οι Θασίτες είχαν μια μικρή δική τους ομάδα στο ΔΣΕ, που δρούσε στο πλαίσιο της 7ης Μεραρχίας, στην περιοχή του Κοτζά Ορμάν, σε συνδυασμό με τις ομάδες του ΔΣΕ στο Τσαλ Νταγ και άλλες ομάδες Μακεδόνων αγωνιστών.

Προς τα μέσα του 1948, έξι μέλη της ομάδας των Θασιτών έλαβαν αποστολή για την επιστροφή τους στο νησί, για λόγους που δεν είναι γνωστοί. Τα μέλη της ομάδας αυτής, γνωστά μόνο από το βιβλίο του Νίκου Μανωλίτσου ήταν οι εξής:

1) Γιώργος: Μαχητής του ΔΣΕ που είχε δεχθεί τραύμα στο κεφάλι, για τον οποίο άλλα στοιχεία δεν υπάρχουν.

2) Νίκος Μανωλίτσος: Γεννήθηκε στο Θεολόγο Θάσου, το 1927, στους κόλπους αγροτικής οικογένειας. Κατά την Κατοχή, υπήρξε μέλος της ΕΠΟΝ και μετέπειτα του ΕΛΑΣ, στο νησί. Με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας συνελήφθη δύο φορές και βασανίστηκε από τις αρχές. Το 1948, για να αποφύγει τη σύλληψη, πέρασε στις γραμμές του ΔΣΕ στο νησί και μετέπειτα στα τμήματά του, στο Κοτζά Ορμάν. Τραυματίστηκε δύο φορές σε μάχες του ΔΣΕ στη Μακεδονία. Το Μάη του 1950 πέρασε στη Βουλγαρία, όπου και σπούδασε και αργότερα εργάστηκε. Επαναπατρίστηκε, το 1982, μετά από 33 χρόνια πολιτικής προσφυγιάς.



Ο Νίκος Μανωλίτσος

3) Βασίλης: Απόφοιτος σχολής αξιωματικών του ΕΛΑΣ και δεύτερος αρχηγός, κατά σειρά, της ομάδας του ΔΣΕ Θάσου, από το 1949 και μετά.

4) Κώστας Χαμοξάρας: Μαχητής του ΔΣΕ Θάσου. Πέθανε πολιτικός πρόσφυγας στη Γιουγκοσλαβία, το 1981.



Ο Κώστας Χαμοξάρας


5) Δημήτρης Κόντος: Ο επικεφαλής της ομάδας των Θασιτών, έως το θάνατό του, το 1949. Ο Δημήτρης Κόντος δηλητηριάστηκε από τον πρώην κομμουνιστή, Βασίλη Μπαρούτη, που λειτουργούσε ως σύνδεσμος και τροφοδότης των ανταρτών, αλλά είχε περάσει στην υπηρεσία της Χωροφυλακής. Ο Κόντος σε κάποια συνάντησή του με το Μπαρούτη αρνήθηκε να παραδοθεί στις αρχές, όπως τον προέτρεπε ο Μπαρούτης και εκείνος τοποθέτησε δηλητήριο στο φαγητό και τον καφέ του. Εξέπνευσε δύο ημέρες μετά.




Ο Δημήτρης Κόντος


6) Γιαξής: Μαχητής του ΕΛΑΣ και μετέπειτα του ΔΣΕ. Υπήρξε αντάρτης επί οκτώ συνεχή χρόνια, βρισκόμενος στο αντάρτικο αδιάκοπα. Πέρασε στις 02/05/1950, στη Βουλγαρία.

Μετά το θάνατο του Δημήτρη Κόντου, στην ομάδα προστέθηκε ο 14χρονος Γιώργος, ο οποίος τραυματίστηκε στο χέρι από ριπή πολυβόλου που του το αρχήστευσε. Πέρασε και αυτός στη Βουλγαρία, το 1950.

Η ομάδα των Θασιτών μαχητών του ΔΣΕ πέρασε στο νησί με δύο φουσκωτές, πλαστικές βάρκες, μέσω του Κοτζά Ορμάν και έδρασε στα ορεινά σημεία του νησιού. Ο οπλισμός της αποτελούταν κυρίως από γερμανικά αυτόματα, λίγα τυφέκια, ένα πολυβόλο και ένα μικρό ατόμικό όλμο, διέθετε όμως αρχικά, σχετική αφθονία πυρομαχικών. Αρχικά η ομαδα επιχείρησε να συνδεθεί με παλιούς κομμουνιστές, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και οικογένειες φιλικές προς τον αγώνα του ΔΣΕ, με αρκετή επιτυχία.

