H ΠΕΑΝ



Η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζόμενων Νέων (ΠΕΑΝ) ήταν μια αντιστασιακή οργάνωση της κατοχικής περιόδου. Η ΠΕΑΝ ιδρύθηκε τον Οκτώβρη του 1941 από μια ομάδα κεντρώων και βενιζελικών στελεχών με ηγετικό της στέλεχος τον αξιωματικό αεροπορίας, Κώστα Περρίκο. Μερικά από τα ιδρυτικά μέλη της ΠΕΑΝ υπήρξαν οι:

·         Ι. Κατεβάτης

·         Γ. Αλεξιάδης

·         Δ. Παπαβασιλόπουλος

·         Δ. Παπαδόπουλος

Η ΠΕΑΝ από την αρχή της ίδρυσής της δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα μαζική. Η πλειοψηφία των στελεχών της πίστευαν πως ο χαρακτήρας αυτός της οργάνωσης διευκόλυνε την παράνομη δράση της και περιόριζε την πιθανότητα σύλληψής της από τους Γερμανοιταλούς και τους συνεργάτες τους.

Πολιτικός αρχηγός της ΠΕΑΝ υπήρξε ο ακαδημαϊκός πολιτικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που δημιούργησε την ΠΕΑΝ από την ανεξάρτητη ομάδα αντιστασιακών με όνομα "Στρατιά των σκλαβωμένων νικητών". Αργότερα, η ΠΕΑΝ ξεκίνησε την έκδοση της παράνομης εφημερίδας της "Δόξα", σε ένα υπόγειο στο Χαλάνδρι και δημιούργησε μια μικρή ομάδα που ειδικεύονταν σε καταστροφές. Μέλη αυτής της ομάδας ήταν οι Α. Μυτιληναίος, Τ. Μιχαηλίδης, Θ. Σκούρας, Ν. Μούρτος, Ν. Λάζαρης, Σ. Στανωτάς, Σ. Γαλάτης και η Ι. Μπίμπα.

Η ΠΕΑΝ είχε μικρή στρατιωτική δράση, κατάφερε όμως ένα μεγάλο πλήγμα στον γερμανό κατακτητή. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942, η ΠΕΑΝ κατάφερε μέσω των άδειων γραφείων του πρώτου ορόφου, να παγιδεύσει με εκρηκτικά και να ανατινάξει τα γραφεία της ΕΣΠΟ (Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση), μιας ναζιστικής οργάνωσης που στρατολογούσε Έλληνες στα SS. To πλήγμα για την ΕΣΠΟ αλλά και τον κατακτητή ήταν τεράστιο και η ίδια η ΕΣΠΟ έπαψε να υφίσταται ουσιαστικά ως οργάνωση. Από την έκρηξη σκοτώθηκαν 26 μέλη της ΕΣΠΟ και μια μικρή φρουρά Γερμανών που στάθμευε μέσα στα γραφεία. Ο επικεφαλής της ΕΣΠΟ, γιατρός Σπύρος Στεροδήμος, μεταφέρθηκε σε κρίσιμη κατάσταση σε νοσοκομείο των Αθηνών, όπου απέπνευσε μερικές ημέρες μετά.

Παρά την αδιαφιλονίκητη επιτυχία, η Γκεστάπο είχε πληροφορηθεί και επισημάνει ήδη τον Περρίκο τον  οποίο και συνέλαβε μερικές ημέρες μετά μαζί με την Ι. Μπίμπα, τον Α. Μυτιληναίο και τον Σ. Γαλάτη. Ο Περρίκος αν και δεν συμμετείχε προσωπικά στην ανατίναξη, κατηγορήθηκε για την ηθική αυτουργία του εγκλήματος. Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Γκεστάπο στον Πειραιά και ανακρίθηκαν με φρικτό τρόπο. Από εκεί κατάφερε να διαφύγει μόνο ο Μυτιληναίος. Οι υπόλοιποι τρεις καταδικάστηκαν σε θάνατο.

Ο Περρίκος εκτελέστηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής με άλλους πατριώτες, η Μπίπμα μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Γερμανία όπου έχασε την ζωή της και ο Γαλάτης, καταγόμενος από πιο ευκατάστατη οικογένεια κατάφερε να του δοθεί χάρη αφού κατέβαλε το ποσό των 1000 χρυσών λιρών.

ΠΕΑΝ και Δεκεμβριανά

Η σύλληψη του Περρίκου και των τριών στελεχών της ΠΕΑΝ έφερε την οργάνωση σε δύσκολη θέση και περιόρισε την επιθετική της δράση καταλυτικά. Η ένοπλη δράση της ΠΕΑΝ ξεκινά ξανά κατά τα Δεκεμβριανά.

Όπως προαναφέραμε πολιτικός αρχηγός της ΠΕΑΝ υπήρξε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Ο Κανελλόπουλος με την ίδρυση του ΕΑΜ, απεύθυνε έκκληση στην ηγεσία της ΠΕΑΝ να ενωθεί με το ΕΑΜ και να συνδράμει στον κοινό αγώνα. Η λογική πίσω από αυτή την κίνηση ήταν η δημιουργία ενός ισχυρού πόλου συσπείρωσης των αγωνιζόμενων Ελλήνων. Παρόλα αυτά η ΠΕΑΝ δεν δέχτηκε να ενωθεί με το ΕΑΜ. Ο Πέτρος Μακρής (Σταικος) στο βιβλίο του για τον Κιτσο Μαλτέζο, αναφέρει ότι η ΠΕΑΝ προχώρησε και σε συνεργασία με τα Τάγματα Ασφαλείας όταν αυτά δημιουργήθηκαν. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να το απορρίψουμε ή να το δεχτούμε χωρίς παραπάνω στοιχεία.

Κατά τα Δεκεμβριανά, η ΠΕΑΝ απέδειξε τον πραγματικό της χαρακτήρα. Σε συνενόησή της με την Ιντέλιτζενς Σέρβις, η ΠΕΑΝ έλαβε οπλισμό από τους Άγγλους για να τον στρέψει ενάντια στον μαχόμενο ελληνικό λαό. Αν και αριθμητικά η ΠΕΑΝ αποτελούνταν από λίγους μονάχα μαχητές, προσέφερε ικανή βοήθεια στους Άγγλους αποικιοκράτες. Στην ταράτσα του κινηματογράφου "Ρεξ", η ΠΕΑΝ είχε στήσει φυλάκιο σκοπευτών που έβαλε κατά των μαχητών του ΕΛΑΣ. Το φυλάκιο αυτό καταστράφηκε από τον ΕΛΑΣ με βλήματα όλμων. Στην καταστροφή του φυλακία σκοτώθηκαν τα μέλη της ΠΕΑΝ Ε. Μπρανκαλέων, Γ Τάτσης, Γ Πολέτσης,  Π. Τσίρος και δύο Άγγλοι οπλίτες. Κατά τα Δεκεμβριάνα ανά την Αθήνα σκοτώθηκαν και μερικά ακ΄μη μέλη της ΠΕΑΝ σε συγκρούσεις με τον ΕΛΑΣ. Τραγικότερο ίσως είναι το γεγονός ότι πολλά από αυτά βρέθηκαν να μάχονται με παλιούς ταγματασφαλίτες και χαφιέδες. Μετά τα Δεμεμβριανά, η ΠΕΑΝ έπαψε να υπάρχει... 

Τα γραφεία της ΕΣΠΟ

H ΠΕΑΝ για τα Καλάβρυτα

Η ιστορική διαδρομή της ΠΕΑΝ και η ένταξή της στον στρατό της ξενόδουλης καταπίεσης δεν ήταν τυχαία. Ως οργάνωση η ΠΕΑΝ έιχε συντηρητικές βάσεις και εχθρεύονταν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Πολλά δε άρθρα του έντυπου τύπου της αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στον συντηρητισμό και την μαύρη προπαγάνδα. Γράφει η "Δόξα" για τα Καλάβρυτα:

"Στα Καλάβρυτα εκτελέσθησαν με πολυβόλα όλοι οι άρρενες, 1.465 τον αριθμόν, ύστερα από την άσκοπη όσο κι εγκληματική για τις συνέπειές της εκτέλεση 83 Ούννων αιχμαλώτων από τους παρτιζάνους του ΚΚΕ"

Έτσι το ΚΚΕ εμφανίστηκε τότε από τις συντηρητικές αστικές οργανώσεις αν όχι ως ο κύριος υπεύθυνος της τραγωδίας των Καλαβρύτων, τουλάχιστον ως συνύπευθυνος, με τον ίδιο βαθμό ευθύνης που έφεραν οι κατακτητές.