Παρασκευή 20 Ιουλίου 2018

Όπλα σε σχολεία στην μεταπολιτευτική Ελλάδα


Ένα από τα πρόσφατα θέματα της επικαιρότητας αποτελεί η ευρεία συζήτησης για τον εξοπλισμό καθηγητών στα σχολεία των ΗΠΑ, ως υποτιθέμενο μέτρο που θα μειώσει σημαντικά τα περιστατικά των "school shootings", που στις ΗΠΑ προέρχονται σχεδόν αποδεδειγμένα από παιδιά φτωχών οικογενειών με ακροδεξιό ή ρατσιστικό υπόβαθρο, ενδο-οικογενειακή βία κτλ. Το παρακάτω άρθρο, προωθεί μια σύνδεση από το παρελθόν της ελληνικής Ιστορίας και ένα ανάλογο περιστατικό.

του Τάσου Θεοφίλου


22 Ιουνίου 1978

Είναι περίπου 11.40 το πρωί της Πέμπτης. Στο γραφείο της διεύθυνσης του οικονομικού λυκείου Σπάρτης, που στεγάζεται σε κτίριο έξω από την πόλη, στο δρόμο προς το Γύθειο, προσέρχεται ο 20χρονος ακροδεξιός μαθητής της δευτέρας τάξης του Τεχνικού Λυκείου, Τάκης Κ. από τον Μυστρά, προκειμένου να πληροφορηθεί τα αποτελέσματα των προαγωγικών εξετάσεων. Εκεί βρίσκει τον λυκειάρχη Γεώργιο Μπλέσιο 56 ετών από το Παρθένι Αρκαδίας, την φιλόλογο καθηγήτρια Άννα Καλκίνη και τον καθηγητή μαθηματικών Γεώργιο Μπασκουρέλλο. Ο λυκειάρχης ανοίγει τα κατάστιχα του και ανακοινώνει στον μαθητή τους βαθμούς του. Τον διαβεβαιώνει ότι παρουσίασε σημαντική βελτίωση τον τελευταίο καιρό και του συστήνει να μελετήσει το καλοκαίρι για να περάσει και στα μαθηματικά όπου και τελικά είχε κριθεί μετεξεταστέος. Ο μαθητής δεν δείχνει δυσαρέσκεια αλλά αντίθετα με ευγενικό τρόπο παρακαλεί τον λυκειάρχη να βγει από το γραφείο του, για να του πει κάτι ιδιαιτέρως.

Ο Τάκης στο δημοτικό ήταν πρώτος μαθητής. Όμως όταν μπήκε στο Γυμνάσιο άρχισαν οι δυσκολίες. Έμεινε στην Δευτέρα λυκείου δυο χρονιές. Ο εγωισμός του εθίγη. Φέτος πάλι τα ίδια. Μετεξεταστέος στα μαθηματικά. Αυτή τη φορά το πήρε κατάκαρδα. Το παιδί είχε διαφορετικές κλίσεις. Πέρυσι οι γονείς του ξόδεψαν 20.000 δραχμές για να του βγάλουνε άδεια κυνηγιού. Έχει μια μικρή ψύχωση με το κυνήγι και τα όπλα. Είναι άριστος σκοπευτής. Παρά τις κλίσεις του όμως ποτέ ως τώρα δεν είχε σκοτώσει άνθρωπο. Στην τσάντα που κρατάει έχει μια χειροβομβίδα «Μιλς». Έχει επίσης 55 φυσίγγια των 9 και των 43 χιλιοστών. Στην τσέπη του έχει ένα Παραμπέλουμ με γεμάτο γεμιστήρα.

Ο λυκειάρχης τον ακολουθεί στον διάδρομο προκειμένου να συζητήσουν. Ο Τάκης όμως βγάζει από την τσέπη του το Παραμπέλουμ και πυροβολεί τον λυκειάρχη δυο φορές, σχεδόν εξ επαφής, στο στήθος. Εκείνος προλαβαίνει να του αρπάξει την τσάντα και βαριά τραυματισμένος καθώς είναι κινείται προς την έξοδο όπου και καταρρέει. Ο παρευρισκόμενος ενωμοτάρχης Χρήστος Αγράφας, 46 ετών, από το χωριό Δάρα Αρκαδίας στο άκουσμα των πυροβολισμών, σπεύδει και επιχειρεί να αφοπλίσει τον δράστη. Αυτός όμως του μπουμπουνάει μια σφαίρα στην καρδιά και τον ξαπλώνει νεκρό.

Επικρατεί πανικός. Ο δράστης ατάραχος, με το δάχτυλο στη σκανδάλη του όπλου του συνεχίζει τους πυροβολισμούς κατά παντός υπευθύνου. Στόχος του είναι ο καθηγητής μαθηματικών αλλά πυροβολεί εναντίον όσων είναι στους διαδρόμους και στο γραφείο. Οι σφαίρες αυτή τη φορά δεν βρίσκουν στόχο.

Βγαίνει στο προαύλιο και τρέχει προς το πίσω μέρος των διδακτηρίων, για να εξαφανισθεί. Μπροστά του βρίσκονται γονείς μαθητών που δίνουν εισαγωγικές εξετάσεις για το Λύκειο. Τρεις από αυτούς προσπαθούν να τον συλλάβουν. Ο αφηνιασμένος τύπος στρίβει το πιστόλι του εναντίον τους. Τραβάει την σκανδάλη δυο φορές, σκοπεύοντας τον Παναγιώτη Βάρλα και τον Γεώργιο Μανδρόζο. Το όπλο δεν εκπυρσοκροτεί. Πιθανόν να τελείωσαν οι σφαίρες. Τους αναχαιτίζει προβάλλοντας το και απειλώντας τους. Τρέπεται σε φυγή προς άγνωστη κατεύθυνση. Πίσω του έχει αφήσει την τσάντα με τις σφαίρες και την χειροβομβίδα.

Ομάδες χωροφυλάκων τον καταζητούν. Γίνεται γνωστό ότι και στο παρελθόν είχε απειλήσει τον λυκειάρχη. Αξιωματικοί πηγαίνουν στο σπίτι του οπού βρίσκουν όπλα και φωτογραφίες του ισοβίτη δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου. Συλλαμβάνουν τον πατέρα του Θεόδωρο.

Ο λυκειάρχης Γεώργιος Μπλέσιος είναι ακόμα ζωντανός. Τον μεταφέρουν επειγόντως στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Σπάρτης. Η κατάσταση του είναι απελπιστική. Δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες ελπίδες. Με ελικόπτερο, μεταφέρεται χειρουργός από την Αθήνα, αλλά δεν προλαβαίνει να προσφέρει την βοήθεια του. Πεθαίνει τεσσεράμισι ώρες μετά τον τραυματισμό του, στις 4.10 το απόγευμα, παρά τις προσπάθειες των γιατρών. Στο ίδιο Νοσοκομείο διαπιστώνεται ότι ο ενωμοτάρχης είναι ήδη νεκρός με μια σφαίρα στην καρδιά.

Μέχρι αργά την νύχτα δεν είχε συλληφθεί. Η είδηση αναστατώνει την κοινωνία της Σπάρτης και των γύρω περιοχών. Πολλοί φοβούνται μήπως ο δράστης που διαφεύγει την σύλληψη ξαναχτυπήσει. Επιτροπή από γονείς μαθητών επισκέπτονται τον νομάρχη Λακωνίας και τον παρακαλούν να διακοπούν οι εξετάσεις στα λύκεια λόγω της κακής ψυχολογικής κατάστασης των μαθητών.

Οι γείτονες, οι συμμαθητές και ένας δικηγόρος περιγράφουν τον Τάκη ως εξής: είναι τύπος υπεροπτικός, πείσμων και θέλει να κάνει τον αρχηγό. Έχει μανία να παρακολουθεί δίκες. Εκτός από τα μικροεπεισόδια που έχει κατά καιρούς δημιουργήσει δεν υπάρχει τίποτα στο ενεργητικό του.

Οι γονείς του συντετριμμένοι για την πράξη του παιδιού τους εξηγούν ότι μάλλον πρόκειται για παρεξήγηση καθώς δεν πήγε στο σχολείο για να σκοτώσει τον λυκειάρχη αλλά τον μαθηματικό που τον είχε απορρίψει.