Η δράση της μπορεί να διακριθεί σε δύο περιόδους: Την περίοδο έως το Σεπτέμβριο του 1949, κατά την οποία, βασικός αντίπαλος της ομάδας υπήρξε η μάλλον άπειρη Χωροφυλακή του νησιού και οι ΜΑΥ, απέναντι στους οποίους, ο ΔΣΕ Θάσου σημείωσε σημαντικές επιτυχίες, όπως η μεγάλη μάχη στον Μακρυνάμμο, που συντέλεσε στην απόσυρση της Χωροφυλακής σε οχυρά χωριά και τον περιορισμό της δράσης της. Δεύτερη περίοδος του ΔΣΕ Θάσου υπήρξε από το Σεπτέμβριο του 1949, έως τον Απρίλιο του 1950, οπότε τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ανέλαβε ενισχυμένο τάγμα στρατού, που μόλις είχε επιστρέψει από το Γράμμο και το Βίτσι.

Ο κυβερνητικός στρατός προχώρησε σε εκτεταμένες εκκενώσεις των ορεινών χωριών, περιορισμό των μετακινήσεων και αφού οι πρώτες του επιχειρήσεις δεν απέφεραν καρπούς, πυρπόλησε μεγάλο μέρος του δάσους του νησιού. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από διαρκείς ελιγμούς των ανταρτών, μικροσυμπλωκές και επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσής τους. Ωστόσο, η καλή γνώση του νησιού, η μεγάλη παράδοση της Εθνικής Αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και η διαρκής επαφή του ΔΣΕ με τον λαό του νησιού, εξασφάλισαν στο μικρό τμήμα των Θασιτών την επιβίωσή του, με μια και μοναδική απώλεια. 

Στα τέλη Απριλίου του 1950, οι αντάρτες της Θάσου αντιλαμβάνονται ότι η παραμονή τους στο νησί δεν έχει πια κανένα νόημα. Αποφασίζεται λοιπόν, η επιστροφή τους στην ηπειρωτική Ελλάδα και η απόπειρά τους να συνδεθούν ξανά, με τις όποιες δυνάμεις του ΔΣΕ παρέμεναν στη Μακεδονία. Η ομάδα θα επιστρέψει στην περιοχή των εκβολών του Νέστου, με μια από τις μικρές φουσκωτές βάρκες, με τις οποίες ήρθαν στην Θάσο, βρίσκοντας τον παλιό χώρο δράσης τους έρημο. Κινήθηκαν προς το Τσαλ Νταγ, με σκοπό να περάσουν από εκεί το Νέστο, συναντώντας ωστόσο περιπόλους των ΜΑΥ-ΜΑΔ και εξαιρετικά εχθρικό περιβάλλον. Αργότερα θα επιστρέψουν ξανά στην περιοχή του Κοτζά Ορμάν και την από τα ανατολικά διάβαση του Νέστου. Μερικές ημέρες αργότερα και αφού παρακάμψουν αποσπάσματα ΜΑΥ και στρατού, θα βρουν το λημέρι των ανταρτών που παρέμεναν κοντά στα σύνορα. 

Η 7η Μεραρχία του ΔΣΕ είχε υποχωρήσει με την ήττα στο Γράμμο εκτός συνόρων, ωστόσο, δύο τάγματα πολιτικών επιτρόπων είχαν περάσει ξανά στο ελληνικό έδαφος, από τη Βουλγαρία και βρίσκονταν υπό τη διοίκηση, μικρού επιτελείου με έδρα τα βόρεια σημεία της Δράμας. Από εκεί, οι άνδρες του ΔΣΕ Θάσου, πέρασαν στις 02/05/1950, τα σύνορα για τη Βουλγαρία, αφού πρώτα αιτήθηκαν να καταγραφούν στα κατάστιχα της 7ης Μεραρχίας ως ζώντες μαχητές του ΔΣΕ και όχι ως πεσόντες.



Αγαμέμνονας Φωτίου. Ο τελευταίος αντάρτης της ομάδας καταδιωκόμενων αγωνιστών, που απέμεινε το 1947, στο νησί. Προδόθηκε από σύντροφό του και σκοτώθηκε σε ενέδρα της Χωροφυλακής. Το κεφάλι του εξετέθη στο χωριό Θεολόγος.




Τα δάση του Κοτζά Ορμάν, στις εκβολές του Νέστου


Πηγή: Νίκος Μανωλίτσος, Δοκιμασία- Το δεύτερο αντάρτικο στη Θάσο, Εκδοτική Ομάδα, Θάσος, 1986.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου