Η μάχη του Κέρκη

Στις 21 Ιούλη του 1949, ο ΔΣΕ Σάμου καλείται να δώσει την τελευταία ηρωική μάχη του με τις δυνάμεις του μοναρχοφασισμού. Οι αντάρτες χωρίς πυρομαχικά, ιματισμό και εφόδια, κομματιασμένοι σε μικρές ομάδες για να βρίσκουν ευκολότερα τροφή, καλούνται για μια ακόμα φορά στην γραμμή του ιερού τους καθήκοντος. Οι αετοί του Καρβούνη που έδωσαν παράδειγμα σε όλο το νησί συγκεντρώνονται για να αναμετρηθούν σε μια μάχη άνιση και σκληρή με μόνους συμπαραστάτες το τουφέκι, τα ιδανικά και τον θάνατο που τους περιμένει, φίλος πια, για να τους συνοδεύσει μαζί με τους άλλους ιερούς νεκρούς της ελληνικής ιστορίας. Οι αντάρτες του ΔΣΕ Σάμου όλα αυτά τα γνωρίζουν και όμως πολεμούν ενωμένοι.

Μερικές ημέρες πριν στο νησί, μικρές ομάδες του ΔΣΕ αφόπλισαν για μια ακόμα φορά υπέρτερες δυνάμεις του στρατού και των ΜΑΥ. Έτσι, ήδη από την 20η Ιούλη, στο νησί έχουν καταφθάσει ο Βαν Φλιτ και ο στρατάρχης Παπάγος για να εποπτεύσουν οι ίδιοι την επιχείρηση στην Κέρκη. Ο λόγος έιναι απλός: Η αντίσταση του ΔΣΕ στο νησί τρομάζει και προβληματίζει την κυβέρνηση.

Τις προηγούμενες ημέρες, προπαρασκευαστικές επιχειρήσεις του ΕΣ έχουν αδειάσει τα χωριά του νησιού με τον πιο βίαιο τρόπο. Ο λαός σαν κοπάδι συγκεντρώνεται στην πρωτεύουσα. Η επιχείρηση ΚΕΡΚΗ είναι πια έτοιμη να ξεκινήσει.

Ξημερώνει η 21η Ιούλη και ο ζεστός, καλοκαιρινός αέρας, είναι το μόνο πράγμα που ακούγεται στην περιοχή του Κέρκη. Η σιωπή προμηνύει τον θάνατο. Το βουνό του Κέρκη έχει καταληφθεί από τους περίπου 7.000 στρατιώτες, χωροφύλακες και επιστρατευμένους πολίτες, που κυριολεκτικά "χτενίζουν" τον Κέρκη από ψηλά, μέχρι τη θάλασσα, όπου βρίσκονται και τρία αντιτορπιλικά, τα οποία συμμετέχουν στην επιχείρηση με τα κανόνια τους. Στρατός, αεροπορία και πυροβολικό χτυπούν λυσσαλέα τους αντάρτες. Ο ΔΣΕ διαθέτει λιγότερους από 400 μαχητές και όμως κρατάει για αρκετές ώρες την θέση Γκινάκι στην Κέρκη, ανάμεσα στο Καλαμπάχτασι και τους Δρακαίους. Η στρατιωτική κινητοποίηση όμως έχει διαστάσεις μαμούθ.

Το μεσημέρι, το κλιμάκιο του αρχηγείου του ΔΣ Σάμου, είναι καθηλωμένο ακόμα από τα πυρά στη θέση Γκινάκι. Η αγωνία είναι μεγάλη για τους αντάρτες που περιμένουν να βραδιάσει, για να μπορέσουν να φτάσουν στη θάλασσα και να επιχειρήσουν να διαφύγουν.

