Στα βήματα της Ιστορίας - Μνημείο εξέγερσης της Βαρσοβίας

Στο ταξίδι του στην Βαρσοβία, ο Κόκκινος Φάκελος επισκέφθηκε το εντυπωσιακό ομολογουμένως μνημείο της εξέγερσης της Βαρσοβίας ενάντια στους ναζί κατακτητές. 

Η εξέγερση άρχισε την 1η Αυγούστου 1944, ως τμήμα γενικευμένης εξέγερσης στις πολωνικές περιοχές. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε εξέγερση διάρκειας λίγων μόνο ημερών ως την απελευθέρωση από τις σοβιετικές δυνάμεις. Παρόλα αυτά η σοβιετική προέλαση σταμάτησε εκείνο το διάστημα, ενώ η πολωνική αντίσταση συνεχίστηκε για 63 συνολικά ημέρες ως την τελική παράδοση στους Γερμανούς στις 4 Οκτωβρίου.

Περνώντας δίπλα στο μνημείο μια ξεναγός των free tours μιλά σε τουρίστες. Ακούμε τα εξής: "Οι σοβιετικοί επιθυμούσαν να καταλάβουν την Πολωνία. Ξέρω ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις για το ζήτημα, αλλά αν ρωτήσετε τους Πολωνούς, το 99% δεν συμπαθεί τους Ρώσους. Με αυτό δεν θέλω να πω ότι θέλω να πάθουν κάτι ή να γίνει πόλεμος Πολωνίας- Ρωσίας, απλά δεν τους συμπαθούμε. Αυτό που συνέβη με την εξέγερση της Βαρσοβίας είναι ότι ενώ η πολωνική αντίσταση είχε συνεννοηθεί με τον Κόκκινο Στρατό, να προβεί σε εξέγερση για μερικές ημέρες έως ότου τα σοβιετικά στρατεύματα μπουν στην πόλη, εκείνοι έμειναν στην άλλη πλευρά του Βιστούλα για 60 ημέρες. Αυτό έγινε για να νικηθούμε από τους Γερμανούς και να μπουν στην πόλη και να την καταλάβουν χωρίς αντίσταση."

Η επιχείρηση βεβαίως που διοργανώνει τέτοια free tours, με μια τόσο μεροληπτική θέαση της ιστορίας της χώρας, είναι μια ΜΚΟ που μάλιστα, όπως μάθαμε εισπράττει και κάποια κρατικά κονδύλια στα πλαίσια του Υπουργείου Πολιτισμού. 

Φυσικά, η ιστορική αλήθεια είναι διαφορετική. 

Καταρχήν, η πολωνική αντίσταση που είχε υπαχθεί κάτω από τη διοίκηση του Κόκκινου Στρατού, δεν συγκέντρωσε τους αναμενόμενους μαχητές. Συγκεκριμένα, μόνο 1200 Πολωνοί αντάρτες κατέλαβαν στις προκαθορισμένες θέσεις μάχης. Ένα ακόμα ζήτημα ήταν η εμπλοκή των δυνάμεων των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας στην επιχείρηση, μέσα από τα απομεινάρια του πολωνικού αστικού στρατού. Με τον τρόπο αυτό οι δύο ιμπεριαλιστικές υπερδυνάμεις επιχείρησαν να διεισδύσουν στην Πολωνία, ώστε να υπάρξει πολιτικό τους πάτημα στη δυτική Ευρώπη. Έτσι, ο σοβιετικός στρατός αρνήθηκε να επιτρέψει σε αμερικανικά αεροπλάνα να προσγειωθούν σε ρώσικα αεροδρόμια για να παρέχουν βοήθεια στην πολωνική αντίσταση. Το έργο αυτό είχε αναλάβει ο Κόκκινος Στρατός και η καθυστέρηση από μεριάς του της εκκαθάρισης του χώρου πτήσεων, οφείλεται ολοκληρωτικά σε αυτή την πολιτική διένεξη. 

Αργότερα, όταν συμφωνήθηκε η προσγείωση αεροπλάνων των ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας στα ρώσικα αεροδρόμια, ο Κόκκινος Στρατός εκτίμησε ότι οι ρίψεις εφοδίων ήταν τόσο δύσκολες που το 96% των εφοδίων κατέληξε στα χέρια των Γερμανών. Έτσι σύντομα όλες οι ρίψεις σταμάτησαν. Ο Κόκκινος Στρατός ανέλαβε με τη δική του αεροπορία να παρέχει βοήθεια. Υπολογίζεται ότι στους Πολωνούς αντάρτες παραδόθηκαν σε 2535 πτήσεις τα εξής: 

• 156 όλμοι των 50 χιλιοστών
• 505 αντιαρματικά τυφέκια
• 1.478 αυτόματα όπλα
• 520 τυφέκια
• 669 καραμπίνες
• 41.780 χειροβομβίδες
• 37.216 βλήματα όλμων
• περίπου 3.000.000 σφαίρες παντός τύπου
• 131,2 τόνους τροφίμων και ιματισμού
• 515 κιλά φάρμακα και ιατρικού εξοπλισμού.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι τα παραπάνω εφόδια θα αρκούσαν για να καλύψουν τις ανάγκες του δικού μας Δημοκρατικού Στρατού για τουλάχιστον ένα έτος. 

Αυτή λοιπόν ήταν η βοήθεια που δεν ήρθε. 

Επιπροσθέτως, αν αναλογιστούμε το μέγεθος των εφοδίων που δόθηκαν στην πολωνική αντίσταση, ο Ιωσήφ Στάλιν μάλλον έκανε λάθος που εξόπλιζε τοιουτοτρόπως μια πόλη που σύντομα ήθελε να καταλάβει. Φαίνεται πως οι στρατιωτικές του ικανότητες, όπως και αυτές των στρατηγών του ήταν περιορισμένες... 

Τέλος, αυτό που κανείς δεν φαίνεται να θυμάται σήμερα (άραγε γιατί;) είναι η στρατηγικές θέσεις των Γερμανών μέσα και έξω από την πόλη: 

Είναι γνωστό λοιπόν, ότι μέσα στην πόλη η γερμανική 73η Μεραρχία Πεζικού βρίσκονταν υπό ανασύνταξη και φυσικά δεν θα άντεχε μπροστά στην 47η Στρατιά του Κόκκινου Στρατού. Αυτό όμως που σκόπιμα η ξεναγός, και η σύγχρονη πολωνική θεώρηση της Ιστορίας αποφεύγει να αναφέρει είναι ότι ο Κόκκινος Στρατός έδινε παράλληλα πολύνεκρες μάχες στα νότια του Βιστούλα, προσπαθώντας να εξασφαλίσει γέφυρες και περάσματα. Το ίδιο συνέβαινε και στο βορά της πόλης. Στα μέτωπα αυτά, οι Γερμανοί είχαν στείλει την αφρόκρεμα των τεθωρακισμένων τους δυνάμεων. Έτσι, μια είσοδος των σοβιετικών δυνάμεων στην πόλη, αν συνοδευόταν από μια ήττα ή υποχώρηση στα βόρεια ή/και τα νότια μέτωπα του Βιστούλα, θα οδηγούσε σε εγκλωβισμό της 47ης Στρατιάς μέσα στην πόλη. 

Το παραπάνω γεγονός επιβεβαιώθηκε από τον ίδιο τον Ιωσήφ Στάλιν τον Οκτώβριο του 1944 στη συνάντησή του με τον Τσόρτσιλ. Στη συνάντησή τους, του εξήγησε ότι εκείνη τη στιγμή το μέτωπο στο Βιστούλα πιέζονταν τρομερά και πως η κατάσταση ήταν κρίσιμη. 

Φυσικά η σύγχρονη ιστορική θεώρηση της Πολωνίας αδιαφορεί για αυτά τα στρατιωτικά γεγονότα. Υιοθετεί την άποψη ότι η ΕΣΣΔ επιθυμούσε να τους κατακτήσει και για αυτό τους εγκατέλειψε. Μια θέση που δανείζονται από την ναζιστική προπαγάνδα της εποχής, που καλούσε του Πολωνούς να παραδοθούν προφασιζόμενη ότι οι Ρώσοι τους εγκατέλειψαν για να καταλάβουν αργότερα την πόλη τους...

Φωτογραφίες

Bανδαλισμός στην προτομή της Λέλας Καραγιάννη

Άγνωστοι προκάλεσαν σοβαρή ζημιά (την αποκεφάλισαν) στην προτομή της Λέλας Καραγιάννη  στον πεζόδρομο της οδού Τοσίτσα στα Εξάρχεια.

Η Λέλα (Ελένη) Καραγιάννη γεννήθηκε το 1898 στο χωριό Λίμνη της Εύβοιας, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην Αθήνα. Παντρεύτηκε τον φαρμακοποιό Γεώργιο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησαν επτά παιδιά.

Κατά την γερμανική Κατοχή έγινε μέλος της αντίστασης, μετατρέποντας το σπίτι της σε αρχηγείο της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Την οργάνωση δημιούργησε και χρηματοδότησε η ίδια, το 1941. Στόχος της οργάνωσης ήταν η φυγάδευση Βρετανών στρατιωτών στο Κάιρο, αλλά και δολιοφθορές κατά του εχθρού. Η οργάνωση διώχθηκε ανηλεώς από την κατοχική Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας του Κράτους· κάτι που στοίχισε την μεταπολεμική δικαστική καταδίκη των μελών της.

Τον Ιούλιο το 1944, η Λέλα Καραγιάννη συνελήφθη από την Γκεστάπο μαζί με πέντε από τα παιδιά της. Βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και ύστερα από λίγο διάστημα εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στο παρακείμενο άλσος Χαϊδαρίου μαζί με άλλους 27 αγωνιστές της Αντίστασης, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, περίπου ένα μήνα πριν από την Απελευθέρωση.

Ακόμα κι αν η Λέλα Καραγιάννη δεν ανήκε στο ΕΑΜ και δεν χαρακτηρίζονταν ως αριστερή ή κομμουνίστρια, η δράση της κατά την Κατοχή υπήρξε πατριωτική και αξιόλογη. Όποια λοιπόν κι αν είναι η πολιτική καταγωγή των βανδάλων (αναρχικοί ή ακροδεξιοί) έχουμε μονάχα πούμε ότι είναι άξεστοι κάφροι, με λογική σύγχρονου ΕΚΟΦίτη. Με την πράξη τους αυτή δεν κατάφεραν να αμαυρώσουν τη μνήμη της Λέλας Καραγιάννη, αλλά μας έδωσαν μια αφορμή για να τη θυμηθούμε και να την τιμήσουμε.

Σαν σήμερα - Η ίδρυση του ΕΑΜ

Από την πρώτη κιόλας στιγμή, μετά την ολοκλήρωση της τριπλής κατοχής από τα γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα, το ΚΚΕ ύψωσε τη σημαία της αντίστασης.

