Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018

Mικρές ιστορίες από το Μπούλκες - Μέρος 3ο


Η έλευση του ΟΗΕ και οι πεντάδες

Στις αρχές του 1946, η ομάδα των Ελλήνων του Μπούλκες αναμένει την άφιξη κλιμακίου του ΟΗΕ για την εξέταση των συνθηκών διαβίωσής τους και των λόγων που εγκατέλειψαν τη χώρα. Ο κομματικός μηχανισμός αναμένει και την έλευση πρακτόρων μαζί με την αντιπροσωπεία και λαμβάνει τα μέτρα του. 

"Το γραφείο αποφασίζει να οργανώσει όλον τον κόσμο σε ομάδες επαγρύπνησης. Σε πεντάδες. Από 'δω και πέρα για κάμποσο καιρό, αυτός θα είναι ο οργανωτικός μας πυρήνας: Η πεντάδα επαγρύπνησης. Ας πάρω τη δική μου πεντάδα. Είμαι τρίτος από την άκρη του πεζοδρομίου, δεύτερος από τον τοίχο. Έχει σημασία αυτό γιατί όταν περπατάμε στο δρόμο, η σειρά μας είναι αυτή: Πρώτος στην άκρη στο πεζοδρόμιο, ο γραμματέας της πεντάδας, πέμπτος προς τον τοίχο ο επαγρυπνητής. Στη μέση κάποιος που το γραφείο δεν είναι και τόσο σίγουρο για αυτόν, δεύτερος και τέταρτος, ο ταμίας της πεντάδας και ο υπεύθυνος τύπου για το μοίρασμα του επιμορφωτικού υλικού. 

Στην πραγματικότητα είναι ομάδα αμοιβαίας καχυποψίας. Υπάρχει όμως μια κλιμάκωση ποιοτική: ανάλογα με τη θέση σου στην πεντάδα και ο βαθμός που βάζει το γραφείο της ΚΟΒας σου για την πίστη σου στο Κόμμα. Μένουμε και οι πέντε στο ίδιο σπίτι, και οι πέντε πάμε για δουλειά και πάλι πίσω, και οι πέντε μαζί ξανά στο σπίτι. Αν θες να πας προς νερού σου, πρέπει τη νύχτα να ξυπνήσεις κάποιον από την πεντάδα σου να σε συνοδεύσει. Το γραφείο βέβαια είχε φτιάξει και αυτό τη δική του πεντάδα. Τα μέλη του γραφείου ήταν οι από την πρώτη ομάδα που έφυγε από τα Τρίκαλα για το Μπούλκες, ενώ οι άλλοι τρεις ήταν αρχηγοί της Πολιτοφυλακής και μετέπειτα της ΟΠΛΑ. Ήταν αυτοί που ξεκαθαρίσανε τον ΕΔΕΣ Αθήνας, που μας προστάτευαν. Γινόντουσαν στην Κατοχή μάχες κάθε βράδυ. Ύστερα άρχισαν να χτυπιούνται ανοιχτά με τον εχθρό σε αντίποινα για την τρομοκρατία. Ήταν παλικάρια και αποφασισμένοι. Δεν ήταν εύκολο να μπεις στο "Πικαντίλι" και να χτυπιέσαι με τους γκεσταπίτες. Δεν είναι εύκολο να χτυπιέσαι ανοιχτά με τους Έλληνες φασίστες που τρομοκρατούσαν τις συνοικίες. 

Δυστυχώς το γραφείο μας που αποτελούταν από τρεις από τους αρχηγούς της ΟΠΛΑ προσπαθούσε να μεταφέρει μέσα στο Κόμμα τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούσαν κατά των φασιστικών συμμοριών. Η επιτροπή του ΟΗΕ ήρθε και έφυγε. Διαλύθηκαν οι πεντάδες, όμως έμεινε η πίκρα για κάμποσο καιρό. Όσο για τη δική μου πεντάδα, η Κούλα, ο Χαβιάρας, ο Κουλοχέρης σκοτώθηκαν στον Εμφύλιο. Ο γραμματέας μας ο Μπαλάφας- παρατσούκλι από μία παράσταση- ήταν στο Βίτσι και αρρώστησε. Δεν ξέρω αν ζει. Εγώ; εγώ γράφω..."


Γιάννης Βεάκης και η πολιτιστική ομάδα του Μπούλκες


Στο Μπούλκες σύντομα συγκροτήθηκε και ξεκίνησε τη λειτουργία της μια πολυμελής καλλιτεχνική ομάδα, με εργασία της τη διάδοση του πολιτισμού. Η ομάδα λειτουργούσε όπως και οι άλλες ομάδες εργασίας και είχε τη δική της Κομματική Οργάνωση Βάσης. Στην αρχή ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις με έργα του Ψαθά, του Τερζάκη, του Μελά και αργότερα γράφει και σκηνοθετεί και δικά τις έργα. Από το 1947, περνά αρκετές φορές στις μάχιμες μονάδες του ΔΣΕ στο Γράμμο και δίνει παραστάσεις σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Αργότερα, θα περιοδεύσει σε διάφορες χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, κυρίως εκεί που ζουν Έλληνες πρόσφυγες.

"Η δουλειά μας στο θέατρο καλυτέρευσε σημαντικά από τότε που ήρθε σκηνοθέτης ο Γιάννης Βεάκης. Όλα είναι πιο προσεγμένα από το μουστάκι, μέχρι το σκηνικό και τα κουστούμια. Ο Γιάννης θα πετύχει να δώσει επαγγελματικό τόνο στη δουλειά μας και το κυριότερο: θα μας μάθει να σεβόμαστε τους θεατές. Σκηνοθετεί και παίζει και ο ίδιος. Ανεβάσαμε το "Αν δουλέψεις θα φας", τον "Μακρινό δρόμο" του Αρμπούζωφ και άλλα. Ανεβάζουμε πολλά έργα, γράφουμε τα δικά μας, οι τρεις συγγραφείς της ομάδας, επιθεωρήσεις, μονόπρακτα, ακόμα και οπερέτες. Ο Γιάννης πάντα από κοντά βοηθός. Από την πρώτη στιγμή που βάζεις το χαρτί στο τραπέζι για γράψιμο.

Για κάθε τι που ο Γιάννης θέλει να μας διδάξει προσπαθεί να κινητοποιήσει τη δική μας πείρα από τη ζωή, από τον αγώνα. Μόνο κάπου κάπου θυμώνει και φωνάζει. Ήταν μια σκηνή με δύο νέους που αγαπιούνται. Η σκηνή δεν βγαίνει με τίποτε ούτε στο γράψιμο σωστά, ούτε στις πρόβες. Φωνάζει ο Γιάννης:

- Μα για τ' όνομα του Θεού. Μιλάς με μια κοπέλα. Της λες για την αγάπη σου! Όπως στη ζωή! Απλά! Θα σου 'χει τύχει!
- Όχι ... δεν είχαμε καιρό..., απαντά ο ηθοποιός και λίγο τσαντισμένος από το κόλλημα του σκηνοθέτη. Ο Γιάννης τον κοιτάζει με πίκρα στα μάτια του και κατανόηση.
- Συγγνώμη και ευχαριστώ. Με έμαθες κάτι πολύ σπουδαίο σήμερα....


Γλυκά και αίμα


Ο Εμφύλιος συνεχίζεται με σκληρές συγκρούσεις σε όλη την χώρα. 

" Το γραφείο εξακολουθεί μια πολιτική καχυποψίας ξεκάθαρα διασπαστική αν και επισκέπτονται το Μπούλκες πολλές φορές μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και του Πολιτικού Γραφείου, όπως ο Πορφυρογένης, ο Τζήμας και ο Ιωαννίδης ακόμα. Οι εκθέσεις που στέλνουν διάφορα παλιά στελέχη παρεξηγούνται σαν παραφουσκωμένες και παράλογες, όταν δεν κρίνονται σαν φραξιονισμός και προσπάθεια προσωπικής επίθεσης. Απόδειξη της σωστή πολιτικής είναι η πρόοδος της κοινότητας. Είναι πια αυτάρκης είναι αλήθεια, οι σχέσεις της με την περιοχή ολόκληρη είναι άριστες. Το Μπούλκες τους χτίζει σπίτια, , στάβλους και χοιροστάσια, τους προμηθεύει με κάρα, σχοινί, χάμουρα, τσουβάλια από το καναβοποιείο μας και το υφαντουργείου. 

Το ξέκομμα από την πραγματικότητα θα βγει στο φως από μια μικρή λεπτομέρεια. Στο κεφάλι της εφημερίδας μας υπάρχουν αριστερά και δεξιά από τον τίτλο κάποιοι αριθμοί. Στα Αριστερά:

ΟΙ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΜΑΣ: Στο ζαχαροπλαστείο μας καταναλώθηκαν τον τελευταίο μήνα 150.000 μπακλαβάδες, 160.000 διάφορες πάστες και παγωτά. 120.000 τουλουμπάκια και τρίγωνα. 

