Η μάχη της Πρέβεζας (1944) - Προφορικές Μαρτυρίες

Η κυρά Άννα , μέλος της ΕΠΟΝ Πρεβέζης ,αφηγείται στην κόρη της

«..Όταν ήρθε η ώρα να λευτερωθούμε, την Πρέβεζα την λευτέρωσε ο ΕΛΑΣ.
Ήρθαν οι αντάρτες στο λιμάνι.. απ’ το Άκτιο,.. απ’ τον ελαιώνα.., απ’ τον Αηθωμά…. Λαοπροσκύνημα…….
Μας είπανε πως θα γιορτάσουμε την απελευθέρωση την Κυριακή 18/9/44.
Τότε έγινε η μεγάλη γιορτή .
Μεγάλο γλέντι.Ομιλίες χοροί .
Πράμματα.Θάμματα.Σαν ζουρλοι ήμασταν όλοι απ’ τη χαρά μας.

Όμως εκεί που γλεντάγαμε, μέσα στο πλήθος ακούστηκε πως οι Ζερβικοί θα επιτεθούν στον ΕΛΑΣ και στους δικούς μας .
Νομίζω εκείνη την ώρα ,δεν ξέρω από ποιό σοφό κεφάλι ,ήρθε η διαταγή να παραδώσει ο ΕΛΑΣ την πόλη στον ΕΔΕΣ.Αλλά δεν προλαβαν να φύγουν και τους επιτέθηκαν οι Ζερβικοί γιά να τους ξεκάνουν.
Μέχρι να πολωθούνε τα πράμματα και να αρχινήσει ο εμφύλιος πέρασαν καναδυό μέρες.

Πάντως οι δικοί μας, μόλις κατάλαβαν τί πάει να γίνει, έπιασαν το κάστρο του Αγιαντρέα με δυό λόχους και διοικητή τον Νούτσο.
Την Εθνική την έπιασε ο καπετάνιος ο Γιαννούλης απ τη Λευκάδα με το ΕΛΑΝ (το ναυτικό σκέλος του ΕΛΑΣ), μέχρι τη τη Βάση.

Απ’ τα Σφαγεία ως τον Αγιώργη, όλη η ακτογραμμή ηταν πιασμένη απ’ τους αντάρτες.
Κι από πάνω ,το Γυμνάσιο.
Μόνο στο κάστρο του Παντοκράτoρα μπόρεσαν και μπήκαν αυτοί .
Και τούτο ,γιατί τους είχαν αφήσει οι δικοί μας να μπούν στη πόλη από κείνη τη μεριά τότε που θα γιορτάζαμε την απελευθέρωση όλοι μαζί.
Οχυρώθηκαν εκεί,και άρχισαν να χτυπάν τους Ελασίτες.

Αρχίζει ο πόλεμος.

Απ’ τον Παντοκρατoρα χτύπαγαν αυτοί.
Απ’ το κάστρο του Αγιώργη οι δικοί μας.
Οι οβίδες πέρναγαν απάνω απ’ τα κεφάλια μας σταυρωτά και δεν είχαμε κατά που να κάνουμε γιά να γλυτώσουμε.(η Κοκκινιά είναι ανάμεσα στο κάστρο του Αγιώργη και το γυμνάσιο)

Πρώτα έφυγε το ΕΛΑΝ και ο καπετάνιος ο Γιαννούλης απ’ την Εθνική τράπεζα και τη Βάση.Μάζεψε όσους είχε και έκανε έξοδο.
Ήτανε η λεγόμενη εξόρμηση.
Μπήκανε άλλοι στα πριάρια (μακρόστενες βάρκες χωρίς καρίνα)και άλλοι κολυμπώντας, περάσανε απέναντι στη Λασκάρα , μετά στο Άκτιο και εν μέσω πυρών και κανονιοβολισμών πέρασαν στο Ξηρόμερο(Αιτωλοακαρνανία) .
Η Εθνική τράπεζα έπεσε σχετικά γρήγορα αφου έφυγαν οι υπερασπιστές της . Οι άλλοι που έμειναν στο κάστρο του Αγιώργη,είχαν και τους τραυματίες συγκεντρωμένους εκεί,τα κατάφεραν κουτσά στραβά και έφυγαν κιαυτοί.

Έμειναν αυτοί του Γυμνασίου.

Ειδικά στο Γυμνάσιο , επειδή έπρεπε να κρατηθεί ο δρόμος προς τα περιβόλια και τον ελαιώνα(η έξοδος της πόλης) ανοιχτός,τοποθετήθηκε μετά απο διαταγή της πολιτικής ηγεσίας του ΕΛΑΣ της περιοχής , η υποδειγματική διμοιρία της ΕΠΟΝ. Όμως εγώ ξέρω, πως ο μπάρμπας σου ο Μιχάλης και ο Νούτσος διαφώνησαν . Ο Αραχναίος ήταν που επέμενε .
Η υποδειγματική είχε τα πιο γενναία επονιτόπουλα.
Με το σκεπτικό πως αυτά τα παλληκαράκια θα πολεμήσουν μέχρι το τέλος και δεν θα περάσει εύκολα κανένας, τους ανάθεσαν να υπερασπιστούν το γυμνάσιο.
Ααααχ!Δεν ξέρω πιά άν έκανε καλά ή όχι.
Ποιό το όφελος;
Κι αυτοί που γλύτωσαν τους περίλαβαν μετά στα βουνά ,στις εξορίες ,και στις Τασκένδες. Αλλοίμονο στα παιδάκια μας που πήγαν να λες!


Η Εθνική είπαμε έπεσε σχετικά γρήγορα στα χέρια του στρατού -είχε έρθει και στρατός στο μεταξύ γιά να βοηθήσει το Ζέρβα, γιατί αυτοί, πέντε ψύλλοι ήταν όλοι κιόλοι κακή τους ώρα. Κι ήθελαν να κάνουν και κατοχή στην πόλη…
Έπρεπε όμως οπωσδήποτε να καταλάβουν και το Γυμνάσιο, επειδή ήταν απάνω στο σταυροδρόμι σε ύψωμα, και εμπόδιζε τους Εδεσίτες της πόλης να επικοινωνήσουν με αυτούς του Παντοκράτoρα.

Το Γυμνάσιο δεν έπεφτε.

Τι έγινε ομως.
Ο γυμνασιάρχης ο Κοντός -καλή του ώρα εκεί που είναι μαζί με τα παιδιά-που ήταν κάτι σαν δήμαρχος επειδή τον είχαν βάλει οι Πρεβεζάνοι Άρχοντα της πόλης μέχρι να βγει δήμαρχος με εκλογές κανονικές ,είχε μαζέψει τους χωροφύλακες της περιοχής γιά να μη τους σκοτώσουν οι Ελασίτες .

Αφού, οι πιο πολλοί απ’ αυτά τα μούτρα τάχανε κάνει πλακάκια και με τους Γερμανούς και με το Ζέρβα και είχανε φάει πολύ κοσμάκη ,ειδικά στα χωριά.
Τους είχε μαζέψει λοιπόν και τους είχε βάλει όλους στο λιοτριβιό του Θεοφύλαχτου απέναντι απ το γυμνάσιο.
Εκεί που έφκιασε μετά σπίτι ο Στάρας.
Θυμάσαι;

Δεν είχε σκοπό να τους πειράξει.
Να φανταστείς ήτανε με τον οπλισμό τους, και έβαλε να τους φυλάνε μη τους σφάξει κανένας και τα ρίξουνε στον ΕΛΑΣ μετά.
Αυτοί λοιπόν , καθώς δεν ηταν αφοπλισμένοι βγήκαν και πήγαν απέναντι στο τζαμί και πυροβολούσαν από κει τα παιδιά.
Τα παιδιά σκότωσαν πάρα πολλούς απο δαύτους .Τους ρήμαξαν.

Βλέποντας οι χωροφύλακες πως αποδεκατίστηκαν ζήτησαν ενισχύσεις απ’ τους Ζερβικούς που ήρθαν με αρχηγό τον περιβόητο Γαλάνη, αυτόν απο το τάγμα των Κρητικών.
Λέγανε πως είχε έναν ανηψό που σκοτώθηκε, εκεί μπροστά ,στο Γυμνασιο.
Γιαυτό , αυτός ο Γαλάνης,μετά μας κολύμπησε στο αίμα.
Αλήθεια είναι ; Ψέμματα είναι ;Και το είπανε έτσι για να δικαιολογήσουνε τα φονικά που έκανε; Δεν ξέρω.

Ήρθε απ’ τη μεριά που είναι τώρα το καφενείο του λαού , περικύκλωσαν το Γυμνάσιο και το βάραγαν από όλες τις μπάντες.
Μέσα ήταν τα 14 παιδιά και καμμιά 40αριά μεγάλοι.

Ο Λώλος, με την υποδειγματική , μπήκε στο Γυμνάσιο μαζί με τους αντάρτες όταν ξεκίνησαν οι υποψίες και κατάλαβαν πως θα γίνει μακελειό.

Ο Νούτσος όμως, (Κ.Νούτσος διοικητής του 1ου λόχου του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσε την Πρεβεζα) τον ειδοποίησε τον κουνιάδο που ήταν στην ηλικία του Λώλου να μην κλειστεί μέσα γιατί τάξερε από πρώτο χέρι.

Και τον γλύτωσε.

-Τον βρήκα όταν ήρθε στην Πρέβεζα και του τάπα.- Έκανε πως δεν ήξερε,και σκώθηκα κι έφυγα-.
Το καταλάβαμε και μεις πως θα πολεμήσουν μέχρι το τέλος, γιατί το ίδιο πρωΐ που άρχισε ο πόλεμος, ήρθε κατά τις 11 η ώρα ο Θοδωράκης .
-Θεία ,ήρθα με αφορμή πως θα πάρω το νερό για να σας το πω.
-Θα γίνει μεγάλος πόλεμος.

Ζήτησε και του φέραμε στο σπίτι τη μάννα του να τη δει και να τη χαιρετήσει.
Γιατί σε μας ήρθε μέσα απ’ τα περιβόλια ενώ στο δικό του το σπίτι δεν μπορούσε να πάει.
Ήταν μαζί με το φίλο του τον Περικλή

Τότε ,όπως τον φίλησα και τον τέντωσα γιά να τον καμαρώσω, είδα τα σοσονάκια του στριμμένα απάνω απ τις αρβύλες του, που είχαν κεντημένο με κόκκινα γράμματα ΚΚΕ, και του λέω πειράζοντάς τον.
-Αχάαααα ξάδερφε , τι βλέπω; κάπα κάπα ε;
-Ξαδέρφη ,μου λέει.Εγώ στην υποδειγματική της ΕΠΟΝ είμαι.
-Δεν είμαι κάπα-κάπα.
(Σάμπως το μολόγησαν και ποτέ, ακόμα γιά δικό τους τον μελετάνε τα γομάρια.)
-Όταν βρώ την ευκαιρία θα τα ξηλώσω.

Αμ’ τρομάραμ’ δεν πρόλαβε ο Ηρακλής να τα ξηλώσει τα γράμματα.Ήταν η τελευταία φορά που είδα το Λώλο ζωντανό.
Ένα μαυροτσούκαλο λιανό με το τσουλούφι το σγουρό να πετάει.

Τα παιδιά κλείστηκαν λοιπόν στο γυμνάσιο και πολέμησαν μέχρι που τελείωσαν τα πυρομαχικά.Τους φώναζαν να παραδοθούν. Όλα τα ακούγαμε
Και τις βρισιές που τους γάβγιζαν τις ακούγαμε.
Δεν παραδίνονταν αυτά. Βλέπεις τους είχανε διατάξει να κρατήσουν ως το τέλος.
Ο Αραχναίος τη δουλειά του έκανε, και γιά το σκοπό του πολέμου,σωστά έκρινε. Τι να πεις !
Έδωσαν τόσες μέρες καιρό στους αντάρτες να απαγκιστρωθουν απ’ τα κάστρα και να φύγουν άλλοι στο Ξερόμερο, κιάλλοι στο βουνό .
Σάμπως άμα ήμουνα εγώ ξέρω τι θα νάκανα;

Όταν τους τέλειωσαν τα πυρομαχικά, έπεσε μιά ησυχία.
Μιά νέκρα , που παγώσαμε σύγκορμοι.
Εγώ έβαλα τα κλάμματα και έπεσα κάτω και μαδιόμουνα, γιατί ήξερα τι θα πάθουν. Η μάννα μου είχε πιαστεί με την αδερφή της και έκλαιγαν ήσυχα- ήσυχα βάχ μάννα μου , βάχ μάννα μου ,σαν να μην περίμεναν τίποτα.

Μετά αρχίνησαν τα ουρλιαχτά.

Τα βρισίδια για τις μαννάδες τους και τις αδερφές τους.
Μπήκαν όλοι μαζί απ’ όλες τις πόρτες του γυμνασίου.Κι όπως ήτανε οι υπερασπιστές άϋπνοι, πεινασμένοι και με χωρίς πυρομαχικά,τους ξέκαναν με τις ξιφολόγχες.
Τα πήραν και τα κλείσανε στα μπουντρούμια στο κάστρο του Παντοκράτoρα. Πιάσανε καμμιά 800αριά πολίτες τότε.
Ήταν και ο πατέρας μου μαζί , γιατί τον κατέδωσαν γιά αριστερό αυτοί που τους έδινε τις πληροφορίες γιά το λιμάνι και έπαιρναν τις λίρες απ’ τους Εγγλέζους.
Το Λώλο τον είχανε μαχαιρώσει στα πλευρά και τον πήρανε τραυματισμένο όπως και πολλούς άλλους.

Πήγαινε η μάννα του η κακομοίρα και του άφηνε φαί και ρούχα να αλλάζει και να ζεσταθεί.
Σάμπως ήξερε ; Ζεί; Πέθανε; Του τάδιναν; Δεν του τάδιναν;
Πάντως αυτή πήγαινε κάθε μέρα το φαί.

Ούτε που την άφησαν να το δεί το έρμο καθόλου.Τα κορμόσκυλα.

Πρέπει να τους εκτέλεσαν μιά δυο μέρες πριν τη συμφωνία της Καζέρτας.
Νομίζω μάλιστα πως μιά ομάδα την εκτέλεσαν και μετά τη συμφωνία.
Τα παιδιά, είτε επειδή ήταν ζωηρά και προσπαθούσαν φαίνεται να το σκάσουν,είτε γιατί τα είχαν μεγάλη μανία γιατί σκότωσαν πολλούς από δαύτους,τα είχαν δεμένα δυό -δυό με καλώδια απ τα πόδια.

Ετσι τα πήραν.Έτσι τα εκτέλεσαν.

Τους εκτέλεσαν στην Παργινόσκαλα.
(την έλεγαν έτσι γιατι εκεί έπιαναν τα καΐκια τα Παργινά που έφερναν ψάρια και άλλα προϊόντα).
Δυό – δυό. Το Λώλο τον εκτέλεσαν με τον Περικλή μαζί .
Δεμένα τα βρήκαμε ,και όπως είχαν σαπίσει τα κρέατά τους, τα καλώδια είχαν ακουμπήσει στα κοκκαλάκια τους τρομάραμ’.

Εμείς στην Κοκκινιά το μάθαμε αμέσως πως τα εκτέλεσαν.
Ήρθαν δυό -τρεις δικοί μας απ’ τον Παντοκράτoρα και μας τάπανε.
Αλλά δεν μπορούσαμε να πάμε.Δε μας άφηναν τα τσακάλια ,ούτε στο θάνατο να πάμε ανθρωπινά.

Μεγάλος θρήνος.

Όλη η Πρέβεζα θρηνούσε.

Θρηνούσαμε για το Λώλο.Θρηνούσαμε γιά τους άλλους.
Θρηνούσαμε γιατί δεν ξέραμε τι μας περίμενε και μας.
Σαν ζουρλοί κλαίγαμε.
Τότε ήταν που ο παππούς ο Νικολής που είχε πολλες ενοχές επειδή κλώτσησε τον Ηρακλή εκεί απάνω στην ώρα που χτύπαγε τα κρόταλα και θα σκότωνε τις στυμφαλίδες όρνιθες,έκλαιγε με αγκομαχητά και φώναζε τον Ηρακλή του.
Αλλά ήταν αργά πιά.
Μας άφησαν να πάμε να πάρουμε τους νεκρούς και να τους θάψουμε μέρες μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας.
Ήρθαν κι οι Παντοκρατoρίτες οι δικοί μας μαζί , λίγοι ήταν,- οι πιό πολλοί ήταν ζερβικοί και δεξιοί-, και μας έδειξαν που τους είχανε παραχώσει.

Άλλοι ήτανε στα ορύγματα που μείνανε απ’ τους Ιταλούς , απ’ τον πόλεμο, σκαμμένα κατα μήκος της παραλίας.Οι άλλοι , με το Θοδωράκη ,ήταν πιό προς τα μέσα. Σε ένα μεγάλο τετράγωνο λάκκο.

Τους είχανε παραχώσει πρόχειρα πρόχειρα ,με τη σειρά και κατά στρώσεις.
Μία στρώση άνθρωποι.Μιά στρώση χώμα.
Μια στρώση άνθρωποι ,μιά στρώση χώμα.

Κορμιά και χώματα σε στρώσεις. Πρέπει νάτανε πολλοί.
Έμαθα πολύ αργότερα ,πως ήτανε καμμιά εκατοστή όλοι μαζί.
Τα παιδιά ήταν δεκατέσερα .Εμείς, οι συγγενείς τους ανοίξαμε .
Αναμεράγαμε τα χώματα και τους βγάζαμε έναν- έναν.
Έρχονταν οι αλλολοΐσμένοι να ιδούν μην είναι ο δικός τους.
Που να δεις τη μάννα του Περικλή.

Έτρεχε κιαυτή σαν ζουρλή, όλη της η οικογένεια βλέπεις ήταν στο αντάρτικο. Μέχρι και το μικρό- μικρό ο Πύρρος.

Μόνο αυτή έμεινε πίσω για να ψάχνει στους σκοτωμένους.
Εκεί να δεις θρήνος και απελπισία.

Το Θοδωράκη τον γνώρισα εγώ απ’ τα αρβυλάκια με τις κάλτσες που έγραφαν κάπα – κάπα -ε και δεν πρόλαβε να το ξηλώσει. Και από τα μαλλάκια του που είχανε ισιώσει και από κατσαρά είχανε γίνει σαν πράσα και είχανε κάτσει στο μετωπάκι του . Εγώ ήμουνα κοντά στα δεκαπέντε και ο Λώλος δεκαπέντε και και λίγο παραπάνω .

Ακόμα το θυμάμαι. Ακόμα θυμάμαι εκείνη τη μυρωδιά.
Εκεί να δεις. Να μαδιώμαστε και να μη μπορούμε να ζυγώσουμε απ τη βρώμα. Δεν μπόραες να πας να μαζέψεις στην αγκαλιά τον ανθρωπό σου.
Σαν εγκληματίας ένοιωθες που ενώ σπάραζε το φυλλοκάρδι σου να τον πάρεις απάνω στο κορμί σου και να τονέ χαϊδέψεις, δε σάφηνε αυτή η βρώμα, και τον απόδιωχνες τον αγαπημένο σου.

Όρμαγαν οι γυναίκες και οι άντρες με απόφαση να πάρουν τα πτώματα αγκαλιά έτσι οπως τα βγάζαμε, και εκεί έπεφταν και ξέρναγαν απ τη σαπίλα.
Βρώμαε το τόπος σου λέω.Βρώμαε.
Βρώμαε το χώμα όπου και να το πάταγες.
Πάταγες στο χώμα και νόμιζες πως σκύλευες τα κορμιά που δεν έπρεπε να τα πατάς.
Απελπισία.Ο κόσμος οδύρονταν και ξέρναγε μαζί.
Άστα να πάνε.

Ακόμα μόρχονται όμως μπροστά στα μάτια μου κάθε φορά που βλέπω τους καταδότες και τους εγγλεζόφιλους που καλοζήσανε και πλουτίσανε και ακόμα δεν ψόφησαν όλοι όπως θάπρεπε!

Πηγή: https://carnagio.wordpress.com

Η μάχη της Πρέβεζας (1944) - Μέρος 3ο

Η σφαγή στο 1ο Γυμνάσιο 

Στις 21-22 Σεπτεμβρίου, και ενώ η μάχη μαίνεται μέσα στην πόλη, μια ομάδα από την υποδειγματική ΕΠΟΝ της Πρέβεζας βρίσκεται οχυρωμένη μέσα στο 1ο Γυμνάσιο επικεφαλής τους είναι ο ο Δημήτριος Τρομπότας, νεαρός αξιωματικός του ΕΛΑΣ από τη Σαγιάδα Θεσπρωτίας. Μαζί  τους βρίσκεται και ο γιατρός Χρήστος Μαϊδάτσης, μέλος του ΕΑΜ της πόλης. Το κτίριο σφυροκοπά με όλμους ο επικεφαλής του ΕΔΕΣ Δημήτριος Γαλάνης. Ο Γαλάνης θα συλλάβει με αιφνιδιασμό τους κλεισμένους ΕΠΟΝίτες, θα τους μεταφέρει στην Παργινόσκαλα όπου θα εκτελέσει τους περισσότερους άνευ δίκης. Ορισμένοι από αυτούς θα εκτελεστούν στο Φρούριο Παντοκράτορα τις επόμενες ημέρες και αφού τους ανακρίνουν με φρικτά βασανιστήρια. 

Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες υπό τον Γαλάνη βρίσκονταν και έφηβοι μαθητές. Συνολικά εκτελέστηκαν 48 άτομα. Επαγγελματίας στρατιωτικός της Σχολής Ευελπίδων Δημήτριος Γαλάνης, παραβίασε βάναυσα τη Συνθήκη της Γενεύης περί αιχμαλώτων, η οποία ισχύει και σε εμφύλιες συρράξεις.Όμως, δεν δικάσθηκε ποτέ για εγκλήματα πολέμου. 

Μεταπολεμικά δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στην Άρτα όπου είχε φορτηγά μεταφοράς οικοδομικών υλών. Μάλιστα το έτος 1978 προσέφερε δωρεάν χαλίκια για την τέλεση έργων στο στρατόπεδο της εθνικής Οδού Άρτας Πέτα. Τότε δήλωσε επακριβώς στον διοικητή του στρατοπέδου αντισυνταγματάρχη Μιχαήλ Κωστόπουλο του Μιλτιάδη «κύριε Κωστόπουλε, εγώ ήμουν εντελώς ξένος στην Πρέβεζα. Δεν ήξερα κανέναν. Διαταγές του ΕΔΕΣ εκτελούσα και των Βρετανών. Αναγνωρίζω πόσο τραγική είναι η εκτέλεση στην Παργινόσκαλα».

Η αλήθεια είναι παρόλα αυτά ότι η εκτέλεση ή η υπεράσπιση των αιχμαλώτων περνούσε από το χέρι του. 

Η αντεπίθεση του ΕΛΑΣ που δεν έγινε ποτέ

Στις 25 Σεπτεμβρίου οι μάχες στην πόλη ξεκινούν να λαμβάνουν μεγαλύτερες διαστάσεις. Έχει έρθει η ώρα να ανταπαντήσει κι ο ΕΛΑΣ πια, ο οποίος έχει λάβει μεγάλες ενισχύσεις σε άνδρες και υλικό από το Άκτιο. Από 250-300 μαχητές, τρία πολυβόλα και δύο ομαδικοί όλμοι έχουν φθάσει με πλοιάρια του ΕΛΑΝ στο φρούριο του Αγίου Ανδρέα.

Τις απογευματινές ώρες ο ΕΛΑΣ αναδιπλώνεται και επιχειρεί έξοδο και αντεπίθεση από το κάστρο του Αγίου Ανδρέα. Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιχειρούν με επιτυχία και οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ υποχωρούν από τις θέσεις που έχουν καταλάβει εκεί. Όλοι περιμένουν την εντολή για αντεπίθεση, η οποία όμως ποτέ δεν θα έρθει. 

Η μεραρχία του ΕΛΑΣ δεν θα εκδώσει ποτέ τη διαταγή για την αντεπίθεση γιατί εν τω μεταξύ έχει υπογραφεί η Συνθήκη της Καζέρτας.



Η Συνθήκη της Καζέρτας


Η Συμφωνία της Καζέρτας υπογράφηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 στην πόλη Καζέρτα της Ιταλίας ανάμεσα στην αυτοεξόριστη κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ελληνική κυβέρνηση, τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΑΜ και ΕΔΕΣ) και τις Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.

Η ιστορικά λανθασμένη για το λαϊκό κίνημα συμφωνία αυτή καθόριζε τα εξής:  «Όλες οι ανταρτικές δυνάμεις που δρούσαν στην Ελλάδα θα υπάγονταν στις διαταγές της ελληνικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, η οποία στη συνέχεια θα τις έθετε υπό τις διαταγές του στρατηγού Ρόναλντ Σκόμπι. Οι στρατιωτικοί ηγέτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ αναλάμβαναν την υποχρέωση να απαγορεύσουν στις ανταρτικές μονάδες οποιαδήποτε δράση που θα απέβλεπε στην κατάληψη της εξουσίας».

Στα πλαίσια και το πνεύμα αυτής της συμφωνίας, ο ΕΛΑΣ δεν αντεπιτέθηκε ποτέ στον ΕΔΕΣ κατά τη μάχη της Πρέβεζας.


Ιντερλούδιο

Εικοσιτέσσερις ώρες μετά οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχωρούν μέσω Ακτίου από την Πρέβεζα. Πίσω μένουν μόνο τα μάχιμα τμήματά του και οι οργανώσεις του ΕΑΜ που είναι κάτοικοι της πόλης. Ανάλογη κίνηση γίνεται κι από τον ΕΔΕΣ σε μικρότερη έκταση.

Από την πλευρά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ υπήρξαν στη Μάχη της Πρέβεζας τα εξής θύματα: Νεκροί αντάρτες: 32 άτομα, Τραυματίες αντάρτες: 12 άτομα, Νεκροί πολίτες: 48, Τραυματίες πολίτες: Άγνωστο.

Από την πλευρά του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ έχουν επιβεβαιωθεί 12 νεκροί ενώ ο αριθμός των τραυματιών είναι ακόμα άγνωστος. Οι αντάρτες του ΕΔΕΣ τάφηκαν σύμφωνα με μαρτυρίες σε οικόπεδο απέναντι από την εκκλησία του Παντοκράτορα. (Λάζαρος Συνέσιος, 2009)

Μαθητές της τελευταίας τάξης του Γυμνασίου στην Πρέβεζα. Όλοι έλαβαν μέρος στην Εθνική Αντίσταση
Η φωτογραφία ανήκει στο: http://dimitriskonis.blogspot.gr/

Ο τύπος της εποχής 

Εφημερίδα «Λαοκρατία», Όργανο της Πανηπειρωτικής Επιτροπής του Ε.Α.Μ., Χρόνος Β’, Αρ. Φύλλου 19, Ήπειρος, 25 Οκτώβρη 1944, σελ. 1-2

Η ΜΑΖΙΚΗ ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ  

«Το ΕΑΜ καταγγέλλοντας τα πιο κάτω εγκλήματα και διερμηνεύοντας την αγανάχτηση του λαού της Πρέβεζας κι’ ολόκληρου του Ηπειρωτικού λαού ζητάει απ’ την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας την άμεση διενέργεια ανακρίσεων και την αμείλικτη τιμωρία των ενόχων. Ζητάει επίσης απ΄ την ίδια καθοδήγηση του ΕΔΕΣ να βοηθήσει το έργο της δικαιοσύνης και της εξυγίανσης. Παραθέτουμε τα γεγονότα που οδήγησαν στις σφαγές της Πρέβεζας χωρίς σχόλια γιατί μιλάν μόνα τους με την ωμή γλώσσα της φρίκης και του αποτροπιασμού: 

Στις 9/9 υπογράφεται από αντιπροσώπους του ΕΑΜ και ΕΔΕΣ πρωτόκολλο ενότητας μέσα στην πόλη της Πρέβεζας. Ταυτόχρονα βγαίνει 15μελής Λαϊκή Επιτροπή από τα σωματεία της πόλης και αντιπροσώπους του ΕΑΜ και του ΕΔΕΣ. Σκοπός της η τήρηση της τάξης κατά την απελευθέρωση της πόλης. Στη διάθεση της Επιτροπής μπαίνει σώμα Πολιτοφυλακής μικτό με 120 άνδρες από κάθε Οργάνωση. Όλος ο λαός έχει σύνθημά του την ενότητα και τη συνεργασία. Στις 14/9 η πόλη λευτερώνεται. 

Ο ΕΛΑΣ και το ΕΛΑΝ καταλαμβάνουν την πόλη και την παραδίνει στη Λαϊκή Επιτροπή, καταδιώκοντας τους γερμανούς στο Μύτικα, Κεραμίτσα, Σμυρτούλα.. ύστερα από συνεννοήσεις την άλλη μέρα στις 15 το πρωί γίνονται δεκτά στην πόλη με εκδηλώσεις συνεργασίας τμήματα του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον ταγματάρχη Γαλάνη. Με την είσοδο όμως των εδεσικών τμημάτων η κατάσταση μεταβάλλεται. Ο Γαλάνης κηρύσσει το στρατιωτικό νόμο και την πόλη σε κατάσταση πολιορκίας. Αυτό προκαλεί μεγάλη αγανάχτηση στο λαό που στις 16/9 συγκροτεί συλλαλητήριο με 3χιλιάδες διαδηλωτές για την κατάργηση του Στρατιωτικού Νόμου. 

Οι εδεσίτες αρνούνται και στις 17/9 παίρνουν ενίσχυση 60 Ραλλικών απ’ τη Λευκάδα. Η Λαϊκή Επιτροπή ορίζει, τη 18/9 μέρα γιορτασμού της Λευτεριάς. Ο ΕΔΕΣ με προκήρυξή του δηλώνει ότι δε θα λάβει μέρος και κυκλοφορεί πλαστή προκήρυξη της ΕΠΟΝ κατά του Ζέρβα. 7000 λαού επί 4 ώρες πανηγυρίζουν την απελευθέρωση της πόλης. Το απόγευμα επακολουθούν λαϊκοί χοροί και γενική χαρά. Το ίδιο απόγευμα αποσύρονται απ΄ την πόλη οι οικογένειες των εδεσιτών και τα τμήματά τους πιάνουν θέσεις έξω απ’ την πόλη. Στις 19/9 απαιτούν απ’ τα τμήματα του 24 Συν/τος να εγκαταλείψουν την πόλη.

 Ο ΕΛΑΣ απορρίπτει την αξίωση και ζητάει κατοχή από κοινού. Αμέσως σχεδόν η πόλη δέχεται καταιγιστικά πύρα πυροβολικού και όλμων και αυτομάτων που ματαιώνουν κάθε προσπάθεια διαμαρτυρίας του λαού. Η σύρραξη γενικεύεται και διαρκεί εφτά ολόκληρες μέρες. Κατά τη διάρκεια της το 24 Σύνταγμα κάνει νέες προσπάθειες συμβιβασμού και ζητάει τη συγκρότηση μικτής αντιπροσωπίας. Αετόπουλα και Επονίτες κατά τις μάχες αυτές βρήκαν ηρωικό θάνατο εκτελώντας την υπηρεσία του συνδέσμου. Η υποδειγματική ΕΠΟΝ του 24 Συντάγματος αφού πολέμησε δύο ώρες στο Γυμνάσιο της πόλης παραδόθηκε.

Στην αποφασιστική στιγμή του αγώνα η συμφωνία της Καζέρτας στην Ιταλία θέτει τέρμα στη σύρραξη με την αποχώρηση των τμημάτων του ΕΛΑΣ. Εκτελέσεις πατριωτών : Κατά το 12ήμερο διάστημα της σύγκρουσης διαπράχτηκαν τα πιο κάτω εγκλήματα. Εκτελέστηκε ολόκληρη η υποδειγματική ΕΠΟΝ από 14 νέους. Εκτελέστηκαν απ΄ την Λαϊκή Επιτροπή που συγκροτήθηκε με κοινή συμφωνία ΕΑΜ-ΕΔΕΣ: 1) Χρ. Κοντός, Γυμνασιάρχης, πρόεδρος της Επιτροπής, 2) Δήμας, δικηγόρος, γραμματέας της, 3) Δ. Γιαμάς, εργάτης, μέλος, 4) Μ. Ρέντζος, τριατατικός, μέλος της Επιτροπής, γραμματέας της νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Πρέβεζας (εκτελέστηκε ξυλοκοπούμενος και συρόμενος στα πεζοδρόμια της Πρέβεζας). Επίσης εκτελέστηκαν άλλα 3 μέλη της Λαϊκής Επιτροπής. Πρόσωπα γνωστά και κύρους μέσα στην πόλη εχτελέστηκαν: 1) Μαϊδάτσης, γιατρός, 2) Κοσμάς Ρέντζος, έμπορος, 3) Σπαθής, επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, 4) Μεγαλογένης, γραμματέας Πρωτοδικείου Πρέβεζας, 5) Κακαβούλης, μεγαλοχτηματίας (αφού του έκοψαν πρώτα τα’ αυτιά, τον έσφαξαν), χρονών 75, 6) Καστάνης, κτηματίας, χρονών 70, .

Όλες οι εκτελέσεις έγιναν στο συνοικισμό Παντοκράτορας Πρέβεζας. 

Υπάρχουν πληροφορίες ότι έναν τον έθαψαν ζωντανό πριν τον αποτελειώσει το πολυβόλο. Ο ανθυπασπιστής Χωρ/κης Γεωργάρας αφού έσφαξε έναν του ήπιε το αίμα. Τις πρώτες μέρες της σύρραξης συνέλαβαν περίπου 700 άτομα απ΄ τα οποία 16 γυναίκες και κορίτσια .

Απ’ αυτούς 40 εκτελεστήκανε κι’ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο στην Πάργα. Συνολικά δολοφονήθηκαν στην Πρέβεζα 70-75 άτομα. Λεηλατήθηκαν όλα τα σπίτια και τα μαγαζιά των συλληφθέντων.

Κάηκαν σπίτια συναγωνιστών στο συνοικισμό Κοκκινιά. Κατά τις πληροφορίας μας επικεφαλής των τμημάτων ήταν 1) ο Διοικητής της ΙΧ Μεραρχίας του ΕΔΕΣ συντ/ρχης Μπόρας, 2) ο ταγματάρχης Γαλάνης και οι Αξιωματικοί Τσόγκας, Χατζιδάκις και Παπαδάτος».

Το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πρέβεζα

Ο τοίχος με τις ριπές οπλοπολυβόλου στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πρέβεζα.
Η φωτογραφία ανήκει στον κ. Χ. Γκούβα και το http://www.ipiros.gr/

Το μνημείο των εκτελεσθέντων στην Παργινόσκαλα Πρεβέζης

Η μάχη της Πρέβεζας (1944) - Μέρος 2ο

Οι αντάρτες μπαίνουν στην πόλη

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, το 24ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και οι άνδρες του ΕΔΕΣ μπαίνουν στην πόλη. Ο ΕΛΑΣ έφτασε στην Πρέβεζα από τα βουνά του Λούρου και από την περιοχή του Ακτίου ενώ ο ΕΔΕΣ έφτασε από την Πάργα και τα ορεινά χωριά της Λάκκας Σουλίου. Την ιστορική στιγμή αυτή, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει προηγηθεί η συνεννόηση για την επιχείρηση του Γοργοπόταμου και το σύμφωνο του Περτουλίου και καμιά από τις δύο δυνάμεις δεν είχε λόγο να πιστεύει σε μεταξύ τους εχθροπραξίες. 

Ο επικεφαλής του ΕΛΑΣ Γεώργιος Κατεμής (Αραχναίος) θα φθάσει στην Πρέβεζα μερικές ώρες μετά μέσω Ακτίου. 

Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ θα καταλάβουν τα φρούρια Αγίου Ανδρέα, Αγίου Γεωργίου, Παντοκράτορα, και επί πλέον το Ενετικό ρολόι, την Εθνική Τράπεζα, και το 1ο Γυμνάσιο Πρεβέζης. Το επιτελείο του ΕΛΑΣ θα τοποθετηθεί στο Φρούριο Αγίου Γεωργίου όπου διαμένει και ο Κατεμής. Μια μικρή μονάδα του ΕΛΑΣ θα τοποθετηθεί και στο φρούριο του Ακτίου.

Ο ΕΔΕΣ καταλαμβάνει το κτίριο του Μονοπωλίου Πρέβεζας στην παραλία, το δημοτικό σχολείο «Θεοφάνειος», την Ντάπια (τάφρο Αλή Πασά) και τοποθετεί δυνάμεις ανταρτών σε οικίες ομοφρονούντων. 

Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ αριθμούν στην πόλη 150- 200 άνδρες χωρίς σε αυτούς να υπολογίζουμε τα μέλη του ΕΑΜ τις οργανώσεις του ΚΚΕ και τους 20 -25 άνδρες του ΕΛΑΝ. Επιπροσθέτως η ΕΠΟΝ διέθετε υποδειγματική ομάδα 14 μαχητών.

Ο ΕΔΕΣ διαθέτει 200 - 250 άνδρες πολλοί από τους οποίους είναι παλιοί ταγματασφαλίτες της Λευκάδας και του Ξηρομέρου και αρκετοί βρίσκονται στον ΕΔΕΣ μισθοφορικά. 

Για 24 ώρες τα πράγματα είναι ήσυχα στην Πρέβεζα.

Οι άφιξη του Δημήτριου Γαλάνη

Την επομένη της απελευθέρωσης στο λιμάνι Αλωνάκι της Πρέβεζας αποβιβάζεται μια δύναμη 100 -150 ανδρών του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Δημήτρη Γαλάνη. Οι ΕΔΕΣίτες του Γαλάνη θα φθάσουν στην Πρέβεζα με βρετανικό πολεμικό πλοίο και συνοδεία Βρετανών αξιωματικών. Ο αντάρτης του ΕΛΑΣ.

Χριστόφορος Ράπτης αναφέρει στο βιβλίο του «Τα δύσκολα χρόνια 1941-1949»: "Μια αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ με επικεφαλής Βρετανό στρατιωτικό πήγε στο Φρούριο του Αγίου Γεωργίου και απαίτησε από τον Γεώργιο Κατεμή «Αραχναίος) την παράδοση της πόλης στον ΕΔΕΣ και τους Βρετανούς, διότι έπρεπε να γίνει επισκευή του λιμανιού. Ο ΕΛΑΣ είχε καλή διάθεση συνεργασίας για συνύπαρξη στην πόλη, για κοινές περιπόλους για κοινό Φρουραρχείο κλπ, όμως ο Κατεμής δεν ήθελε να παραδώσει την πόλη με τους ταγματασφαλίτες και τους εθνοπροδότες του Ζερβα σε αυτή."

Έτσι ξεκινά η μάχη της Πρέβεζας.

Οι πρώτες ημέρες

Κατά τις πρώτες ημέρες, η μάχη της Πρέβεζας λαμβάνει τη μορφή αψιμαχιών μικρής κλίμακας. Από τις 14 έως και τις 17 Σεπτεμβρίου 1944 σποραδικά πυρά πέφτουν σε περιπολίες του ΕΛΑΣ από σπίτια στα οποία παραμένουν αντάρτες του ΕΔΕΣ. Τραυματίζοται 2 αντάρτες του ΕΛΑΣ. Παράλληλα, μικρή ομάδα 2-3 ανταρτών του ΕΔΕΣ επιχειρεί να ανέβει στο Ενετικό ρολόι και αποθείται από τον ΕΛΑΣ με έναν νεκρό από τους επιτιθέμενους.

Η μάχη γενικεύεται 

Από τις 17 Σεπτεμβρίου 1944 και μετά, οι αψιμαχίες και τα σποραδικά πυρά επεκτάθηκαν και σταδιακά, από τις 18 Σεπτεμβρίου 1944, «η μάχη άναψε σε όλη την Πρέβεζα από Αη-Θωμά μέχρι Αη-Γιώργη», όπως γράφει ο Χριστόφορος Ράπτης στο βιβλίο του. 

Παράλληλα, ο ΕΔΕΣ αρχίζει τις συλλήψεις ανταρτών του ΕΛΑΣ και αριστερών πολιτών, εντός της Πρέβεζας. Τους οδηγούν στον τοπικό σταθμό της Χωροφυλακής που θα χρησιμοποιηθεί και μερικώς ως βάση τους.  Το ΕΛΑΝ θα πάρει με τη σειρά του θέσεις στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας.

Η μάχη αρχίζει με τρεις πυροβολισμούς και ένα βλήμα όλμου στον Αγιο Ανδρέα εκ μέρους του ΕΔΕΣ, του οποίου οι δυνάμεις είχαν ήδη περικυκλώσει τα κάστρο. Το Φρούριο του Αγίου Γεωργίου ο ΕΔΕΣ το σφυροκοπεί από τις σημερινές θέσεις των ταβερνών Αγράμπελη και Πανόραμα. Ενας νεαρός μαθητής του ΕΛΑΣ στέκεται με πολυβόλο στο Ενετικό ρολόι του Αγίου Χαραλάμπους, πυροβολεί και τελικά σκοτώνεται από τον όλμο του ΕΔΕΣ. 

Με την έναρξη των εχθροπραξιών, στις 21 Σεπτεμβρίου 1944, ορισμένοι πολίτες μέλη της ΕΠΟΝ βγαίνουν στο δρόμο διαδηλώνοντας. Συλλαμβάνονται από αντάρτες του ΕΔΕΣ και την επομένη εκτελούνται στην Παργινόσκαλα. Οι άνδρες του ΕΔΕΣ δεν επιτρέπουν στις οικογένειές τους να περισυλλέξουν τα σώματα των συγγενών τους. 

Το Φρούριο του Αγίου Ανδρέα υπήρξε το επίκεντρο των επιχειρήσεων και δέχονταν κατ ευθείαν βολές πυροβολικού από το Ψαθάκι. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1944 εισέρχεται εντός του Φρουρίου του Αγίου Ανδρέα ο λόχος Κατσαρού του ΕΔΕΣ. Το θλιβερό είναι ότι εντός και εκτός, δηλαδή μεταξύ επιτιθέμενων και αμυνόμενων υπάρχουν στενοί συγγενείς όπως για παράδειγμα ο Τάκης Μπάλκος (ΕΛΑΣ) και Αναστάσιος Μπάλκος (ΕΔΕΣ) που ήταν αδέλφια.

Η μάχη στην Εθνική Τράπεζα 

Σημαντικές εχθροπραξίες γίνονται στην Εθνική Τράπεζα Πρέβεζας, όπου έχουν οχυρωθεί οι 25 αντάρτες του ΕΛΑΝ. Οι βολές προς την Εθνική Τράπεζα ερρίφθησαν από τα γύρω σπίτια, από το δημοτικό σχολείο Θεοφάνειος, από την παραλία αλλά και από το Ψαθάκι. 

Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν αυτόματα, οπλοπολυβόλα, πολυβόλα και χειροβομβίδες. Αργότερα ο ΕΔΕΣ χρησιμοποίησε όλμους και πυροβολικό. Ο Πρεβεζάνος αξιωματικός του Πυροβολικού Κώστας Παπακωνσταντίνου του ΕΔΕΣ, σφυροκοπεί κατευθείαν με βολές πυροβολικού την Εθνική Τράπεζα από το Ψαθάκι. Στην Εθνική Τράπεζα σκοτώνεται ο αντάρτης του ΕΛΑΣ Αβραάμ Λεσπέρογλου  και τραυματίζεται ο Καταραχιάς χειριστής οπλοπολυβόλου. Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ πιέζονται, κρατούν το κτίριο της τράπεζας, όμως είναι καθηλωμένοι σε αυτό.

Οπές ριπής αυτομάτου όπλου ή οπλοπολυβόλου από τη Μάχη της Πρέβεζας διασώζονται και σήμερα στα μάρμαρα της Εθνικής Τράπεζας Πρέβεζας, τόσο στο ανατολικό όσο και στο δυτικό τμήμα της.

Δημήτρης Γαλάνης λοχαγός του ΕΔΕΣ, επαγγελματίας στρατιωτικός της Σχολής Ευελπίδων. Στη μάχη της Πρέβεζας παραβίασε βάναυσα τη Συνθήκη της Γενεύης περί αιχμαλώτων, εκτελώντας αμάχους και μαθητές Γυμνασίου.

Η μάχη της Πρέβεζας (1944) - Μέρος 1ο

Με τον όρο Μάχη της Πρέβεζας, ορίζεται η ένοπλη εμφύλια σύρραξη που έλαβε χώρα κατά το Σεπτέμβριο του 1944 ανάμεσα στα στρατιωτικά σώματα του ΕΔΕΣ που έδρευαν στα Ιωάννινα και την Ήπειρο και τα μάχιμα σώματα του ΕΛΑΣ που είχαν έδρα στις αντίστοιχες περιοχές, προέρχονταν όμως και από άλλες περιοχές δράσης του.

Η Μάχη της Πρέβεζας κράτησε για περίπου 12 ημέρες, με διάφορες φάσεις, είχε ως τελικό της αποτέλεσμα την τμηματική υποχώρηση του ΕΛΑΣ και έληξε με την συνομολόγηση της Συμφωνίας της Καζέρτας και την κατάπαυση πυρός από τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. 

Η μάχη έλαβε χώρα αμέσως σχεδόν μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την πόλη αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.

Πριν τη μάχη

Αμέσως μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, έντονη υπήρξε η κίνηση των αντάρτικων σωμάτων του ΕΛΑΣ και του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ γύρω από την πόλη. Αλλά και πριν αναχωρήσουν οι Γερμανοί από την Πρέβεζα, η γύρω περιοχή ήταν ήδη γεμάτη αντάρτικα σώματα του ΕΛΑΣ και του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ, τα οποία βρίσκονταν σε αναμονή εισόδου στην πόλη. 

Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στις 9/9/44 βρίσκονταν ήδη στη Βόνιτσα από όπου κατέφθασαν από το Μοναστηράκι Αιτωλοακαρνανίας. ενώ οι δυνάμεις του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ είχαν καταλάβει τα βόρεια ορεινά σημεία της Πρέβεζας.

Ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Αναστάσιος Παππάς γράφει σχετικά στο βιβλίο του «Η Βιογραφία ενός αγωνιστή»  "Στις 9 Σεπτεμβρίου 1944 αποφασίστηκε η απόβαση του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στην Πρέβεζα. Στις 12 τη νύχτα δύο βάρκες μας πήραν από το Άκτιο και μας αποβίβασαν στην Κυανή Ακτή, κοντά στο σημερινό κολυμβητήριο. Ο Σταύρος Κοριτσίδης μου είπε ότι οι Γερμανοί βρίσκονταν στο Φρούριο του Αγίου Ανδρέα και πως η κίνηση στην πόλη ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Ο ΕΛΑΣ είχε πληροφορηθεί από τις τοπικές οργανώσεις του ΕΑΜ την επικείμενη αποχώρηση των Γερμανών από την Πρέβεζα".

Ο καπετάνιος του ΕΛΑΝ Στ. Τσουμάνης, γράφει σε αυτοβιογραφικό βιβλίο του: "Ο 2ος λόχος που αποβιβάσαμε με τα πριάρια του ΕΛΑΝ, είχε σαφή εντολή να μη σταθεί λεπτό στην πόλη και να βαδίσει προς Παργινόσκαλα, για να προλάβει ενδεχόμενη αποβίβαση Γερμανών ή μελών του ΕΔΕΣ εκεί. Ο χώρος ήταν σημαντικός για την έκβαση της επιχείρησης και έτσι δεν έπρεπε να χαθεί λεπτό χρόνου."

Ο Μιχάλης Ντούσιας του ΕΛΑΣ γράφει στο βιβλίο του "Απομνημονεύματα από την Αντίσταση": "Μικτή επιτροπή από οργανώσεις του ΕΑΜ και άλλων φορέων της Πρέβεζας, ήρθε στον Κάβο Παναγιάς στο Ακτιο, και μας έκανε έκκληση να μην επιχειρήσουμε κύκλωση των Γερμανών, γιατί τα αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού θα ήταν σκληρά. Έτσι και κάναμε. Οι Γερμανοί τελικά αποχωρούν ανενόχλητοι, με κατεύθυνση τη Νικόπολη με οχήματα και πεζοί, αφήνοντας ως ενθύμιο τα πρώτα Γερμανικά ποδήλατα και μοτοσικλέτες στην Πρέβεζα."

Ο Νίκος Κώνστας αντάρτης του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ αναφέρει σε μαρτυρία του: "Είχαμε πιάσει μέρες τα υψώματα κοντά στην Πρέβεζα στο βόρειο σημείο της πόλης. Είχαμε ρητές εντολές να μην μπούμε στην πόλη γιατί οι Γερμανοί είχαν δηλώσει ότι σε οποιαδήποτε προσπάθεια παρεμπόδισης των κινήσεών τους θα εκτελούσαν εκατοντάδες πολίτες. Το βράδυ βλέπαμε τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ να κινούνται νότια και περιμέναμε μια κάποια αψιμαχία για την κατάληψη της πόλης αλλά όχι τον χαλασμό που ακολούθησε."

Οι Γερμανοί αποχωρούν στις 14/09 από την πόλη αφού ανατινάξουν το λιμάνι και τις πυριτιδαποθήκες στη Νικόπολη. Η δύναμή τους αριθμεί κάποιες εκατοντάδες και για την κίνησή τους επιτάσσουν και μερικά δημοτικά οχήματα. Η Πρέβεζα θα μείνει κενή στρατιωτικών δυνάμεων για μια με δύο ώρες. 

Από το σημείο αυτό ξεκινούν και τα περιστατικά της μάχης. 

Φωτογραφίες

Ανακατασκευή του ανατιναγμένου λιμανιού της Πρέβεζας το 1950

Το λιμάνι της Πρέβεζας στο ανατολικό του τμήμα 1950

Αρχείο Γ. Μάργαρη: ΕΠΟΝ Πρεβέζης τραγουδά τα κάλαντα το 1944

Nαύπλιο 1944

Η παρακάτω φωτογραφία αποτελεί ντοκουμέντο της Απελευθέρωσης από την ελληνική επαρχία. 

Εικονίζονται τρεις αντάρτες του ΕΛΑΣ σε ομαδική πόζα στο μόλις απελευθερωμένο Ναύπλιο και έναν Βρετανό αξιωματικό.

Δεύτερος από αριστερά εικονίζεται καπετάνιος του ΕΛΑΣ με χαρακτηριστικό σκούφο και δεξιά του ο Βρετανός αξιωματικός με τον χαρακτηριστικό μπερέ των βρετανικών δυνάμεων.

'Ενα περιστατικό της Λευκής Τρομοκρατίας στην Ικαρία

Η σύγχρονη ιστοριογραφία αναφέρεται στην περίοδο 1945-1946 ως περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας στην μετακατοχική Ελλάδα. Είτε συμφωνούμε είτε όχι με την περιοδολόγησή της συμφωνούμε ότι στο διάστημα αυτό συνέβησαν σωρείας περιστατικών βίας και αυθαιρεσίας ενάντια στους κομμουνιστές και τους αγωνιστές της Κατοχής. 

Στο νησί της Ικαρίας λόγω της μεγάλης του συμμετοχής στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, αλλά και λόγω της στενής επαφής των ντόπιων με το δημοκρατικό και προοδευτικό στοιχείο ήδη από την εποχή των μεταξικών διώξεων, τα περιστατικά αυτά δεν εμφανίστηκαν σε έκταση.

Ήδη από το 1945 κανένας από τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης δεν αισθάνεται ασφαλής στην Ικαρία, αλλά και γενικότερα στην Ελλάδα. Οι χωροφύλακες και ειδικά στην ύπαιθρο έχουν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω σε κάθε πολίτη. Στήνουν δε τις πιο απίστευτες κατηγορίες προκειμένου να χαρακτηρίσουν έναν πολίτη ως "¨επικίνδυνο για την ασφάλεια" ή "τρομοκράτη". Τον συλλαμβάνουν κι από εκεί ξεκινά μια οδύσσεια βασανιστηρίων, διώξεων, φυλακίσεων, εξοριών και εκτελέσεων.

Έτσι και στην Ικαρία οι διωκόμενοι αγωνιστές που καταφεύγουν στα βουνά πληθαίνουν.

Στο Ξυλοσύρτης Ικαρίας στο βάθος μιας ρεματιάς βρίσκεται μια σπηλιά με απότομους γκρεμούς δίπλα της. Εκεί το 1946 κρύβονταν μια ομάδα 3-4 διωκόμενων αγωνιστών. Τη μέρα ήταν αδύνατο να πλησιάσει κανείς αυτή τη σπηλιά χωρίς να γίνει αντιληπτός. Τη νύχτα το πέρασμά του θα γίνονταν πολύ επικίνδυνο από το σκοτάδι. Την ημέρα, οι παράνομοι λουφάζουν και εποπτεύουν την γύρω περιοχή για κινήσεις. Τη νύχτα βγαίνουν για τις οργανωτικές τους δουλειές και για να ανεφοδιαστούν. 

Κάποια νύχτα, κάποιος ενημερωμένος προφανώς για τα κατατόπια των ανταρτών και τα περάσματα οδηγεί εκεί ένα απόσπασμα χωροφυλακής. Οι χωροφύλακες κυκλώνουν τη σπηλιά και φωνάζουν στους παράνομους να παραδοθούν. Εκείνοι, μη έχοντας όπλα ή άλλη δίοδο διαφυγής παραδίδονται στις αρχές. Ο αποσπασματάρχης όμως φαίνεται πως επιθυμούσε να χυθεί αίμα. 

Γνωρίζοντας από τον πληροφοριοδότη ποιος είναι ο επικεφαλής των παρανόμων ρωτά: "Ποιος από εσάς είναι ο Νιάπας Νέστορας;" Ο Νέστορας Νιάπας, ένα στέλεχος του ΚΚΕ και αντάρτης του ΕΛΑΣ βγαίνει μπροστά μερικά βήματα και παρουσιάζεται: "Εγώ είμαι. Γιατί;" Και ακριβώς στο σημείο που στέκονταν ο αποσπασματάρχης τον θερίζει με μια ριπή. Οι υπόλοιποι χωροφύλακες ρίχνουν μερικές τουφεκιές στον αέρα και κατεβαίνουν με τους αιχμαλώτους τους στο χωριό. 

Το περιστατικό αυτό αποτυπώθηκε ως "σκληρή μάχη με συμμορίτες" στον τύπο και εκθειάστηκε η γενναιότητα της χωροφυλακής. 

Το χωριό Ξυλοσύρτης σήμερα

Η συμπλοκή στον Ορθό Λούρο

Πάνω από το χωριό Μαυράτο στο νησί της Ικαρίας, κάτω από την κορφή του βουνού βρίσκεται ένας πελώριος βράχος που οι ντόπιοι ονομάζουν "ορθό λούρο". Λίγο πιο κάτω από τον βράχο μια μικρή έκταση είναι καλυμμένη με βράχια διαφόρων διαστάσεων. Σε έναν από τους βράχους αυτούς υπάρχει μια σπηλιά αρκετά ευρύχωρη με ακανόνιστο σχήμα και στενό σχετικά άνοιγμα.

Από το 1947 στη σπηλιά αυτή κατοικούσαν 5-6 αντάρτες του ΔΣΕ Ικαρίας. Το άνοιγμα της σπηλιάς σχηματίζει ένα μικρό μπαλκόνι τα πλάγια του οποίου είναι καλυμμένα με βράχια και το προστατεύουν από δεξιά κι αριστερά. Από το μπαλκόνι αυτό οι αντάρτες προσέχουν με τα κιάλια τους κάθε κίνηση που γίνεται από τα χωριά κάτω τους. 

Στο Μαυράτο εδρεύει ένα απόσπασμα χωροφυλάκων που αριθμεί περί τους 10 -15 άνδρες. Το φυλάκιο της Χωροφυλακής του Μαυράτου δεν απέχει πάνω από 300 μέτρα σε ευθεία γραμμή από αυτό το μπαλκόνι, αλλά ακόμα κι αν ξέρεις που να κοιτάξεις, τίποτα δεν φαίνεται από το άνοιγμα της σπηλιάς από τη μεριά του Μαυράτου. 

Κάποια στιγμή μέσα στο 1948 και χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί αν έγινε από προδοσία ή απροσεξία τους, οι χωροφύλακες επισήμαναν τη σπηλιά των ανταρτών. Ο αποσπασματάρχης του Μαυράτου επιθυμώντας να πάρει μόνος του την αμοιβή για την εξόντωση των ανταρτών δεν ειδοποίησε τους ανώτερούς του για την επισήμανση της σπηλιάς, αλλά προχώρησε μόνος του στην οργάνωση της επίθεσης. 

Ένα πρωί, έστησε το οπλοπολυβόλο που διέθεταν στο δρόμο έξω από το φυλάκιο και ξεκίνησε με τους άνδρες του να πλησιάζει τη σπηλιά. Τα βράχια κάλυπταν επαρκώς την κίνησή τους. Περίπου τριάντα μέτρα από τη σπηλιά, οι αντάρτες εντόπισαν την κίνηση. Ο επικεφαλής της ομάδας ονόματι Γρηγόρης, αποφασίζει την εκκένωση της σπηλιάς. Αποφασίζουν να κινηθούν έρποντας από το άνοιγμα και να κινηθούν δεξιά του ανοίγματος που τα βράχια προσφέρουν επαρκή κάλυψη. Σημείο συνάντησής του ορίζεται η κορυφή του βουνού. 

Ο πρώτος αντάρτης όμως σε 5-6 μέτρα από τη σπηλιά έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με έναν χωροφύλακα. Τραβάει το περίστροφό του και του φωνάζει "Πίσω! Ψηλά τα χέρια" για να τον ακούσουν οι σύντροφοί του. Ο χωροφύλακας αιφνιδιάζεται και πετά το αυτόματο σηκώνοντας τα χέρια ψηλά. Το αυτόματό του πέφτει ανάμεσα στα βράχια. Στο μεταξύ κι οι άλλοι αντάρτες έχουν βγει από τη σπηλιά και σκορπίζουν ένα γύρω. 

Παράλληλα, ο αποσπασματάρχης διατάσσει τη ριπή του οπλοπολυβόλου. Σε λίγο ακούγονται μερικά βογγητά και φωνές "Πιο ψηλάαα. Βαράτε εμάς!" Δύο χωροφύλακες έχουν τραυματιστεί από τις ριπές των δικών τους. Για λίγο οι χωροφύλακες έχουν καθηλωθεί από τα δικά τους πυρά και οι αντάρτες βρίσκονται πια μακριά. Ένας όμως από αυτούς έχει αποφασίσει να κρυφτεί στο βάθος του σπήλαιου τοποθετώντας το στεν του με την κάννη στο στόμιο του σπηλαίου. 

Οι χωροφύλακες για καλή τους τύχη δεν θα μπουν καν στον κόπο να ψάξουν τη σπηλιά. Ρίχνουν ορισμένες ριπές στην είσοδό της. Ψάχνουν μόνο τις κουβέρτες των ανταρτών και τα τσουκάλια τους. Βρίσκουν και ορισμένα βιβλία και τετράδιά τους. "Σχολείο το έχουν κάνει εδώ μέσα οι π...στηδες" ακούγεται ο αποσπασματάρχης. Και είναι αλήθεια. Οι αντάρτες φρόντιζαν για τη μόρφωσή τους κατά τις ώρες της ξεκούρασής τους. 

Οι χωροφύλακες ικανοποιημένοι θα πάρουν αυτά που βρήκαν και θα κατέβουν πίσω στο Μαυράτο. Είναι ικανοποιημένοι που κανείς δεν σκοτώθηκε. Μόνο ο αποσπασματάρχης βρίζει και καταριέται που του ξέφυγαν οι αντάρτες. Περισσότερο ικανοποιημένος είναι ο χωροφύλακας που αφοπλίστηκε και αφέθηκε ζωντανός. 

Το περιστατικό στον ορθό λούρο, έχει μείνει ακόμα ως πάθημα των χωροφυλάκων στο χωριό Μαυράτο.

Η έκταση του δάσους στο Μαυράτο από τη Wikimapia

Ντοκουμέντο της Λευκής Τρομοκρατίας

Το παρακάτω φωτογραφικό ντοκουμέντο στάλθηκε σε εμάς από φίλο αναγνώστη. Παρουσιάζει κατά τα λεγόμενά του το κεφάλι ενός αντάρτη του Δημοκρατικού Στρατού σε δέντρο κατά τη διάρκεια στρατιωτικής επιχείρησης στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Επειδή δεν έχουμε τις πληροφορίες για να απορρίψουμε ή να ελέγξουμε την αυθεντικότητα της φωτογραφίας, σας ζητούμε τις γνώμες ή και τις πληροφορίες σας σχετικά. 

Αφήστε το σχόλιό σας. 

Φίλος αναγνώστης με εξαιρετικές ικανότητες στην διαδικτυακή έρευνα μας ενημέρωσε ότι πρόκειται για Ιάπωνα στρατιώτη που οι Αμερικάνοι έχουν αποκεφαλίσει και εκθέσει σε δέντρο.

Τον ευχαριστούμε πολύ !

Aμφιλοχία 1950

Και κάτι μικρό από τον τόπο μου. Άποψη της Αμφιλοχίας Αιτωλοακαρνανίας το 1950.

Η μάχη στο βουνό του Καραβόσταμου

Το Καραβόσταμο είναι ένα όμορφο χωριό της Ικαρίας φημισμένο για την αγάπη με την οποία οι κάτοικοί του περιέβαλαν τους εξόριστους αγωνιστές του Εμφυλίου και για τη μακριά του παράδοση στο δημοκρατικό κίνημα. Στο χωριό αυτό έλαβε χώρα μια σημαντική συμπλοκή κατά τον Εμφύλιο την οποία θα περιγράψουμε ακολούθως.

Πάνω από το Καραβόσταμο, η απότομη πλαγιά του βουνού είναι γεμάτη δέντρα, βράχια και απότομα ρήγματα και δύσκολα μπορεί να πατηθεί. Αποτελεί θα λέγαμε ένα φυσικό οχυρό. Εδώ κατά το 1949 είχε την λούφα της μια οργανωμένη κι ένοπλη διμοιρία του Δημοκρατικού Στρατού Ικαρίας. Μέχρι τότε ισχύει ακόμα η κατά τη γνώμη μας λανθασμένη γραμμή "Οι αντάρτες θα παραμένουν σε λούφα και τα όπλα θα χρησιμοποιούνται μόνο για άμυνα". Οι αντάρτες του ΔΣΕ Ικαρίας είχαν αποκτήσει με τα χρόνια ειδικότητα στην απόκρυψη αλλά υπήρχαν και οι περιπτώσεις που οι χωροφύλακες τους εντόπιζαν κι αναγκάζονταν να δώσουν μάχη. 

Από την περιοχή αυτή στο Καραβόσταμο σπάνια πέρναγε άνθρωπος. Μόνο κάποιος βοσκός που θα έψαχνε κανένα ζώο ή κάποιος τσοπάνος. Λόγω αυτής της πλεονεκτικής της θέσεις η ομάδα των ανταρτών δεν κράταγε συνέχεια οξυμένα όλα τα μέτρα περιφρούρησης της. 

Το καλοκαίρι του 1949, ένας τσοπάνος πέρασε ανενόχλητος από τη θέση των ανταρτών. Τους εντόπισε χωρίς να τον δουν και επέστρεψε αργότερα στο χωριό. Τη νύχτα επέστρεψε με ένα απόσπασμα χωροφυλακής και κύκλωσαν την περιοχή. Οι αντάρτες πήραν σύντομα είδηση την περικυκλωτική κίνηση του αποσπάσματος και ξεκίνησαν να ετοιμάζονται για σύγκρουση και για μετακίνηση. Όμως τα βράχια ένα γύρω δεν τους άφηναν να μετακινηθούν τμηματικά ή με σχέδιο υποχώρησης. Οι αντάρτες Διαμαντής και Θάνος που είναι έμπειροι από τη συμμετοχή τους στον ΕΛΑΣ πιάνουν δύο βράχια και κρατούν τους χωροφύλακες μακριά καλύπτοντας την υποχώρηση. Ο χωροφύλακας Γιώργος Πετρόπουλος από την Καρδίτσα θα πέσει νεκρός από τις σφαίρες τους. 

Οι δυνάμεις των χωροφυλάκων είναι όμως πολύ μεγαλύτερες. Σύντομα μια ριπή βρίσκει τον Διαμαντή και τον σκοτώνει επί τόπου. Ο Θάνος θα τραυματιστεί κι αυτός στον μηρό και θα συλληφθεί. Οι χωροφύλακες έσπευσαν αμέσως να ψάξουν τους αντάρτες. Πήραν ότι λίγα λεφτά βρήκαν στις τσέπες του νεκρού και τα έδωσαν στον τσοπάνο. Εκείνος το επόμενο πρωί αγόραζε με τα ματωμένα λεφτά στην αγορά του χωριού. Κανείς δεν του είπε τίποτα, μα ούτε του ξαναμίλησαν. 

Οι ένοικοι του Καραβόσταμου κήδεψαν τον νεκρό αντάρτη σαν να ήταν συχωριανός τους. Αφηγήσεις λένε πως τα λουλούδια δεν προλάβαιναν να μαραθούν στο μνήμα του. 

Ο αγωνιστής του ΔΣΕ Ικαρίας Θάνος, πέρασε από στρατοδικείο στη Σάμο και εκτελέστηκε λίγο αργότερα. 

Σημείωση: Για πρόσθετα στοιχεία αφήστε σχόλιο

Ο ορεινός όγκος του Καραβόσταμου

Αμερικάνοι φωτογράφοι την Απελευθέρωση και τον Εμφύλιο

Φωτογραφικά αφιερώματα στον Κόκκινο Φάκελο έχουν γίνει πολλά, όμως θεωρούμε ότι η φωτογραφία του Εμφυλίου και της Απελευθέρωσης αποτελεί ξεχωριστού τύπου τεκμήριο αφού παρουσιάζει και ενδιαφέρον αισθητικού τύπου και αποτυπώνει πληρέστερα τις συνθήκες ζωής μιας εποχής. 

Οι παρακάτω φωτογραφίες έχουν ληφθεί κατά την Απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο. Είναι φωτογραφίες των δημοσιογράφων της αμερικανικής αποστολής David Seymour, John Phillips και Frank Scherschel. Υπό την έννοια αυτή παρουσιάζουν ένα ειδικό ενδιαφέρον, μια συγκεκριμένη πολιτική οπτική και μια καθορισμένη θεματολογία. Πολλές από αυτές έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Life. 

Ο Κόκκινος Φάκελος δεν είναι κάτοχος των πνευματικών τους δικαιωμάτων.

Ο πρώτος εορτασμός της μάχης στο Κάστρο του Υμηττού. Πιθανότατα αμέσως μετά την απελευθέρωση της Αθήνας.

Παιδιά "ανταρτόπληκτων" αναμένουν το συσσίτιο σε κέντρο προσφύγων. 1948

Παιδί γεμίζει το παγούρι του με νερό σε ορεινό χωριό της Ελλάδας, 1948.

Παιδί με αυτοσχέδιο παιχνίδι σε καταυλισμό "ανταρτόπληκτων" στα Ιωάννινα 1948.

"Ανταρτόπληκτοι" συγκεντρώνονται για μεταγωγή 1948.

Γιαγιά και εγγόνι σε σκηνή καταυλισμού ανταρτόπληκτων, 1948.

Δικυκλιστής του ΕΛΑΣ κατά την  Απελευθέρωση, Αθήνα 1948

Αθηναία αντάρτισσα του ΕΛΑΣ κατά τα Δεκεμβριανά, 1944.

Άγγλοι κομάντος στην Ακρόπολη προσπαθούν να διαβάσουν επιγραφή σε μετόπη. Δεκεμβριανά 1944 Αθήνα. 

Ο λαός της Αθήνας πηγαίνει στις δουλειές του σε δρόμο με ερπύστριες αγγλικού τεθωρακισμένου, Αθήνα Δεκεμβριανά 1944. 

Αντάρτες του ΔΣΕ σε σκηνή τραγουδιού. 1948 Ορεινή Μακεδονία.

Συζήτηση σε καφενείο κατά τις εκλογές του 1946.

Ασυρματιστές του Εθνικού Στρατού παίρνουν επαφή από μάχιμα τμήματα κατά τον Εμφύλιο. 1948

Παιδί κατά τη μεταφορά "ανταρτόπληκτων" με αρματαγωγό, 1948

Η περιοχή του Γκάζι κατά τα Δεκεμβριανά. Εικονίζεται περίπολος Βρετανών. Αθήνα, Δεκεμβριανά 1944

Δασκάλα σε σχολείο της επαρχίας, Εμφύλιος 1948.

Παιδιά σε αναμονή μετακίνησης από τον Εθνικό Στρατό. 1948.

Ιταλοί αιχμάλωτοι παίρνουν συσσίτιο σε γερμανικό στρατόπεδο. Το συσσίτιο επιβλέπει γερμανοτσολιάς και Γερμανός αξιωματικός. Άγνωστη τοποθεσία 1944

Σχολείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Μακεδονία. Το μάθημα γίνεται στα ελληνικά και τα γιουγκοσλαβικά. Πίσω η επιγραφή γράφει: "Ζήτω ο αρχηγός του ελληνικού λαού Νίκος Ζαχαριάδης" και δεξιά εικονίζεται πορτραίτο του Μάρκου Βαφειάδη. 1947-1948. 

Απελευθέρωση: Χωροφύλακες ανασύρουν πτώματα ομαδικών εκτελέσεων από φρεάτιο. Οκτώβριος 1944. 

Αεροδρόμιο Χασανίου, Όπλα του ΕΛΑΣ που παραδόθηκαν στη Συνθήκη της Βάρκιζας 1945.

Απελευθέρωση: Φωτογραφία για το περιοδικό Life της Ορεινής Ταξιαρχίας. 1944

Κορίτσια σε Παιδούπολη γευματίζουν 1948.

Πολιτικοί κρατούμενοι του στρατοπέδου Παύλος Μελάς στη Θεσσαλονίκη διαμαρτύρονται στα γαλλικά. Τα πλακάτ γράφουν: Οι Άγγλοι πρέπει να φύγουν. 1945 ή 1946

Μεταγωγή "ανταρτόπληκτων" με αρματαγωγό 1948

Κατεστραμμένα ερπυστριοφόρα στην πλατεία Συντάγματος κατά τα Δεκεμβριανά 1944 Αθήνα.

Οδός Σταδίου στην Αθήνα. Αγγλικό τανκ με κομάντος σε επίθεση. Αριστερά χωροφύλακες ή/και απελεύθεροι δωσίλογοι με αγγλικό και γερμανικό εξοπλισμό.

Δύο αδέλφια γευματίζουν. Εμφύλιος 1948.

Γυναίκα και παιδί στην ελληνική επαρχία κατά τον Εμφύλιο 1948.

ΣΧΟΛΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο κύριος ή η κυρία που άφησε το παρακάτω σχόλιο: 

στα χερια μου επεσε τυχαια μια φωτο με δυο κεφαλια πανω σε σαμαρι το χιονι γυρω αν και ασπρομαυρη εναι βαμενο ,η χλενη ,και το δεξιο ντοκ του φανταρου φαινωντε ποτισμενα στο αιμα ,σφαχτικαν επι τοπου ,το παραδοξο ειναι ,οτι φορουν στρατιωτικα ρουχα ,και ο ενας ειναι ξενος πιθανον αγγλος η πολωνος ,τον στρατιωτη τον γνωριζα ,ηταν κομμουνιστης και εκανε μακρονησο , πιθανον εκαναν παραλαγη και χτυπουσαν μαυδες ,,οσο για τον καλαμποκα επειδη ειμαι απο την περιοχη ,μιλουσαν παλια οι γεροι ,για την αποκρυψη λιρων.

Ας μας αφήσει έναν τρόπο επικοινωνίας μαζί του αφού η υπόθεση αυτής της φωτογραφίας μας ενδιαφέρει πολύ. Τα σχόλια δεν δημοσιεύονται χωρίς έγκριση οπότε τα στοιχεία του/της θα μείνουν εμπιστευτικά.

Στείλτε μας παρακαλώ ένα email, τηλέφωνο ή ότι επιθυμείτε.

Χαρίλαος Τανταρούδας: Αγωνιστής - Επιστήμονας- Άνθρωπος

Ο Χαρίλαος Τανταρούδας γεννήθηκε σε μια ευκατάστατη και προοδευτική οικογένεια στο χωριό Λουτρό Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών και κατά τα φοιτητικά του χρόνια ακολούθησε την μακρά πολιτική παράδοση της οικογένειάς του οργανωνόμενος στο ΚΚΕ.

Στην περίοδο της Κατοχής εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ και δούλεψε ακούραστα για τη διάδοση της οργανωτικής έκφρασης της ΕΑΜικής ιδέας στην Αιτωλοακαρνανίας και στην Αθήνα. Διετέλεσε μέλος του συμβουλίου των Εθνικών Επιτροπών Αντίστασης κι έδρασε αποφασιστικά εναντίον των Γερμανών και των Ιταλών κατακτητών, αλλά και των ντόπιων συνεργατών τους. 

Στη Μάχη της Αμφιλοχίας βοήθησε επιτελικά στην οργάνωση του δικτύου πληροφοριών για τις θέσεις των Γερμανών μέσα στην πόλη αλλά και ευρύτερα στο νομό. Με τις πληροφορίες αυτές ο ΕΛΑΣ κατάφερε να κινηθεί αποτελεσματικά. 

Μετά την απελευθέρωση γνώρισε τη βία της επίσημης και της παρακρατικής εξουσίας. Κυνηγήθηκε αγρίως και με βαριά καρδιά για τη δολοφονία του αδελφού του Τάσου από τους παρακρατικούς, κατέφυγε στην Αθήνα. 

Τον Ιούνιο του 1947 εξορίστηκε στην Ικαρία από όπου μεταφέρθηκε στη Μακρόνησο για να βιώσει τη φρίκη του «αναμορφωτικού» κολαστηρίου. Αργότερα, το 1960, θα ξαναβρεθεί εξόριστος στον Αϊ- Στράτη. Μετά την απόλυσή του θα γίνει μέλος της Κομματικής Επιτροπής Επιστημόνων της ΕΔΑ με πλούσια δράση. Παράλληλα, από τη θέση του δικηγόρου  θα σταθεί στο πλευρό των αδικημένων εργατών και των πολιτικών κρατουμένων βοηθώντας τους αφιλοκερδώς στις νομικές και δικαστικές τους υποθέσεις. 

Με την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών το 1967, κατέφυγε στο Παρίσι όπου βοήθησε αποφασιστικά στην οργάνωση των αγωνιστών που κατέφυγαν εκεί για να γλιτώσουν. Στο Παρίσι θα γίνει μέλος της Εθνικής Επιτροπής Ερευνών του Νομικού Τμήματος της Γαλλίας, εκδίδοντας πολλά βιβλία και μελέτες.

Θα φύγει από τη ζωή το 1991.