Είχε προηγηθεί η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (16 Ιούλη 1941). Στις επαφές που έγιναν ανάμεσα στους εκπροσώπους του ΚΚΕ και τους εκπροσώπους των άλλων κομμάτων, το Μάη και τον Ιούνη του 1941, τα παλιά αστικά κόμματα χαρακτήρισαν «τυχοδιωκτισμό» τα σχέδια για οργάνωση αντίστασης εναντίον των κατακτητών και απέρριψαν τις προτάσεις για συνεργασία.

Τα κόμματα που τελικά συνυπέγραψαν το ιδρυτικό του ΕΑΜ ήταν: το Αγροτικό Κόμμα, το νεοσύστατο κόμμα «Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ), με επικεφαλής τον Ηλία Τσιριμώκο και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (Χ. Χωμενίδης). 

Όταν ένα μικρό χωριό ξεχνά να θυμάται

Ο Κόκκινος Φάκελος επισκέφθηκε το χωριό Ostrowiec της Πολωνίας, ένα χωριό του οποίου η οικονομική ανάπτυξη βασίστηκε πάνω στην εξόρυξη και επεξεργασία σιδήρου. Το Ostrowiec σήμερα σταδιακά παρακμάζει και οι κάτοικοί του μεταναστεύουν εσωτερικά στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Το 1939, το Ostrowiec αριθμούσε περίπου 11.000 Εβραίους. Με την είσοδο της Wehrmacht στο χωριό, οι Εβραίοι σταδιακά εκτοπίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξοντώθηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά. 

Παρόλα αυτά, διαβάζουμε ότι στο Ostrowiec υπήρξε μια κάποια αντίσταση κατά των κατακτητών και μάλιστα και μια παράνομη εφημερίδα. Το ερώτημα που γεννάται λοιπόν είναι το εξής: Πώς και δεν σώθηκαν οι Εβραίοι του χωριού μέσω των παράνομων δικτύων που τους φυγάδευαν; 

Ξύρισμα Εβραίου στο Ostrowiec.

Η διάλυση του εβραϊκού νεκροταφείου από τους Ναζί 

Κατοχή στο Ostrowiec.

Στη σύγχρονη Πολωνία που η ιστορία ξαναγράφεται ανερυθρίαστα από την καθολική εκκλησία και το κράτος, η έρευνα και η αναφορά σε Πολωνούς συνεργάτες των Γερμανών είναι παράνομη. Διώκονται από τον νόμο ακόμα και ερευνητές και ακαδημαϊκοί που "σκαλίζουν" τέτοια θέματα. Για το Ostrowiec κανείς δεν δέχεται να μιλήσει. Κανείς από τους κατοίκους του δεν γνωρίζει τίποτα. Άραγε δεν υπήρξαν καταδότες και συνεργάτες των Γερμανών; 

Περπατώντας στο χωριό ανακαλύψαμε το ξεχασμένο εβραϊκό νεκροταφείο, κλειδωμένο και εγκαταλειμμένο, με τις σπασμένες ταφόπλακες από τους Ναζί σε στοίβες. Στην πλατεία βρίσκεται ένα μνημείο για τους κρεμασμένους από τους Ναζί Εβραίους και Πολωνούς αντιστασιακούς. 

Το εβραϊκό νεκροταφείο σήμερα

Το εβραϊκό νεκροταφείο σήμερα

Το εβραϊκό νεκροταφείο σήμερα

Το εβραϊκό νεκροταφείο σήμερα

Το μνημείο για τα θύματα των Ναζί.

Πώς γίνεται όμως να μην γνωρίζει κανείς κάτι; Γνωρίζουν ασφαλώς για τους νεκρούς του χωριού και για τη ναζιστική Κατοχή. Δεν γνωρίζουν όμως για ντόπιους συνεργάτες. Κι όμως, ξεθάψαμε μια φωτογραφία των κατοίκων του χωριού, να επισκέπτονται το 1945 έναν ομαδικό τάφο, όπου εκτελέστηκαν 2.000 Εβραίοι του χωριού. Άραγε οι άνθρωποι αυτοί, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους δεν γνωρίζουν ποιος γείτονάς τους έδειχνε με το δάχτυλο τον Εβραίο στους Ναζί κατακτητές;

Κάτοικοι του Ostrowiec επισκέπτονται ομαδικό τάφο Εβραίων στο χωριό.

Στην Πολωνία του σήμερα, και στο μικρό της χωριό επικρατεί μια εκκωφαντική σιωπή, που κρύβεται καλά κάτω από το πέπλο του αντικομμουνισμού και της συλλογικής λήθης. Και οι Εβραίοι του χωριού; Αυτοί, βρίσκονται στις στάχτες των στρατοπέδων συγκέντρωσης, στους ομαδικούς τάφους και πρόσφατα βρέθηκαν στο τέμπλο της εκκλησίας του χωριού... Έτσι για να κοιμούνται ήσυχα οι κάτοικοί του. 

Στα βήματα της Ιστορίας- Μνημείο πεσόντων του Κόκκινου Στρατού στη Βαρσοβία

Σε ένα από τα λιγότερα γνωστά πάρκα της πόλης, αρκετά κοντά στο εβραϊκό μουσείο εντοπίσαμε ένα από τα ελάχιστα μνημεία της σοσιαλιστικής περιόδου της Πολωνίας. Πρόκειται για το μνημείο των πεσόντων του Κόκκινου Στρατού στην Πολωνία, σε χαρακτηριστικό στυλ σοσιαλιστικού ρεαλισμού.

Ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε τη Βαρσοβία στις 17 Ιανουαρίου 1945, μετρώντας περίπου 2000 νεκρούς. 

Στα βήματα της Ιστορίας - Το παλάτι της κουλτούρας και της επιστήμης

Το παλάτι της κουλτούρας και της επιστήμης, είναι ένας ουρανοξύστης στην Βαρσοβία, πρωτεύουσα της Πολωνίας. Χτίστηκε το 1955, σαν δώρο του σοβιετικού λαού στον πολωνικό, και αριθμεί 30 ορόφους και 3.000 δωμάτια. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής του σοβιετικού ρεαλισμού και εξακολουθεί σήμερα να είναι το ψηλότερο οικοδόμημα της Πολωνίας.

Το κτίριο στέγαζε και στεγάζει δεκάδες εκθέσεις τέχνης, κινηματογράφους, θέατρα, πολυχώρους επιστημών και σχολές χορού. Οι επισκέπτες μπορούν να ανέβουν στον τελευταίο του όροφο και να δουν την πανοραμική θέα της πόλης, καθισμένοι στο καφέ του. 

Σήμερα, στην Πολωνία, ο επιστημονικός και ο υπαρκτός σοσιαλισμός διώκονται απηνώς από το επίσημο κράτος. Η καθολική εκκλησία και ο αστικός πολιτισμός έχουν κυριολεκτικά σαρώσει κάθε κεκτημένο του σοσιαλιστικού καθεστώτος και αντικαταστήσει τη δική του ιδεολογία με τη δική τους. Οι νέοι Πολωνοί έχουν πια μάθει να αναφέρονται στην περίοδο του σοσιαλισμού σαν κάτι μεταξύ δικτατορίας και κατοχής. Σε ένα από τα free tours που οργανώνονται από κάποια πολωνική ΜΚΟ, η ξεναγός αναφέρθηκε στο κτίριο ως "έγκλημα".  

Είτε αρέσει είτε όχι όμως αισθητικά, το παλάτι της κουλτούρας και της επιστήμης, αποτελεί απόδειξη ενός ακρογωνιαίου σημείου υπεροχής της σοσιαλιστικής οικονομίας: Της τεράστιας συνεισφοράς αυτού του συστήματος στην καλλιέργεια και την πρόοδο του ανθρώπου. Σε κάθε χώρα που γνώρισε τον υπαρκτό σοσιαλισμό, οι τέχνες, ο πολιτισμός και οι επιστήμες, είχαν τη δική τους στέγη (η Μόσχα έχει σήμερα 3 τέτοιες "τούρτες" του Στάλιν, όπως τις αποκαλούν οι κάτοικοί της χαϊδευτικά) και ολόκληρος ο λαός είχε δωρεάν και απεριόριστη πρόσβαση σε αυτές. Σήμερα, στην Πολωνία που τα φτωχά παιδιά μαζεύουν τις καραμέλες και τα κέρματα, που πετιούνται στους γάμους για να ζήσουν (το είδα προσωπικά) και που τα σύμβολα του σοσιαλισμού απαγορεύονται με νόμο (εκτός από το κόκκινο αστέρι της Heineken), η επίσκεψη στο παλάτι της κουλτούρας και της επιστήμης κοστίζει 10 ευρώ, ο καφές 3 και η επίσκεψη σε ένα θεατρικό έργο περίπου 25. 

Ίσως λοιπόν, ο πολωνικός λαός πρέπει να επαναξιολογήσει το παρελθόν, το παρών και το μέλλον του... 

Ανακοίνωση

Αγαπητοί φίλοι και φίλες, οι συντελεστές του Κόκκινου Φακέλου θα απουσιάζουν έως τη Δευτέρα. Ως εκ τούτου το blog δεν θα ανεβάσει νέα άρθρα και δεν θα μπορεί να δημοσιεύσει σχόλια. Τα σχόλιά σας θα δημοσιευθούν από Δευτέρα. Καλό Σαββατοκύριακο.

Σύντομα κοντά σας! 

Ο ΔΣΕ στο φεστιβάλ της ΚΝΕ

Στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ και τα 50 χρόνια της ΚΝΕ, που συμπληρώνονται το 2018, η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Φέτος, άλλωστε, συμπληρώνονται τα 70 χρόνια από την ίδρυσή του. Σ' αυτό το πλαίσιο και αξιοποιώντας και τη θετική πείρα προηγούμενων χρόνων, στις κεντρικές εκδηλώσεις του 42ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», που θα πραγματοποιηθεί στις 22, 23 και 24 Σεπτέμβρη στο Πάρκο Τρίτση, θα φιλοξενηθεί μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στο μεγαλειώδη, τρίχρονο (1946 - 1949) αγώνα του ΔΣΕ. Την έκθεση επιμελούνται η Ιδεολογική Επιτροπή και η Επιτροπή Νέων Γυναικών του ΚΣ της ΚΝΕ. Η προετοιμασία της έκθεσης έχει αρχίσει ήδη από το Μάη, με μελέτη βιβλιογραφίας, ντοκουμέντων και υλικών από το Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η έκθεση του Φεστιβάλ αποτελεί έναν από τους πλέον κεντρικούς χώρους, που κεντρίζει το ενδιαφέρον των χιλιάδων επισκεπτών του Φεστιβάλ κάθε χρόνο, συνδυάζοντας τα στοιχεία της ιστορικής γνώσης, των συμπερασμάτων από την ιστορική πείρα, αλλά και του συναισθήματος και της συγκίνησης μέσα από το καλλιτεχνικό έργο κομμουνιστών δημιουργών. Στη φετινή έκθεση θα περιλαμβάνεται πλήθος φωτογραφικού υλικού από τον αγώνα του ΔΣΕ, αξιοποιώντας το αρχείο του Απόστολου Μουσούρη (οπερατέρ του ΔΣΕ). Παράλληλα, τμήματα της έκθεσης θα συνοδεύονται από πρωτότυπα εκθέματα από το Ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ όπως για παράδειγμα έγγραφα, ντοκουμέντα και εφημερίδες που αποτυπώνουν τη δράση του ΚΚΕ, του ΔΣΕ και της Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδας (ΔΝΕ) την περίοδο 1946-1949, πρωτότυπους -χειρόγραφους πολλές φορές- επιχειρησιακούς χάρτες μονάδων του ΔΣΕ, στολές μαχητών, προσωπικά αντικείμενα, χειρόγραφα σημειώματα μαχητών και αξιωματικών και του ΔΣΕ, τεχνικά και επιχειρησιακά εγχειρίδια του ΔΣΕ που αφορούν τη στρατιωτική εκπαίδευση των μαχητών του κ.ά.

Η έκθεση θα λειτουργεί με οργανωμένες ξεναγήσεις, ενώ θα προβάλλονται οι νέες εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής» για τον αγώνα του ΔΣΕ, όπως η έκδοση «Φωτογραφίζοντας το ΔΣΕ» (με πάνω από 1.000 φωτογραφίες από το αρχείο του Απόστολου Μουσούρη) και η έκδοση «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (Συλλογή Κειμένων. Έγγραφα από το Αρχείο του ΚΚΕ)».

Μέσα από την έκθεση, η ΚΝΕ επιδιώκει να δώσει συνέχεια στην επαφή χιλιάδων νέων με τον αγώνα του ΔΣΕ, τη μελέτη της τρίχρονης δράσης του, αλλά και στη διάδοση των πολύτιμων συμπερασμάτων που απορρέουν από αυτήν την κορυφαία ένοπλη ταξική σύγκρουση στη χώρα μας κατά τον 20ό αιώνα.

Δείτε το πρόγραμμα του φεστιβάλ εδώ

Σαν σήμερα: Η σφαγή του Ελευθερίου Λάρισας

Στις 21 Σεπτεμβρίου του 1943 δύο Γερμανοί οπλίτες βγήκαν για κυνήγι στο δάσος της Δήμητρας με τις μηχανές τους. Στην περιοχή του Αγίου Νικολάου, αντάρτες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Γιώργο Αντωνόπουλο από τον Έλαφο, τους επιτέθηκαν σκοτώνοντας τον έναν και τραυματίζοντας τον δεύτερο.

Την επομένη γερμανικό αεροπλάνο τύπου Henkel προχώρησε σε αναγνώριση των ορεινών σημείων της περιοχής γύρω από το Ελευθέριο, ενώ παράλληλα μια πλήρης γερμανική φάλαγγα από τη Λάρισα πέρασε από το Ελευθέριο κατευθυνόμενη για το δάσος της Δήμητρας. Περνώντας από το Ελευθέριο δεν σταμάτησαν και δεν υπήρξαν βιαιοπραγίες. Οι κάτοικοι των οικισμών της Δήμητρας είχαν ειδοποιηθεί από τους αντάρτες και κατέφυγαν προς τον Κίσσαβο, γλιτώνοντας από τα γερμανικά αντίποινα. 

Τις πρώτες απογευματινές ώρες οι Γερμανοί επέστρεψαν στο Ελευθέριο μπλόκαραν τις εξόδους του χωριού και κάλεσαν όλους τους άνδρες ηλικιών από 15 ως και 50 έτη να παρουσιαστούν στην πλατεία λέγοντάς τους πως θέλουν απλώς να τους μιλήσουν. Οι κάτοικοι παρουσιάστηκαν στο καφενείο του χωριού, όπου οι Γερμανοί προχώρησαν σε συλλήψεις. Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν με φορτηγά στη Λάρισα και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στη θέση Μέζουρλο.

Εκτελέστηκαν οι εξής πολίτες:

Φρουξυλιάς Χρ. του Αθ., Φρουξυλιάς Αλ. του Αθ., Γκαραγκούνης Α. Α., Βάιος Χρ. του Β., Αναγνωστόπουλος Α. του Δ., Αναγνωστόπουλος Γ. του Δ., Αναγνωστόπουλος Δ. του Γ.,Ξεσφιγκούλης Κ. του Π., Μαγαλιός Δ. του Β., Μαγαλιός I. του Α., Χριστοδούλου Δ. του Β., Γιανακάρας Β., Γκουντέτσιος Σ. του Α., Μάλλιος Χ. του Η., Μάλλιος Κ. του Η., Κρεμαστάς Ε. του I., Αναστασίου Β. του Ν., Ζαφειρούλης Α. του I., Μητρακούλης Η. του Κ, Σιάτρας Κ. του Α., Ζαφειρούλης Β. του Α., Ζαφειρούλης Δ. του Α., Κοντογιάννης Ε. του Κ., Κοντογιάννης Α. του Κ., Σαπουνάς I., Σαπουνάς Αθ., Χάμος Κ., Κακαλούλης Μ. του Β., Κακαλούλης Γ. του Ν., Πατσούρας I. του Ν., Στάμος Σ. του Γ., Σιάτρας Αθ., Παπαχρήστου Αθ., Ροντούλης Κ., Χριστοδούλου Δ., Κακαλούλης Ν., Κουτσούκης Χρ., Πατσούρας Ι., Μεταλιός Ι., Κοντογιάννης Θ., Γκαραγκούνης Χρ., Κακαλούλης Ν., Νταλαμπύρας Ευθ., Κοντογιάννης Γ., Μητρακόπουλος Π., Μητρακόπουλος Α.

Βιβλιοπαρουσίαση: Το ημερολόγιο του Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντή) - Σελίδες από το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας

"Ώρα 2. Εχθρός αυχένα Βίγλα Μαρμάρων μας αντιλαμβάνεται και βάζει. Εξαναγκαζόμαστε ελιχθούμε από δεξιό ύψωμα ανάμεσα Μάρμαρα αυχένα. Ανεβαίνουμε ύψωμα, δεν κατέχεται. Φτιάχνουμε δυο ομάδες και ξεκινάμε. Κατεύθυνση Παύλιανης. Κάποιος φασίστας φωνάζει: Απόψε δε θα περάσετε. Βάζουν. Εμείς περνάμε."

Το βιβλίο αυτό, παρουσιάζει τους τελευταίους μήνες της ζωής του αγωνιστή και επιτελικού στελέχου της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντή). 

Ο Γιάννης Αλεξάνδρου, γεννήθηκε στην Κάτω Αγόριανη Παρνασσού το 1917, οργανώθηκε μαθητής στην ΟΚΝΕ και ως φοιτητής στη Νομική έγινε μέλος του ΚΚΕ. Συνελήφθη επί Μεταξά, πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο και συνέβαλε καθοριστικά στην οργάνωση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Το 1944, πήρε μέρος στη μάχη της Αθήνας και κατόπιν διωκόμενος σχημάτισε στο Παρνασσό μια από τις πρώτες ομάδες ενόπλων, συμμετέχοντας έκτοτε στο ΔΣΕ σε επιτελικές θέσεις. Κομμουνιστής, μαχητής, πολιτικός καθοδηγητής αλλά και στρατιωτικός νους, είναι μια από εκείνες τις εξέχουσες φωτεινές μορφές στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος και ειδικά της εποποιίας του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ , τέτοια που όχι μόνο αξίζει αλλά είναι και ανάγκη στις μέρες μας η αναφορά και η τιμή στην πορεία και την προσφορά τους. 

Θεωρήθηκε μετά θάνατον από πολλούς συναγωνιστές του ως πρότυπο πολεμικού ηγέτη, ενώ αρκετοί στρατιωτικοί αντίπαλοι αναγνώρισαν και γραπτώς στα απομνημονεύματα τους την αξία του. 

Η εκδοτική ομάδα "Κόκκινη Βιβλιοθήκη" παραδίδει στο κοινό μια αξιολογότατη δουλειά, ένα πραγματικό ντοκουμέντο, που σκιαγραφεί όχι μόνο τη δράση και την ποιότητα των στελεχών του ΔΣΕ, αλλά και τον ίδιο τον χαρακτήρα του Αλεξάνδρου, για τον οποίο τόσο λίγα είναι γνωστά. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, αποκαλύπτονται σημαντικά στοιχεία σχετικά με τις τακτικές, το ηθικό και τη σύνθεση του ΔΣΕ της Ρούμελης, αλλά και οι δυσκολίες και τα προβλήματα των μαχητών του, που πέρασαν κυριολεκτικά μέσα από φωτιά και σίδερο αγωνιζόμενοι για μια καλύτερη, δικαιότερη κοινωνία. 

Εύκολο στην ανάγνωση, το βιβλίο σε κρατά καθηλωμένο, επιτρέποντάς σου να περπατήσεις σε κάθε ράχη και λαγκαδιά, μαζί με τους μαχητές του ΔΣΕ. 

Μην παραλείψετε να το διαβάσετε!

Το βιβλίο διατίθεται σε κάθε βιβλιοπωλείο άμεσα ή κατόπιν παραγγελίας. Στη δεύτερη περίπτωση, το βιβλίο έρχεται στο βιβλιοπωλείο που το παραγγείλατε σε 2-3 εργάσιμες ημέρες. 

Για την αντικομμουνιστική παραχάραξη της Ιστορίας

Σχετικά με τη συζήτηση που ξεκίνησε γύρω από την παραχάραξη των ιστορικών ντοκουμέντων που αφορούν στην ιστορία του ΚΚΕ και της Εθνικής Αντίστασης, αναρτούμε σήμερα το παρακάτω άρθρο της ΚΟΜΕΠ (Κομμουνιστική Επιθεώρηση), γραμμένο από δύο εξαιρετικούς επιστήμονες. Το άρθρο συνοψίζει τη γνώμη μας για το ζήτημα

Εισαγωγή

Είναι γεγονός πως, ιστορικά, κάθε φορά που ξέσπαγε βαθιά και παρατεταμένη καπιταλιστική οικονομική κρίση, ο αντικομμουνισμός οξυνόταν (δίπλα σε κάθε μορφής καταστολή) υπό το φόβο της ριζοσπαστικοποίησης των μαζών και με στόχο την ενσωμάτωσή τους. Σήμερα, ένα δείγμα της έντασης αυτής του αντικομμουνισμού αποτελεί η αναβίωση μιας σειράς «επιχειρημάτων» κατά του ΚΚΕ που κατασκευάστηκαν την περίοδο της Κατοχής και διαδίδονται στις μέρες μας ευρέως από διάφορα αστικά, εθνικιστικά, νεοναζιστικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. «Αξιοποιούνται» δε στην πρώτη γραμμή της αντικομμουνιστικής επίθεσης κομμάτων, όπως η «Χρυσή Αυγή» ή ο ΛΑ.Ο.Σ. και όχι μόνο.

Πρόκειται για «ντοκουμέντα» που στη διάρκεια της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης παράχθηκαν μαζικά, προκειμένου να δυσφημιστεί ο αγώνας του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Δεκάδες «συμφωνίες» έκαναν τότε την εμφάνισή τους, με τις οποίες το ΕΑΜ και το ΚΚΕ άλλοτε εμφανίζονταν να «προδίδουν» την Ελλάδα στους Αλβανούς, άλλοτε στους Βούλγαρους, άλλοτε στους Γιουγκοσλάβους, άλλοτε στους Γερμανούς κ.ο.κ. Είναι χαρακτηριστικό πως τα κείμενα αυτά στην πλειονότητά τους «ανακαλύφθηκαν» και διοχετεύτηκαν στη δημοσιότητα από τις ίδιες τις δυνάμεις κατοχής, από οργανώσεις όπως η ΠΑΟ (βλ. στη συνέχεια) ή ακόμα και από τις βρετανικές υπηρεσίες.

Με το πέρας του πολέμου συναντάμε τα εν λόγω «έγγραφα» συγκεντρωμένα στην έκδοση του Υφυπουργείου Τύπου & Πληροφοριών (1947) με τίτλο «Η εναντίον της Ελλάδος επιβουλή». Αποτελούν πλέον τμήμα του οπλοστασίου της άρχουσας τάξης, από το οποίο επιστρατεύονται όλα εκείνα τα «στοιχεία» που απαιτούνται προκειμένου να στοιχειοθετηθεί ο διωγμός των αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ (φυλακές, εξορίες, εκτελέσεις κ.ο.κ.). Ετσι τα «ντοκουμέντα» αυτά ανασύρονται ξανά και ξανά για να «αποδείξουν» τα περί «ξενοκίνητου κομμουνισμού», περί «πρακτορισμού», περί «σχεδιαζόμενου διαμελισμού της Ελλάδας» χάριν των «Σλαύων» κ.ο.κ. Οι πρώην συνεργάτες των Ναζί εμφανίζονταν πια ως τιμητές της «εθνικοφροσύνης», ισχυριζόμενοι πως «ούτε ο ΕΛΑΣ ούτε οι Σέρβοι παρτιζάνοι διεξήγον αγώνα κατά του κατακτητού» (σ.σ. η Ελλάδα και η Γιουγκοσλαβία ήταν εντωμεταξύ οι μόνες χώρες της Ευρώπης που απελευθερώθηκαν από ίδιες δυνάμεις) και πως «η μετά των Γερμανών και Βουλγάρων συνεργασία των κομμουνιστών ήταν πλέον απροκάλυπτος»!1

Κατόπιν τα «ντοκουμέντα» αυτά αναπαράχθηκαν σε εκδόσεις της Χούντας («Δεκέμβριος 1944 - Δεκέμβριος 1967»), στα «έργα» του «διαφωτιστή» της δικτατορίας και υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ Γ. Γεωργαλά («Η Προπαγάνδα»), του καθηγητή στις Σχολές των Σωμάτων Ασφαλείας και του Αρχηγείου Στρατού (επί Χούντας) και ιδιαιτέρου του Ι. Λαδά Κ. Πλεύρη («Ο λαός ξεχνά τι σημαίνει Αριστερά») κ.ά.

Πλέον αποτελούν «πρώτη ύλη» στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα των σύγχρονων «Ταγμάτων Εφόδου» του συστήματος, παρουσιαζόμενα ως «στοιχεία που ανατρέπουν αυτά που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα ή πιο σωστά ρίχνουν φως (!) στο σκοτάδι στο οποίο προσπαθούν να μας εγκλωβίσουν οι Προπαγανδιστές του Κομμουνισμού […] Αποκαλούν “φασίστα” και προδότη τον Μεταξά που είπε ΟΧΙ ενώ αυτοί έκαναν συμφωνίες με τους Γερμανοϊταλούς […] Για την Ελλάδα πολέμησαν οι Ελληνες εθνικιστές […] Οι Αριστεροί κατά τον Β΄ παγκόσμιο δεν πολέμησαν υπέρ της Ελλάδος (εφόσον δεν πιστεύουν σε σημαίες, πατρίδες, θρησκείες, σύνορα, κτλ), πολέμησαν υπέρ του Κομμουνισμού. Αυτό συνεπάγεται και μαθηματικά (λόγω ιδεολογίας) αλλά και αποδεικνύεται και μέσω των παραπάνω εγγράφων»2.

Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε έξι από τα «επίμαχα» αυτά «ντοκουμέντα», που είναι και τα πλέον «δημοφιλή» στις ανάλογες αναφορές. Πρόκειται για το «Σύμφωνο του Πετριτσίου», τη «Συμφωνία ΕΑΜ - ΣΝΟΦ», το «Στρατιωτικό Σύμφωνο Γερμανών - ΕΛΑΣ», τις «Συμφωνίες» του Γ. Σιάντου με τους Γερμανούς και το «Σύμφωνο του Μελισσοχωρίου». Παρότι, όπως παρατήρησε ο ιστορικός H. Fleischer «οι περισσότερες από τις πλαστογραφίες αυτές είχαν κατασκευασθεί μάλλον αδέξια»3, ωστόσο πολλές από αυτές περιλαμβάνονται και στην έκδοση του Γενικού Επιτελείου Στρατού «Αρχεία Εθνικής Αντίστασης 1941-1944», προσδίδοντάς τους μια κάποια «σοβαρότητα» και «επισημότητα». Στο ίδιο έργο βέβαια παρατίθενται ως «ιστορικά ντοκουμέντα» ακόμα και καταθέσεις ταγματασφαλιτών, στις οποίες φέρονταν να πολεμούν στα βουνά της Λακωνίας τον ίδιο τον Γ. Δημητρώφ (ΓΓ της Κομμουνιστικής Διεθνούς), ο οποίος δήθεν μαχόταν μαζί με τον ΕΛΑΣ εναντίον των «αληθινών πατριωτών»!4 Επομένως, το τι μπορεί από εκεί μέσα να χαρακτηριστεί ως αξιόπιστο και τι όχι είναι ένα μεγάλο ζήτημα.

Σχετικά με τις εθνικιστικές οργανώσεις της Κατοχής

Στη διάρκεια της Κατοχής εμφανίστηκαν και έδρασαν μια σειρά «εθνικιστικές οργανώσεις», όπως η «Χ» (οι γνωστοί Χίτες), ο ΕΔΕΣ Αθήνας, η Εθνική Δράση, η Τρίαινα, η ΠΑΟ (Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση), η ΡΑΝ (Ρωμυλία-Αυλών-Νήσοι) κ.ά. Ορισμένες από αυτές «μοίρασαν» τη δράση τους, άλλοτε κάνοντας «αντίσταση» στον κατακτητή και άλλοτε μαχόμενοι κατά του ΕΑΜ. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία βέβαια επικέντρωσαν τις ενέργειές τους στο δεύτερο. Οι εν λόγω οργανώσεις διατηρούσαν δίαυλους επικοινωνίας και συνεργασίας, τόσο με τις δυνάμεις κατοχής και τις δοσιλογικές κυβερνήσεις, όσο και με το Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και την κυβέρνηση του Καΐρου. Η σύγκρουση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με αυτές υπήρξε καταλυτική στη διαμόρφωση του συσχετισμού δυνάμεων εντός της Ελλάδας προς τα τέλη της κατοχικής περιόδου. Με τη λήξη δε του πολέμου οι αστικές κυβερνήσεις δε δίστασαν να τις «αναγνωρίσουν» ως «αντιστασιακές», ενώ πολλοί από τους πρωταγωνιστές τους τιμήθηκαν ή έκαναν καριέρα στον κρατικό (και παρακρατικό) μηχανισμό.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ταγμάτων Ασφαλείας (Τ.Α.). Στις περιβόητες «δίκες των δοσίλογων» η συντριπτική τους πλειοψηφία «βγήκε λάδι». Οταν ο αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων Θ. Σοφούλης (ο οποίος μάλιστα είχε προσέλθει ως μάρτυρας κατηγορίας) ρωτήθηκε «διατί συνεκροτήθησαν τα Τάγματα Ασφαλείας», εκείνος απάντησε: «Είναι γνωστός ο σκοπός. Εγιναν δια να κτυπήσουν τα δήθεν τάγματα αντιστάσεως του ΕΑΜ. Διά της ιδρύσεώς των η κυβέρνησις [σ.σ. η κατοχική κυβέρνηση Ράλλη] ηθέλησε να εξασφαλίσει την δημοσίαν τάξιν. Αυτή ήτο η αρχική σκέψις. Εξετράπησαν όμως εις ασχήμιας, εξορμήσεις προς συνοικισμούς κλπ. Ο σκοπός των όμως είναι ο εκτεθείς. Περί τούτου δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία».5

Είχε βεβαίως προηγηθεί η ευρεία χρήση ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944 (καθ’ υπόδειξη και με τις ευλογίες των Βρετανών).6 Στη συνέχεια, ακόμα και γνωστοί εγκληματίες ταγματασφαλίτες (όπως π.χ. ο Ι. Πλυντζανόπουλος και οι συνεργάτες του, που μετείχαν ενεργά στη δολοφονία δεκάδων πατριωτών στο μπλόκο της Κοκκινιάς) απαλλάχθηκαν από κάθε κατηγορία. Αλλοι, όπως ο διοικητής των Τ.Α. Καλαμάτας Δ. Παπαδόπουλος, ο διοικητής των Τ.Α. Σπάρτης Κ. Κωστόπουλος, ο διοικητής των Τ.Α. Γυθείου Π. Δεμέστιχας, ο διοικητής των Τ.Α. Ναυπλίου Δ. Μουστακόπουλος, ο υποδιοικητής των Τ.Α. Χαλκίδας και τόσοι άλλοι, θα συνεχίσουν να κάνουν «λαμπρές» καριέρες στον ελληνικό στρατό.7

Επομένως, μάλλον δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη ο χαρακτηρισμός «εθνικοί αγωνιστές» που απέδωσε στους ταγματασφαλίτες ο ΓΓ της «Χρυσής Αυγής» Ν. Μιχαλολιάκος σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή ή η απόδοση τιμών στα Τάγματα Ασφαλείας από τη «Χρυσή Αυγή» στο «μνημόσυνο» που τέλεσε στο Μελιγαλά στις 16 Σεπτέμβρη 2012. Εκεί, όπου υπό το σύνθημα «Τιμή στους Χίτες και τους Ταγματασφαλίτες» η εν λόγω οργάνωση «δεσμεύτηκε» να αναγορεύσει την «επέτειο» σε «εθνική εορτή».

Μεταξύ άλλων, η επίκληση της ιστορίας των λεγόμενων «εθνικιστικών οργανώσεων» της Κατοχής έχει και την έννοια της δημιουργίας ενός ιστορικού προηγούμενου, μιας «παράδοσης» και μιας συνέχειας για τις σύγχρονες ακροδεξιές-φασιστικές οργανώσεις, όπως η «Χρυσή Αυγή».

Σχετικά με την οργάνωση ΠΑΟ

Μια ειδική αναφορά στην ΠΑΟ είναι απαραίτητη, μιας και η εν λόγω οργάνωση φέρεται (κατά τα λεγόμενα της ίδιας τουλάχιστον) ως υπεύθυνη για την «ανακάλυψη» και δημοσιοποίηση των τριών εκ των έξι «ντοκουμέντων» που εξετάζουμε.8

Η ΠΑΟ υπήρξε μετεξέλιξη της ΥΒΕ («Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος»), μιας οργάνωσης που συγκροτήθηκε το καλοκαίρι του 1941 από αξιωματικούς του στρατού και που τελούσε αρχικά «υπό τας διαταγάς της Κυβερνήσεως του Καΐρου»9. Οντας οργάνωση βαθύτατα αντικομμουνιστική, δεν άργησε να έρθει σε σύγκρουση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Απόρρητη Εκθεση των Βρετανών αναφέρει πως «οι τριβές (σ.σ. με τον ΕΛΑΣ) ξανάρχισαν τον Σεπτέμβριο (σ.σ. του 1943), όταν πρώτα στην περιοχή της Κοζάνης ομάδες της ΠΑΟ άρχισαν να συνεργάζονται με τους Γερμανούς, και όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος τον Οκτώβριο. Ο ΕΛΑΣ έκανε επίθεση με όλες του τις δυνάμεις εναντίον της ΠΑΟ, πράγμα που κατέληξε στην ουσιαστική εξαφάνιση της τελευταίας ως το τέλος του χρόνου.

Από τότε μερικές ομάδες της ΠΑΟ έχουν αναβιώσει με γερμανικά όπλα και γερμανική στήριξη και τα μέλη της κάνουν στην Μακεδονία και στον Εβρο τις ίδιες δουλειές που κάνουν αλλού τα Τάγματα Ασφαλείας. Οι σχετικές ενδείξεις οδηγούν αναμφισβήτητα στο συμπέρασμα ότι ορισμένες πρώην μονάδες της ΠΑΟ τώρα συνεργάζονται ολόψυχα με τους Γερμανούς σε επιχειρήσεις κατά του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί από τους Γερμανούς ως στρατός φρουράς»10.

Μια άλλη ξεχωριστή ομάδα της ΠΑΟ διατηρούσε «στενές σχέσεις με εθνικιστικές οργανώσεις στην Αθήνα». Αιτιολογώντας τη στήριξη της ΠΑΟ από τις δυνάμεις Κατοχής, η ίδια Εκθεση εξηγούσε: «Στρατιωτικώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι Γερμανοί το 1943 ήταν ο ΕΛΑΣ. Ηταν προφανώς ασήμαντο γι’ αυτούς ποιος έκανε αντίσταση στον ΕΛΑΣ και ήταν κατά συνέπεια πρόθυμοι να υποστηρίξουν μια οργάνωση σαν την ΠΑΟ»11.

«Βεβαίως θα ηδύναντο να αντιταχθή», έγραφε η ΠΑΟ στον Πρόεδρο της Κυβέρνησης του Καΐρου (15 Μάη 1944) σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, «ότι όφειλον ούτοι αντί να δεχθούν πυρομαχικά από τον εχθρόν, να επιστρέψουν στα χωριά των αποστρατευόμενοι. Τούτο [όμως] δύναται να υποστηριχθή μόνον από τον μη έχοντα σαφή γνώσιν της διαμορφωθείσης εν Βορείω Ελλάδι καταστάσεως». Διαβεβαίωνε δε πως «η ΠΑΟ παρέμεινεν αρραγής και συνεχίζει το εθνικόν της έργον μετά της αυτής θέρμης και επιμονής ως και πρότερον, αποτελούσα την μόνην εθνικήν οργάνωσιν της Βορ. Ελλάδος». Τέλος, εξέφρασε την επιθυμία όπως «το Συμμαχικόν Στρατηγείον Μέσης Ανατολής και η Κυβέρνησίς μας χρησιμοποιήση την σοβαράν ταύτην δύναμιν προς όφελος του διεξαγόμενου αγώνος και επ’ αγαθώ της Ελληνικής Πατρίδος».12

Οι ίδιοι οι Βρετανοί, παρότι -όπως είδαμε και πρωτύτερα- συγκατέλεγαν την ΠΑΟ μεταξύ των δοσιλογικών οργανώσεων, είχαν προτείνει ακόμα και την ένταξή της στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο της ελληνικής αντίστασης. Καθ’ όλη την περίοδο του 1943-1944 η ΠΑΟ συνέχιζε να έχει επαφές με το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και την Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου, προμηθεύοντάς τους με τις «αποδείξεις» της «προδοσίας» του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.13

Το "σύμφωνο Πετριτσίου"

Το περιβόητο πια «Σύμφωνο» του Πετριτσίου, η πλέον αναπαραγόμενη και ταυτόχρονα γνωστή πλαστογραφία του είδους της, υποτίθεται ότι συνάφθηκε στις 12 Ιούλη 1943 μεταξύ του Γ. Ιωαννίδη (εκ μέρους του ΚΚΕ) και του Δ. Δασκάλωφ (εκ μέρους του ΚΚ Βουλγαρίας). «Προέβλεπε» τη δημιουργία Βαλκανικής Ενωσης Σοβιετικών Δημοκρατιών, στην οποία η Μακεδονία θα εντασσόταν ως Αυτόνομη Σοβιετική Δημοκρατία. Σύμφωνα με τον Χ. Νάλτσα (αρχηγό του πολιτικού κλάδου της ΠΑΟ) «αντίγραφον ταύτης επρομηθεύθη ολίγον μετά την υπογραφήν της η σχετική υπηρεσία της Πανελληνίου Απελευθερωτικής Οργανώσεως (ΠΑΟ) εν Θεσσαλονίκη και υπέβαλεν εις την εν Καΐρω Ελληνικήν κυβέρνησιν και το Συμμαχικόν στρατηγείον της Μέσης Ανατολής […] Το σύμφωνον τούτο εδημοσιεύθη και από το όργανον του χιτλερικού κόμματος Volkischer Beobachter και δεν ημφεσβητήθη ποσώς κατά την εποχήν εκείνην από το ΚΚΕ»14.

Καθώς αναφέρει ο H. Richter, εκτός από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους (που αξιοποίησαν το όλο θέμα στο έπακρο προκειμένου να «υποσκάψουν την επιρροή του ΚΚΕ και να το στιγματίσουν ως αντεθνικό»), το «Σύμφωνο» εκμεταλλεύτηκαν προπαγανδιστικά τόσο οι Βρετανοί (διοχετεύοντάς το στις εφημερίδες, π.χ. στην «Daily Herald»), όσο και ο ΕΔΕΣ (δημοσιεύοντάς το στην εφημερίδα του, τη «Νέα Ελλάδα»).15

Καταρχάς είναι ψέμα ότι το ΚΚΕ δε διέψευσε τότε το εν λόγω «Σύμφωνο». Στις 20 Μάη 1944 ο «Ριζοσπάστης» έγραφε: «Ο Γκαίμπελς διαδίδει με τα φερέφωνά του ότι ο Γιάννης Ιωαννίδης και ο Βούλγαρος Δουσάν Δασκάλωφ υπογράψανε συμφωνία για την ίδρυση μιας “Σοβιετικής Eνωσης Βαλκανικών Δημοκρατιών” και ότι οι Eλληνες κομμουνιστές “ξεπουλήσανε την Ελλάδα στην Βουλγαρία”. Πληροφορούμε τον κύριο Γκαίμπελς ότι άργησε πολύ να θυμηθεί το προβοκατόρικο αυτό έγγραφο που σκαρώθηκε πριν από πέντε μήνες και δημοσιεύτηκε απ’ τους έλληνες φασίστες της “Εθνικής Δράσης”. Ο Ελληνικός λαός γνωρίζει ότι οι Γερμανοί μαζί με τα τσιράκια τους Ράλληδες, Γούληδες, Ταβουλάριδες και Πάγκαλους, φέρανε τους κομιτατζήδες στη Φλώρινα και τη Νάουσα και ξεπουλήσανε τη Μακεδονία στους Βούλγαρους. Μόνο οι κομμουνιστές και το ΕΑΜ πολεμάνε με το όπλο στο χέρι ενάντια στους Βούλγαρους καταχτητές, για να απελευθερώσουνε την ελληνική Μακεδονία και Θράκη απ’ τους Γερμανούς και τους Βούλγαρους».

Οσον αφορά δε τους «πρωταγωνιστές» της υπογραφής του «Συμφώνου», ο μεν Δασκάλωφ ήταν ανύπαρκτο πρόσωπο, ο δε Ιωαννίδης την «επίμαχη» μέρα βρισκόταν στην Αθήνα. Οπως αναφέρει ο ίδιος, «εκείνη την ημέρα, το απόγευμα, εγώ είχα ανταμώσει με τον Σβώλο και είχαμε συνεργασία. Καθορίσαμε τη συνάντηση και για την άλλη μέρα. Το πρωί εκείνης της μέρας βγήκαν οι εφημερίδες με πηχυαίους τίτλους για το σύμφωνο Ιωαννίδη-Δασκάλωφ. Μα και μέχρι σήμερα δεν μπόρεσα να μάθω τι διάολο ήταν αυτό το όνομα. Υπάρχει, δεν υπάρχει; Είναι πραγματικό όνομα ή δεν είναι;»16.

Το εν λόγω «Σύμφωνο» έχει ήδη απορριφθεί ως πλαστό και εργαλείο αντικομμουνιστικής προπαγάνδας από πολλούς μη-κομμουνιστές ιστορικούς, όπως οι H. Richter και H. Fleischer - ακόμα και ο Ε. Κωφός (σε αγγλόφωνη μελέτη του 1964) το χαρακτήρισε «αμφιβόλου αυθεντικότητας»17. Ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε τον τέως ευρωβουλευτή της ΝΔ Γ. Μαρίνο να το επικαλεστεί σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα», στις 20 Δεκέμβρη 1992. Τελικά αναγκάστηκε να παραδεχτεί δημόσια ότι το έγγραφο ήταν όντως πλαστό (εφημερίδα «Το Βήμα», 10 Γενάρη 1993). Το «Σύμφωνο» του Πετριτσίου ανέσυρε ξανά από το βούρκο της Ιστορίας ο Α. Ντινόπουλος (βουλευτής της ΝΔ, υποψήφιος τότε υπερνομάρχης) σε παρουσία του στον τηλεοπτικό σταθμό ALTER, την 1η Απρίλη 2008, προκειμένου να «αποδείξει» την «προδοτική στάση του ΚΚΕ»!18

Η "συμφωνία" ΕΑΜ-ΣΝΟΦ

Η υποτιθέμενη αυτή «συμφωνία» φέρεται να υπογράφτηκε στις 22 Γενάρη 1944 μεταξύ του Α. Τζήμα (εκ μέρους του ΕΑΜ) και του Βούλγαρου αξιωματικού Β. Κάλτσεφ (εκ μέρους του Σλαβομακεδονικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου - ΣΝΟΦ) στις Καρυδιές της Εδεσσας. «Προέβλεπε» τη δημιουργία ενός «αυτόνομου Μακεδονικού Κράτους Σοβιετικής Οργάνωσης» με την παραχώρηση μιας σειράς ελληνικών επαρχιών κ.ο.κ. «Οι βαρύτατοι δια το ΕΑΜ όροι», διευκρίνιζε ο Χ. Νάλτσας, «δεν φαίνονται και παράδοξοι […] Η συμφωνία των Καρυδιών εγένετο κατόπιν “ντιρεκτίβας” της Κομιντέρν και άνευ αντιρρήσεως τινός του ΚΚΕ».19

Τι και αν η Κομιντέρν (Κομμουνιστική Διεθνής) είχε αυτοδιαλυθεί το Μάη του 1943, σχεδόν οκτώ μήνες πριν την «υπογραφή» της επίμαχης «συμφωνίας»; Κατά τους παραχαράκτες της Ιστορίας συνέχιζε να λειτουργεί, εκδίδοντας ενοχοποιητικές ντιρεκτίβες! «Ολόκληρο αυτό το έγγραφο είναι παράλογο και σαν περιεχόμενο και σαν διατύπωση», τονίζει σχετικά ο Heinz Richter. «Εκεί δήθεν ένας Βούλγαρος υπογράφει για λογαριασμό της ΣΝΟΦ που προσανατολιζόταν προς τη Γιουγκοσλαβία. Πρόκειται για αφελή πλαστογραφία των ελληνικών κύκλων της δεξιάς». Ο H. Fleischer τη συγκαταλέγει (μαζί με εκείνη του Πετριτσίου) ανάμεσα στις γνωστότερες πλαστογραφίες «που επί δεκαετίες δημοσιεύτηκαν και αναδημοσιεύτηκαν από το μηχανισμό προπαγάνδας της ελληνικής Δεξιάς» και «είχαν σαφώς κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου από τους πολιτικούς αντιπάλους του ΕΑΜ, κυρίως από την ΠΑΟ και τους οπαδούς της».20

Το στρατιωτικό "σύμφωνο" ΕΛΑΣ- Γερμανών

Το «Σύμφωνο» αυτό (που επίσης «ανακάλυψε» η ΠΑΟ) φέρεται να «συνάφθηκε» την 1 Σεπτέμβρη 1944 στο Λειβάδι Χαλκιδικής μεταξύ του Καπετάν Κίτσου (συνταγματάρχη του ΕΛΑΣ) και του Εριχ Φένσκε (ταγματάρχη, Διοικητή της μονάδας 31756 και εκπρόσωπο των ενόπλων γερμανικών δυνάμεων της στρατιάς Αιγαίου). «Προέβλεπε» την ανενόχλητη υποχώρηση του Γερμανικού Στρατού από τη Μακεδονία, με αντάλλαγμα την παραχώρηση στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ της Θεσσαλονίκης, καθώς και βαρέως οπλισμού, πολεμικού υλικού κλπ. Η «συμφωνία» περί «μη-επιθέσεως μεταξύ του ΕΛΑΣ και των γερμανικών στρατευμάτων» καταδείκνυε κατά τον Χ. Νάλτσα το «γεγονός» ότι ο ΕΛΑΣ δεν «διεξήγε αγώνα κατά του κατακτητού». Επετεύχθη δε -σύμφωνα πάντα με τον ίδιο- έπειτα από «μυστικήν επικοινωνίαν» των σοβιετικών και του ΕΑΜ Θεσσαλονίκης με το 2ο Γραφείο του Γενικού Στρατηγείου του Γερμανικού Στρατού στην πόλη.21

Ελα όμως που «όπως εξάγεται από τους γερμανικούς καταλόγους των αξιωματικών», μας πληροφορεί ο H. Richter, «δεν υπήρχε στη Βέρμαχτ κανένας ταγματάρχης μ’ αυτό το όνομα [σ.σ. Εριχ Φένσκε]», ενώ ακόμα και «η μονάδα με τον αριθμό 31756 είναι ανύπαρκτη και γέννημα φαντασίας […] Τι προπαγανδιστική αξία έχει ακόμα και σήμερα [σ.σ. το 1975] αυτό το έγγραφο φάνηκε καθαρά το Δεκέμβριο του 1968. Η Χούντα της 21.4.67 κυκλοφόρησε ένα λεύκωμα με τίτλο “Δεκέμβριος 1944-Δεκέμβριος 1967”, στο οποίο περιλαμβάνεται και ένα “φωτοαντίγραφο” αυτού του ντοκουμέντου».22

Η επιπόλαια κατασκευή του εν λόγω εγγράφου βεβαίως αποτελεί το ένα μόνο σκέλος στην ιστορική παραχάραξη που επιχειρείται εδώ. Το άλλο έχει να κάνει με τις διεργασίες που πράγματι έλαβαν χώρα λίγο πριν το τέλος του πολέμου, την αντιπαράθεση σοσιαλισμού και καπιταλισμού που ερχόταν στο προσκήνιο. Οσον αφορά αυτό το κομμάτι λοιπόν, η αλήθεια είναι πως οι Ναζί δεν είχαν καμιά πρόθεση να παραδώσουν εδάφη, οπλισμό ή οτιδήποτε άλλο στους κομμουνιστές. Αλλού είχαν στρέψει το ενδιαφέρον και τις ελπίδες τους, γεγονός που καταδεικνύεται από πληθώρα ντοκουμέντων:

Στην αναφορά του στρατάρχη Μαξιμίλιαν φον Βάικς στον Αρχηγό του Ηγετικού Επιτελείου της Βέρμαχτ Αλφρεντ Γιοντλ (2 Σεπτέμβρη 1944) τονιζόταν μεταξύ άλλων πως «είναι ζωτικό αγγλικό συμφέρον να πάρει στα χέρια της (σ.σ. η Αγγλία) τις κατεχόμενες τώρα από τη Γερμανία θέσεις-κλειδιά της Ελλάδας, χωρίς να δημιουργηθεί χρονικό κενό που θα έδινε στις κομμουνιστικές συμμορίες τη δυνατότητα ανατροπής της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων και της κατοχής πριν τους Aγγλους. Η αναγκαιότητα σε περίπτωση γερμανικής εκκένωσης, να πάρει σταθερά στα χέρια του την Ελλάδα πριν από τους έλληνες κομμουνιστές ή και πριν από τους Ρώσους, είναι το κίνητρο για το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής στο Κάιρο. Αυτό εξηγεί την αναγγελθείσα προσφορά του συνταγματάρχη “Τομ” στον Ζέρβα και τις βολιδοσκοπήσεις μέσω των ελληνικών καναλιών στην Αθήνα με στόχο να επιτευχθεί μαζί μας μια βραχυπρόθεσμη προθεσμία για την εκκένωση “χέρι με χέρι”»23.

Σε τηλεγράφημα του Κουρτ-Φριτς φον Γκρέβενιτς προς τον Χέρμαν Νοϊμπάχερ στις 3 Σεπτέμβρη 1944 αναφερόταν πως «η Ομάδα Στρατιών Ε, Θεσσαλονίκη, δίνει ακριβώς τώρα οδηγίες στον Τύπο ότι πρέπει να σταματήσει κάθε δημοσιογραφική πολεμική κατά του Ζέρβα. Πρωταρχικός στόχος είναι (σ.σ. κατά την άποψη της Ομάδας Ε) η σύμπραξη όλων των εθνικών δυνάμεων κατά του κομμουνισμού». Ο ίδιος στις 10 Σεπτέμβρη ενημέρωνε σχετικά με την αποχώρηση του γερμανικού στρατού από την Κρήτη: «οι Αγγλοι αφήνουν συνειδητά άθικτους τους ανθρώπους μας, παίρνοντας υπόψη μια επερχόμενη, που είναι και προς το αγγλικό συμφέρον, χρησιμοποίηση κατά των μπολσεβίκων».24

Στα Απομνημονεύματά του ο Υπουργός Εξοπλισμών και στενός συνεργάτης του Χίτλερ Αλμπερτ Σπέερ μιλά ανοικτά για συμφωνία μεταξύ των Γερμανών και των Βρετανών: «Παρά τον απόλυτο έλεγχο των Βρετανών στη θάλασσα, επετράπη στις γερμανικές μονάδες να επιβιβαστούν και να ταξιδέψουν ανενόχλητες προς την ενδοχώρα […] Σε αντάλλαγμα η Γερμανική πλευρά συμφώνησε να χρησιμοποιήσει αυτά τα στρατεύματα για να κρατήσει την Θεσσαλονίκη έως ότου θα ήταν δυνατό να καταληφθεί από τις Βρετανικές δυνάμεις»25.

Οι "συμφωνίες" Σιάντου-Γερμανών

Τα «ντοκουμέντα» που προσκομίζονται εδώ αφορούν: α) Ενα «κείμενο» του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ (το υπογράφει ο Γραμματέας Γ. Σιάντος) όπου αναφέρεται σε «συμφωνία» με τη Γερμανική Διοίκηση για παύση των εχθροπραξιών και διευκόλυνση της αποχώρησης του γερμανικού στρατού από την Ελλάδα. β) Μια «συμφωνία» του ίδιου με τον Γερμανό Πρέσβη Γ. Αλτενμπουργκ, η οποία «προέβλεπε» την ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας από τις δυνάμεις κατοχής στο ΕΑΜ.

Στο πρώτο ο Γ. Σιάντος φέρεται να ενημερώνει το Γραμματέα μιας «Επιτροπής Πόλης» (ποιας δε λέει) πως «ύστερα από διαπραγματεύσεις με τη Γερμανική Διοίκηση καταλήξαμε μαζί της σε συμφωνίες», κατά τις οποίες «κάθε “σαμποτάζ” ή οποιαδήποτε άλλη ενέργειά μας ενάντια οπλιτών ή βαθμοφόρων του στρατού κατοχής θα γίνεται ύστερα από σχετικάς υποδείξεις του αρχηγού της Γκεστάπο. Δώστε επομένως εντολή στις Αχτίδες να πάψουν στο εξής οι ξεκάρφωτες ενέργειες […] Ακόμα ανέλαβαν την υποχρέωση να μας ειδοποιούν για τα μπλόκα και τις συλλήψεις ώστε κανείς να μην υπάρχει κίνδυνος για τα μέλη της οργάνωσής μας. Παράλληλη υποχρέωση αναλάβαμε και μεις για την περίπτωση αναχώρησής τους από την Ελλάδα. Κανείς δεν πρέπει να ενοχληθεί. Αθήνα, 13/8/44. Γ. Σιάντος».26

Χώρια του γελοίου του πράγματος (οι επιθέσεις κατά των Γερμανών να γίνονται με τη σύμφωνη γνώμη και καθ’ υπόδειξη των ιδίων!) και μόνο το σημείο που αναφέρεται στα περί «ειδοποιήσεως για τα μπλόκα» είναι αρκετό ώστε να αποκαλυφθεί το κατά πόσο πράγματι υπήρξε ή όχι μια τέτοια συμφωνία. Κάτι τέτοιο διαψεύδεται από την ίδια την Ιστορία: τα μπλόκα στην Κοκκινιά στις 17 Αυγούστου και 29 Σεπτέμβρη, το μπλόκο στην Καλλιθέα στο μεσοδιάστημα, αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες της πλαστογραφίας. «Από τα μπλόκα που έγιναν τον τελευταίο καιρό στις κομμουνιστικές συνοικίες», έγραφε στην αναφορά του στις 25 Αυγούστου ο Φον Γκρέβενιτς προς τον Χ. Νοϊμπάχερ, «ιδιαίτερα αιματηρό ήταν το μπλόκο της συνοικίας Νέας Κοκκινιάς: Δίπλα στις 3.000 συλλήψεις, πάνω από 100 κομμουνιστές νεκροί, από τους οποίους τα δύο τρίτα στη μάχη κι ένα τρίτο (σ.σ. εκτελέστηκαν) σαν εξιλέωση για τραυματία μοίραρχο. Σε διαμαρτυρία κατά της αστυνομικής ενέργειας και της στρατολογίας για αναγκαστική εργασία οι κομμουνιστές κάλεσαν για σήμερα σε γενική απεργία».27 Κατά τα άλλα ΚΚΕ - ΕΑΜ και Γερμανοί τα «είχανε συμφωνήσει».

Οσον αφορά τις «τεχνικές λεπτομέρειες» του εγγράφου, ούτε η έδρα του ΠΓ ούτε ο ίδιος ο Γ. Σιάντος βρίσκονταν στην Αθήνα την εποχή εκείνη, αλλά στα Πετρίλια Καρδίτσας. Ο Σιάντος επέστρεψε στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση, στις 16 Οκτώβρη 1944.

Ακόμα πιο εξόφθαλμα πλαστογραφημένη όμως είναι η επόμενη «συμφωνία», στην οποία κατέληξαν δήθεν ο Σιάντος με τον Αλτενμπουργκ τον Οκτώβρη του 1944 και που επικαλείται στα γραπτά του ο Χ. Νάλτσας. Και αυτό βεβαίως γιατί ο Αλτενμπουργκ δε βρισκόταν στην Ελλάδα από το Νοέμβρη του 1943, όταν και έκλεισε οριστικά η Γερμανική Πρεσβεία, επομένως οποιαδήποτε συνάντηση, διαβούλευση ή συμφωνία μαζί του θα ήταν μάλλον …αδύνατη!28

Το "σύμφωνο" του Μελισσοχωρίου

Στις 20 Σεπτέμβρη 1944 «υπογράφτηκε» δήθεν στο Μελισσοχώρι Θεσσαλονίκης το ομώνυμο «Σύμφωνο» μεταξύ των Φιλίπποβιτς (ΚΚ Βουλγαρίας), Γιούνωφ (εκπρόσωπο του βουλγαρικού στρατού), Αυγερινού (ΕΛΑΣ) και Στασινόπουλου (ΠΕΕΑ), το οποίο «προέβλεπε» μεταξύ άλλων: την αμοιβαία υποστήριξη του ΕΛΑΣ και του βουλγαρικού στρατού, την κατάργηση των συνόρων μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας και -βεβαίως- την ίδρυση ανεξάρτητης Μακεδονίας. «Η υπογραφή του συμφώνου ανηγγέλθη μετ’ ολίγας ημέρας εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν Καΐρου, εις το Συμμαχικόν στρατηγείον Μέσης Ανατολής και εις τα εν Ιταλία ευρισκόμενα κατά τας ημέρας εκείνας κλιμάκια υπό [σ.σ. ποιου άλλου;] της Πανελληνίας Απελευθερωτικής Οργανώσεως (ΠΑΟ)»29.

Βεβαίως τέτοια «Συμφωνία» δεν υπήρξε ποτέ. Αυτό που πράγματι υπήρξε ήταν το Σύμφωνο που συνάφθηκε μεταξύ του διοικητή των βουλγαρικών στρατευμάτων Ανατολικής Μακεδονίας-Δυτικής Θράκης Α. Συράκωφ και του γενικού αρχηγού των εθνικιστικών ομάδων Ελλήνων ανταρτών Α. Φωστερίδη (Τσαούς Αντών) στις 18 Σεπτέμβρη 1944, το οποίο στρεφόταν εναντίον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ: «Υστερα από τη συμφωνία αυτή τα τμήματα του ΕΛΑΣ που βρίσκονταν στη Δράμα στις 19 Σεπτέμβρη περιορίστηκαν στο Ινστιτούτο Καπνού», ενώ «στις 20 Σεπτέμβρη ο Τσαούς Αντών έστησε ενέδρα κι έπιασε τη διοίκηση της VI Μεραρχίας [σ.σ. του ΕΛΑΣ]». Σύμφωνα με τον στρατηγό Στ. Σαράφη, η όλη επιχείρηση διεξήχθηκε εν γνώσει και με τις «ευλογίες» των Βρετανών αξιωματικών Μύλλερ και Ρίντελ, που ήταν παρόντες στις «διαπραγματεύσεις» με τους Βουλγάρους.30

«Οι Αγγλοι και ο Παπανδρέου», γράφει ο Β. Γεωργίου, «με φωνασκίες κάλυπταν την πολιτική του Μύλλερ και εντείνανε την προσπάθειά τους να παρουσιάσουν τον Τσαούς Αντών σαν συμμαχική δύναμη, κατά τον ίδιο τύπο που στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, παρουσίαζαν την προδοτική οργάνωση ΠΑΟ σαν αντιστασιακή δύναμη […] Ωστόσο, η περίεργη αυτή κατάσταση δεν κράτησε πολύ. Οι Βούλγαροι αντιφασίστες φαντάροι και υπαξιωματικοί έδεσαν το Συράκωφ και τους φασίστες αξιωματικούς και οι ισπανικοί πύργοι του Μύλλερ καταρρεύσανε. Τη διοίκηση του 2ου βουλγαρικού Σώματος Στρατού την ανέλαβαν Βούλγαροι παρτιζάνοι, που ακύρωσαν τη συμφωνία Συράκωφ - Τσαούς Αντών». Οσο δε για τη λεγόμενη «Συμφωνία του Μελισσοχωρίου», «οι αντιδραστικές δυνάμεις της Αθήνας με τις προβοκάτσιές του ψευτοσυμφώνου εκθέσανε την αγγλοπαπανδρεϊκή πολιτική σε τέτοιο σημείο, ώστε ο Παπανδρέου έσπευσε να δηλώσει ότι δεν υπέγραψαν οι κομμουνιστές την συμφωνία, αλλά ο Τσαούς Αντών. Κι αυτό, γιατί το πραγματικό σύμφωνο Τσαούς Αντών-Συράκωφ βρισκόταν στα χέρια του ΕΛΑΣ».31

Πράγματι, την 1η Οκτώβρη 1944 ο υπουργός Εξωτερικών Δραγούμης χαρακτήρισε το εν λόγω «Σύμφωνο» ως «δολοπλοκίαι του Γκεωργκήεφ»32 (σ.σ. του Βούλγαρου Πρωθυπουργού). Ο δε «Ριζοσπάστης», στις 3 Οκτώβρη 1944, έκανε λόγο για «ξαναζεσταμένο βουλγαρικό ιμπεριαλισμό», διατρανώνοντας ταυτόχρονα: «Εξω οι Βούλγαροι κατακτητές απ’ τα ελληνικά και γιουγκοσλαβικά εδάφη!»33.

«Υστερα από τις διαμαρτυρίες του ΕΛΑΣ», αναφέρει ο Στ. Σαράφης, «ο ταγματάρχης Μύλλερ αντικαταστάθηκε και έφυγε για το Κάιρο». Οσο για τον Τσαούς Αντών, «ύστερα από τον Δεκέμβρη [σ.σ. του 1944] ονομάστηκε από την ελληνική κυβέρνηση έφεδρος λοχαγός, ενώ οι καπεταναίοι του ΕΛΑΣ και οι έφεδροι αξιωματικοί που βγήκαν από τη Σχολή του ΕΛΑΣ και πολεμούσαν διαρκώς τον κατακτητή όχι μόνο δεν αναγνωρίσθηκαν από το επίσημο κράτος, αλλά οι περισσότεροι βρίσκονται στις φυλακές με ασύστατες και συκοφαντικές κατηγορίες. Ολο το Σεπτέμβρη και Οχτώβρη που οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Ελλάδα το περίεργο είναι ότι όχι μόνο τα τάγματα ασφαλείας και τα τμήματα των ελλήνων προδοτών που είχαν οργανωθεί από τους Γερμανούς εξακολουθούσαν να συνεργάζονται μ’ αυτούς ως την τελευταία στιγμή να καλύπτουν την υποχώρησή τους, αλλά και τμήματα που εξόπλισαν οι Αγγλοι, όπως του Τσαούς Αντών, έκαναν το ίδιο πράγμα και βοηθούσαν τους Βουλγάρους».34

Επίλογος

Τα δεκάδες «ντοκουμέντα» που κατασκευάστηκαν τότε επιδίωκαν να πλήξουν το κύρος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, παρουσιάζοντάς τα ως «αντεθνικά», «προδοτικά», που όχι μόνο δεν έκαναν αντίσταση, αλλά και συνεργάστηκαν με τον εχθρό: ό,τι ακριβώς δηλαδή έπραξαν οι εμπνευστές τους! Και όμως, καμιά φορά η απάντηση έρχεται από τις πιο «απρόσμενες» πηγές. Εκθεση του Foreign Office για το 1943 αναφέρει: «Την ίδια στιγμή που τα εθνικιστικά και συντηρητικά στοιχεία σπαταλούσαν τον χρόνο τους στην αδράνεια, το ΕΑΜ τράβηξε μπροστά φτάνοντας ένα σημείο στο οποίο μπορεί να ισχυριστεί πως είναι ο κύριος αντιπρόσωπος της ελληνικής αντίστασης […] Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το ΕΑΜ είναι ο ηγετικός παράγοντας στο αντιστασιακό κίνημα, και δικαιολογημένα ισχυρίζονται πως ηγούνται του αγώνα τόσο για την απελευθέρωση από τον Αξονα, όσο και για τις εσωτερικές ελευθερίες […]

Οι πρώην πολιτικές προσωπικότητες απέτυχαν να δείξουν στον λαό οποιαδήποτε ηγετική ικανότητα με αυτό ή τον άλλο τρόπο, καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής. Κάποιοι κάτοχοι μεγάλων περιουσιών είναι αντίθετοι στο κίνημα αντίστασης γιατί βλέπουν τα τεράστια κέρδη που συσσώρευαν από την κατοχή να εξατμίζονται από τον κοινό σκοπό […] Αλλά η μάζα του λαού βλέπει τους αντάρτες ως ηγέτες του αγώνα, και η θέση που κέρδισε το ΕΑΜ αποτελεί απόδειξη πως δεν υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση σε αυτό…»35.

Οι διαπιστώσεις αυτές του βρετανικού ιμπεριαλισμού δε γίνονταν βεβαίως με σκοπό να αποδώσουν τα εύσημα στο ΕΑΜ, αλλά για να εκθέσουν μια κατάσταση που ενυπήρχε αντικειμενικά στο διαμορφούμενο συσχετισμό δυνάμεων στην Ελλάδα (αλλά και ευρύτερα) και αναλόγως να παρθούν τα όποια απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια της αστικής εξουσίας και μετά το πέρας του πολέμου.

«Η μεταβολή της στρατηγικής κατάστασης στη Μεσόγειο», αναφέρει ο Richter, οδήγησε σε «μια ομαδική έξοδο “εθελοντών” για την αντίσταση από την Αθήνα. Στρατιωτικοί και πολιτικοί, βασιλικοί και δωσίλογοι έφευγαν από την Αθήνα, όπως τα ποντίκια από το πλοίο που βουλιάζει, και παρουσιάζονταν στο στρατηγείο του Μάγιερς για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους»36. Πράγματι, Εκθεση του Foreign Office, με ημερομηνία 27 Ιούλη 1943, μιλά ξεκάθαρα για το πώς διάφοροι λεγόμενοι «εθνικόφρονες», οι οποίοι «υπήρξαν ενεργοί (ή από την απάθεια, αδράνειά τους) συνεργάτες του εχθρού […] τώρα φυσικά κάνουν ύστατες προσπάθειες να αποδείξουν -μέσω της βιαστικής δημιουργίας νέων “αντιστασιακών ομάδων” και της υπογραφής πρωτοκόλλων- την πίστη τους στους Συμμάχους»37.

Από αυτούς, άλλοι ενσωματώθηκαν στον ΕΔΕΣ και άλλοι συνέχισαν να δρουν μέσα από αυτόνομες ομάδες, διατηρώντας σχέσεις τόσο με τους Βρετανούς όσο και τις δυνάμεις Κατοχής. Ταυτόχρονα και «με την ανοχή των Βρετανών», τόνιζε ο Richter, εξαπολύθηκε «μια πλατιά συκοφαντική εκστρατεία ενάντια στον ΕΛΑΣ». Το 1944 ο Λήπερ (αξιωματούχος της Διεύθυνσης Πολιτικού Πολέμου της Βρετανίας) εξέδωσε την εξής οδηγία προς τα ΜΜΕ: «Γενικά, κανένα εύσημο, οποιουδήποτε είδους δεν πρέπει να δίνεται στον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ»38. Είναι σαφές πως όλα αυτά αξιοποιήθηκαν από το βρετανικό ιμπεριαλισμό και ως ένα μέσο πίεσης στο ΕΑΜ. Πρόκειται για «σημάδια» που καταδείκνυαν πως η «αντιφασιστική συμμαχία» έφτανε στο τέλος της. Οι αδυναμίες στην στρατηγική του Κομμουνιστικού Κόμματος θα απέβαιναν καθοριστικές στην υποτίμηση των «σημαδιών» αυτών.

Την ίδια στιγμή λοιπόν που ΕΑΜ και ΕΛΑΣ ρίχνονταν ολόπλευρα στη μάχη κατά των δυνάμεων Κατοχής και των ντόπιων συνεργατών τους, οι αστικές δυνάμεις -φιλογερμανικές και φιλοβρετανικές εξίσου- προετοιμάζονταν σε αγαστή συνεργασία για τη μάχη της επόμενης μέρας: τη μάχη για την εξουσία. Εκθεση του υποστράτηγου Εριχ Σμιτ-Ρίχμπεργκ (επιτελάρχη της Ομάδας Στρατιών Ε) για το δίμηνο Ιούλης-Αύγουστος 1944 αναφέρει γύρω από την ανάπτυξη της πάλης του ΕΑΜ λίγο πριν την απελευθέρωση: «Η εγκληματική συμμοριακή δράση έχει προσλάβει άγνωστη ως τώρα διάσταση. Πράξεις δολιοφθοράς κατά των συγκοινωνιακών συνδέσεων, καλά οργανωμένες επιδρομές και επιθέσεις εναντίον βάσεων και χωριών που κατέχονται από δικά μας τμήματα, αποτελούν σχεδόν καθημερινά φαινόμενα». Στον αντίποδα «η εθνικοδημοκρατική κατεύθυνση (ο ΕΔΕΣ), που πολιτικά βρίσκεται στη γραμμή της εξόριστης κυβέρνησης Παπανδρέου, προσπαθεί πάντα να διαβεβαιώσει τη δύναμη κατοχής για τη νομιμοφροσύνη της ώστε άθικτη να προετοιμαστεί για τον επερχόμενο στρατιωτικό και πολιτικό αγώνα για την εξουσία». Αλλωστε, όπως αναφέρουν διάφορες γερμανικές πηγές, ήδη από τα τέλη του 1943 είχε «κλειστεί μια σιωπηρή συμφωνία να μη γίνονται αμοιβαία εχθροπραξίες στην περιοχή των εθνικών ανταρτών».39

Το γεγονός ότι το ΚΚΕ δεν είχε και το ίδιο προετοιμαστεί για τον επερχόμενο πολιτικό και στρατιωτικό αγώνα (δηλαδή δεν μπόρεσε να εντάξει την εθνικοαπελευθερωτική πάλη σε στρατηγική για την εργατική εξουσία), αντίθετα είχε εγκλωβιστεί στις Συμφωνίες με τους «συμμάχους» Βρετανούς και τον αστικό πολιτικό κόσμο στο Κάιρο, σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει ότι όση λάσπη και αν ρίξουν παλαιοί και σύγχρονοι θαυμαστές του Γκαίμπελς, θα μπορέσουν ποτέ να διαγράψουν ή να αμαυρώσουν το ρόλο του ΚΚΕ στον αντιφασιστικό-εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού στην Κατοχή και γενικότερα. Κλείνουμε, αναγράφοντας το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση-κάλεσμα της ΚΕ του ΚΚΕ της 3 Αυγούστου 1944: «Κομμουνιστές! Ξεσηκώστε, οδηγήστε το λαό και το στρατό μας στη μάχη. Σε γενική έφοδο για τη λευτεριά. Πολεμήστε στις πρώτες γραμμές. Μεταδώστε σ’ όλο το λαό τόλμη και αποφασιστικότητα, το πνεύμα της δράσης και της νίκης. Πολεμήστε και απελευθερώστε στην Ελλάδα. Ολοι επί ποδός πολέμου!»40.

Πηγή

Έφυγε από τη ζωή η Βούλα Δαμιανάκου

Η μεγάλη κυρία της ποίησης και της Εθνικής Αντίστασης, γυναίκα του Βασίλη Ρώτα, Βούλα Δαμιανάκου, έφυγε σήμερα από τη ζωή.

Είναι εκείνη που φιλοξένησε τον διωκόμενο ηγέτη των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτζαλάν και παραλίγο να καταδικαστεί.

Συνεργάστηκε με το περιοδικό Λαϊκός Λόγος (1966-1967), με τα ψευδώνυμα Αλκυόνα, Αλκυών, Ειρήνη Πεζοπόρου. Μετέφρασε το σύνολο των έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, κατά το μεγαλύτερο μέρος με τον Βασίλη Ρώτα, καθώς και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.

Παιδί της Μάνης, αγωνίστρια στην Εθνική Αντίσταση, ποιήτρια, συγγραφέας, μεταφράστρια, η Βούλα Δαμιανάκου έφυγε από τη ζωή μέσα στη νύχτα πλήρης ημερών.

Είναι εκείνη που φιλοξένησε στο σπίτι της τον διωκόμενο ηγέτη των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτζαλάν (και παραλίγο να καταδικαστεί), που αρνήθηκε -μολονότι είχε ανάγκη- τη β' κατηγορίας τιμητική σύνταξη εθνικής αντίστασης.

Mνημείο Παργινόσκαλας Πρεβέζης

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του ΚΚΕ για την απελευθέρωση της Πρέβεζας, η τοπική κομματική οργάνωση εγκαινίασε ένα εξαιρετικής αισθητικής μνημείο για τα θύματα της Παργινόσκαλας. 

Πρόκειται για τη γνωστή υπόθεση των δολοφονηθέντων της υποδειγματικής ομάδας της ΕΠΟΝ του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, τον Σεπτέμβριο του 1944, από τον ΕΔΕΣ. Ανάμεσα στους ήρωες-νεκρούς αγωνιστές ήταν και ο γυμνασιάρχης τους Χρήστος Κοντός, μέλος της Λαϊκής Επιτροπής Πρέβεζας, ο οποίος δεν δέχτηκε να εγκαταλείψει τους μαθητές του στην ύστατη ώρα τους και εκτελέστηκε μαζί τους. 

Στις 21-22 Σεπτεμβρίου, και ενώ η μάχη μαίνεται μέσα στην πόλη της Πρέβεζας ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ, μια ομάδα από την υποδειγματική ΕΠΟΝ της Πρέβεζας βρίσκεται οχυρωμένη μέσα στο 1ο Γυμνάσιο επικεφαλής τους είναι ο ο Δημήτριος Τρομπότας, νεαρός αξιωματικός του ΕΛΑΣ από τη Σαγιάδα Θεσπρωτίας. Μαζί  τους βρίσκεται και ο γιατρός Χρήστος Μαϊδάτσης, μέλος του ΕΑΜ της πόλης. Το κτίριο σφυροκοπά με όλμους ο επικεφαλής του ΕΔΕΣ Δημήτριος Γαλάνης. Ο Γαλάνης θα συλλάβει με αιφνιδιασμό τους κλεισμένους ΕΠΟΝίτες, θα τους μεταφέρει στην Παργινόσκαλα όπου θα εκτελέσει τους περισσότερους άνευ δίκης. Ορισμένοι από αυτούς θα εκτελεστούν στο Φρούριο Παντοκράτορα τις επόμενες ημέρες και αφού τους ανακρίνουν με φρικτά βασανιστήρια. 

Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες υπό τον Γαλάνη βρίσκονταν και έφηβοι μαθητές. Συνολικά εκτελέστηκαν 48 άτομα. Επαγγελματίας στρατιωτικός της Σχολής Ευελπίδων Δημήτριος Γαλάνης, παραβίασε βάναυσα τη Συνθήκη της Γενεύης περί αιχμαλώτων, η οποία ισχύει και σε εμφύλιες συρράξεις και ντρόπιασε το βαθμό του. Όμως, δεν δικάσθηκε ποτέ για εγκλήματα πολέμου. 

Μεταπολεμικά δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στην Άρτα όπου είχε φορτηγά μεταφοράς οικοδομικών υλών. Μάλιστα το έτος 1978 προσέφερε δωρεάν χαλίκια για την τέλεση έργων στο στρατόπεδο της εθνικής Οδού Άρτας Πέτα. Τότε δήλωσε επακριβώς στον διοικητή του στρατοπέδου αντισυνταγματάρχη Μιχαήλ Κωστόπουλο του Μιλτιάδη «κύριε Κωστόπουλε, εγώ ήμουν εντελώς ξένος στην Πρέβεζα. Δεν ήξερα κανέναν. Διαταγές του ΕΔΕΣ εκτελούσα και των Βρετανών. Αναγνωρίζω πόσο τραγική είναι η εκτέλεση στην Παργινόσκαλα».

Η αλήθεια είναι παρόλα αυτά ότι η εκτέλεση ή η υπεράσπιση των αιχμαλώτων περνούσε απόλυτα από το χέρι του.