Το επόμενο βράδυ συλλαμβάνεται στις 10.45 κοντά στο πατρικό του σπίτι στο Μυστρά. Πάνω του βρέθηκε το πιστόλι του άδειο από σφαίρες. Δεν προέβαλε αντίσταση στα όργανα της Χωροφυλακής κατά την σύλληψη του.

(Πληροφορίες από τις εφημερίδες Βήμα και Ακρόπολις)


Φωτογραφία του Οτάσσιος Θεοφίλου.

Τετάρτη 18 Ιουλίου 2018

Η συλλογή μισαλλοδοξίας του "Βλαχογιάννειου Μουσείου" σταδιακά αποκαλύπτεται


Για ορισμένους από εμάς που, είτε λόγω επαγγέλματος, είτε λόγω προσωπικού ενδιαφέροντος ασχολούμαστε με την ιστορική έρευνα και τη μελέτη της Ιστορίας, η υπόθεση του "Βλαχογιάννειου Μουσείου" ήταν από παλιά γνωστή. Πρόκειται για ένα μουσείο του αίσχους που ανήκει στη Μητρόπολη Κοζάνης-Βέροιας και σήμερα φιλοξενεί την απόλυτη συλλογή μισαλλοδοξίας και διαστρέβλωσης της Ιστορίας, που ούτε η Χούντα στο Πολεμικό Μουσείο δεν τόλμησε να εκθέσει.

Στις κριτικές και τις διαμαρτυρίες μελών του blog σχετικά με τα εκθέματα, όταν περάσαμε ως τουρίστες από τη Βέροια, οι υπεύθυνοι του μουσείου είχαν απαντήσει: "Αν δεν σας αρέσει να μην ξαναέρθετε" και έπρεπε να κινητοποιηθεί ο Σύλλογος Φυλακισμένων Εξορισθέντων Αγωνιστών, ώστε το θέμα να λάβει μια κάποια δημοσιότητα. Χαρακτηριστικά, ούτε οι επί σειρά ετών δημοτικές αρχές της πόλης και οι ανάλογες επιτροπές παιδείας που είχαν συστήσει ανέλαβαν ποτέ να εξετάσουν το ζήτημα του "Βλαχογιάννειου Μουσείου", ούτε η περιφέρεια. Είτε λοιπόν υπήρξαν παντελώς αδιάφοροι, είτε σύμφωνοι με τη λογική των εκθεμάτων.

Σε κάθε περίπτωση, το "Βλαχογιάννειυ Μουσείο" είναι ένα ιστορικό και πολιτιστικό έκτρωμα.

Ας δούμε πως το περιγράφει ο διευθυντής Α/Θμιας Εκπαίδευση Ημαθίας, που επισκέφθηκε το μουσείο τον περασμένο Ιούνιο, μετά από καταγγελία του ΣΦΕΑ:

«Τον περασμένο Ιούνιο, και μετά από έγγραφο του Συνδέσμου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ) που μου κοινοποίησε ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, επισκέφθηκα, με την ιδιότητά μου, το εν λόγω Μουσείο το οποίο στο ισόγειό του περιλαμβάνει μια αξιόλογη συλλογή από την ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα.

Στο δεύτερο όροφο, περιλαμβάνονται εκθέματα που ανήκουν στην ιδιωτική συλλογή του υπευθύνου του Μουσείου και αναφέρονται κυρίως στην ιστορία του εμφυλίου πολέμου. Σε ορισμένα από τα εκθέματα αυτά, όπως σε φωτογραφίες και στολές, διαπίστωσα πως υπάρχουν πληροφοριακές ετικέτες με αναφορές όπως «συμμοριτοπόλεμος», «κομμουνιστοσυμμορίτες» κλπ, καθώς και μια στολή στρατηγού της Αστυνομίας ο οποίος καταδικάστηκε (σύμφωνα με το έγγραφο του ΣΦΕΑ) ως βασανιστής κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.

Μετά την προσωπική διαπίστωση, ενημέρωσα τον υπεύθυνο του Μουσείου για την υποχρέωσή του να συμμορφωθεί άμεσα με τις διατάξεις του Ν.1863/1989, που δεν επιτρέπει τη χρήση μισαλλόδοξων όρων για την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, καθώς και για τον προαναφερόμενο στρατηγό της Αστυνομίας. Του έδωσα μάλιστα αντίγραφο του συγκεκριμένου Νόμου και του επέστησα την προσοχή πως σε περίπτωση μη συμμόρφωσης θα ενημερωθούν όλα τα σχολεία μας ώστε να μην επισκέπτονται ένα μουσείο που κακοποιεί την Ιστορία και υμνεί βασανιστές.

Ο υπεύθυνος του Μουσείου, και ιδιοκτήτης της συγκεκριμένης συλλογής, αποδέχθηκε τις παρατηρήσεις μας και δεσμεύτηκε να προβεί σε όλες τις αναγκαίες παρεμβάσεις, όπως ακριβώς του υποδείξαμε. Ο ίδιος όμως ζήτησε να έχει και τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας & Ναούσης, στην οποία ανήκει το Μουσείο. Για τον λόγο αυτό, επισκέφθηκα την ίδια ημέρα τον Μητροπολίτη, ο οποίος αγνοούσε το συγκεκριμένο θέμα, και συμφώνησε να αποκατασταθεί άμεσα η νομιμότητα και η ιστορική αλήθεια μέσα από όλες τις αναγκαίες παρεμβάσεις στο Μουσείο.

Μετά από όλα αυτά, είμαι βέβαιος πως με τη νέα σχολική χρονιά οι μαθητές μας, αλλά και οι επισκέπτες της Βέροιας, θα μπορούν να επισκέπτονται ένα Μουσείο που θα σέβεται τον εαυτό του, τον ρόλο και την εκπαιδευτική του διάσταση. Ένα Μουσείο που θα αναδεικνύει την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας με απόλυτο σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα.»

Από τότε το αίσχος καλά κρατεί.

Ο "Ιστορικός Συλλέκτης Βέροιας" που ανήκει στον κ. Κανέλλο Ντόντο, συλλέκτη που συνεισφέρει στη συλλογή του μουσείου, με γνωστές πεποιθήσεις συνεχίζει να δημοσιεύει στο διαδίκτυο αναρτήσεις όπως αυτές:





Και άλλες αρλουμποειδώς ιστορικά τεκμηριωμένες φωτογραφίες όπως η παρακάτω:

Προφανώς δεν πρόκειται για τον Νίκο Παπακωνσταντίνου, οπλίτη της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, αλλά για ομιλία στην ορκωμοσία του ΕΤΑΞ στο Καλλιμάρμαρο.


Και προφανώς τίποτε στο μουσείο δεν έχει αλλάξει, όχι ότι αν άλλαζαν 5-6 ταμπέλες και αφαιρούσαν ορισμένα εκθέματα θα άλλαζε η βαθιά συντήρηση, η διαστρέβλωση και ο αναχρονισμός που το μουσείο αντιπροσωπεύει. Το ζήτημα όμως εδώ είναι ότι τα παιδιά της περιοχής επισκέπτονται ακόμα το μουσείο αυτό, ενημερώνονται για την ιστορία του τόπου τους, από ορισμένους "συλλέκτες" που με την ιστορική πρακτική και την έρευνα έχουν τόση σχέση, όση ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Κι όλα αυτά, με κυβέρνηση της Αριστεράς, που ούτε αυτό το λίγο, το ελάχιστο δεν μπορούσε να διασφαλίσει για τους πολίτες της. Το αυτονόητο δηλαδή: Να μην γεμίζει ελεύθερα, ο κάθε τυχαίος, ο κάθε οπισθοδρομικός, ο κάθε εθνικιστής το κεφάλι τους με σκουπίδια. 

ΥΓ: Τα συγχαρητήριά μας στο Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, στη δημοτική αρχή της Βέροιας και στους συλλόγους γονέων της πόλης. 


Για την επίσκεψη του διευθυντή Α/Θμιας δείτε εδώ


Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Αξιόπιστοι και αναξιόπιστοι...



Η συνέχεια στην υπόθεση της κομματικής αποκατάστασης του Άρη, μετά και τα τελευταία "άρθρα αριστερόστροφης κριτικής" της ΕΦ.ΣΥΝ. και του Γιώργου Πετρόπουλου, σας το είχα πει ότι θα τους ακούμε για καιρό...


Αξιόπιστοι και αναξιόπιστοι...


Η δημοσίευση στον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου» 7 - 8 Ιούλη βασικών σημείων από το κείμενο του Πάνου Τσαρού, σχετικά με τη «δήλωση μετανοίας» του Αρη Βελουχιώτη, κίνησε το ενδιαφέρον χιλιάδων αναγνωστών της εφημερίδας, που αντιλήφθηκαν ότι αυτή η προσωπική μαρτυρία έχει αξία ισοδύναμη με ντοκουμέντο.
Βεβαίως υπήρξε και κακοπροαίρετη αντίδραση, αναμενόμενη φυσικά. Το κακοπροαίρετο δεν βρίσκεται στο δικαίωμα καθενός να διαφωνεί, αλλά στην έλλειψη σεβασμού σε έναν παλαίμαχο κομμουνιστή ο οποίος δεν βρίσκεται στη ζωή για να υπερασπίσει ο ίδιος τη γραπτή μαρτυρία του, που υπερφίαλα χαρακτηρίζεται αναξιόπιστη.

Για την υπεράσπιση της αξιοπιστίας του Πάνου Τσαρού γράφεται αυτό το σημείωμα και για κανέναν άλλο λόγο. Γιατί τα όσα έγραψε ο Π. Τσαρός όχι μόνο δεν είναι αναξιόπιστα, αλλά μια σειρά από αυτά επιβεβαιώνονται και από άλλα ντοκουμέντα. Ας δούμε τα ζητήματα συγκεκριμένα.

1. Ο Π. Τσαρός έγραψε ότι ο Τυρίμος παρουσιαζόταν με το ψευδώνυμο «Γεωργιάδης» και ότι αυτό δήλωσε σαν όνομά του στον διοικητή της πολιτοφυλακής Γιώργο Βρεττάκο που τον συνέλαβε, έχοντάς τον αναγνωρίσει. Το ότι ο Τυρίμος χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Γεωργιάδης» το αναφέρει και η Κρατική Ασφάλεια σε έγγραφό της: «Μιχαήλ TIRIMOS ψευδ. Στάθης GEORGIADES» (Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 590472). Επίσης, στον φάκελο του Τυρίμου που διατηρούσε η Κρατική Ασφάλεια, το όνομα του Τυρίμου αναγράφεται ως εξής: «ΤΙΡΙΜΟΣ Μιχαήλ ή ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ Στάθης» (Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 590472).
Προφανώς ο Τσαρός δεν είχε υπόψη του αυτά τα ντοκουμέντα, ούτε εξάλλου του χρειάζονταν, για να γνωρίζει το ψευδώνυμο του Τυρίμου. Είχε υπόψη του μόνο τα γεγονότα και αυτά έγραψε.

2. Ο Π. Τσαρός περιγράφει με λεπτομέρειες τη σύλληψη του Τυρίμου στη Χαλκίδα. Τη σύλληψή του στη Χαλκίδα και όχι γενικά στην Εύβοια ή αλλού, όπως γράφουν μια σειρά ιστοριογράφοι. Τη σύλληψή του στη Χαλκίδα αναφέρει και έγγραφο της Κρατικής Ασφάλειας Αθηνών, με χρονολογία 28 Ιούλη 1950, υπογεγραμμένο από τον τότε διευθυντή της, Ε. Καραμπέτσο. Το έγγραφο ενημέρωνε τη Διεύθυνση Αλλοδαπών ότι ο Τυρίμος: «...φοβούμενος σύλληψίν του εκ μέρους των Κομμουνιστών μετέβη εις Χαλκίδα, όπου ετύγχανε άγνωστος» (Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 590472).
Ο Π. Τσαρός, επιπλέον, μας πληροφορεί στο κείμενό του ότι η σύλληψη έγινε στο ξενοδοχείο «Παλίρροια». Αυτή η μαρτυρία αποτελεί και τη μοναδική γραπτή και ακριβή πληροφορία που έχει δημοσιοποιηθεί.

3. Στο έγγραφο της Ασφάλειας ο Τυρίμος αναφέρεται «ως εις εκ των καλλιτέρων πρακτόρων της Ελληνικής Αστυνομίας διά τας κομμουνιστικάς υποθέσεις (...) όστις ηχμαλωτίσθη υπό του ΕΛΑΣ εις Θήβας».
Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, ο Π. Τσαρός και σε αυτό το σημείο. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι είναι πιο ακριβής από τον ασφαλίτη, με την έννοια ότι ο ΕΛΑΣ μετέφερε τον Τυρίμο στη Θήβα, αφού τον είχε αιχμαλωτίσει προηγουμένως στη Χαλκίδα. Η ουσία πάντως παραμένει η ίδια.

4. Ο Τσαρός, μη γνωρίζοντας έως το 1946 λεπτομέρειες για τον Τυρίμο, πληροφορήθηκε από τον Διαμαντή ότι ο Τυρίμος και οι συνεργάτες του «προσπάθησαν να δέσουν τον Κλάρα με την "Προσωρινή Διοίκηση"» (το χαφιέδικο όργανο του Μανιαδάκη που παρουσιαζόταν ως Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ). Πρόκειται για αναμφισβήτητο γεγονός, το οποίο επιβεβαιώνεται και από την έκθεση του Μιχαηλίδη προς το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Ο Μιχαηλίδης λοιπόν έγραψε ότι ο ίδιος και οι Αρης και Σκλάβαινας ανέλαβαν να «ενημερώνουν» στελέχη και μέλη του ΚΚΕ ότι τόσο η «Προσωρινή Διοίκηση» όσο και η Παλιά ΚΕ ήταν όργανα της Ασφάλειας! Βέβαια, στην πορεία ο Αρης υποψιάστηκε τον βρώμικο ρόλο του Μιχαηλίδη και της «Προσωρινής Διοίκησης» και ξέκοψε.
Ο Τσαρός λοιπόν είναι ακριβέστατος και σε αυτό το σημείο, όπως ακριβέστατα διηγήθηκε τα γεγονότα και ο Διαμαντής.

5. Τέλος, χρειάζεται να υπογραμμιστεί ότι ο Π. Τσαρός είναι εξαιρετικά προσεκτικός στις διατυπώσεις του. Οχι μόνο δεν έγραψε αβασάνιστα, αλλά και αναφέρει με ακρίβεια ακόμα και τις ώρες κατά τις οποίες συντελέστηκαν μια σειρά από τα περιστατικά που ο ίδιος έζησε και περιγράφει. Χαρακτηριστικά:
«Ηταν η ώρα δέκα το βράδυ όταν φθάσαμε στην Υποδιοίκηση της Πολιτοφυλακής [στη Θήβα] που Διοικητής της ήταν ο Νικήτας». «Στις έντεκα και μισή έφθασε με δύο τζιπάκια ο Αρης, με μερικούς μαυροσκούφηδες...». «...δεν έχω χρόνο στη διάθεσή μου, αύριο το πρωί στις 9 θα πρέπει να βρίσκομαι στα Τρίκαλα» είπε ο Αρης. «Η ανάκριση κράτησε μέχρι τις τρεις το πρωί...». «Ωρα 8 φύγαμε για τη Χαλκίδα».

Ωστόσο ο Π. Τσαρός είναι κατά τα άλλα... αναξιόπιστος! Είναι... αναξιόπιστος που γράφει «Είχα την τύχη να βρεθώ στη φρουρά με επικεφαλής τον Θανάση Γαβριώτη που συνοδέψαμε τον Τυρίμο μέχρι τη Θήβα». Είναι... αναξιόπιστος όταν γράφει ότι ο Αρης «ανέβηκε στο γραφείο που τον περιμένανε, αφού σταυροφιλήθηκε με τους παλαιούς του αντάρτες Διαμαντή, Γαβριώτη, Νικήτα, Αχιλλέα κ.ά., ρώτησε αμέσως πού τον έχετε τον προδότη Τυρίμο» και «αποτεινόμενος στον Θανάση και τον Αχιλλέα τούς λέγει, εσείς οι γραμματιζούμενοι να κρατήσετε τα πραχτικά της συζήτησης». Και δεν είναι μόνο αυτά.

Βέβαια, για όσους χαρακτηρίζονται από εμπάθεια απέναντι στο ΚΚΕ, όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα.


Του
Μάκη ΜΑΪΛΗ*
Ο Μάκης Μαΐλης είναι μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
    

Σχετικά με τη «δήλωση μετανοίας»
Τα σχετικά με τη «δήλωση μετανοίας» του Αρη Βελουχιώτη και τη χαφιέδικη δράση του Μιχάλη Τυρίμου αφορούν την περίοδο 1939 - 1944. Η αρχή των γεγονότων βρίσκεται στο καλοκαίρι του 1939 και στη συνέχεια, δηλαδή από τις αρχές του 1940, οπότε συγκροτήθηκε η λεγόμενη «Προσωρινή Διοίκηση», υπό την καθοδήγηση του Κ. Μανιαδάκη, υφυπουργού Δημόσιας Ασφάλειας της δικτατορίας Μεταξά. Επρόκειτο για ένα υποτιθέμενο καθοδηγητικό όργανο του ΚΚΕ, που αποτελούνταν από πρώην στελέχη του Κόμματος, τα οποία είχαν γίνει όργανα της Ασφάλειας (Μιχαηλίδης, Κουτσογιάννης, Μύτλας κ.ά.). Ωστόσο, σε αυτό το κατασκεύασμα συμμετείχαν και αγνοί κομμουνιστές, που δεν είχαν αντιληφθεί το ρόλο των πρακτόρων και θεωρούσαν ότι οι εν λόγω παρέμεναν τίμια στελέχη του Κόμματος.

Η «Προσωρινή Διοίκηση» παρουσιαζόταν ως όργανο που ανέλαβε να «αποκαλύψει» στους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες τον «χαφιέδικο ρόλο» που έπαιζε η Κεντρική Επιτροπή (η λεγόμενη «Παλιά») του Κόμματος, την οποία αποτελούσαν λίγα μέλη, όσα είχαν απομείνει μετά από τις συλλήψεις δεκάδων στελεχών από την Ασφάλεια. Βέβαια δεν χωράει συζήτηση ότι αυτά τα μέλη (Μήτσος Παπαγιάννης, Βαγγέλης Κτιστάκης, Σοφία Βιτσαρά, Χρήστος Κανάκης, Παναγιώτης Σαντής, Γιώργης Ελληνούδης) ήταν τίμιοι και αφοσιωμένοι μέχρι θανάτου κομμουνιστές.

Καθοδηγητικός νους αυτής της επιχείρησης, από τα παρασκήνια, ήταν ο Μιχάλης Τυρίμος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και πρώην βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου στη Λέσβο. Ο Τυρίμος ήταν φυλακισμένος στην Αίγινα και το Φλεβάρη του 1939 μεταφέρθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, μαζί με τους Θανάση Κλάρα (Αρη Βελουχιώτη), Στέφανο Μόσχο, Βασίλη Ασίκη, Μιχάλη Σινάκο και Μήτσο Παπαρήγα. Στις φυλακές της Κέρκυρας βρίσκονταν ήδη οι Νίκος Ζαχαριάδης, Μήτσος Παρτσαλίδης, Βασίλης Νεφελούδης κ.ά. Εκεί, ο Αρης Βελουχιώτης υπέγραψε «δήλωση μετανοίας» και αποφυλακίστηκε. Στη συνέχεια υπέγραψε δήλωση μετανοίας ο Μ. Τυρίμος, ο οποίος μεταφέρθηκε στις φυλακές Συγγρού και το Σεπτέμβρη του 1939 αποφυλακίστηκε, αφού στο μεταξύ είχε πραγματοποιήσει με τον Μανιαδάκη όλες τις απαραίτητες συνεννοήσεις και σχεδιασμούς διεμβολισμού του ΚΚΕ.

Στο κείμενό του ο Πάνος Τσαρός επικαλείται τον καπετάν Διαμαντή, ο οποίος «μας αφηγήθηκε, παρουσία του Πελοπίδα, του Βλαχάβα και του Θ. Γκουζέλου, όταν ανταμώσαμε στο σπίτι μας το Δεκέμβρη του 1946» ότι ο Αρης είχε υπογράψει «δήλωση μετανοίας» μετά από εντολή του Τυρίμου, ο οποίος είπε στον Αρη ότι μετέφερε εντολή του Ν. Ζαχαριάδη. Εγραψε ο Τσαρός ότι ο Διαμαντής τούς τόνισε:

«Μια τέτοιου είδους εντολή είναι και για τον Θανάση Κλάρα (Αρη) που ποτέ δεν είχε δοθεί, που αργότερα έγινε αντιληπτό από τον Κλάρα (...) εδώ το επιβεβαίωσε (σ.σ. ο Τυρίμος) στην ανάκριση που του έκανε ο Βελουχιώτης (...) γι' αυτό και η αγανάκτηση του Αρη ήταν δικαιολογημένη». Συνεχίζει ο Π. Τσαρός:

«Στην ηγεσία του ΚΚ αυτή η υπόθεση έγινε γνωστή από έκθεση που είχε κάνει ο Διαμαντής με τον Γαβριώτη (σ.σ. Θανάση Τσαρό) και δόθηκε στο ΠΓ και προσωπικά στον Ιωαννίδη».

Τρίτη 10 Ιουλίου 2018

Στα Γρεβενά της Λευκής Τρομοκρατίας


Δύο ακόμα φωτογραφίες από το κρατικό και παρακρατικό πογκρόμ της περιόδου 1945-1949 εντοπίστηκαν από τον Κόκκινο Φάκελο, στην ιστορική-καλλιτεχνική σελίδα "Μνήμες Γρεβενών". Πρόκειται για υλικό τραβηγμένο από επαγγελματία φωτογράφο που παρουσιάζει συνοπτικά όλη την κτηνωδία που έζησε η πόλη στη διάρκεια του Εμφυλίου. 

Στην πρώτη φωτογραφία ο ενωμοτάρχης Χρήστος Ράμμος με τον νεκρό καπετάνιο του Δ.Σ.Ε. Αλέξανδρο Βίδρα στις 25 Ιουλίου 1947. Η φωτογραφία πρέπει να έχει ληφθεί είτε κοντά σε σιδηροδρομικές γραμμές, είτε σε δρόμο και εντύπωση προκαλεί η υπεροπλία και ο άρτιος εξοπλισμός του χωροφύλακα (βρετανικός και αμερικανικός), σε σχέση με τον νεκρό, που δεν φοράει καν παπούτσια.




Φωτογραφία του Παύλου Νταλού.


Στη δεύτερη φωτογραφία εικονίζεται ο νεκρός αντάρτης Χαράλαμπος Γεωργούλας στον πλάτανο της πλατείας Αιμιλιανού τον Μάιο του 1947.

Ο Χαράλαμπος Γεωργούλας εκτελέστηκε από λοχία του τακτικού στρατού με ξιφολόγχη στην είσοδο της πόλης (θέση «Κρυονέρι»). Το νεκρό του σώμα, αφού εκτέθηκε δημόσια στον πλάτανο της πλατείας, θάφτηκε στο στρατιωτικό νεκροταφείο της πόλης κατόπιν παρέμβασης του ιεροκήρυκα Αυγουστίνου Καντιώτη.




Κυριακή 8 Ιουλίου 2018

Η «δήλωση μετανοίας» του Αρη και η αλήθεια


Για όσους από εμάς προβληματιστήκαμε με την κομματική αποκατάσταση του Άρη Βελουχιώτη, ένεκα της επικείμενης έκδοσης του αναθεωρημένου πρώτου δοκιμίου, ο σημερινός "Ριζοσπάστης" παραθέτει ένα εκπληκτικό ντοκουμέντο που στοιχειοθετεί την κομματική αποκατάσταση και αποκαλύπτει την ιστορική αλήθεια πίσω από την υπογραφή δήλωσης του Αθανάσιου Κλάρα, επί Δικτατορίας Μεταξά. Ο "Ριζοσπάστης" αναφέρει:


"Το τελευταίο διάστημα παραδόθηκε στο Αρχείο του ΚΚΕ ένα συγκλονιστικό κείμενο. Συγγραφέας του είναι ο Πάνος Τσαρός από τη Στυλίδα, παλαίμαχος κομμουνιστής και στέλεχος του Κόμματος, ο οποίος δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Η αξιοπιστία του συγγραφέα, καθώς και των άλλων προσωπικοτήτων που επικαλείται (καπετάν Διαμαντής, Θανάσης Τσαρός - Γαβριώτης κ.ά.), δίνει στο κείμενο την αξία ντοκουμέντου, παρότι αυτό αποτελεί προσωπική του μαρτυρία.