Στα δεξιά: ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΣΤΟ ΒΙΤΣΙ: Νεκροί στρατιώτες:2.300, τραυματίες: 3.420, αυτόμολοι: 456. Δικές μας απώλειες: 145 νεκροί. 

Ποιος θα υπερηφανευτεί με μια τέτοια αντιπαράθεση αριθμών; Πάστες και νεκροί. Ντρεπόμαστε ακόμα και τους μαχητές του ΔΣΕ. Τι θαπουν αν φτάσει η εφημερίδα στα χέρια τους; Και φτάνει. Και λένε. Και έχουν δίκιο.

Όταν κατεβαίνει κανένας Μπουλκιώτης στο βουνό τον αναγνωρίζουν από τη στολή του. Από ένα σκούρο χοντρό ύφασμα κουβέρτας. Μόλις τους βλέπουν τους κοροϊδεύουν: "Καλώς τους φωστήρες μας του Μπούλκες! Πως πάνε οι μπακλαβάδες; Τρώτε; τρώτε;" Σκίζονται να βρούνε ρούχα, να πετάξουνε από πάνω τους τα Μπουλκιώτικα και να τα αντικαταστήσουν με ότι άλλο για να μη φαίνονται ότι έρχονται από εκεί."

Όμως στις αρχές του 1949, φαίνεται πως ξεκινούν σημαντικές αλλαγές στο Μπούλκες:


Πήραμε ανάσα

"Στο Μπούλκες πήραμε ανάσα! Στις εκλογές του Κοινοτικού Συμβουλίου, κανονικές εκλογές, το Κόμμα έχει προτείνει τους ανθρώπους που περιμένουμε και θέλουμε. Οι παλιοί που είχαν εμπιστοσύνη στο Κόμμα και μας λέγανε: "Βλέπει το Κόμμα αλλά αργεί", είχαν δίκιο. Αρχίζουμε να πλησιάζουμε ο ένας τον άλλο. Διώχνουμε καχυποψίες και γινόμαστε φίλοι. Όλα πάνε καλύτερα και η δουλειά για το θέατρο μας και οι εκδόσεις μας. Γεμίζουμε βιβλία. Σταματάνε και οι μεγαλοστομίες. 

Στο συμβούλιο και στο γραφείο παραμένουν ακόμα 3 από τους σκληρούς συνεργάτες του Πεχτασίδη, ο  οποίος λείπει, μα βάλανε νερό στο κρασί τους. Η εποχή τους πέρασε πια. Στο συμβούλιο μπαίνουν παλιά και δοκιμασμένα στελέχη που ήταν παλιά παραγκωνισμένοι. Μερικοί από αυτούς είναι παλιοί καπετάνιοι του ΕΛΑΣ. Βγαίνουν και νέοι και άξιοι άνθρωποι."


Αιμίλιος Βεάκης


" Από την Αθήνα μαθαίνουμε πως έκανε δήλωση ο Αιμίλιος Βεάκης. Δεν θέλουμε να το πιστέψουμε. Ο Αιμίλιος Βεάκης;! Που η φωνή του βρόνταγε στα οδοφράγματα μαζί με τα όπλα. Ο Βεάκης που σήκωνε τα χέρια του προς τη γαλαρία: "Για σας παίζω παιδιά!" Μερικοί βιαστήκανε να τον καταδικάσουν, αν κι ήταν μαζί μας ο Γιάννης, ο γιος του. Ο Αντώνης Γιαννίδης, στέλεχος του κοινοτικού συμβουλίου τρέχει να μας προλάβει:

"Να μην ακούσω κακιά λέξη για το Βεάκη! Τους άλλους να καταριέστε, εκείνους που τον ανάγκασαν να το κάνει αυτό! Τον σκοτώσανε με αυτό που τον ανάγκασαν να κάνει. Τον εκτελέσανε! Θα το δείτε!"

Κάποτε, μια μέρα ενώ ήμουν νευριασμένος για κάτι διαφωνίες με το Γιάννη Βεάκη, για τον σκαλίσω εκεί που τον πόναγε είπα: "Δεν ξέρω τι λες για τον Γιαννίδη, ξέρω καλά ότι αυτός είναι κοντά μας, ενώ ο Βεάκης..."

Το έμαθε αυτό ο Γιαννίδης και ποιος είδε τον θεό και δεν φοβήθηκε. Ένας μανιασμένος Αντώνης μας καλεί σε έκτακτη συνέλευση. Σηκώνεται επάνω να μιλήσει, θυμωμένος, έτοιμος να ξεσπάσει. Εγώ ζαρωμένος περιμένω το ξέσπασμα στο κεφάλι μου. Μας κοιτάζει έναν έναν. Ηρεμεί, κάθεται και μιλάει σιγά σαν για τον εαυτό του. 

Μιλάει για τη θέση του καλλιτέχνη στην αστική κοινωνία, για τους όρους "θεατρίνος" και ηθοποιός, για την προσπάθεια που γίνεται να εξευτελιστούν ο γίγαντες του θεάτρου, μέσα σε αυτή τους την προσπάθεια  και μιλάει και για τον Βεάκη: 

"Κάποτε όταν πάμε στην Αθήνα, τον Βεάκη θα τον βγάλουμε πρόεδρο της Βουλής. Αφού εμένα με εκλέξατε στο κοινοτικό συμβούλιο. Για να δείτε τη διαφορά. Κι όσοι βιάζονται να καταδικάσουν, το βράδυ, όταν είναι μόνοι τους στα σπίτια τους, με κλεισμένα τα φώτα, να μην βλέπονται και να μην τους βλέπουν, ας ρωτήσουν τον εαυτό τους: Εγώ θα άντεχα;"


Αιμίλιος Βεάκης.

Γιάννης Βεάκης.


Συνεχίζεται

3 σχόλια:

  1. Ήταν τέτοια η αντίδραση των ίδιων των κομμουνιστών για τα εγκλήματα που έγιναν στο Μπουλκές που το ίδιο το ΚΚΕ (που διέταξε να γίνουν τα εγκλήματα αναγκάστηκε να βγάλει απόφαση για να καταλαγιάσει τις αντιδράσεις των δικών του ανθρώπων.

    Η ΙΙΙ Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ έκανε κριτική μελέτη της δράσης του Κόμματος στην τελευταία δεκαετία και συνόψισε τ’ αποτελέσματα και τα διδάγματα από τη δράση αυτή. Η Συνδιάσκεψη τόνισε ακόμα ότι «όσο πιο βαθιά μελετήσουμε τα συμπεράσματα αυτά, δούμε τα θετικά και αρνητικά μας, διδαχτούμε από τα λάθη μας, τόσο πιο αποτελεσματικά θ’ ανταποκριθούμε στα σοβαρά και υπεύθυνα καθήκοντα, που προβάλλουν σήμερα μπροστά μας. Όσο πιο αποφασιστικά αποκόψουμε το σάπιο… τόσο πιο έμπρακτα, το ΚΚΕ θα δικαιώσει τις προσδοκίες του εργαζόμενου λαού…».

    Η ΙΙΙ Συνδιάσκεψη έβγαλε επιτροπή γι’ αυτόν το σκοπό, που συγκέντρωσε πολλά στοιχεία, εκθέσεις, καταγγελίες κλπ., τις μελέτησε και έβγαλε πολλά συμπεράσματα-διδάγματα, καταμερίζει ευθύνες και προτείνει μέτρα.....

    Φυσικά υπάρχει μια απόφαση που μυρίζει τόσο άσκημα και ρίχνει τέτοια λασπουργιά ... ενδεικτικά σας βάζω τι λέει για τον Μ Πεχτασίδη που ο άνθρωπος δεν έκανε τίποτα άλλο από το να εφαρμόσει τις οδηγίες που του έδωσε η ηγεσία του ΚΚΕ: "...Σαν κύριο τους όργανο χρησιμοποίησαν τον Μιχάλη Πεχτασίδη, ένα τύπο διεφθαρμένο πολιτικά, με ψυχολογία αλήτικη και ύποπτο στοιχείο, που κατόρθωσε να τρυπώσει στα στελέχη της ΟΠΛΑ και συνέχεια να γίνει καθοδηγητής του Μπούλκες. Ο Μιχάλης Πεχτασίδης στην περίοδο της μεταξικής δικτατορίας είχε απομονωθεί από το Κόμμα σαν ύποπτος. Στην περίοδο της γερμανο-ιταλικής κατοχής με τη μαζική ανάπτυξη του κινήματος και τη μαζική στρατολογία, κατόρθωσε να ξανατρυπώσει στο Κόμμα και να χρησιμοποιηθεί σαν στέλεχος της ΟΠΛΑ. Τώρα αποκαλύπτεται ότι πιάστηκε απ’ τους Γερμανούς και την ειδική ασφάλεια και «αφέθηκε ελεύθερος» και γενικά η δράση του στην ΟΠΛΑ ήταν πολύ σκοτεινή και ύποπτη. Και όταν τέλος υποχρεώθηκε να κατατακτεί στις τάξεις του ΔΣΕ λιποτάκτησε στον εχθρό. Σ’ αυτόν στηρίχτηκαν βασικά οι τιτικοί πράκτορες στο Μπούλκες, για την αντεπαναστατική τους δουλειά. Άμεσοι συνεργάτες του Πεχτασίδη, μέλη της καθοδήγησης του Μπούλκες, ήταν οι Περικλής Καλοδίκης, Οδυσσέας Μπάστης, Γιώργος Βενέτης (Γιάννης Λεπενιώτης), Παύλος Κοντογιώργος. Αυτοί, με τον Πεχτασίδη αρχηγό, αποτελούσαν μια κλίκα που εφάρμοζε την τιτική γραμμή στο Μπούλκες....".