Η ώρα είναι έξι το απόγευμα, όταν ακούγονται ξανά πυρά. Οι αντάρτες, ολιγάριθμοι και με φτωχικό οπλισμό, υπερασπίζονται με πάθος τα ιδανικά τους, μέχρι και την τελευταία σφαίρα, μέχρι και την τελευταία ρανίδα του αίματός τους, απέναντι στον γερά εξοπλισμένο στρατό της αντίδρασης. Μετά από μια κόλαση πυρός έρχεται το βράδυ και όσοι αντάρτες καταφέρνουν να επιζήσουν από την καταστροφή, διαφεύγουν από τον κλοιό. Ο φασισμός έχει κερδίσει στον Κέρκη όμως όχι ολοκληρωτικά μικρές ομάδες του ΔΣΕ έχουν διαφύγει και σκορπιστεί σε όλο το νησί. Θα συνεχίσουν να μάχονται μέχρι τον Οκτώβρη του 1949. "Ο Γράμμος είχε πέσει κι εμείς πολεμούσαμε" λέει με πάθος ένας Σαμιώτης μαχητής ...

Το τέλος του ηρωικού Γιάννη Μαλαγάρη

Οταν έγινε η μεγάλη μάχη του Κέρκη στις 21 Ιούλη 1949 και κινδύνεψε να πιαστεί αιχμάλωτος ο στρατιωτικός αρχηγός του ΔΣΕ Σάμου Γιάννης Μαλαγάρης, απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων αυτοκτόνησε μαζί με τον Γρυδάκη κι άλλους συντρόφους του. Κατά την τελευταία  συνάντηση του επιτελείου τον Ιούνη του 1949, είχε πει επί λέξει τα εξής στους συντρόφους του: "Εγώ είμαι αξιωματικός καριέρας και γνωρίζω τους εξευτελισμούς που θα πάθω όταν με συλλάβουν. Γι' αυτό θα πολεμήσω μέχρι τέλους και η τελευταία σφαίρα θα 'ναι για μένα". Κι αυτό έκανε. Με την τελευταία σφαίρα του περίστροφού του αυτοκτόνησε. Η μάνα του, που ήταν κρατούμενη στο χωριό Πύργος, όταν έμαθε για το θάνατό του, έγραψε μέσα από τα κρατητήρια τους παρακάτω στίχους: "Γιάννη λεβεντογιέ μου, αλήθεια σε σκοτώσανε, ή ψέματα, για πες μου; Πριν χρόνια φόρεσες του γάμου το στεφάνι, μα ο αγώνας θέλησε έν' άλλο να σου βάνει. Στεφάνι δόξας άφθαρτο στ' ωραίο μέτωπό σου, χιόνια και κρύα και βροχές στο νεκροκρέβατό σου".

Οι τελευταίοι αντάρτες του Καρβούνη

Στις 18 Οκτώβρη 1949 και ύστερα από προδοσία ντόπιων τροφοδοτών πιάνονται ο πολιτικός επίτροπος Γιάννης Σαλλάς με τον γιατρό Γιώργο Σαράντου, από την Ικαρία. Ήταν και οι τελευταίοι εναπομείναντες μαχητές του ΔΣΕ στην περιοχή του Κέρκη. Δεν τα κατάφεραν να φύγουν για το νησί τους. Τους ανέβασαν στο χωριό Καλλιθέα οι στρατιώτες του δηλωσία Ησαϊα. Στο σήμα που έδωσε ο λόχος ότι συνελήφθη ο Σαλλάς και ο Σαράντου, η απάντηση από τη διοίκηση ήταν: "Μεταφέρατε τα πτώματα στην πρωτεύουσα". Η διαταγή εκτελέστηκε. Την ίδια μέρα ενώ μετέφεραν τους Σαλλά - Σαράντου από την Καλλιθέα στο Μαραθόκαμπο, τους έστησαν στην τοποθεσία "Κόκκινα χώματα" και τους εκτέλεσαν. Τα άψυχα σώματά τους μεταφέρθηκαν για να εκτεθούν στην πρωτεύουσα όπως ακριβώς διέταξε η στρατιωτική διοίκηση.

Ο ήρωας στρατιωτικός αρχηγός του ΔΣΕ Σάμου Γιάννης Μαλαγάρης