Το κείμενο του σ. Π. Τσαρού αφορά στην περιβόητη «δήλωση μετανοίας» του Αρη Βελουχιώτη, όταν ήταν πολιτικός κρατούμενος το 1939 στην Κέρκυρα, και έρχεται να αναδείξει τον πραγματικό λόγο και τις συνθήκες μέσα στις οποίες ο Αρης «αποκήρυξε» τότε «τον κομμουνισμό». Ρίχνοντας φως σε άγνωστες πλευρές της υπόθεσης, ο συγγραφέας ανατρέπει τα περί δήλωσης του Αρη, που οι μεν κομμουνιστές αντιμετωπίζουμε επί δεκαετίες με λύπη και αμηχανία (κάποτε και επικρίνοντας τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ), οι δε αντικομμουνιστές την επισείουν χαιρέκακα, προκειμένου να πλήξουν το ηθικοπολιτικό κύρος του ΚΚΕ.

Σχετικά με τους τελευταίους (και έχοντας μεγάλη πείρα από τους αντικομμουνιστές σε όλη τη διαδρομή του) ο Πάνος Τσαρός έγραψε: «... Από εδώ θα βγούνε ορισμένα σωστά συμπεράσματα (...) για τις σκόπιμες διαστρεβλώσεις που θέλουν να παρουσιάσουν ορισμένοι αντικομμουνιστές - αντιμαρξιστές, όχι για να βοηθήσουν το ΚΚΕ και τη γνήσιά του ιστορία, αλλά να βοηθήσουν την αντίδραση για να το συκοφαντεί, να διασπά την ενότητά του, να παραποιεί τα γεγονότα, να διαστρεβλώνει την αλήθεια για την ιστορία του».

Σε τι αφορούσαν τα προηγούμενα, που ο Π. Τσαρός θέλησε να ξεκαθαρίσει με το κείμενό του: Αφορούσαν στα γεγονότα που, όπως έγραψε, «μας αφηγήθηκε ο Διαμαντής, παρουσία του Πελοπίδα, του Βλαχάβα και του Θ. Γκουζέλου, όταν ανταμώσαμε στο σπίτι μας το Δεκέμβρη του 1946, στην περίοδο του ΔΣΕ». Δηλαδή, στο γεγονός ότι ο Αρης Βελουχιώτης, όντας κρατούμενος στην Κέρκυρα, υπέγραψε «δήλωση μετανοίας» κατ' εντολήν του Μιχάλη Τυρίμου.

Όπως είπε ο Τυρίμος στον Βελουχιώτη, εφάρμοζε σχετική εντολή του Ν. Ζαχαριάδη. Η «εντολή» συνίστατο στην ανάγκη να βγει ο Αρης από τη φυλακή, για να συμβάλει στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, που η δικτατορία Μεταξά είχε πλήξει, έχοντας συλλάβει πλειάδα στελεχών του και αποδιαρθρώσει τις Κομματικές Οργανώσεις του. Γι' αυτό και χρειαζόταν να υπογράψει ο Αρης μια εικονική δήλωση μετανοίας!...

Ο Αρης πειθάρχησε στην «εντολή», αφού εντολέας, όπως του ειπώθηκε, ήταν ο Ζαχαριάδης, ενώ ο Τυρίμος που τη «μετέφερε» ήταν μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου. Σε κάθε περίπτωση, ο Αρης δεν μπορούσε παρά να τη θεωρήσει ως εντολή του Ν. Ζαχαριάδη, μην γνωρίζοντας βέβαια ότι τέτοια εντολή δεν υπήρχε.

Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί ότι, το ίδιο διάστημα που υπέγραψε ο Αρης τη «δήλωση μετανοίας» (8 Ιούνη 1939) και μια άλλη συμπληρωματική της πρώτης (27 Ιούνη 1939), υπέγραψε δήλωση μετανοίας (Ιούνης 1939) και ο ίδιος ο Μιχ. Τυρίμος.1 Ομως, η δήλωση του Τυρίμου δεν ήταν εικονική, ήταν πραγματική. Κι όταν βγήκε από τις φυλακές της Κέρκυρας, μετά από ένα διάστημα πρωτοστάτησε στην ίδρυση της λεγόμενης «Προσωρινής Διοίκησης».

Επρόκειτο για ένα όργανο της Ασφάλειας του Μανιαδάκη, που παρουσιαζόταν ως καθοδηγητικό όργανο του ΚΚΕ, εκδίδοντας ταυτόχρονα και πλαστό «Ριζοσπάστη». Ετσι, οι κομμουνιστές βρέθηκαν μπροστά σε δύο καθοδηγητικά όργανα και σε δύο «Ριζοσπάστες». Το ένα ήταν η λεγόμενη «Παλιά ΚΕ», συνέχεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, που αποτελούνταν από τίμια στελέχη του Κόμματος και που συνέχιζε να τυπώνει τον γνήσιο «Ριζοσπάστη». Το άλλο όργανο - στο οποίο είχαν εμπλακεί και τίμιοι κομμουνιστές, δίχως να το καταλαβαίνουν, φυσικά - είχε καθοδηγητικό νου τον Τυρίμο, δηλαδή τον Μανιαδάκη και τους ασφαλίτες Παξινό, Χαραλαμπίδη κ.ά.

Ο Διαμαντής, λοιπόν, «μας αφηγήθηκε όλη την υπόθεση του Τυρίμου», έγραψε ο Π. Τσαρός. Και αναφέρει ότι ο Διαμαντής, ανάμεσα σε άλλα, διηγήθηκε ότι κατ' εντολήν του Τυρίμου (που επικαλούνταν τον Ζαχαριάδη) υπέγραψαν δηλώσεις και άλλοι κρατούμενοι. Οσον αφορά τη «δήλωση» του Αρη, ο Διαμαντής τόνισε:

«Μια τέτοιου είδους εντολή είναι και για τον Θανάση Κλάρα (Αρη) που ποτέ δεν είχε δοθεί, που αργότερα έγινε αντιληπτό από τον Κλάρα, όταν προσπάθησαν να τον δέσουν με την "Προσωρινή Διοίκηση", αλλά ήταν πλέον αργά, εδώ το επιβεβαίωσε [ο Τυρίμος] στην ανάκριση που του έκανε ο Βελουχιώτης, ότι τον είχαν εξαπατήσει και αυτόν, καθώς και άλλα στελέχη. Για αυτό και η αγανάκτηση του Αρη ήταν δικαιολογημένη».

«Στην ηγεσία του ΚΚ αυτή η υπόθεση έγινε γνωστή από έκθεση που είχε κάνει ο Διαμαντής με τον Γαβριώτη [Θανάση Τσαρό] και δόθηκε στο ΠΓ και προσωπικά στον Ιωαννίδη», γράφει ο Πάνος Τσαρός.

Σημειώνεται ότι αυτή η έκθεση δεν έχει βρεθεί στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ.


Πώς ο Τυρίμος έπεσε στα χέρια του ΕΛΑΣ


Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Τυρίμος πέρασε στην υπηρεσία της Γκεστάπο, η οποία τον «δραπέτευσε» στη Μέση Ανατολή, όπου έγινε διπλός πράκτορας (της Γκεστάπο και της Ιντέλιντζενς Σέρβις). Μετά την απελευθέρωση, ήρθε στην Ελλάδα, όντας στην υπηρεσία των Αγγλων.

Τα παραπάνω αναφέρει στο κείμενό του ο Π. Τσαρός. Ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος τα σχετικά με τη σύλληψη του Τυρίμου, στα οποία ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές.

Μετά τη Συμφωνία της Καζέρτας, όπως δείχνουν τα γεγονότα που ακολουθούν, αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ και της Πολιτοφυλακής πήγε στο ξενοδοχείο «Παλίρροια» της Χαλκίδας, όπου είχε εγκατασταθεί η αγγλική διοίκηση, και ζήτησε από τον Αγγλο ταγματάρχη να παραδώσει στον ΕΛΑΣ 40 ταγματασφαλίτες, που αποδεδειγμένα είχαν πάρει μέρος σε εγκλήματα κατά του λαού. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο Γιώργος Βρεττάκος, παλιό κομματικό στέλεχος, Ακροναυπλιώτης και διοικητής της Ανωτέρας Διοίκησης Αττικο-Βοιωτίας - Εύβοιας της Πολιτοφυλακής.

Στο ξενοδοχείο «Παλίρροια», όπου ο Αγγλος ταγματάρχης προθυμοποιήθηκε να τους κεράσει, τους καφέδες σερβίρισε ντυμένος με στολή μάγειρα «μιλώντας άριστα τα ελληνικά» ο Μ. Τυρίμος. «Ο Βρεττάκος αμέσως γνώρισε το πρόσωπο αυτό του μάγειρα και ο μάγειρας γνώρισε τον φιλοξενούμενο επισκέπτη, αλλάζοντας μόνο ματιά χωρίς να δώσουν παραπέρα γνωριμία. Μόλις έφυγε ο μάγειρας (...) ο Βρεττάκος άρχισε να ρωτάει τον ταγματάρχη, πώς βρέθηκε στο συμμαχικό στρατό ο μάγειρας αυτός και ποιος είναι, και πώς λέγεται. Ο Εγγλέζος ταγματάρχης ταράχτηκε και άρχισε να λέει: Ο μάγειρας είναι Κύπριος λέγεται Γεωργιάδης και τον στείλανε από το επιτελείο τους (...) Είναι πάρα πολύ καλός μάγειρας. Ο Βρεττάκος (...) με αγριεμένο ύφος λέει στον ταγματάρχη από αυτή τη στιγμή ο μάγειράς σου συλλαμβάνεται και να τον φωνάξεις αμέσως εδώ να τον περιλάβει η φρουρά μας».

Μπροστά στην επιμονή του Βρεττάκου, ο ταγματάρχης φώναξε τον Τυρίμο και ακολούθησε ο εξής διάλογος με τον Βρεττάκο:

«Βρεττάκος - Νόμισες αλλάζοντας το επίθετό σου και τα αφεντικά σου θα χάσουμε τα ίχνη σου; (...) Είσαι προδότης του λαού και τη ζημιά που έχεις κάνει στο Κόμμα και στο κίνημα ήρθε η ώρα να τα πληρώσεις (...) Γεωργιάδης (Τυρίμος) - Γιώργη εγώ δεν πρόδωσα κανέναν, από το 1939 που απολύθηκα από την φυλακή έφυγα στην Αίγυπτο και ήρθα τώρα (...) δουλεύω για ένα κομμάτι ψωμί. Βρεττάκος: Θα τα πούμε όχι εδώ, αλλά με τα θύματά σου (...) σε αυτούς θα δώσεις λόγο».

Ο Αγγλος ταγματάρχης αντέδρασε, όμως κατάλαβε την αποφασιστικότητα του ΕΛΑΣ και τελικά δέχτηκε να διατεθεί ένα δωμάτιο, όπου ο ΕΛΑΣ έκλεισε τον Τυρίμο φρουρούμενο, ενώ το ξενοδοχείο είχε ήδη περικυκλωθεί από ένα ΕΛΑΣίτικο τάγμα. Στη συνέχεια, ο Τυρίμος οδηγήθηκε στη διοίκηση Πολιτοφυλακής. Εκεί ήρθε τηλεφωνική διαταγή από τον Αρη Βελουχιώτη, να μεταφερθεί αμέσως ο Τυρίμος στη Θήβα, όπως και έγινε.

Ο Πάνος Τσαρός γράφει:

«Είχα την τύχη να βρεθώ στην φρουρά με επικεφαλής τον Θανάση Γαβριώτη [Θανάση Τσαρό] που συνοδεύσαμε τον Τυρίμο μέχρι τη Θήβα».

Στη Θήβα ανέκριναν τον Τυρίμο οι Αρης, Διαμαντής και Αχιλλέας. Από την ανάκριση προέκυψαν και οι δύο εκθέσεις του Τυρίμου, που βρίσκονται στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ. Σε αυτές ο Τυρίμος εξηγεί αναλυτικά το ρόλο που έπαιξε ο ίδιος και άλλοι πράκτορες της Ασφάλειας στη συγκρότηση της «Προσωρινής Διοίκησης».

Το κείμενο του Πάνου Τσαρού πλουτίζει την ιστοριογραφία της περιόδου 1939 - 1945.


Σημείωση:

Ο Μιχάλης Τυρίμος στη δήλωση μετανοίας του δηλώνει «μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ». Είναι γεγονός ότι ο Τυρίμος εκλέχτηκε στην ΚΕ του Κόμματος στο 5ο και 6ο Συνέδριό του. Δεν έχουμε βρει μέχρι σήμερα κανένα στοιχείο που να αναφέρει ότι μετά το 6ο Συνέδριο ο Τυρίμος προσελήφθη στο ΠΓ.

Του
Μάκη ΜΑΪΛΗ*

*Ο Μ. Μαΐλης είναι μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ


Παρασκευή 6 Ιουλίου 2018

Στρατηγοί και αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού στην Ανατολική Γερμανία, 1949




Τον Ιανουάριο του 1949 μια ελληνική αντιπροσωπεία καταφθάνει στο ανατολικό Βερολίνο και γίνεται δεκτή με τιμές από την γερμανική ηγεσία της τότε Σοβιετικής Ζώνης Κατοχής (η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας ιδρύθηκε μερικούς μήνες αργότερα, στις 7 Οκτωβρίου 1949). Η αντιπροσωπεία αυτή αποτελείται από τον γιατρό Πέτρο Κόκκαλη, Υπουργό Παιδείας και Υγιεινής της λεγόμενης Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της Ελλάδας, τον αντιστράτηγο του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας (ΔΣΕ) Κικίτσα (Σαράντη Πρωτόπαπα), τον υποστράτηγο Λάμπρο (Νίκο Κανακαρίδη) και τον δάσκαλο Αντώνη (Αντον) Σικαβίτσα, με την ιδιότητα του μέλους του κεντρικού συμβουλίου της μακεδονικής οργάνωσης ‘Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο’ (ΝΟΦ), που αγωνίζονταν στις γραμμές του ΔΣΕ.

Σκοπός της επίσκεψης αυτής είναι η τόνωση της βοήθειας, που παρείχε το ανατολικογερμανικό κομμουνιστικό κόμμα SED προς τον ΔΣΕ, μέσω μιας διαφημιστικής εκστρατείας για τον αγώνα των ανταρτών στα ελληνικά βουνά. Την αντιπροσωπεία συνόδευε σε όλη την διάρκεια της παραμονής της στη χώρα, στις διάφορες περιοδείες και εκδηλώσεις, ο δημοσιογράφος Θανάσης Γεωργίου, ο οποίος είχε σταλθεί εκεί μερικές μέρες νωρίτερα από το Γράμμο, όπου υπηρετούσε. (Μαζί με τον συγγραφέα Δημήτρη Χατζή και άλλους διανοούμενους, όπως ο Μάνος Ζαχαρίας, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου, ο Αλέξης Πάρνης, ο Τάκης Αδάμος, ο Παρίσης Αγγελίδης, ο Σπύρος Μονδάνος κ.α., αποτελούσαν το δημοσιογραφικό επιτελείο του ΔΣΕ). Ο Θανάσης Γεωργίου, ο οποίος ζει σήμερα (Φεβρουάριος 2013) 98ετής στο Βερολίνο,  ήταν τότε και για τα δυο επόμενα χρόνια, ο άτυπος εκπρόσωπος του ΚΚΕ στην Ανατολική Γερμανία.

Ο Πέτρος Κόκκαλης ήταν εκείνο το διάστημα, ως πρόεδρος της Επιτροπής Βοήθειας προς το Παιδί (ΕΒΟΠ), (η οποία είχε ιδρυθεί τον Μάιο του 1948), επιφορτισμένος με το γιγάντιο έργο της εγκατάστασης, ιατρικής μέριμνας και μόρφωσης των χιλιάδων παιδιών, που είχαν αρχίσει να μεταφέρονται από τον ΔΣΕ, από την άνοιξη του 1948 και μετά, στις σοσιαλιστικές χώρες, με το λεγόμενο ‘παιδομάζωμα’ ή ‘παιδοφύλαγμα’. Για τον λόγο αυτό περιφερόταν διαρκώς στις πρωτεύουσες και σε άλλες πόλεις των χωρών αυτών. Στην ΕΒΟΠ συμμετείχαν ακόμη η Έλλη Αλεξίου ως υπεύθυνη για τη συγγραφή μαθητικών περιοδικών, ο Γιώργος Αθανασιάδης για τη συγγραφή σχολικών βιβλίων και άλλοι εκπαιδευτικοί. Ο Αντώνης Σικαβίτσας, που αναφέρεται παραπάνω, υπήρξε και αυτός μέλος της ΕΒΟΠ, με αρμοδιότητα σχολικών θεμάτων των σλαβομακεδονόπουλων, τα οποία, στις χώρες που φιλοξενούνταν, επισκέπτονταν τότε χωριστά, δικά τους σχολεία. (Σύμφωνα με τον γερμανό ιστορικό Stefan Troebst, ο Σικαβίτσας, ένα χρόνο αργότερα, μετά την ήττα του ΔΣΕ, κατηγορήθηκε κομματικά ως «πράκτορας του Τίτο» και απομονώθηκε εξόριστος σε ένα χωριό της Ρουμανίας).

Ο Αντιστράτηγος Κικίτσας (με πραγματικό όνομα Σαράντης Πρωτόπαππας), παλιός καπετάνιος του ΕΛΑΣ στη δυτική Μακεδονία, υπήρξε ως το τέλος του 1947 Διοικητής του ΔΣΕ Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, για να ανέλθει μετά στην ιεραρχία στη θέση του Αντιστράτηγου, υπό τον Στρατηγό Μάρκο Βαφειάδη. Ο Υποστράτηγος Λάμπρος (ή Νίκος Κανακαρίδης) υπήρξε αντίστοιχα Διοικητής του ΔΣΕ Θράκης. Με τη αναδιάρθρωση της ηγεσίας του ΔΣΕ στις 26.8.1948, την απομάκρυνση του Βαφειάδη και την ανάληψη και της στρατιωτικής ηγεσίας από τον Νίκο Ζαχαριάδη, οι δυο στρατηγοί ανέλαβαν άλλα καθήκοντα.

Οι δυο στρατηγοί, Κικίτσας και Λάμπρος, είχαν επισκεφτεί λίγους μήνες πριν, δηλαδή τον Οκτώβριο του 1948, αυτή τη φορά με τη συνοδεία του Ταγματάρχη Φωτεινού, για παρόμοιο σκοπό και την Ουγγαρία. Για την επίσκεψη αυτή είχε γίνει σχετική αναφορά με φωτογραφίες, στο ‘Δελτίο Ειδήσεων του ΔΣΕ’ (18 και 20.10.1948) που έβγαινε τότε στο Γράμμο και μοιράζονταν στους μαχητές.

Στο Βερολίνο η αντιπροσωπεία διέμενε στο φημισμένο ξενοδοχείο Γιοχάνισχοφ, -ένα από τα λίγα κτίρια που είχαν γλυτώσει από τις καταστροφές των βομβαρδισμών στο κέντρο της γερμανικής πρωτεύουσας- και άρχισε τις εργασίες της στις 26 Γενάρη. Τις επόμενες μέρες η αντιπροσωπεία έγινε επίσημα δεκτή από διάφορες πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, από την Επιτροπή Οικονομικών της χώρας (προπομπό του μετέπειτα Υπουργείου Οικονομικών) καθώς και από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης. Στις 30 Ιανουαρίου έγινε προς τιμήν της μεγάλη εκδήλωση στην τότε Κρατική Όπερα του Βερολίνου, όπου εκ μέρους της ελληνικής αντιπροσωπείας μίλησε ο (γερμανομαθής) Πέτρος Κόκκαλης. Συμμετείχαν διάφοροι γνωστοί καλλιτέχνες της χώρας, η χορωδία της κομμουνιστικής νεολαίας FDJ και η ορχήστρα της Κρατικής Όπερας.

Μετά το Βερολίνο ακολούθησε μια πολυήμερη περιοδεία σε μια σειρά από μεγάλες και μικρότερες πόλεις της χώρας, με αυτοκίνητο και οδηγό που είχε παραχωρήσει για το σκοπό αυτό το ανατολικογερμανικό Κόμμα SED. Στη περιοδεία αυτή δεν συμμετείχε άλλο ο Π. Κόκκαλης. Η επικοινωνία και οι ομιλίες γίνονταν πλέον με τις σχετικά περιορισμένες, τότε, γνώσεις της γερμανικής γλώσσας του Θανάση Γεωργίου. Στη Λειψία προστέθηκε προσωρινά στην αποστολή και μίλησε σε μερικές συγκεντρώσεις ο γιατρός Δημήτρης Φωτόπουλος, που είχε έρθει από την Πολωνία και ήταν γνώστης της γαλλικής γλώσσας.

Η αντιπροσωπεία έλαβε μέρος συνολικά σε 50 περίπου εκδηλώσεις αλληλεγγύης. Η συμμετοχή του κόσμου υπήρξε σε πολλές περιπτώσεις ενθουσιώδης και ασυνήθιστα μεγάλη.  Σύμφωνα με στοιχεία που βρήκε ο Ανδρέας Στεργίου στο Αρχείο Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), ένα εκατομμύριο περίπου γερμανικά μάρκα συγκεντρώθηκαν από εράνους κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, ποσό όχι ασήμαντο αν αναλογιστεί κανείς την κατάσταση της χώρας λίγα μόλις χρόνια μετά τον πόλεμο, ενώ άγνωστο είναι το μέγεθος της υλικής ανθρωπιστικής βοήθειας που προσφέρθηκε στον ΔΣΕ. Η περιοδεία διήρκησε μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου.

Την όλη διοργάνωση της περιοδείας  είχε αναλάβει η Επιτροπή Βοήθειας προς την Ελλάδα (Hilfskomitee fur Griechenland), την οποία είχε ιδρύσει το SED στα μέσα του Σεπτεμβρίου του προηγούμενου έτους. Στην επιτροπή αυτή συμμετείχαν ο Σύνδεσμος Εργατικών Συνδικάτων της χώρας FDGB, η κομμουνιστική νεολαία FDJ, η Ενωση Διωχθέντων του Ναζιστικού καθεστώτος (VVN), διάφορες προσωπικότητες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής κ.ά. Στους επίσημα διατυπωμένους σκοπούς της επιτροπής αυτής συμπεριλαμβάνονταν η παροχή χρηματικής, υλικής και ειδικότερα ιατροφαρμακευτικής βοήθειας στον ΔΣΕ, καθώς και ανθρωπιστικής βοήθειας προς ορφανά παιδιά των μαχητών του.

Αξίζει να αναφερθεί, ότι κατά την διάρκεια της επίσκεψης αυτής, το δυτικό τμήμα του Βερολίνου υφίστατο τον γνωστό χερσαίο αποκλεισμό (Berliner Blockade) από τις δυνάμεις του σοβιετικού στρατού και οι δυτικοί Σύμμαχοι είχαν στήσει μια γιγαντιαία επιχείρηση αερομεταφορών για την τροφοδοσία των δικών τους τομέων επιρροής στην πόλη. Ο αποκλεισμός του δυτικού Βερολίνου κράτησε από τις 24 Ιουνίου1948 έως τις 12 Μαΐου 1949.

Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο στη συγκεκριμένη επίσκεψη είναι η χρονική συγκυρία. Η περιοδεία αυτή συμπίπτει χρονικά με τη στιγμή που πάνω στο Γράμμο γίνονταν η περίφημη 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (30-31 Ιανουαρίου 1949). Το γεγονός, ότι στις αποφάσεις της Ολομέλειας αυτής γίνονταν λόγος, μεταξύ των άλλων, για «πλήρη εθνική αποκατάσταση  του μακεδονικού(σλαβομακεδονικού)» λαού, ίσως να εξηγεί εν μέρει και την (φαινομενικά ισότιμη) παρουσία του σλαβομακεδόνα εκπροσώπου του ΝΟΦ δίπλα στους δυο στρατηγούς σε όλη την διάρκεια της περιοδείας. Επίσης ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι, ότι η περιοδεία αυτή βρίσκονταν ακόμη σε εξέλιξη σε διάφορες πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας,  όταν στην Ελλάδα, στις 12 Φεβρουαρίου, ο ΔΣΕ εξαπέλυε τη μεγάλη, καθοριστική και τελευταία επίθεσή του για την κατάληψη της Φλώρινας, μια στρατιωτική επιχείρηση που οδήγησε σε πανωλεθρία.

Η δεύτερη αντιπροσωπεία

Τον Ιούνιο του ίδιου έτους, δυο μήνες δηλαδή πριν τελειώσουν οι μάχες στον Γράμμο, μια δεύτερη, μικρότερη σε κύρος αντιπροσωπεία του ΔΣΕ επισκέφτηκε την ανατολικογερμανική πρωτεύουσα. Αποτελούνταν από τον νεαρό τότε Γρηγόρη Φαράκο, μια μαχήτρια και δυο μαχητές του ΔΣΕ και είχαν έρθει από την Ουγγαρία, στην οποία νοσηλεύονταν εκείνη την εποχή πολλοί τραυματίες μαχητές του ΔΣΕ. Η ακριβής ημερομηνία και η διάρκεια της επίσκεψης δεν είναι γνωστή. Η αντιπροσωπεία, την οποία συνόδευε και πάλι ο Θανάσης Γεωργίου, επισκέφτηκε διάφορες οργανώσεις, εργοστάσια και αγροτοεπιχειρήσεις στο Ανατολικό Βερολίνο, στο Πότσνταμ και στα περίχωρα. Επίσης είχε συμμετάσχει σαν επίσημα τιμώμενη αντιπροσωπεία, στο Αθλητικό Φεστιβάλ Νεολαίας, την ημέρα της Πεντηκοστής του 1949, στη Λειψία.

Ο Γρηγόρης Φαράκος, ο οποίος το καλοκαίρι του 1948 είχε τραυματιστεί σοβαρά, και για μήνες μετά ανάρρωνε στη Βουδαπέστη, κάνει λόγο στα απομνημονεύματά του για συμμετοχή του σε διάφορες αποστολές εκπροσώπησης στο εξωτερικό, από το καλοκαίρι του 1949.  Αναφέρεται σε φεστιβάλ και διεθνείς συγκεντρώσεις νεολαιών στη Πράγα και στη Βουδαπέστη. Τη συγκεκριμένη επίσκεψη όμως φαίνεται πως την είχε ξεχάσει.

Για τη μαχήτρια του ΔΣΕ ήταν γνωστό μόνο ότι έφερε το όνομα Βικτώρια Τζάιχου (ή Ζάικου) και ότι κατά την διάρκεια της περιοδείας ήταν 19 χρονών. Πολύ πιθανόν να επρόκειτο για ψευδώνυμο, αφού μετά από μια προσωπική έρευνα στην Βουδαπέστη, στην εκεί Ελληνική Κοινότητα των πρώην Ελλήνων Προσφύγων, κανείς δεν γνώριζε το όνομα αυτό.

Ο σγουρομάλλης μαχητής της φωτογραφίας είναι ο ανθυπολοχαγός Κώστας Μαχαιρίδης (1926-2010) από το χωριό Παναγίτσα της Έδεσσας, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της προσφυγιάς με την οικογένειά του στην πόλη Pecs της Ουγγαρίας, όπου εργαζόταν ως μηχανουργός.  Ο άλλος μαχητής ήταν ο Μιχάλης Μπιζάκης (1920-1987) από τον Αμπελώνα Λάρισας, που έζησε αργότερα ως πολιτικός πρόσφυγας στο χωριό Νίκος Μπελογιάννης της Ουγγαρίας και εργάζονταν ως μεταφορέας πρώτων υλών, μέχρι το 1984 οπότε και επαναπατρίστηκε.


Φωτογραφίες

Ο Γερμανός αξιωματούχος Σβότσερ, μέλος της Κ.Ε. του SED, παραδίδει ένα χρηματικό ποσό της βοήθειας στον Θανάση Γεωργίου.

Από άγνωστη εκδήλωση: ένα παιδάκι απαγγέλει ανεβασμένο σε καρέκλα ένα ποίημα. Πίσω του από αριστερά: Γερμανός, Υποστράτηγος Λάμπρος, Θανάσης Γεωργίου, Αντιστράτηγος Κικίτσας, γερμανός. Στον τοίχο, πάνω από την σημαία του ΔΣΕ η επιγραφή: Προς τους Ελληνες αδελφούς μας

Αφιέρωμα της κομματικής τοπικής εφημερίδας της Νοτιοδυτικής Σαξωνίας Freie Presse (12.2.1949) στην επίσκεψη με κύριο τίτλο: Ζήτω ο δημοκρατικός ελληνικός απελευθερωτικός στρατός! και με φωτογραφία του Υποστράτηγου Λάμπρου

Από την κομματική εφημερίδα Volksstimme (Φωνή του Λαού) στο Κέμνιτς. Aφιέρωμα στην επίσκεψη με τίτλο: Για την Ελευθερία της Ελλάδας

Από άγνωστη εκδήλωση: Από αριστερά: Θανάσης Γεωργίου, Αντιστράτηγος Κικίτσας, Γερμανός αξιωματούχος της Επιτροπής Βοήθειας

Εκδήλωση στην Ιένα (14.2.1949). Από αριστερά: Γερμανός, Θανάσης Γεωργίου, Υποστράτηγος Λάμπρος, Σικαβίτσας
Υποδοχή στο Ρόστοκ από τοπικούς αξιωματούχους. Στο κέντρο, ο Υποστράτηγος Λάμπρος



Ο Αντιστράτηγος του ΔΣΕ Κικίτσας (Σαράντης Πρωτόπαππας)


Ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης, Υπουργός Παιδείας και Υγιεινής της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης



Ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης, Υπουργός Παιδείας και Υγιεινής της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης

Από την κεντρική εκδήλωση στη Κρατική Όπερα του Βερολίνου (30.1.1949). (Από δεξιά): Πέτρος Κόκκαλης, Υποστράτηγος Λάμπρος, Σικαβίτσας, Γερμανός

Από την κεντρική εκδήλωση στη Κρατική Όπερα του Βερολίνου (30.1.1949). (Από αριστερά προς τα δεξιά): Σικαβίτσας, Υποστράτηγος Λάμπρος (Κανακαρίδης), Πέτρος Κόκκαλης, Ερνστ Κρίγκερ (γεν. γραμματέας της Επιτροπής Βοήθειας στη Δημοκρατική Ελλάδα), Αντιστράτηγος Κικίτσας (Πρωτόπαππας). Πίσω τους η χορωδία του FDJ

Φωτογραφία (στο μέσον) με την ελληνική αντιπροσωπεία.
Στιγμιότυπο από την περιοδεία.

Επίσκεψη και συζήτηση με Γερμανίδα αγρότισσα. Από αριστερά: Θανάσης Γεωργίου, η μαχήτρια Βικτώρια Τζάιχου, μαχητής του ΔΣΕ και Γερμανο

Στο Πότσνταμ τον Ιούνιο 1949: φωτογράφιση με Γερμανούς νεολαίους. Στη μέση ο Γρηγόρης Φαράκος

Από εκδήλωση της Ενωσης Διωχθέντων του Ναζιστικού Καθεστώτος (VVN) σε εργοστάσιο στο Πότσνταμ, με ομιλητή τον Θανάση Γεωργίου. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας αναγράφονται επίσης τα ονόματα Βικτώρια Τζάιχου για τη μαχήτρια και Μπιζάκος για τον μαχητή του ΔΣΕ

Η δεύτερη αντιπροσωπεία τον Ιούνιο 1949. Δεύτερος από δεξιά ο Γρηγόρης Φαράκος

Από άγνωστη εκδήλωση. Πίσω στη σκηνή γράφει: Ζήτω ο Ελληνικός Λαϊκός Στρατός

Πηγή: ΧΥZ Contagion