    Η γνωστή γραμμή του ΚΚΕ λάσπη χωρίς ντροπή σε όλους με τον ίδιο τρόπο λασπώθηκε μετά και ο ίδιος ο Ν Ζαχαριάδης που τον έβγαλε το ΚΚΕ προδότη και χαφιέ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εκτιμώ την ανάρτηση αλλά διαφωνώ με την άποψη περί εγκλημάτων ΚΚΕ στο Μπούλκες. Η υπόθεση "Πεχτασίδη" αναφέρεται σε αρκετά βιβλία ένα από αυτά ήταν και το Δημήτρη Ραβανή, ο οποίος του αποδίδει βαριές κατηγορίες. Υπήρξε και κατά τον Ραβανή διαλυτικό στοιχειο στο Μπούλκες και είναι η μοναδική περίπτωση που γνωρίζω ότι εκτελέστηκε, μέσα από ντοκουμέντα και όχι μέσω υποθέσεων. Ο Ραβανής του αποδίδει τεράστιο μερίδιο ευθύνης. Δεν γνωρίζω ούτε και κανείς μπορεί να πιστοποιήσει εάν ο Πεχτασίδης ήταν ή όχι πράκτορας. Όμως αυτό που πιστοποιείται είναι ότι η δράση πρακτόρων στο Μπούλκες ήταν εκτενής και υπήρχε διείσδυση στον κομματικό μηχανισμό. Μετέπειτα το ΚΚΕ υπέπεσε θεωρώ σε λάθη σοβαρά για την εκτίμηση της κατάστασης στο Μπούλκες. Βασικά, υποτιμήθηκε ιδιαίτερα το ζήτημα της διείσδυσης πρακτόρων και μέσω του ΔΕΣ και ανάγονται όλα στον "Τιτισμό". Αυτό όμως είναι σημείο των καιρών. Η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί στο ζήτημα του Μπούλκες. Τα περί εκτελέσεων μαζικών κιόλας, δεν έχουν ποτέ αποδειχθεί, απλώς αναφέρονται σε 5-6 βιβλία κακογραμμένα τα περισότερα κατά τη γνώμη μου και βασισμένα σε ιδιαίτερα σαθρές ιστορικά βάσεις. Η μαρτυρία του Ραβανή, έχει μεγάλη αξία και επιμένω. Αξία πολλαπλή καθώς στέκεται ψύχραιμα σε λάθη της εποχής του και τα αποτυπώνει με μεγάλη ακρίβεια.

      Διαγραφή
  2. Ο Μ Πεχτασίδης ηγετικό κομμάτι της ΟΠΛΑ Αθηνών, στενός συγγενής του Γ Ιωαννίδη, δεν έκανε ότι έγινε από μόνος του, εξ άλλου στο Μπουλκές συχνότατα πήγαινε ο Ιωαννίδης και ο Ζαχαριάδης, δεν μπορεί μετά να τα μάθανε... απλά ο Μ Πεχτασίδης δολοφονήθηκε για να του φορτώσουν όσα οι ίδιοι τον έβαλαν να κάνει. Κάποια στιγμή τον έστειλαν απλό μαχητή στον Γράμμο και μάλιστα τον έβαλαν σε πόστο τέτοιο με αντικειμενικό σκοπό να σκοτωθεί, έφυγε και πήγε στο Μπουλκές (όχι στον ΕΣ όπως τον κατηγόρησαν) και εκεί τον δολοφόνησαν. Όσο και αν έψαξα δεν μπόρεσα παρά να βρω μόνο μια φωτογραφία του Μ Πεχτασίδη (σε γιουγκοσλαβικό βιβλίο) και αυτή μαζί με άλλους έτσι μόνο υπόθεση κάνεις ποιος μπορεί να είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή