«H "συνομωσία" του "Ρίζου"»

Μία από τις ανταποκρίσεις του εξόριστου στον Αη Στράτη συντάκτη του «Ριζοσπάστη» Τάκη Κόντου, που υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Στάρκος»

«Μέσα στην κολλεχτίβα του Αη Στράτη είμαστε εκατόν είκοσι απάνω κάτω πολιτικοί εξόριστοι. Δεν είμαστε όλοι κομμουνιστές. Εχουμε διάφορες δημοκρατικές πολιτικές πεποιθήσεις. Οι κομμουνιστές ανάμεσά μας όπως και έξω στον αγώνα είναι πάντα η αποφασιστική συνειδητή πρωτοπορία (...) δεχτήκαμε με ενθουσιασμό την απόφαση να γιορτάσουμε τα 18 χρόνια της Οχτωβριανής Επανάστασης, σαν μια γιορτή που ενδιαφέρει την παγκόσμια εργατιά και τους εργαζόμενους όλου του κόσμου (...) μαζευτήκαμε σχεδόν αυθόρμητα όλοι οι συντάχτες του "Ριζοσπάστη" σε μια γωνιά του κεντρικού θαλάμου και αρχίσαμε τη "συνωμοσία". Έπρεπε τη μέρα της Γιορτής να βγάλουμε μια έκτακτη έκδοση του "Ριζοσπάστη" ειδικά για τον Αη Στράτη. Όλες οι δυνάμεις μας βρισκόντουσαν σχεδόν στο νησί. Συμφωνήσαμε, αποφασίσαμε, καταστρώσαμε το πλάνο δουλειάς, κάναμε τον καταμερισμό και βάλαμε μπρος. Το σπουδαίο, όμως, ήταν να μην το μάθει κανείς ως την τελευταία στιγμή. Και το καταφέραμε.

Το "παράνομο τυπογραφείο" - χαρτιά, μελάνες, μπογές, χαρτόνια, πέννες κ.τ.λ., ένα μακρύ τραπέζι κλεμμένο απ' το μαγειρείο, μπάγκοι μαζύ με δυο - τρεις καλλιγράφους συντρόφους - εγκαταστάθηκε στο "σπίτι του δασκάλου" (έτσι λεγότανε ένας απ' τους θαλάμους μας).

Τη μέρα της Γιορτής, ο "Ρίζος" ήταν έτοιμος, ένας "Ρίζος" πέρα για πέρα όμοιος με κείνον που θα βγαινε στην Αθήνα, σε μέγεθος, εμφάνιση και περιεχόμενο, μονάχα που ήταν γραμμένος με το χέρι.

Το ποίημα του Κώστα Βάρναλη που πρωτοδημοσιεύτηκε στην έκτακτη έκδοση του «Ριζοσπάστη» που έβγαλαν οι ίδιοι οι εξόριστοι συντάκτες του στον Αη Στράτη, για να τιμήσουν τα 18 χρόνια απ' την Οχτωβριανή Επανάσταση

Το κύριο άρθρο, το άρθρο για τη Μέρα, ένα χαιρετιστήριο των συντακτών του "Ρίζου" εξωτερικό δελτίο, όλα στη θέση τους. Από τη δεύτερη σελίδα δεν έλειπε ούτε το χρονογράφημα ούτε τα θέατρα, ούτε η συνέχεια του "Ατσαλιού" τα σοβιετικά νέα, κι ούτε ακόμα τα αναπόφευκτα "γυρίσματα" απ' την πρώτη σελίδα. Στην τρίτη σελίδα είχε μια καλογραμμένη καμπάνια για τις ανάγκες της κολλεχτίβας και ιδιαίτερα για το μαγειρείο και το φούρνο, με συνεντεύξεις των "ειδικών" προεξαρχόντων του Στύλου για το μαγειρείο και του Καγιώργη για το φούρνο. Είχε χαιρετιστήρια των ρεφορμιστών εργατών της κολλεχτίβας, των αγροτών κ.τ.λ. 

Η τέταρτη σελίδα είχε τα τελευταία νέα. Απ' τον έκτακτο αυτό "Ρίζο" δεν έλειπαν και οι διαλεχτές συνεργασίες. Ο Βάρναλης είχε δώσει ένα τραγούδι που ταίριαζε τότε ειδικά. Ο Γληνός έδωσε μια επιφυλλίδα - πρώτες εντυπώσεις του από την εξορία. Οι γιατροί μας το ίδιο. Η σκιτσογράφηση ήταν θαυμάσια και ο δικηγόρος ο Χρήστος ο Αγγελόπουλος "επιστρατευθείς" παρουσίασε μια έκτακτη εξέλιξη σε σκίτσα.

Πρωί. Η αίθουσα του κεντρικού θαλάμου είναι διακοσμημένη σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Μέρας (...) κατά τις 10 η αίθουσα είναι γεμάτη και η γιορτή αρχινά. Εκλέγεται το προεδρείο της ημέρας που παίρνει θέση μέσα στη σκηνή. Μέσα σε γενικό ενθουσιασμό μιλάν οι ομιλητές. Κι όταν τελειώνουν φωνάζοντας "έκτακτη έκδοση του «Ριζοσπάστη»", ένας εργάτης φέρνει τον "Ρίζο". Το τι έγινε, είναι απερίγραπτο. Παραλήρημα ενθουσιασμού και βουρκωμένης συγκίνησης. Εκεί είδαμε περισσότερο από άλλη φορά και πιο έντονα ποια σημασία έχει ο "Ρίζος" μέσα στις γραμμές και στην αντίληψη των αγωνιστών του λαού. Είδαμε παληούς αγωνιστές να βουρκώνουν. Ο δικηγόρος ο Κόντος διαβάζει τα κυριότερα κομμάτια. Ο κόσμος ζητά να διαβαστεί και το τραγούδι του Βάρναλη. Ο Βάρναλης είναι κατασυγκινημένος, τον συνεπαίρνει ο ενθουσιασμός, σηκώνεται απ' τη θέση του και μέσα σε ενθουσιασμένα χειροκροτήματα απαγγέλει ο ίδιος το τραγούδι του...».